Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych

Transkrypt

1 Załącznik nr 10 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Program kształcenia na kursach dokształcających Nazwa Wydziału Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Nazwa kursu Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych Język kursu Nazwisko osoby odpowiedzialnej za kurs Ogólne cele kształcenia Związek efektów kształcenia z misją i strategią uczelni Polski dr Monika Krakowska Celem kursu jest przygotowanie do pełnienia roli kompetentnego twórcy i animatora biblioteki cyfrowej. Zdobyta wiedza oraz umiejętności w zakresie tworzenia bibliotek cyfrowych i związane z tym kompetencje społeczne pozwolą na sprawne planowanie, wykonanie oraz zarządzanie kolekcjami cyfrowymi budowanymi w bibliotekach, archiwach, muzeach, ośrodkach kultury i informacji, instytucjach sektora publicznego oraz firmach. Program kształcenia opracowany został w taki sposób, by zgodnie z treścią 1 ust. 2 Statutu UJ poszerzać kompetencje uczestników kursu w zakresie zdolności do podejmowania wyzwań współczesnego środowiska profesjonalnego oraz identyfikowania problemów i ich samodzielnego rozwiązywania w oparciu o dorobek nauki i środowiska zawodowego, w ramach działań podejmowanych indywidualnie i w zespołach, przy zachowaniu poczucia odpowiedzialności za efekty własnej pracy. Treści i metody dydaktyczne oraz sposoby oceniania zostały tak zaprojektowane, by zgodnie z 2 ust. 2 Statutu UJ i Programem Rozwoju UJ, łączyć ukazywanie dorobku nauki i wartości podejścia naukowego z kształceniem umiejętności praktycznych i zachęcać do wykorzystywania osiągnięć nauki w działalności profesjonalnej. Zgodnie z wytycznymi sformułowanymi w Programie Rozwoju UJ, zajęcia realizowane są w stosunkowo niewielkiej grupie w dobrze wyposażonych laboratoriach komputerowych, przy wykorzystaniu aktywizujących metod problemowych i praktycznych, z naciskiem na kształcenie konkretnych umiejętności oraz z wykorzystaniem kształtujących metod oceny. W odpowiedzi na wskazany w Programie Rozwoju UJ priorytet internacjonalizacji kształcenia, uczestnicy poznają dobre praktyki z różnych ośrodków na świecie, a sama koncepcja kursu odwołuje się do najnowszych światowych trendów w bibliotekarstwie. Dokumenty: Program Rozwoju Uniwersytetu Jagiellońskiego Wersja jednolita po nowelizacji Programu Rozwoju Uniwersytetu Jagiellońskiego 2007 w czerwcu 2010r.

2 24626/Program_rozwoju_UJ_2010.pdf Statut Uniwersytetu Jagiellońskiego uchwalony przez Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego 7 czerwca 2006 roku z późniejszymi zmianami. b715-b8b080debaa5 Różnice w stosunku do innych kursów o podobnie zdefiniowanych celach i efektach kształcenia prowadzonych na uczelni Wymagania wstępne Zasady rekrutacji Na Uniwersytecie Jagiellońskim nie są realizowane kursy o podobnie zdefiniowanych celach i efektach kształcenia. Praktyczny wymiar kursu, samodzielnie realizowane projekty w oparciu o doświadczenie twórców polskich bibliotek cyfrowych (współpraca z doświadczonymi praktykami uczestniczącymi w tworzeniu Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej) oraz pogłębiona wiedza teoretyczna z zakresu digitalizacji zasobów stanowią o wyjątkowości i unikalnym charakterze kursu. Dyplom ukończenia studiów wyższych (co najmniej licencjata) na dowolnym kierunku. O przyjęciu na kurs decyduje kolejność zgłoszeń w ramach limitu miejsc w danej edycji kursu (maksymalnie 12 osób) i dokonanie opłaty. W przypadku zgłoszenia się mniej niż 10 kandydatów kurs nie zostanie otwarty. Liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia kursu Czas trwania kursu 2 30 godzin Opis zakładanych Załącznik nr 1 efektów kształcenia na kursie dokształcającym Plan kursu Załącznik nr 2 Sylabusy poszczególnych modułów kształcenia składające się na program kursu uwzględniające metody weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez słuchaczy Wymogi związane z ukończeniem kursu (praca końcowa/egzamin końcowy/inne) Opis wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia Załącznik nr 3 i 4 Warunkiem zaliczenia kursu jest uzyskanie zaliczeń z obu modułów prowadzonych w jego ramach. Warunki zaliczenia poszczególnych modułów kształcenia sformułowane są w sylabusach. Po zakończeniu kursu prowadzona jest ankieta oceniająca najważniejsze jego aspekty, w tym program merytoryczny kursu i charakter osiąganych efektów, kompetencje osób prowadzących zajęcia, organizację kursu i warunki, w jakich prowadzone są zajęcia. Wyniki ankiety oraz opinie interesariuszy wewnętrznych

