Moduł 8. Realizacja inwestycji dokumentacja powykonawcza. 1. Nadzór nad wykonaniem inwestycji 2. Odstępstwa od projektu

Transkrypt

1 Moduł 8 Realizacja inwestycji dokumentacja powykonawcza 1. Nadzór nad wykonaniem inwestycji 2. Odstępstwa od projektu

2 1. Nadzór nad wykonaniem inwestycji Cykl inwestycyjny to szereg następujących po sobie zdarzeń. Można go podzielić na trzy etapy: faza przygotowawcza, czyli planowanie i projektowanie, faza realizacji, na którą składają się procesy budowlane i montażowe, faza rozruchu polegająca na konfiguracji i oddaniu inwestycji. Wszystko rozpoczęło się w momencie, kiedy powstała potrzeba klienta i po raz pierwszy rozmawialiśmy o jego oczekiwaniach. Następnie przeszliśmy przez skomplikowany proces projektowania i kosztorysowania, aż przyszedł czas na realizację. Proces budowlany powinien rozpocząć się od umowy między wykonawcą a inwestorem. Nie zawsze projektowanie jest jednoznaczne z wykonawstwem inwestycji, dlatego często wymagana jest dodatkowa umowa z nowym podmiotem. Jeżeli zlecona inwestycja zawiera elementy z innych branż, np. klimatyzację, należy uzyskać zgodę inwestora na wsparcie podwykonawców i zlecenie tego zakresu prac osobnym podmiotom. To my, jako wykonawca główny, będziemy odpowiedzialni za działania innych firm na placu budowy i nas zleceniodawca będzie rozliczał z wykonanych prac. Po sporządzeniu stosownych umów możemy przystąpić do przejęcia dokumentacji projektowej oraz placu budowy. Stan miejsca inwestycji powinien zostać całościowo zbadany, a wszelkie zauważone odstępstwa ujęte w sporządzonym protokole przekazania. Takie zabezpieczenie pozwoli uniknąć odpowiedzialności za inne ekipy, które wcześniej wykonywały prace. Ponieważ po stronie inwestora spoczywają obowiązki dostarczenia dokumentacji, kosztorysów, wybór materiałów oraz wszelkie uzgodnienia i pozwolenia na budowę, często przedsiębiorcy posiłkują się instytucją inwestora zastępczego. Zakres wiedzy i obowiązków podczas nadzorowania przebiegu inwestycji wykracza często poza kompetencje pracowników etatowych firmy. W takim przypadku, na czas prowadzenia procesu inwestycyjnego, zatrudniana jest osoba lub firma, która w imieniu zlecającego skontroluje prawidłowość i celowość wykonywanych prac. Inwestor zastępczy będzie obecny, aż do momentu podpisania protokołów końcowych oraz rozliczenia z dokumentacji powykonawczej. W momencie przekazania inwestycji do eksploatacji zostaje ona przekazana dla odpowiedniego działu, który od tej pory będzie sprawował nad nią nadzór. Rola inwestora zastępczego w tym momencie się kończy. Roboty budowlane często wykonywane są etapami i tak jak omawialiśmy to przy tworzeniu kosztorysu inwestorskiego, wiążą się z określonym zakresem prac. Przykładowo, jeżeli zadaniem będzie wykonanie okablowania strukturalnego w oparciu o kable typu skrętka, to prace takie na pewno można podzielić na: instalację systemów mocowania okablowania, instalację okablowania właściwego, układanie w systemach korytowych, wciąganie w rurki, zakańczanie okablowanie w szafach teleinformatycznych i gniazdach końcowych, pomiary uruchomieniowe, oznakowanie wykonanej sieci, prace porządkowe. Każdy etap prac jest związany z wykorzystaniem innych narzędzi i technologii. Wszystkie czynności wymagają kontroli prawidłowości wykonania. Aktualnie, często podczas wykonywanych prac wykonuje się dokumentację fotograficzną poświadczającą wykonywane danego etapu. Często tego rodzaju dowód jest przydatny do rozstrzygania wszelkiego rodzaju roszczeń, które dotyczą np. instalacji wbudowywanych pod tynkiem. 2

