Historia ko?cio?a w Gorawinie c.d.

Transkrypt

1 Historia ko?cio?a w Gorawinie c.d. Autor: Jacek Kuczkowski Przedstawiamy kolejny artyku? na temat historii gorawi?skiego ko?cio?a, który opracowa? p. Jacek Kuczkowski ze Stowarzyszenia Historycznego "Pami?? i To?samo??". Jochim He(c)ket budowniczy brojeckiej dzwonnicy oraz gorawi?skiego ko?cio?a. Nie cz?sto si? zdarza?o aby?redniowieczni czy te? nowo?ytni budowniczowie podpisywali si? na swoich budowlach. A je?eli ju? to najcz??ciej by?y to gmerki kamieniarskie i murarskie, które dzisiaj trudno przypisa? konkretnemu, znanemu z nazwiska, mistrzowi. Niewiele te? si? zachowa?o dawnych sygnatur mistrzów ciesielskich. Konstrukcje te nara?one by?y na dzia?anie?ywio?ów, cz?sto ulega?y po?arom, zniszczeniom biologicznym i tp. czynnikom destrukcyjnym. Dlatego odnalezienie sygnatury tego samego cie?li na dwóch, niedaleko po?o?onych od siebie, obiektach nale?y uzna? za ma?? sensacj?. Wzniesiony na prze?omie pó?nego?redniowiecza i wczesnej epoki nowo?ytnej ko?ció? w Brojcach (gm. Brojce, pow. gryficki) zosta? rozbudowany w XVII wieku o drewnian? dzwonnic?[1]. Wie?? o konstrukcji szkieletowej wzniesiono w 1619 roku. Cie?lami pod których kierownictwem wzniesiono dzwonnic? byli: JURGEN ROPER i JOCHIM HEKET. Data oraz nazwiska wyci?te zosta?y na s?upie wewn?trz dzwonnicy (il. 1, 2).

2 1. Brojce, ko?ció?; dzwonnica. Wyryta data budowy dzwonnicy (fot. J. Kuczkowski, 2009)

3 2. Brojce, ko?ció?; dzwonnica. Sygnatury cie?li wyryte na s?upue (fot. J. Kuczkowski 2009). Najprawdopodobniej w 1644 roku zbudowano na miejscu starego, nowy ko?ció? w Gorawinie (gm. Ryma?, pow. ko?obrzeski).?wi?tynia wzniesiona zosta?a w konstrukcji szkieletowej z wype?nieniem ceglanym. Do elewacji zachodniej dostawiona by?a drewniana dzwonnica. Co charakterystyczne, by?a ona (uleg?a spaleniu w 1991 roku) bli?niaczo podobna do dzwonnicy w Brojcach pod wzgl?dem konstrukcji jak i formy architektonicznej (porównaj ilustracje). Cie?le tym razem podpisali si? na belce oczepowej nawy znajduj?cej si? we wschodniej?cianie?wi?tyni (il. 3, 4). Inskrypcja brzmi: JOCHIM HECKET HAET MICH GEBAVWET HANS MEIDER ANNO 16(?)4[2]. Danuta Ptaszy?ska w artykule o pracach konserwatorskich w województwie koszali?skim podaje b??dnie nazwiska cie?li (Joachim zamiast Jochim oraz Jan zamiast Hans. Daty budowy jakie przytacza autorka, 1623 lub 1628 równie? wydaj? si? b??dne[3].

4 3. Gorawino, ko?ció?; elewacja wschodnia. Inskrypcja cie?li, pod kierunkiem którego wzniesiono?wi?tyni? (fot. J. Kuczkowski, 2016). Data w inskrypcji obecnie nie jest w pe?ni czytelna, zas?ania j? piorunochron oraz przewód energetyczny w otulinie. Ludwig Böttger odnotowa? dat? Dwie pierwsze oraz ostatnia cyfra s? widoczne i nie budz? wi?kszych w?tpliwo?ci. Natomiast trzecia tak.

5 4. Gorawino, ko?ció?; elewacja wschodnia. Data budowy?wi?tyni (fot. J. Kuczkowski, 2016). Wspólnym, w obu ko?cio?ach, elementem, który wzniós? Jochim He(c)ket by?y dzwonnice (il. 5, 6, 7). I obie s? bli?niaczkami (!) Niew?tpliwie wysz?y spod r?ki tego samego cie?li. Wie?e o konstrukcji szkieletowej, szalowane s? deskami w uk?adzie pionowym. He?m, daszki pulpitowe pokryte s? szkud?ami na pe?nym deskowaniu. Kwadratowe podstawy zw??aj? si? nieznacznie do wysoko?ci kalenicy ko?cio?ów, nast?pnie za pomoc? daszków pulpitowych??cz? si? z w??sz?, czworoboczn? cz??ci?, w której znajduje si? dzwon. Wie?e zako?czone s? o?miobocznym, ostros?upowymi he?mami zwie?czonymi iglic? z kul?. Nawet takie szczegó?y jak wysuni?cie okapu he?mów poza?ciany dzwonnicy s? identyczne. Niecz?sto si? zdarza, aby do naszych czasów dotrwa?y w tak dobrej kondycji sygnatury cie?li. I dzi?ki nim uda?o si? zidentyfikowa? dwa ko?cio?y, które maj? wspólnego budowniczego. Zapis nazwiska cie?li nieznacznie si? ró?ni pomi?dzy Brojcami HEKET, a Gorawinem HECKET. Niemniej uwa?am,?e to ta sama osoba. Pomy?ki w zapisach nazwisk, nazw miejscowych, imion w dawnych czasach nie by? czym? nadzwyczajnym.

6 Niniejszy artyku? mo?e stanowi? przyczynek do bada? nad autorstwem szkieletowej architektury tak sakralnej jak i cywilnej. By? mo?e badaj?c architektur? wzniesion? w 1. po?owie XVII wieku uda si? jeszcze odnale?? budowle wzniesione przez mistrza z tytu?u artyku?u.

7 5. Brojce, ko?ció?; dzwonnica od strony po?udniowej (fot. J. Kuczkowski 2009)

8 6. Gorawino, ko?ció?; elewacja po?udniowa (autor fotografii nie znany, lata 20/30. XX wieku, ilustracja udost?pniona przez Tadeusza Dacha)

9

10 7. Gorawiono, ko?ció?; widok od strony po?udniowo zachodniej (autor fotografii nie znany, lata 30. XX wieku,?ród?o ilustracji / ?hash=item542e77b03e:g:aSYAAOSwYmZXNOE1) Przypisy: [1] Pe?na historia ko?cio?a w Brojcach w artykule: Jacek Kuczkowski, Andrzej Kuczkowski, Ko?ció? w Brojcach; [w:] Trzebiatów spotkania pomorskie 2010, pod. red. Janiny Kochanowskiej, Trzebiatów ( [2] Ludwig Böttger b??dnie podaje zapis imiona i nazwiska cie?li. Odnotowa?: Joachim Heckel, wynika?o to zapewne z braku mo?liwo?ci badawczych jakie daje nam teraz wspó?czesna technika. Ludwig Böttger, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungs-Bezirks Köslin. Heft I. Die Kreise Köslin und Colberg-Körlin, Stettin 1889, s. 48. [3] Danuta Ptaszy?ska, Prace konserwatorskie na terenie województwa koszali?skiego w latach , [w:] Ochrona Zabytków 32/1 (124) R. 1979, s. 55. artyku? ze strony: