Kilka słów NA POCZ TEK

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kilka słów NA POCZ TEK"

Transkrypt

1

2

3 w tym miesiącu: 4 Z POLSKI 5 ZE ŚWIATA 6 Z DALEKIEGO KRAJU 6 AKTORÓW ROZMOWY W GARDEROBIE Piotr Adamczyk i Tomasz Karolak, specjalnie dla Was, poprowadz¹ swoj¹ rubrykê w Magazynie Na pocz¹tek przybli amy Wam sylwetki aktorów, kórzy zgodzili siê na rozmowê z nami. 8 IRLANDZKI PERYSKOP 10 TEMAT NUMERU Polsk¹ grupê motocyklow¹ mo na spotkaæ na irlandzkich drogach. Dlaczego je d ¹ na motorach? Kim s¹ i jak wygl¹da ich ycie, gdy gasz¹ silniki swoich maszyn? 14 HISTORIA 18 *na ok³adce: Filip przed motorem swojego taty (zdjêcie: Marcin Wilkowski) Adres: 1A Market Place Carrickfergus BT38 7AW info@linkpolska.com Redaktor naczelny/editor: Jakub Świderek, , jakub@linkpolska.com Reklama/Advertising Aneta Patriak, , aneta@linkpolska.com Polski Magazyn w Irlandii Pó³nocnej Polish Magazine in Northern Ireland Zespó³ redakcyjny/ Magazine team Sylwia Stankiewicz, Pawe³ Bruger, Piotr Miś redakcja@linkpolska.com Wspó³praca/Contributors Piotr Poraj Poleski, Piotr Adamczyk, Tomasz Karolak, Maryna Tomaszewska, Wojtek Beśka, Tomasz Kurkowski, Pawe³ Piechnik, Barbara Snowarska, Katja Sztuba, Marcin Wilkowski (fotografia) FOTOGALERIA To ostatni moment na dokumentacjê ycia polskiej wsi przed zmianami jakie niesie ze sob¹ cz³onkostwo w Uni Europejskiej. Prezentujemy dokument Tomasza Tomaszewskiego, fragment eseju, który w przysz³ości bêdzie świadectwem przemian naszych czasów. 18 CO Z G OSIKIEM? G³osik zmieni³ swoje oblicze. W rok 2008 wkraczamy z magazynem Sk¹d te zmiany? Przedstawiamy Link Polska Media Group. 20 PORADNIK 22 KULTURA 24 SPORT 26 TURYSTYKA Nowy York - miasto, które nie śpi 28 LINKCafé 31 OG OSZENIA DROBNE 34 WA NE ADRESY Specjalnie dla Link Polska/ Special contributor Tomasz Tomaszewski Dzia³ graficzny/art Room Irena Laskowska irka@linkpolska.com Wydawca/Publisher Link Polska Limited Dyrektor/Director Ewa Grosman Druk/Print GPS Colour Graphics Ltd. Redakcja i wydawca nie ponosz¹ odpowiedzialności za treśæ og³oszeñ, reklam i informacji. Redakcja nie zwraca materia³ów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Nades³ane materia³y przechodz¹ na w³asnośæ redakcji, co jednocześnie oznacza przeniesienie na redakcjê magazynu Link Polska praw autorskich z prawem do publikacji w ka - dym obszarze. Przedruk materia- ³ów publikowanych w magazynie Link Polska mo liwy tylko za zgod¹ redakcji. Jakub Świderek Kilka słów NA POCZ TEK są ludzie, którzy mówią o swoich marzeniach. Są też tacy, którzy poprzeczkę podnoszą wysoko i swoje marzenia realizują. Praca nad magazynem Głosik była wielkim wyzwaniem i lekcją, którą nie sposób przecenić. Konsekwencją tej lekcji są narodziny magazynu Link Polska, który z przyjemnością Wam prezentujemy. Inspiracja jest niezbędna do realizacji nowych projektów. My mieliśmy szczęście spotkać na naszej drodze autorytety. Ludzi, którzy subtelnym wsparciem popychają nas do przodu. No i oczywiście Wy, nasi czytelnicy. Wasze uwagi na temat naszej pracy są bezcenne. Czerpaliśmy energię z podziękowań za to, że Głosik istnieje. Czerpaliśmy też energię od tych, dla których Głosik nigdy nie był dość dobry. Magazyn Link Polska oraz nowy, rozbudowany portal internetowy to nowe wyzwania, które będą wymagały od nas ciężkiej pracy i konsekwencji. I tu znowu wielka Wasza rola. Nasze media są dla Was i bez Waszej aktywnej współpracy nie wyobrażamy sobie dalszego rozwoju. Bądźcie kreatywni, bo przestrzeń, którą stwarza Link Polska Media Group jest wielka. Pierwszy numer miesięcznika Link Polska jest już w Waszych rękach. Wkrótce spotkamy się w sieci. Rok 2008 będzie rokiem wielu wydarzeń kulturalnych, w których organizację również będziemy się angażować. Tam spotkamy się osobiście. Jakub Świderek redaktor naczelny 3

4 z kraju p r a s ó w k a Do Sejmu trafi rządowy projekt ustawy o abolicji podatkowej, który powstał na podstawie przedwyborczego programu Platformy Obywatelskiej Powrót do domu - czytamy w dzienniku Polska. Abolicja ta ma objąć wszystkie osoby, które od maja 2004 roku legalnie pracowały za granicą w tych krajach Unii Europejskiej, z którymi Polska nie ma lub nie miała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Płatności, która według Polski - jest ogromnym podatkowym haraczem. Abolicja ta była kluczowym elementem programu wyborczego Platformy Obywatelskiej, a ma ona działać tak: po powrocie Polacy będą składać w Urzędzie Skarbowym jednostronną deklarację zawierającą informację w jakim czasie pracowali, w którymś z tych państw i prośbę o umorzenie zaległych podatków. Abolicja obejmie wszystkich mówi gazecie poseł PO Jakub Szulc nie będziemy sprawdzać kto, ile i jak zarabiał, a jedynie to, czy pracował legalnie. Rumuni okradają konta Anglików za pomocą polskich bankomatów donosi Gazeta Wyborcza. Straty wynoszą miliony złotych, a pokrywają je polskie banki, bo ich bankomaty nie mają odpowiednich zabezpieczeń przed oszustami. Jak to działa? Każda karta debetowa (Debit Card) w UK posiada, oprócz łatwego do podrobienia paska magnetycznego, również odpowiedni mikroprocesor, który weryfikuje informacje zawarte na pasku. Jest to zachodni bankowy system zabezpieczeń przed oszustami. Większość bankomatów w Polsce jednak nie posiada oprogramowania do odczytu informacji z takiego chipu i do wypłaty pieniędzy wystarczy jedynie pasek magnetyczny. Dlatego oszuści z Rumunii wybrali właśnie nasz kraj. Wystarczy, że wspólnik z UK wyśle swojemu współpracownikowi w Polsce pasek magnetyczny i PIN brytyjskiej karty. Łatwo je uzyskać montując specjalne czytniki do kart oraz kamerkę internetową w bankomacie. Ten z kolei wypłaca pieniądze w Polsce (najczęściej niewielkie sumy, do 1500 PLN, aby nie budzić podejrzeń), a za transakcję obciążany jest polski bank lub operator sieci bankomatów. Rumuński proceder przybrał rozmiary przestępczości zorganizowanej, którą zajęła się już polska policja. Członkowie gangów plądrują bankomaty w całej Polsce już od kilku miesięcy. Według dokumentów policji ok. 90 procent zatrzymanych pochodzi z jednej rumuńskiej miejscowości zdradza Gazecie policjant z Komendy Głównej Policji. W razie wpadki na komisariatach natychmiast pojawiają się ich prawnicy, a tropy ich mocodawców prowadzą do Londynu zaznacza dziennik. Nowy rz¹d w Brukseli Rażąca, amatorska i prymitywnie nacjonalistyczna tak ocenia politykę zagraniczną byłego polskiego rządu Jarosława Kaczyńskiego tygodnik The Economist. Takie bezlitosne podsumowanie gazeta wysnuwa przy okazji debiutu nowego rządu Donalda Tuska w Parlamencie Europejskim. Gdyby nie druga wojna światowa w Polsce mielibyśmy o 28 mln mieszkańców więcej, dlatego powinniśmy dostać więcej głosów w Parlamencie Europejskim - takie argumenty przytaczał Kaczyński w lipcu 2007 roku na obradach Parlamentu. To tylko jeden z wielu przykładów dziwacznego zachowania polskiego premiera na arenie międzynarodowej. Zdecydowanie lepiej jest za to odbierany nowy polski rząd. Gabinet Donalda Tuska może osiągnąć więcej nie będąc takim dziwacznym jak jego poprzednik. Warszawa to rozumie czytamy w gazecie. Nowy minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski mówi, że Polska powraca do uczestnictwa w głównym nurcie polityki europejskiej. Pierwszym krokiem ma być wznowienie rozmów z najbliższymi sąsiadami, począwszy od Niemiec i Rosji. Mianowanie nowego rządu w Polsce Europa przyjęła więc z ulgą, jako dobrą wiadomość. Co się zmieni w polskiej polityce zagranicznej? Czy polskie interesy narodowe będą teraz realizowane przy pomocy kulturalnych rozmów w Europarlamencie? zastanawia się The Economist. Po rażących ekscesach Kaczyńskich Bruksela oczekiwałaby takiej zmiany. W dyplomacji styl robi różnicę mówi minister Sikorski. W Europie również dodaje The Economist. Zmiana w polskim systemie emerytalnym Obniżenie wieku emerytalnego mężczyzn z 65 do 60 lat zapowiada polskie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Jest to odpowiedź tego resortu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego. 30 października 2007 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł (Dz.U. nr 200, poz. 1445), że mężczyźni, którzy posiadają tak samo długi staż pracy jak kobiety, ale niemogący w tym samym wieku co one przechodzić na emeryturę, są dyskryminowani. Resort pracy już zapowiada nowelizację przepisów, aby uniknąć fali pozwów do sądu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Mieliby je składać ubezpieczeni, którym ZUS odmawia pomimo orzeczenia Trybunału prawa do wcześniejszej emerytury, ponieważ nie dysponuje odpowiednim zapisem prawnym. Dzięki znowelizowanym przepisom mężczyźni urodzeni w latach nie będą musieli walczyć o świadczenia w sądzie, ponieważ emerytura będzie im się należeć prawnie. Warunkiem jednak jest co najmniej 35-letni staż pracy. Do tej pory mężczyźni urodzeni w latach z 35-letnim stażem pracy, bez orzeczenia o niezdolności do pracy musieli czekać do ukończenia 65 roku życia, aby przejść na emeryturę. Na tę zmianę w przyszłorocznym budżecie trzeba będzie znaleźć 2,2 mld złotych. Resortowi pracy zależy, aby nowy rząd przedstawił odpowiedni projekt nowelizacji w Sejmie w trybie pilnym, jeszcze na początku tego roku. Nie skorzystają z tego jednak osoby urodzone po 1948 roku, ponieważ przepisy o prawie do wcześniejszej emerytury wygasną do końca 2008 roku. 4

5 ze świata Papie w Irlandii? Wicepremier Irlandii Północnej Martin McGuinness zapowiedział w mediach pierwszą wizytę papieża w Ulsterze. Czy jednak tak się stanie? Wiceszef rządu pojednania, a niegdyś dowódca IRA, wyraził nadzieję na przyjazd Benedykta XVI do Ulsteru przy okazji uroczystości nadania godności kardynalskiej katolickiemu arcybiskupowi Armagh w Rzymie. Trzecim irlandzkim kardynałem został 68-letni abp Sean Brady. Kardynał Brady już wcześniej wyrażał nadzieję na przyjazd Benedykta XVI do Irlandii. Popiera go również prezydent Republiki Irlandii Mary McAleese. Pani prezydent, obecna również na uroczystościach w Rzymie, zauważyła jednak, że papieża powinny zaprosić władze kościelne, nie świeckie. Leniwi emigranci Tłumaczenie dokumentów oraz tablic drogowych utrudnia integrację osób niemówiących po angielsku uważa brytyjska minister ds. społeczności lokalnych i samorządów Hazel Blears. Opinię taką pani minister wygłosiła w reakcji na praktykowane obecnie w Wielkiej Brytanii tłumaczenie wszystkiego od dokumentów urzędowych, tablic drogowych aż po ulotki władz lokalnych. Sprawia to, według niej, że większość emigrantów nie uczy się angielskiego. Zaapelowała więc do instytucji publicznych o ograniczenie tłumaczeń i położenie nacisku na integrację. Brytyjskie media donoszą, że władze lokalne wydają co roku na tłumaczenia 25 milionów funtów, państwowa służba zdrowia (NHS) przeznacza na to co najmniej 55 mln. Obecny rząd brytyjski jest coraz częściej krytykowany przez opozycję, która domaga się zaostrzenia polityki emigracyjnej. Premierowi i jego ministrom zarzuca się, że błędnie oszacował liczbę imigrantów i nie przekazuje władzom lokalnym wystarczających funduszy na wydatki związane z nowymi przybyszami. Rząd uważa, że napływ pracowników z zagranicy był korzystny dla gospodarki, ale według krytyków nadmiernie obciążył usługi publiczne. Nowy serwis Google Google Inc planuje otwarcie serwisu, w którym użytkownicy komputerów będą mogli przechowywać pliki ze swoich twardych dysków. Zasada działania miałaby być prosta: użytkownicy będą przechowywać na serwerach Google pliki, które normalnie przechowują na swoich twardych dyskach, jak pliki tekstowe, cyfrową muzykę, klipy wideo czy zdjęcia donosi internetowe wydanie Wall Street Journal. Każdy użytkownik będzie mógł uzyskać do nich dostęp z dowolnego komputera lub innego urządzenia mobilnego podłączonego do Internetu, wprowadzając wybrane wcześniej hasło. Po uzyskaniu dostępu katalog z naszymi danymi byłby widoczny na komputerze, jako dodatkowy dysk twardy. Według Wall Street Journal Google zamierza uruchomić ten projekt w ciągu najbliższych kilku miesięcy. Część tego nowego serwisu będzie bezpłatna, ale za dodatkowe miejsce na pliki firma Google będzie pobierać opłaty. Nie wiadomo jeszcze w jakich wysokościach przedstawiciele firmy odmawiają jak na razie komentarzy w tej sprawie. p r a s ó w k a Dziennik Daily Telegraph donosi, że w Anglii każdego roku umiera ponad 90 tys. pacjentów szpitali na skutek błędów lekarskich, infekcji i innych komplikacji. Gazeta powołuje się na badania, według których od 8,7 do 10 procent szpitali zatrudnia personel popełniający błędy, przy czym połowa z tych pomyłek jest możliwa do uniknięcia. Badanie przeprowadził prof. Trevor Sheldon w jednym ze szpitali w Anglii, ale uważa, że wyniki są reprezentatywne dla całego kraju. Przeanalizował on karty pacjentów tego szpitala za okres około sześciu miesięcy, a pobyt w szpitalu określił ryzykownym jak skoki na bungee. W latach w angielskich szpitalach przebywało 9,1 mln pacjentów, z czego 910 tys. padło ofiarami błędów lekarskich, 91 tys. przypadków prowadziło do śmierci. Przyczyną takiego stanu rzeczy, według prof. Sheldona, jest m.in. zbyt szybkie diagnozowanie. Najpierw mieliśmy znaki drogowe po polsku, później polską radiostację oraz operatorów linii 999 mówiących po polsku. Teraz agenci nieruchomości kierują swe oferty do Polaków, korzystając z napływu emigrantów do Wielkiej Brytanii donosi dziennik Daily Mail z właściwym dla siebie obiektywizmem opisując wprowadzenie ofert po polsku oraz zatrudnienie polskiego tłumacza przez jednego z właścicieli agencji nieruchomości z hrabstwa Lancashire w północnej Anglii. GNL Property Management zaczęła umieszczać informacje po polsku na tablicach ogłoszeniowych swoich domów o treści: Mieszkania do wynajęcia dla każdego. Na każdą kieszeń. Mówimy po polsku. Jej szef, Graham Lightbown, decyzję podjęcia tego kroku uzasadnia dużym zapotrzebowaniem na mieszkania wśród przebywających tam Polaków. Zauważyłem, że jest wielu Polaków, którzy nie znają angielskiego lub znają ten język słabo. Właściciele domów często to wykorzystują i wynajmują takim emigrantom domy w fatalnym stanie za niebotyczne sumy mówi Graham. Postanowiliśmy się tym zająć rzetelnie. Prowadzę tę firmę od 1994 roku i podczas pierwszej dużej fali migracji z Azji również umieszczaliśmy ogłoszenia w językach zrozumiałych dla nowych przybyszów - dodaje. Dziennik Daily Mail znany jest z tendencyjnych artykułów o nieco nawet rasistowskim charakterze. Jest to jednak wydawnictwo wielkonakładowe, co świadczy o tym, że opinie w nim wyrażane podziela wielu Brytyjczyków, głównie z niższych warstw społecznych. 5

6 lz dalekiego kraju Piotr Poraj Poleski - polski dziennikarz telewizyjny, dokumentalista. Od pocz¹tku swojej kariery zawodowej zwi¹zany z Telewizj¹ Polsk¹. Autor ponad 350 programów o tematyce medycznej, zdrowotnej, ekonomicznej, politycznej, prewencyjnej i o nowych technologiach. Laureat wielu nagród dziennikarskich, m.in. nagrody MediaPrize Fundacji Josepha Pulitzera. Tekst do przyjaciela czytelnika wgości przychodzi się zazwyczaj z fajnym prezentem, dobrą nalewką, kwiatem lub czymś, co może zjednać zapraszającego, zadbać o jego dobre samopoczucie. Rolą dziennikarza, komentatora, publicysty jest przychodzić w gości do swojego czytelnika z jedynym prezentem, który darowuje się z ogromnego szacunku z prawdą. To zamierzam robić mój drogi, czytający ten tekst przyjacielu. Nie będę pisał o tym, co w kraju, bo nie mogę Ci podarować własnej opinii, tak jak i Ty jestem teraz ciągle za granicą i informacje krajowe traktuję trochę na zasadzie ciekawostki. Dystans powoduje, że nie żyję nimi, choć nie są mi obojętne. To może teraz mniej poważnie (bo wstęp już za mną). W tej mojej rubryczce brykać będę śmiało tekstem i komentować rzeczy nieskomentowane jeszcze. Może będą poważniejsze lub lekkie z natury, lecz ze względu na Ciebie mam nadzieję, że nie będą to kompletne bzdury (ale te rymy częstochowskie mi jeszcze wychodzą). Opinie, opinie i komentarze W sercu i duszy najpierw rozważę Aby nie zalać Cię jakąś papką Może, hej, może pójdzie mi gładko Potem opiszę real i dodam to, co się składa na całkowity total To właśnie będą te białe kruki Felietony, myśli czyste, banialuki Może rap i rymy częstochowskie nie wychodzą mi tak jak Peji, Ronsonowi lub innemu DJ-owi, ale chyba to akurat pozytywnie, bo i tak w tym tekście powyżej znalazło się kilka stwierdzeń, które dla nich byłyby niezrozumiałe. Ale, ale piszę do Ciebie tekst spod palmy z Fort Lauderdale i powiem Ci, że czuję się jak old timer playboy wśród uroczych, eleganckich, osiemdziesięcioletnich dam, które co rano zapraszają mnie przy śniadaniu na spacer ich Mustangiem po Miami Beach lub przyjacielsko zagadują na temat zakupu laptopa i najnowszych modeli ipodów, które szwankują im po dwóch dniach używania. Wtedy nachodzi mnie refleksja, bo widzę niestety ich bogatą samotność, bogaty brak zainteresowania ze strony rodziny i niestety przewrotną, bogatą tęsknotę za rodziną, wnuczkami, dziećmi czy prostym zainteresowaniem. Nawet, jak bym chciał okazać je wszystkim mieszkającym tu w hotelu Lagomar Paniom przynajmniej po minucie - nie starczyłoby mi roku. Czasem samotność wśród tłumu staje się niezwykle dotkliwa i całe życie zawodowe z udaną karierą i pieniędzmi staje się nikomu niepotrzebne. Pogoń za pieniądzem i chęć wracania na łono rodziny razem ze zdobyczami materialnymi życia, to ma sens, ale pogoń za pieniędzmi i spełnieniem bez możliwości odwrotu i wyraźnego celu staje się na starość ogromną pułapką i prowadzi do przypadkowych, szybko wymienianych zdań, szybkiej irytacji i śmieszności. Należy o tym pamiętać, szczególnie jak się jest na emigracji, bo przecież mentalnie pozostajemy do końca tym, kim jesteśmy, materialnie się rozwijamy, dążymy do zaspokojenia swojego celu, którym często jest udane życie rodzinne, lecz niekiedy staje się za późno na dzieci, na rodzinę, na pogodzenie, na powrót. To pułapka wyjechanych. Ale dość tego filozofowania! Po pierwsze, moim naczelnym zadaniem jest pisanie felietonów z przymrużeniem oka, po drugie, nie będę w nich dumał i nauczał, a po trzecie, szczęśliwego Nowego Roku i ciekawego Linka, bo przecież o niego tu chodzi. Właśnie się narodził. Trzeba to oblać. A napisał to ten, który popełnia wszystkie wyżej opisane grzechy. 2 aktorów 11 pytañ Jak z perspektywy czasu wspomina Pan lipcowy pobyt w Belfaście? PIOTR ADAMCZYK: Ogromne zaskoczenie. L¹duj¹c w Belfaście mia³em wra enie, e wyl¹dowa³em w odleg³ym polskim mieście. Szybki Dzwon. Tak razem z Tomkiem Karolakiem i z Tomkiem Kotem nazwaliśmy Belfast i z uśmiechem to teraz wspominamy. Z alem obserwowa³em, e tak wielu wpania³ych Polaków wyjecha³o z kraju, ale mam nadziejê, e kiedyś wróc¹ z otwartymi umys³ami, z doświadczeniami zachodniej Europy, z chêci¹ tworzenia czegoś nowego, lepszego w Polsce. TOMASZ KAROLAK: By³a to moja pierwsza wizyta na Wyspach Brytyjskich i z niecierpliwości¹ czeka³em na kontakt z t¹ kultur¹. Festiwal Filmów Polskich zaskoczy³ mnie dobr¹ organizacj¹. Mile zaskoczy³o te ciep³e przyjêcie filmu Testosteron. Czu³em te pewien dreszczyk zwi¹zany z histori¹ Belfastu, ale wyraźne d¹ enie kraju do normalności na ka dej p³aszczyźnie sprawia, e dobrze siê tam poczu³em. Poza tym spotka³em wielu Polaków. Polski jêzyk s³yszy siê na ka dym kroku. Czu³em, e jestem tam potrzebny, e jest potrzeba pokazywania polskich filmów czy sztuk. Czy Belfast czymś Pana zaskoczy³? PIOTR ADAMCZYK: Szczerze mówi¹c spodziewa³em siê miasta têtni¹cego yciem. Tymczasem rzuci³y mi siê w oczy puste ulice. TOMASZ KAROLAK: Belfast ma niezwyk³y klimat. Przede wszystkim jest to miasto, które siê mocno rozwija. Ja jednak podró uj¹c przyjmujê kontekst historyczny. Mimo braku imponuj¹cej architektury, w Irlandii Pó³nocnej czuæ tradycjê wielowiekow¹. Imponuj¹ce pó³nocne wybrze e dope³nia ten klimat. Bardzo lubiê miasta portowe. Wkrótce po pobycie w Belfaście objecha³em basen morza śródziemnego. Jaka jest Pana dotychczasowa najwa niejsza rola? PIOTR ADAMCZYK: Odpowiedź jest oczywista - Karol Wojty³a. Wci¹ yjê konsekwencjami tej roli. Przez ludzi, których dziêki niej pozna³em, zmieni³em siê, zmieni³o siê moje ycie. Po tej roli mój świat siê powiêkszy³, bo film pokazywany jest na ca³ym świecie milionom ludzi. Wszêdzie spotyka mnie ludzka wdziêcznośæ, yczliwośæ. TOMASZ KAROLAK: Ka da rola jest dla mnie wa na. Wola³bym myśleæ, e tej najwa niejszej jeszcze nie zagra³em. Czy jest rola, o której Pan marzy, któr¹ chcia³by Pan zagraæ w przysz³ości? PIOTR ADAMCZYK: Pewnie zakoñczy³bym ju swoj¹ drogê zawodow¹, gdyby nie by³o ju ról, które chcia³bym zagraæ. Chyba, jak ka dy aktor, marzê 6

7 aktorow rozmowy w garderobie AKTORÓW ROZMOWY W GARDEROBIE TO NOWA RUBRYKA, KTÓREJ AUTORAMI BÊD LUBIANI POLSCY AKTORZY: PIOTR ADAMCZYK I TOMASZ KAROLAK. NASI BOHATEROWIE Z RADOŚCI PRZYJÊLI ZAPROSZENIE DO WSPÓ PRACY, ZA CO IM SERDECZNIE DZIÊKUJEMY. DZISIAJ W WYWIADACH, KTÓRYCH UDZIELILI SPECJALNIE DLA MAGAZYNU LINK POLSKA, PRZEDSTAWIAMY WAM ICH SYLWETKI. o Hamlecie Ale nie, nie mam a tak sprecyzowanych marzeñ. Film Naznaczony, nad którym teraz pracujê, jest pewnego rodzaju spe³nieniem chêci gry w filmie sensacyjnym i tajemniczym zarazem. TOMASZ KAROLAK: Nie mam sprecyzowanych planów, co do takiej roli. Bardzo chcia³bym zagraæ w produkcji o wczesnym średniowieczu w Polsce, w filmie kostiumowym. Czy ma Pan jakieś doświadczenia emigracyjne? PIOTR ADAMCZYK: Przez 4 miesi¹ce, bêd¹c na stypendium, mieszka³em w Londynie. Spêdzi³em du o czasu we W³oszech, graj¹c w filmie. Moje doświadczenia emigracyjne s¹ ubogie. Du o podró ujê, ale to turystyka nie emigracja. Mam rodzinê i wielu przyjació³, którzy mieszkaj¹ miêdzy innymi we Francji, Stanach czy w Australii. TOMASZ KAROLAK: Nigdy nie mieszka³em za granic¹. W ogóle dośæ późno wyjecha³em za granicê po raz pierwszy. Wychowywa³em siê w czasach elaznej kurtyny, gdy podró e zagraniczne nie by³y tak powszechne. Pierwsze moje wyjazdy to NRD, Rumunia, Bu³garia. Nigdy nie ci¹gnê³o mnie do ycia emigranta. Co myśli Pan o obecnej, polskiej wielkiej emigracji do UK i Irlandii? PIOTR ADAMCZYK: Polacy, których tu spotka³em, to ludzie, którzy nie id¹ na ³atwiznê, bior¹ sprawy we w³asne rêce, choæby wi¹za³o siê to z ryzykiem i wyrzeczeniami. Efektem pracy takich osób jest miêdzy innymi wydanie tego magazynu. TOMASZ KAROLAK: Oczy otworzy³y mi siê w Irlandii. Teraz wiem, e polski emigrant to niekoniecznie handlarz czy rzezimieszek, tak, jak zwyk³o siê myśleæ w Polsce. W Irlandii zobaczy³em, e to mo e byæ si³a napêdowa innej gospodarki. Zobaczy³em, e Irlandczycy lubi¹ Polaków. Mam oczywiście nadziejê, e czêśæ Polaków wróci z emigracji. Inni pewnie dopiera wyjad¹. Wydaje mi siê, e to, co obserwujemy teraz, to dopiero pocz¹tek wielkiego zjawiska nowej emigracji Polaków. Jest Pan osob¹ popularn¹. Pisz¹ o Panu kolorowe magazyny. Jaki ma Pan stosunek do plotek na swój temat? PIOTR ADAMCZYK: Nie obchodz¹ mnie dopóki inni nie s¹ w to zaanga owani. Osoby publiczne szybko uodparniaj¹ siê na takie rzeczy. Jednak, gdy prasa pisze o moim nowym romansie, tylko dlatego, e widziano mnie z kole ank¹, dla niej i jej rodziny mo e to byæ bolesne. Ludzie wci¹ wierz¹, e to, co zosta³o wydrukowane musi byæ prawd¹. Zaskakuje mnie niekompetencja dziennikarzy. Dziwi mnie te fakt, e tego typu plotki trafiaj¹ do tak szerokiego krêgu czytelników. Martwi mnie to, ale ju nie denerwuje. TOMASZ KAROLAK: Nie zatrzymujê siê nad rzeczami, których sam nie autoryzujê. Inne rzeczy to czêsto wymys³y i bzdury. Ja na to nie reagujê. Uwa am, e lepiej tego nie ruszaæ, bo po co ma siê potem roznosiæ zapach Jak d³ugo zna Pan Tomasza Karolaka? PIOTR ADAMCZYK: Od dawna. Pierwsze rozmowy odbyliśmy na studiach. Ja studiowa³em w Warszawie, Tomek w Krakowie. Spotkaliśmy siê dziêki wymianie studenckiej. Potem nasze drogi siê rozesz³y. Jednak, jako jeden z nielicznych kolegów, Tomek utrzymywa³ ze mn¹ sta³y kontakt, zauwa a³ moj¹ pracê. Dzwoni³ i gratulowa³, czasem krytykowa³, gdy mu siê coś nie podoba³o. Ceniê go za prawdomównośæ. Nasz¹ wspóln¹ przygod¹ by³a gra w filmie Testosteron i kolejne filmy, w których graliśmy razem. Jak d³ugo zna Pan Piotra Adamczyka? TOMASZ KAROLAK: Od wielu lat. Spotkaliśmy siê jeszcze jako m³odzi kandydaci do szko³y aktorskiej. On jest z Warszawy a ja z Krakowa, co daje nam ró ne spojrzenia na świat, na film. Jesteśmy trochê jak ogieñ i woda. On intelektualista, a ja z pochodzenia rolniczo-ch³opskiego (śmiech). Dwa ró ne typy, które siê uzupe³niaj¹. Ostatnio spotkaliśmy siê na dwóch planach filmowych w Testosteronie i w Nie p³acz kochanie. Czy jest coś wyj¹tkowego, co ceni Pan w Tomaszu Karolaku-aktorze? PIOTR ADAMCZYK: Tomek jest aktorem o wyj¹tkowej vis comica, która śmieszy, gdy gra role komediowe, umie jednak z niej zrezygnowaæ, gdy grana przez niego postaæ ma byæ z krwi i kości. Za ka dym razem jest autentyczny dla widza, wiarygodny. To jest jego czar i wyj¹tkowośæ. Jest aktorem świadomym. Wielu aktorów gra na siebie, traktuj¹ scenê jako miejsce pojedynku z innym aktorem. Praca z Tomkiem to nie pojedynek, to wzajemne podawanie sobie r¹k, jak we wspinaczce. Czy jest coś wyj¹tkowego, co ceni Pan w Piotrze Adamczyku-aktorze? TOMASZ KAROLAK: Piotrek jest aktorem z niezwyk³¹ klas¹. To jest prawdopodobnie powód, dla którego móg³ zagraæ dwie wielkie role, Papie a i Szopena. Jego wewnêtrzna klasa i niebywa³a kultura jest w typie arystokracji. Ostatnio udowadnia te, e ma wielki talent komediowy, ale te role te gra z w³aściw¹ dla siebie klas¹. Co Pan s¹dzi o pomyśle Waszej wspólnej rubryki w magazynie Link Polska ( Aktorów rozmowy w garderobie )? PIOTR ADAMCZYK: Chcia³bym uprzedziæ czytelników, e my nie mamy doświadczenia w pisaniu. Proszê wiêc wybaczyæ nam b³êdy. W naszej rubryce bêdziemy szczerze przybli aæ godne uwagi tematy kulturalne. TOMASZ KAROLAK: Chcia³bym, eby by³a to forma listów pisanych do siebie. Coś w rodzaju rozmów aktorów przeprowadzanych w garderobach. Chcia³bym, eby by³o śmiesznie, ale nie tylko. Chcemy podzieliæ siê naszymi spostrze eniami zwi¹zanymi ze światem kultury w Polsce. Podobne wywiady to dla Pana przyjemnośæ czy tylko zawodowy obowi¹zek? PIOTR ADAMCZYK: Nie lubiê udzielaæ wywiadów. Uwa am je za dziwn¹ formê dziennikarsk¹. Udajemy, e gawêdzimy sobie we dwójkê, tymczasem obaj doskonale wiemy, e rozmawiamy z tysi¹cami czytelników. I takich wielu, wielu tysiêcy yczê magazynowi Link Polska. Pośrednio tak e Tomkowi Karolakowi i sobie. Obiecujemy nie nudziæ. TOMASZ KAROLAK: Nie udzielam wielu wywiadów. Wywiad to trochê sztuczna forma wypowiedzi. Gdybym by³ filozofem, kimś, kto kszta³tuje gusta w kraju, zgadza³bym siê na wiêcej rozmów. Zgodzi³em siê na wywiad z Tob¹, bo Was znam. Poza tym w zwi¹zku z nasz¹ rubryk¹ chcia³bym, eby czytelnicy poznali mnie lepiej. Z regu³y jednak nie zgadzam siê na wywiady o moim yciu prywatnym. Dziêkujê za rozmowê. JŚ 7

8 irlandzki peryskop Zdjęcie miesiąca: Magazyn Link Polska zaprasza wszystkich do nadsy³ania propozycji swoich zdjêæ wykonanych w Irlandii wraz z krótkim komentarzem autora na adres: redakcja@linkpolska.com. Na autorów zdjêæ wybranych do publikacji w rubryce Zdjêcie miesi¹ca czekaj¹ nagrody! Nades³ane zdjêcia przechodz¹ na w³asnośæ redakcji, co jednocześnie oznacza przeniesienie na redakcjê magazynu Link Polska praw autorskich z prawem do publikacji w ka dym obszarze. NEWRY Z³amano prawa pracownicze Dzieci zachodniego Belfastu. Czêsto widywa³em je skacz¹ce po przystankach. JŚ BELFAST Belfast walczy z rakiem Od niedawna w Belfaście istnieje nowoczesne centrum badań nad rakiem.centrum badań chorób nowotworowych przy Queen s Hospital w Belfaście zostało otwarte 28 listopada 2007 roku. Ta warta ponad 25 milionów funtów placówka jest jedną z najnowocześniejszych i wiodących w Europie. Jednorazowo może pracować tu 300 naukowców z całego świata. Ich zadaniem jest poszukiwanie nowych rozwiązań i metod leczenia nowotworów w różnych stadiach rozwoju. Polacy zwolnieni z pracy na jednej z farm pieczarek w pobliżu Newry walczą o swoje prawa. Ich wniosek o rewizję został przyjęty przez Trybunał Pracowniczy w Belfaście. Wniosek o rewizję dotyczy dyskryminacji rasowej, złamania warunków umowy, niewypłacenia wynagrodzenia pobierania opłat z wynagrodzenia bez upoważnienia, prawa do płatnego urlopu oraz nieprzepisowego zwolnienia z pracy. Byliśmy na każde zawołanie - mówi Sławek, jeden z poszkodowanych Polaków, dodając, że przełożeni potrafili w nocy budzić ich uderzeniami w karawan, w którym mieszkali. Według oskarżycieli, ich korespondencja była otwierana zanim jeszcze dotarła do adresata. Polacy musieli pracować nawet 80 godzin tygodniowo, podczas gdy wynagrodzenie, które otrzymywali, pokrywało tylko 39 godzin. Jak opowiada jeden z poszkodowanych, w najbardziej nasilonym okresie konfliktu pracowników z właścicielem farmy doszło nawet do rękoczynów. Podczas wizyty właściciela farmy w karawanie Polaka, i kłótni o umowę, którą pracodawca rzekomo chciał odebrać, doszło do szarpaniny, po której Polak został oskarżony o agresywne zachowanie względem pracodawcy. Polacy nie byli zapisani do związków zawodowych, więc te odmówiły angażowania się w sprawę. Spór rozstrzygnie sąd. IRLANDIA PÓ NOCNA, REKLAMA Choæ informacja o Crimestoppers widnieje na Land Roverach policyjnych to pamiêtaæ nale y, e jest to niezale na organizacja wspó³pracuj¹ca zarówno z policj¹, jak i z innymi organizacjami zwalczaj¹cymi ró nego rodzaju przestêpstwa fot. JŚ Anonimowo bezpieczniej Decydując się na życie w Irlandii Północnej, Polacy również biorą na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo społeczeństwa, w którym żyją powiedział Trevor Annon, prezes Crimestoppers, zachęcając do korzystania z numeru Crimestoppers to niezależna organizacja mająca na celu wspieranie policji i innych organizacji w zwalczaniu przestępczości w Irlandii Północnej. Linia telefoniczna Crimestoppers: przeznaczona jest dla osób, które mogą posiadać informacje o przestępstwach, jednak z jakiś powodów nie chcą ujawnić swoich danych. Telefony linii Crimestoppers odbierają eksperci, którzy nie pytają o imię ani miejsce pobytu rozmówcy. Rozmowy nie są też nagrywane, a osoba korzystająca z usługi Crimestoppers pozostaje zupełnie anonimowa. Crimestoppers jest obecne w Irlandii Północnej od 10 lat, lecz na świecie działa już od 1976 roku. Organizacja narodziła się w Nowym Meksyku (USA) i dzisiaj odnosi sukcesy w ponad 20 krajach. Należy pamiętać, że Crimestoppers jest niezależną organizacją charytatywną, która nie zajmuje się nagłymi wypadkami. Aby uzyskać natychmiastowe wsparcie należy skontaktować się z policją, korzystając z numeru alarmowego: 999. Więcej informacji na temat Crimestoppers uzyskać można na stronie 8