3 Warto pamiętać, żeby każde fotografowane miejsce było jednoznacznie oznaczone. Konieczne jest również, aby dokumentacja fotograficzna określała datę i godzinę, kiedy została sporządzona. W przypadku odstępstw od projektu w trakcie realizacji zadania czasami niezbędne są konsultacje z uprawnionym przedstawicielem inwestora. Jeżeli w trakcie takich ustaleń zapadnie decyzja o odstępstwach od projektu, należy bezwarunkowo sporządzić notatkę z takich ustaleń. Wycofanie się z decyzji może spowodować, że będziemy posądzeni o samowolę budowlaną. Rysunek 8.1 Przykład dokumentacji fotograficznej prowadzonej inwestycji Źródło: 2. Odstępstwa od projektu Podczas realizacji procesu inwestycyjnego może dochodzić do zmian w stosunku do założeń projektowych. Nieznane wcześniej elementy konstrukcyjne budynku, niezinwentaryzowane instalacje, zbyt słabe konstrukcje wsporcze to tylko niektóre przyczyny, dla których podczas inwestycji musimy odstąpić od projektu. Czy takie zmiany wymuszają przerwania procesu inwestycyjnego? Na szczęście instalacje sieciowe nie należą do grupy inwestycji newralgicznych z punktu widzenia budowlanego. Prowadzenie instalacji wewnątrz budynku nie wymaga zezwoleń na budowę i jako takie nie podlegają wielu rygorom prawa budowlanego. Pojęcie istotnego odstępstwa od projektu, funkcjonujące w nomenklaturze budowlanej, praktycznie nigdy nie dotyczy sieci komputerowych, gdyż przepisy stanowią: Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku, Prawo budowlane Art. 36a pkt 5. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę i jest dopuszczalne, o ile nie dotyczy: 1) zakresu objętego projektem zagospodarowania działki lub terenu, 2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji, 3) (uchylony), 3

4 4) (uchylony), 5) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne, 6) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, 7) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów, wymaganych przepisami szczegółowymi, Każdorazowe odstępstwo od zamierzonych działań projektowych musi być bezwzględnie zgłoszone do osoby nadzorującej prace i w porozumieniu z przedstawicielem inwestora ustalone rozwiązanie odstępstwa. W skrajnych przypadkach, gdy nieprzewidziane czynniki nie pozwalają na kontynuowanie inwestycji w planowanym kształcie, należy rozważyć wykonanie ponownego projektu. Zdobytą wiedzę na temat specyfiki budynku przekazujemy projektantom w celu uwzględnienia przy nowym projekcie. a. Odbiór inwestycji Odbiór inwestycji polegającej na budowie, uruchomieniu i wdrożeniu sieci komputerowej będzie odbywał się wieloetapowo. Każdorazowo po przeprowadzeniu kolejnego etapu odbioru, strony sporządzają stosowny protokół, w którym określają: zgodność wykonanych prac z założeniami, ocenę jakościową prac, w przypadku niezgodności lub poprawek sporządzany jest protokół niezgodności, wytyczne dla użytkownika dotyczące prawidłowej eksploatacji. Etapy budowy i wdrożenia można przykładowo podzielić na: budowę i uruchomienie okablowania, połączenie do innych sieci komputerowych, wdrożenie usług i aplikacji sieciowych. W ramach pierwszego etapu prac wykonywana jest część pasywna sieci w postaci okablowania miedzianego i światłowodowego. Zwieńczeniem tego etapu prac powinno być wykonanie pomiarów zgodności wykonanych prac z normami i przydatności wybudowanej sieci do pracy w określonej technologii np. Gigabit Ethernet. Przy pomocy specjalistycznego miernika wykonujemy nie tylko pomiary stałoprądowe, ale również pełne pomiary szerokopasmowe, zakończone wystawieniem certyfikatu przydatności okablowania do pracy z określonymi parametrami. Przykładem takiego przyrządu może być LanTEK II 1000 firmy IDEAL Industries prezentowany na rysunku 8.2. Umożliwia on wykonywanie pomiarów okablowania kategorii 5E/6/6A/7/7A w paśmie do 1000MHz na złączach RJ45, GG45, TERA, EC7 i BNC (rysunek 8.3). Wynikiem tych pomiarów jest szczegółowy raport, który określa m.in.: długość badanego odcinka kabla na podstawie pomiaru reflektometrycznego, rezystancję badanego odcinka, czas propagacji sygnału, wartość tłumienia dla poszczególnych częstotliwości, wartość odstępu sygnału od szumu dla poszczególnych częstotliwości. 4

5 Rysunek 8.2 Miernik do pomiarów certyfikujących sieci miedzianych LanTEK II 1000 Źródło: Rysunek 8.3 Pomiary miernikiem LanTEK II Źródło: 5