3 (przede wszystkim osób prowadzących bezpośrednio zajęcia) i zewnętrznych (w tym przedstawicieli środowisk zawodowych potencjalnie zainteresowanych udziałem w kursie) stanowią podstawę doskonalenia następnych edycji kursu.

4 Załącznik nr 1 do programu kursu dokształcającego: PRAKTYKA TWORZENIA BIBLIOTEK CYFROWYCH Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kursu: Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych Symbol K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_U01 K_U02 K_U03 K_U04 K_U05 K_U06 K_K01 K_K02 K_K03 K_K04 Efekty kształcenia dla kursu WIEDZA wyjaśnia miejsce bibliotek cyfrowych we współczesnym systemie kultury i mediów wskazuje różne cele oceny bibliotek cyfrowych oraz zna podstawowe zasady i metody ich oceny zna podstawowe zasady projektowania i budowania bibliotek cyfrowych w kontekście rozwoju nowych technologii, a także zmieniających się oczekiwań ich użytkowników zna podstawowe narzędzia zarządzania biblioteką cyfrową, zna najważniejsze zasady, procedury i narzędzia digitalizacji, obróbki i opisu zdigitalizowanych materiałów UMIEJĘTNOŚCI potrafi ocenić biblioteki cyfrowe pod kątem najważniejszych kryteriów, potrafi zaprojektować bibliotekę cyfrową poprawnie wykorzystuje wybrane oprogramowanie do zarządzania biblioteką cyfrową umiejętnie posługując się odpowiednimi urządzeniami i oprogramowaniem, potrafi skanować materiały refleksyjne i transparentne sprawnie posługując się odpowiednim oprogramowaniem potrafi dokonać korekty i obróbki zeskanowanego materiału, zapisać obraz cyfrowy we właściwym formacie oraz rozpoznać treść dokumentu programem OCR poprawnie stosuje standardy odnoszące się do przetwarzana i opracowania obiektów w bibliotekach cyfrowych KOMPETENCJE SPOŁECZNE ma świadomość roli bibliotek cyfrowych we współczesnym środowisku informacyjnym człowieka akceptuje istnienie różnych kryteriów oceny jakości oraz związaną z tym względność ewaluacji, a co za tym idzie, dostrzega wartość świadomego i odpowiedzialnego planowania działań w zakresie oceny i projektowania bibliotek cyfrowych przyjmuje odpowiedzialność za efekty własnej pracy i za powierzone materiały ma świadomość konieczności permanentnego uaktualniania swojej wiedzy i umiejętności

5 Załącznik nr 2 do programu kursu dokształcającego: PRAKTYKA TWORZENIA BIBLIOTEK CYFROWYCH Plan kształcenia Lp. Nazwa modułu kształcenia forma zajęć O/F liczba godzin kontaktowych 1. Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych wymiar koncepcyjny 2. Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych wymiar techniczny konwersatorium O 12 1 laboratorium O 18 1 Liczba punktów ECTS Łączna liczba godzin: 30 Łączna liczba punktów ECTS: 2