9 irlandzki peryskop BELFAST 25 za protekcjê Emigranci z Europy Wschodniej mieszkający w Północnym Belfaście zostali zastraszeni, napisał Sunday Life. Zażądano od nich 25 funtów tygodniowo za tak zwaną protekcję. Z końcem roku doszło do dwóch niepokojących incydentów w północnym Belfaście. Jak podaje Sunday Life, do wyłudzenia pieniędzy od emigrantów dopuścili się byli członkowie jednej z organizacji bojówkarskich. Poszkodowani odmówili rozmowy z dziennikarzami, obawiając się dalszych szykan ze strony przestępców. Nieoficjalnie wiadomo, że sprawa dotyczyła zarówno grupy Polaków oraz Litwinów. DUNGIVEN Impreza z no em Dwóch Polaków dźgniętych nożem to wynik spotkania świątecznego w Dungiven. Jeden z nich w ciężkim, ale stabilnym stanie, trafił do szpitala. Do zdarzenia doszło na spotkaniu świątecznym zorganizowanym dla społeczności polskiej z okręgu Dungiven. Podczas spotkania przyszła grupa ludzi z zewnątrz, Litwinów i prawdopodobnie Rumunów, którzy byli uzbrojeni w noże. Był to więc zamierzony atak powiedziała BBC Anne Brolly z Glenshane Community Development, organizatora imprezy. Podkreśla ona również, że to było pierwsze tego typu zdarzenie w Dungiven, dlatego bardzo zaniepokoiło lokalnych mieszkańców. Było w nie zamieszanych około 30 osób. BELFAST Projekt artystyczno-medialny trwa Whose voice is it anyway to nazwa projektu, o którym pisaliśmy w marcowym numerze magazynu Głosik. Projekt Anthony ego Haugheya i Susanny Bosch, wykładowców Uniwersytetu Ulster, jest pewnego rodzaju odpowiedzią na niedostępność dużych mediów dla przeciętnego odbiorcy. Udział w projekcie daje możliwość własnej wypowiedzi w wybranej przez siebie formie filmowej. Projekt zaczął się od zajęć teoretycznych prowadzonych przez doświadczonego filmowca Kevina Duffy ego. Wykłady dotyczyły obsługi kamer, prowadzenia wywiadów i edycji materiałów. Obecnie powstaje między innymi dokument filmowy o polskiej grupie motocyklowej, seria międzynarodowych programów kulinarnych oraz dokument o obcokrajowcach mieszkających w Krakowie. MW BELFAST, REKLAMA Naprawiamy samochód Mechanik samochodowy to zawód na Wyspach niezwykle pożądany, szczególnie wśród naszych rodaków. Wiadomo, że życie tutaj bez samochodu jest bardzo trudne, a naprawy w zakładach często kosztują bardzo dużo. Natomiast nasi rodacy to naród zdecydowanie zmotoryzowany. Minęły już czasy pedałowania na rowerze wśród zimna i słoty. Większość z nas porusza się teraz samochodami i tutaj powstaje luka rynkowa do zapełnienia przez naszych rodzimych mechaników. Przecież samochody się psują, a mało kto kupuje nowy. Jak się okazuje, w Irlandii Północnej istnieją już zakłady napraw samochodów z częściowo lub w całości polską obsługą. Znaleźliśmy jeden z nich w Belfaście, a właściwie na jego obrzeżach, w Dunmurry. Auto Clinic, bo tak się ten zakład nazywa, jest prowadzony przez Michała Jaciubka od ponad roku i zatrudnia wyłącznie Polaków. Chociaż wydawać by się mogło, że jest nastawiony tylko na polską klientelę, to jednak Irlandczycy również chętnie w Auto Clinic naprawiają samochody. Dlaczego? Stawiamy na jakość wykonania mówi Michał, który zawód wykonuje od 15 lat No i staramy się, aby nasze ceny zawsze były niższe niż u konkurencji, dlatego na brak pracy nie możemy narzekać. Rzeczywiście. Pomimo że zakład mieści się teraz w niezbyt dużej hali przystosowanej do obsługi 3 samochodów w tym samym czasie, to jednak widać, że interes szybko się rozrasta. Posiadamy jeszcze jedną halę, w której wykonujemy kompleksowe usługi blacharsko lakiernicze mówi Michał i za kilka miesięcy w całości przenosimy tam zakład. Wszystko jeszcze w fazie remontu, ale już widać, że przemyślane i zaplanowane zaplecze biurowe, specjalnie wydzielona komora do lakierowania samochodów, zaplecze socjalne, kilka stanowisk dla remontowanych samochodów, cały sprzęt nowy, na podłodze terakota. Przed zakładem ciężarówka do pomocy drogowej, oprócz niej samochód służbowy do doraźnej pomocy... BRU 9

10 TEMAT NUMERU Trudno jest byæ dziewczyn¹ motocyklisty - mówi Ania - czasami mam wra enie, e jestem na drugim miejscu. NIEDZIELA RAZEM, NIEDZIELA OSOBNO Niedziela to jedyny dzień w tygodniu, który Daniel może spędzić w całości z żoną Izą i z dziećmi. Nie zawsze jednak zostaje w domu, bo niedziela to dla Daniela również dzień drogi. Wsiada na motocykl i znika gdzieś na irlandzkich trasach. Często zabiera 7-letniego syna Kubę. Gdy pytam mamę Kuby, co czuje żona i matka, gdy widzi swoich mężczyzn odjeżdżających na motocyklu, Iza przez chwilę milczy, w jej oku kręci się łza. Gdy Daniel kupił motocykl byłam bardzo zadowolona, bo spełniło się jego marzenie mówi zatroskanym głosem martwię się jednak, gdy zabiera Kubę, bo może zdarzyć się wypadek. Daniel za- pewnia jednak, że zabierając syna na motor jest niezwykle ostrożny, nie daje ponieść się adrenalinie. Sam Kuba, mimo niegroźnego wypadku, w którym brał już udział, wciąż lubi wyprawy z tatą. Obecnie jego marzeniem jest posiadanie quada, natomiast marzeniem jego taty jest, aby quada synowi kupić. Gdy spotkałem Daniela w drodze, z ciężkim motorem, w skórzanych ubraniach, wyglądał jak typowy macho. Gdy spotkałem go po raz drugi w jego domu, odkryłem w nim innego człowieka. Dobry ojciec, kochający mąż, odpowiedzialna głowa rodziny. Na kubku, z którego pił kawę podczas naszej rozmowy, nadrukowany był sympatyczny kotek. Daniel wygląda na pewnego siebie mężczyznę, który realizuje swoje zamierzenia. Jego doświadczenia emigracyjne nauczyły go, jak zadbać o siebie i o swoją rodzinę. Pracuje w logistyce. Zdecydował się na życie w Irlandii i planuje tutaj zostać. Śmieje się jednak, że gdy był w Holandii też tak mówił, a jednak zmienił miejsce pobytu. Tutaj trzyma go więcej. Jego synowie chodzą do lokalnej szkoły w Armagh. W Armagh też kupił dom i wygląda na to, że osiedlił się na dłużej. Odskocznią od stabilizacji jest motor. Daniel z dumą opowiada o swoich synach: Fajnie by było, gdybyśmy za kilka lat mogli razem pojeździć. Ja usiadłbym na swój motocykl, a mój syn na swój. Marzeniem Daniela jest, aby jego żona również 10