6 Rysunek 8.4 Przykładowe wyniki pomiarów Źródło: KII/LanTEKII_Raporty.zip) 6

7 W wyniku przeprowadzonych pomiarów uzyskujemy raporty certyfikacyjne ze szczegółowymi wynikami wszystkich zmierzonych parametrów. Należy pamiętać, że sporządzając taki raport, w metryczce powinny znaleźć się informacje o typie i modelu urządzenia, którym zostały wykonane pomiary. Dobrze jest umieścić również numer seryjny oraz załączyć świadectwo wzorcowania w przypadku mierników okresowo dopuszczanych do użytku. Przykładowy raport został pokazany na rysunku 8.4. Dołączenie wyników pomiarów w formie papierowej lub elektronicznej pozwolą potwierdzić jakość wykonanych prac. Wszelkie niedociągnięcia i nieprawidłowości podczas montażu mają wpływ na uzyskane parametry. Tylko pełne pomiary szerokopasmowe pozwalają określić przydatność wykonanego okablowania do pracy z danym typem sieci. Tak przetestowana część pasywna zostaje wpięta do skonfigurowanych urządzeń aktywnych najczęściej typu switch, co umożliwia wykonanie testów w połączeniu z częścią aktywną. Pomiary ruchowe pozwolą sprawdzić poprawność konfiguracji i działanie zgodne z założeniem zainstalowanych urządzeń. Zakończenie tego etapu pozwala na częściowe uruchomienie inwestycji i przekazanie sieci dla użytkowników. Sporządzony protokół odbiorów końcowych powinien zawierać wyniki wszystkich przeprowadzonych testów. W przypadku problemów w przyszłości z okablowaniem, mogą one posłużyć do pomiarów porównawczych. Zmiana parametrów elektrycznych, w stosunku do zmierzonych w dniu przekazania, może wskazać na charakter uszkodzenia. Drugi proponowany etap prac to włączenie oddanej części sieci do już istniejących struktur lub sieci rozległej Internet/Intranet. Prace na tym etapie będą związane z konfiguracją routera, przez który będziemy łączyli sieci. Jeżeli inwestycja związana jest z rozbudową istniejących struktur niezbędna będzie współpraca z administratorem sieci. Kiedy budujemy sieć od podstaw router będzie jednym z elementów, który będzie instalowany przez nas. Prawidłowo wykonana konfiguracja powinna skutkować dostępnością do założonych miejsc poza naszą siecią. Po wykonaniu przewidzianych testów możemy przekazać kolejny etap prac umożliwiając pracę użytkowników sieci na systemach zdalnych dostępnych np. przez Internet. Protokoły odbiorowe powinny zawierać informacje o konfiguracji urządzeń aktywnych, która została wykonana. Dobrą praktyką jest dołączanie w formie elektronicznej kopii uruchomionych konfiguracji aktywnego sprzętu sieciowego. Ostatnim zaplanowanym etapem prac jest wdrożenie usług i aplikacji webowych. Przetestowana, działająca sieć i częściowe spełnienie oczekiwań użytkowników, pozwala na zajęcie się ostatnim etapem. Uruchomienie serwerów z aplikacjami przewidzianymi w projekcie, podłączenie innych urządzeń np. telefonów IP, kamer sieciowych, systemów dostępu warunkowego to działania wieńczące inwestycje. Proces ten pomimo, że nie jest związany bezpośrednio z pracami budowlanymi, ma największy wpływ na całościowy odbiór inwestycji przez zamawiającego. Dopiero wdrożenie aplikacji podnosi wydajność firmy i potwierdza zasadność całej inwestycji. Po sprawdzeniu ich funkcjonowania należy zaplanować szkolenia użytkowników oraz przekazanie uprawnień osobom wyznaczonym do nadzorowania systemów. Inwestycję można uznać za zakończoną. Pozostaje spisanie ostatniego protokołu cząstkowego oraz całościowego z wykonanej inwestycji. Ważnym elementem protokołu końcowego jest określenie terminu przekazania dokumentacji powykonawczej. W całym procesie budowlano-wdrożeniowym powstaje wiele zdarzeń wymagających opisania dla przyszłego użytkownika. Są to nie tylko odstępstwa od projektu, ale także elementy nieobjęte działaniami projektowymi, które zostały włączone na podstawie dodatkowych umów, ustaleń. Cała ta wiedza niezbędna do zarządzania powstałą infrastrukturą, musi znaleźć się w tzw. dokumentacji powykonawczej. Na jej podstawie administratorzy dowiedzą się o wszystkich zastosowanych rozwiązaniach, które zostały wbudowane i wdrożone. 7