6 Załącznik nr 3 do programu kursu dokształcającego: PRAKTYKA TWORZENIA BIBLIOTEK CYFROWYCH Sylabus modułu kształcenia Nazwa modułu kształcenia Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych wymiar koncepcyjny Nazwa jednostki Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa prowadzącej moduł Kod modułu Język modułu kształcenia Polski Efekty kształcenia dla modułu kształcenia WIEDZA wyjaśnia miejsce bibliotek cyfrowych we współczesnym systemie kultury i mediów, wskazuje różne cele oceny bibliotek cyfrowych oraz zna podstawowe zasady i metody ich oceny, zna podstawowe zasady projektowania i budowania bibliotek cyfrowych w kontekście rozwoju nowych technologii, a także zmieniających się oczekiwań ich użytkowników. UMIEJĘTNOŚCI potrafi ocenić biblioteki cyfrowe pod kątem najważniejszych kryteriów, potrafi zaprojektować bibliotekę cyfrową. Typ modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatyw ny) Semestr Imię i nazwisko osoby/osób prowadzących moduł Imię i nazwisko osoby/osób egzaminującej/egzaminują cych bądź udzielającej zaliczenia, w przypadku gdy nie jest to osoba prowadząca dany moduł KOMPETENCJE SPOŁECZNE ma świadomość roli bibliotek cyfrowych we współczesnym środowisku informacyjnym człowieka, akceptuje istnienie różnych kryteriów oceny jakości oraz związaną z tym względność ewaluacji, a co za tym idzie, dostrzega wartość świadomego i odpowiedzialnego planowania działań w zakresie oceny i projektowania bibliotek cyfrowych. Obowiązkowy dowolny dr Małgorzata Janiak dr Monika Krakowska

7 Sposób realizacji Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i studentów Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i studentów, gdy w danym module przewidziane są takie zajęcia Liczba punktów ECTS przypisana modułowi Bilans punktów ECTS Stosowane metody dydaktyczne Metody sprawdzania i oceny efektów kształcenia uzyskanych przez uczestników Forma i warunki zaliczenia modułu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia, a także forma i warunki zaliczenia poszczególnych Konwersatorium: 12 1 Uczestnictwo w konwersatoriach: 12 godzin Samodzielna praca nad koncepcją projektu oraz zapoznanie się z zalecaną literaturą: 13 godzin Łącznie 25 godzin pracy, co odpowiada 1 ECTS metody podające: o objaśnienie lub wyjaśnienie metody problemowe: o wykład problemowy o dyskusja metody praktyczne: o pokaz, o ćwiczenia o metoda projektów Osiąganie zamierzonych efektów będzie sprawdzane przy pomocy METOD KSZTAŁTUJĄCYCH: - dyskusja pozwalająca na bieżącą ocenę stopnia przyswojenia i rozumienia nowej wiedzy, - bieżąca ocena i ewentualna korekta realizacji poszczególnych etapów projektów, - bieżąca ocena sposobu wykonywania i efektów zalecanych ćwiczeń podczas zajęć, oraz METOD PODSUMOWUJĄCYCH: - ostateczna, końcowa ocena projektów oraz sposobu ich realizacji, w tym zgodności z zaleceniami, zgodności z planem, terminowości wykonania. Zaliczenie bez oceny. Warunkiem zaliczenia modułu jest obecność i aktywny udział w zajęciach, realizacja wszystkich ćwiczeń i zadań zalecanych w trakcie zajęć oraz zaliczenie projektu końcowego.

8 zajęć wchodzących w zakres danego modułu Treści modułu kształcenia Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej 1. Modele bibliotek cyfrowych oraz ich ewaluacja. Charakterystyka modeli bibliotek cyfrowych, typologia, zróżnicowanie kolekcji cyfrowych;. Cele oceny bibliotek cyfrowych w zakresie zastosowania standardów (technologicznych, prawnych, społecznych) oraz z perspektywy użytkowników;. Ewaluacja i zbiory kryteriów oceny zasobów cyfrowych w oparciu o różne paradygmaty, m.in. ujęcie systemowe, naukoznawcze, kognitywne, afektywne;. Budowa modeli ewaluacji bibliotek cyfrowych. 2. Projekt biblioteki cyfrowej. Koncepcje tworzenia i zarządzania projektem biblioteki cyfrowej;. Determinanty oddziałujące na proces tworzenia biblioteki cyfrowej;. Etapy realizacji biblioteki cyfrowej;. Opis, matryca logiczna, wskaźniki realizacji oraz elementy składowe projektu biblioteki cyfrowej. A Framework of Guidance for Building Good Digital Collections the 3rd edition (2007) [dok. elektr.]. Institute for Museum and Library Services. [odczyt: ]. Arms, W. Y. (2000). Digital libraries. Cambridge, MA: MIT Press [dok. elektr.]. [odczyt: ]. Candela et. al. (2008). The Digital Library Reference Model. Foundations for digital libraries. DELOS Network of Excellence on Digital Libraries [dok. elektr.]. he%20digital%20library%20reference%20model_v1.0.pdf [odczyt: ] Fuhr, Nicolas [i in.], Evaluation of digital libraries [dok. elektr.]. Int J Digi Libr. Libraries-Fulltext [odczyt: ]. Janiak, Małgorzata; Krakowska, Monika; Próchnicka, Maria red. (2012). Biblioteki cyfrowe. Warszawa: Wyd. SBP, 543 s Kowalska, Małgorzata (2007). Dygitalizacja zbiorów bibliotek polskich, Warszawa: Wyd. SBP, 293 s. Potęga, Joanna (2006) Polskie i europejskie projekty digitalizacji czasopism - przegląd koncepcji [dok. elektr.]. Biuletyn EBIB nr 4 (74). [odczyt: ]. Xie, H. I. (2008). Users evaluation of digital libraries (DLs): Their uses, their criteria, and their assessment. Information

9 Processing & Management, 44 (3), Zhang, Yan. Developing a Holistic Model for Digital Library Evaluation [dok. elektr.]. [odczyt: ]

10 Załącznik nr 4 do programu kursu dokształcającego: PRAKTYKA TWORZENIA BIBLIOTEK CYFROWYCH Sylabus modułu kształcenia Nazwa modułu kształcenia Praktyka tworzenia bibliotek cyfrowych wymiar techniczny Nazwa jednostki prowadzącej moduł Kod modułu Język modułu kształcenia Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Polski Efekty kształcenia dla modułu kształcenia WIEDZA zna podstawowe narzędzia zarządzania biblioteką cyfrową, zna najważniejsze zasady, procedury i narzędzia digitalizacji, obróbki i opisu zdigitalizowanych materiałów. UMIEJĘTNOŚCI poprawnie wykorzystuje wybrane oprogramowanie do zarządzania biblioteką cyfrową, umiejętnie posługując się odpowiednimi urządzeniami i oprogramowaniem, potrafi skanować materiały refleksyjne i transparentne, sprawnie posługując się odpowiednim oprogramowaniem potrafi dokonać korekty i obróbki zeskanowanego materiału, zapisać obraz cyfrowy we właściwym formacie oraz rozpoznać treść dokumentu programem OCR, poprawnie stosuje standardy odnoszące się do przetwarzana i opracowania obiektów w bibliotekach cyfrowych. Typ modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatyw ny) Semestr Imię i nazwisko osoby/osób prowadzących moduł KOMPETENCJE SPOŁECZNE przyjmuje odpowiedzialność za efekty własnej pracy i za powierzone materiały, ma świadomość konieczności permanentnego uaktualniania swojej wiedzy i umiejętności. Obowiązkowy dowolny mgr Adrian Drabik mgr Wojciech Kowalewski mgr Łukasz Mesek

11 Imię i nazwisko osoby/osób egzaminującej/egzaminują cych bądź udzielającej zaliczenia, w przypadku gdy nie jest to osoba prowadząca dany moduł Sposób realizacji Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i studentów. Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i studentów, gdy w danym module przewidziane są takie zajęcia Liczba punktów ECTS przypisana modułowi Bilans punktów ECTS Stosowane metody dydaktyczne Metody sprawdzania i oceny efektów kształcenia uzyskanych przez uczestników Laboratorium: 18 godzin 1 Uczestnictwo w laboratoriach: 18 godzin Zapoznanie się z zalecaną literaturą i przykładami, samodzielne ćwiczenia: 7 godzin Łącznie 25 godzin pracy, co odpowiada 1 ECTS. metody podające: o objaśnienie lub wyjaśnienie metody praktyczne: o pokaz, o ćwiczenia laboratoryjne o metoda projektów Osiąganie zamierzonych efektów będzie sprawdzane przy pomocy METOD KSZTAŁTUJĄCYCH: - bieżąca ocena sposobu wykonywania zalecanych ćwiczeń podczas zajęć wraz z sugestiami zmian i udoskonaleń postępowania, - bieżąca ocena i ewentualna korekta realizacji poszczególnych etapów projektów, oraz METOD PODSUMOWUJĄCYCH: - dyskusja oceniająca po wykonaniu poszczególnych ćwiczeń - ostateczna, końcowa ocena projektów realizowanych w ramach laboratoriów oraz sposobu ich realizacji, w tym zgodności z zaleceniami, zgodności z planem, terminowości wykonania.

12 Forma i warunki zaliczenia modułu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia, a także forma i warunki zaliczenia poszczególnych zajęć wchodzących w zakres danego modułu Treści modułu kształcenia Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Zaliczenie bez oceny. Warunkiem zaliczenia modułu jest obecność i aktywny udział w zajęciach, realizacja wszystkich ćwiczeń i zadań zalecanych w trakcie zajęć oraz zaliczenie projektu końcowego. 1. Tworzenie i zarządzanie projektem biblioteki cyfrowej.. Oprogramowanie do tworzenia, modyfikacji i konwersji dokumentów cyfrowych oraz organizacja bibliotek cyfrowych;. Moduły zarządzania biblioteką cyfrową i procedury subsydiowania i organizacji projektu biblioteki cyfrowej. Oprogramowane do zarządzania biblioteką cyfrową oraz proces jej zarządzania. 2. Digitalizacja, obróbka i opis cyfrowego materiału.. Skanowanie w praktyce (procedura skanowania, cyfrowa reprezentacja poszczególnych typów dokumentów, parametry skanowania wpływające na jakość obrazu); urządzenia do digitalizacji obiektów;. Metody tworzenia obiektów cyfrowych;. Zagadnienia obróbki grafiki cyfrowej (praca w wybranym programie graficznym: narzędzia proste i zaawansowane; korekta kolorów, przekształcenia, retusz, kompresja);. Oprogramowanie OCR;. Opis zasobów cyfrowych metadane dla obiektów cyfrowych;. Opracowanie według standardów tworzenia bibliotek cyfrowych;. Specjalne schematy metadanych dla obiektów archiwalnych, muzealnych, bibliotecznych (m.in. VRA, EAD, ONIX, DOI RMD). A Framework of Guidance for Building Good Digital Collections the 3rd edition (2007) [dok. elektr.]. Institute for Museum and Library Services. [odczyt: ]. Brachfogel, Agnieszka (2010). Terminy metadanych DCMI i możliwości ich wykorzystania w opisie rzeczowym. Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 2(96), s Domowicz, Iwona [i in.] oprac. (2008). eporadnik redaktora zasobów cyfrowych [dok. elektr.]. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu. [odczyt: ].

13 Janiak, Małgorzata; Krakowska, Monika; Próchnicka, Maria red. (2012). Biblioteki cyfrowe. Warszawa: Wyd. SBP, 543 s. Leśniewski, Daniel (2002). Digitalizacja zasobów bibliotecznych [dok.elektr.]. [odczyt: ]. Library of Congress Development and MARC Standards Office (2008). MARC to Dublin Core Crosswalk [dok. elektr.]. [odczyt: ]. Nahotko, Marek (2010). Komunikacja naukowa w środowisku cyfrowym. Warszawa: Wydaw. SBP, 284 s. Płoszajski, Grzegorz red. (2008). Standardy w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego. Warszawa: Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej; Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 247 s. Wersja elektroniczna: git.pdf [odczyt: ]. Werla, Marcin (2008). Biblioteka cyfrowa jako repozytorium OAI-PMH [dok. elektr.]. Poznań: PCSS. oteka+cyfrowa+jako+repozytorium+oai-pmh [odczyt: ]. Werla, Marcin (2010). How to describe digital objects? [dok. elektr.]. Poznań: PCSS. =&dirids=1&ver_id=&lp=1&qi= [odczyt: ].