8 b. Dokumentacja powykonawcza Jak ważna jest dokumentacja powykonawcza nie trzeba przekonywać nikogo, kto choć raz miał do czynienia z procesem inwestycyjnym. Doświadczeni wykonawcy często wypowiadają się, że przypadki, gdzie od początku do końca wszystko idzie zgodnie z planem, praktycznie się nie zdarzają. Mniejsze lub większe odstępstwa od założeń są elementem każdej budowy. Właściwe udokumentowanie tych zmian pozwoli użytkownikom, a przede wszystkim administratorom, łatwiej rozpoznać napotkane problemy. Czy tworzenie dokumentacji jest proste? W odpowiedzi posłużę się cytatem z książki Gary A. Donahue, z którym całkowicie się zgadzam: Dobrze napisana dokumentacja oszczędza czas i pieniądze. Jeżeli ktoś potrafi naprawić sieć po lekturze Twojej dokumentacji, oznacza to, że wykonałeś dobrą robotę. Odwrotnie jest, jeśli tylko Ty jesteś w stanie naprawić swoją sieć. Okazuje się, że większość inżynierów nie przepada za pisaniem dokumentacji lub po prostu tego nie potrafi. Wychodzenie z założenia, że coś jest oczywiste i nie piszemy tego, nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. To, co dla wykonawcy jest codziennością, nie koniecznie musi być znane dla administratora. Ciągle zmieniające się technologie, budowanie z innych materiałów, stosowanie nowszych urządzeń, to wszystko sprawia, że nowe sieci nie zawsze są czytelne. Administrator eksploatujący rozwiązanie sprzed kilku lat nie musi śledzić nowych technik, dlatego o wszystkim powinien zostać poinformowany w dokumentacji. Innym błędem jest pozostawianie niedomówień czyniących z nas ekspertów danego projektu. To my będziemy niezastąpieni w przyszłości rozwiązując problemy w tej sieci. Możecie wierzyć lub nie, niezastąpieni dawno szukają innej pracy, podczas gdy ci, którzy piszą dobrą dokumentację cięgle mają, co robić. Jakość wykonanej dokumentacji, podobnie jak estetyka prac, rzutuje mocno na opinię o wykonawcy. Niejednokrotnie wzorowo wykonana sieć ze słabą dokumentacją sprawia, że nie polecamy współpracy z firmą z powodu późniejszych problemów eksploatacyjnych. Przyjrzyjmy się przykładowej dokumentacji powykonawczej sieci dostępnej w Internecie pod adresem: Zawiera ona opis wykonanej sieci strukturalnej, telefonicznej oraz wydzielonej zasilającej. Podobnie jak w projekcie, twórca dokumentacji w pierwszej części odnosi się do podstaw opracowania dokumentacji oraz do norm, jakie zostały wykorzystane podczas inwestycji. W kolejnym rozdziale opisuje strukturę punktu logiczno-elektrycznego zastosowaną w budowanej sieci. Przywołuje wszystkie elementy składowe, z jakich został wykonany każdy punkt przyłączeniowy. Następnie odnosi się do technologii mocowania kabli oraz zastosowanych przewodów. Dalsza część dokumentacji to przywołanie ilościowe zainstalowanych punktów logicznych oraz szczegółowy opis wyposażenia punktów dystrybucyjnych. Punkt 2.8, to przywołanie systemu oznaczeń. Element często bagatelizowany przy budowie sieci komputerowych odpowiada za sprawne lokalizowanie zakończeń okablowania i wygodę przyszłej eksploatacji. Rozdział 3 opracowania odnosi się do wybudowanej wydzielonej sieci elektrycznej. Opisane zostają elementy tej sieci oraz sposoby łączenia poszczególnych obwodów. Punkt 3.5 prezentuje szczegółowe wyliczenia potwierdzające prawidłowość założeń do takiego rozplanowania obwodów elektrycznych. W końcowej części do dokumentacji zostają załączone schematy logiczne i budowlane z prezentacją rozłożenia zainstalowanych elementów. Znajdziemy tam również wyniki 8

9 przeprowadzonych testów uruchomieniowych, potwierdzające zachowanie przywołanych norm. Tak wykonana dokumentacja pozwala precyzyjnie określić zarówno technologię, jak i strukturę logiczną wykonanej sieci. Przywołane normy oraz zaprezentowane wyliczenia pozwalają ocenić skuteczność zastosowanych rozwiązań. Testy końcowe potwierdzają jakość wykonania sieci i zgodność ze stawianymi wymogami. Czy dokumentacja musi być skomplikowana? Jak widać na przywołanym przykładzie, nie wydaje się to bardzo trudne. Kluczem do dobrze napisanej dokumentacji wydaje się precyzja i jednoznaczność zawartych zapisów. Nie musi być ich dużo, ważne, żeby nie pozostawiały możliwości interpretacji. Zawarte informacje muszą być kompletne i dotyczyć wszystkich aspektów wykonanej inwestycji. Pamiętaj: dobrze napisana dokumentacja to taka, na podstawie, której inni są w stanie naprawić sieć. Bibliografia: 1. Halska B., Bensel P. (2013). Kwalifikacja E.13. Projektowanie lokalnych sieci komputerowych i administrowanie sieciami. Podręcznik do nauki zawodu technik informatyk. Część 2. Gliwice: Helion 2. Pawlak R. (2011). Okablowanie strukturalne sieci Teoria i praktyka. Gliwice: Helion 9