11 TEMAT NUMERU MOTOCYKL NA PIERWSZYM MIEJSCU tekst: Jakub Świderek zdjêcia: Marcin Wilkowski Motocykl to odskocznia od wszystkiego mówi Daniel (pierwszy od lewej) Polsk¹ grupê motocyklow¹ spotkaæ mo na na irlandzkich drogach. Ró ni ludzie z ró nych środowisk, których ³¹czy pasja do ciê kich maszyn odnaleźli swój w³asny sposób na ycie na emigracji. MOTORCYCLES ABOVE ALL ELSE! A Polish motorcyclist group can nowadays be seen on Irish roads. Different people from different circles, united by their passion for heavy machines, have found their own way of living having emigrated. The adventure of the Polish motorbike group began in the April 07 issue of G³osik magazine. Zenek, a 26 year-old motorcyclist from Newry, in his interview for the magazine, encouraged other Polish fans of two wheels - to join him for a ride. Currently there are over 20 people in the group. I hope the number will increase to 50 members in the near future. - says Zenek. Full translation coming soon on 11

12 TEMAT NUMERU jeździła na motorze. Iza jednak nie odnajduje się w tej roli. Odczuwa strach, gdy Daniel przyspiesza. Jednak mimo obaw, które w sobie nosi, Iza wykazuje wielką kobiecą mądrość. Nawet, gdybym mogła zabronić im jazdy na motorze, nie zrobiłabym tego, bo wiem, że wówczas byliby nieszczęśliwi. Pasja Daniela do motocykli rozpoczęła się przypadkiem, gdy jego kolega pozwolił mu jeden poprowadzić. Daniel jednak długo nie kupował własnej maszyny. Dopiero w Irlandii zdecydował się na jej nabycie. Paradoksalnie zachęciła go do tego żona. Daj zaliczkę i masz motor - powiedziała Iza, gdy zobaczyła błysk w oku Daniela, podczas gdy on oglądał motocykl. Początkowo jeździł sam, potem przyłączył się do polskiej grupy motocyklowej. Nie potrafię wytłumaczyć fenomenu jazdy w grupie mówi Daniel po prostu tworzy się wyjątkowa atmosfera. POLSKA GRUPA MOTOCYKLOWA Przygoda polskiej grupy motocyklowej rozpoczęła się w kwietniowym numerze magazynu Głosik. Zenek, 26-letni motocyklista z Newry, zdecydował się na rozmowę i publikację, bo chciał zachęcić innych Polaków, miłośników dwóch kółek, do wspólnych wypraw. Obecnie w grupie jest ponad 20 osób. Mam nadzieję, że grupa będzie zwiększać się z miesiąca na miesiąc. Może za jakiś czas będzie to 50 osób - mówi Zenek. Wśród kolegów Zenka są ludzie z różnych środowisk, mniej lub bardziej wykształceni. Łączy ich wszystkich jedna rzecz pasja do motorów, poznawanie nowych ludzi i nowych miejsc. Spotykamy się i jest praktycznie jeden temat - mówi Zenek, który przyjechał z atrakcyjną, tajemniczą dziewczyną. Reakcje ludzi na motocyklistów są bardzo różne. Jedni odnoszą się do grupy entuzjastycznie, podziwiają motocykle, chcą dowiedzieć się więcej o ich właścicielach. Są też tacy, którzy uważają, że motocykliści stanowią zagrożenie na drodze, nazywają ich dawcami nerek. Trzeba liczyć się z dużym ryzykiem, ale zginąć można również przechodząc przez pasy - komentuje Zenek, dodając, że jeden z jego kolegów miał niedawno wypadek. Szczęśliwie obeszło się bez poważnych urazów. Poszkodowany potrzebował jednak trochę czasu, aby ochłonąć i ponownie usiąść na motor. Zenek mówi też, że kierowcy puszek, jak nazywane są przez motocyklistów samochody, często traktują dwukołowców, jako niższych w hierarchii użytkowników dróg. Z rozmowy z Zenkiem wynika, że jego ogólne doświadczenia z Irlandczykami nie są najlepsze. Opowiada o tym, że na co dzień Irlandczycy klepią go po ramieniu i uśmiechają się, podczas gdy ich intencje nie zawsze są dobre. Jeśli chodzi o jazdę na motocyklu, pochodzenie nie ma znaczenia - stwierdza jednak - motocykl może być pomostem między ludźmi. Z Polakami jeździ Słowak, jeździło dwóch Niemców. Dla Irlandczyków Jak twierdz¹ motocykliści, w grupie tworzy siê wyj¹tkowa atmosfera Dokument filmowy o polskich motocyklistach na drogach Irlandii Pó³nocnej nakrêcony w ramach projektu Whose voice is it anyway, o którym pisaliśmy w numerze marcowym magazynu G³osik, ju wkrótce w też jest miejsce w grupie. Trochę w cieniu mężczyzn na motocyklach pozostają ich kobiety, które również przyjechały na spotkanie. Anna, ładna dziewczyna o blond włosach, która jeździ na motocyklu ze swoim chłopakiem Bogdanem, mówi, że trudno jest być dziewczyną faceta na motorze. Czasami mam wrażenie, że jestem na drugim miejscu - śmieje się, dodając jednak, że nie boi się, że może stracić swojego mężczyznę na rzecz innej kobiety. Jazda na motorze to dla Anny duże przeżycie, choć przyznaje, że siedząc z tyłu można się zmęczyć. Stwierdza też, że na początku ciężko jej się było przyzwyczaić do kasku, z którym nie mogła się rozstawać. No i wciąż się boi, gdy Bogdan przyspiesza. Najwyraźniej jednak emocje i adrenalina związana z szybką jazdą są silniejsze niż strach, bo Anna wygląda na szczęśliwą dziewczynę. Starszy syn Daniela ju jeździ na motocyklu z tat¹. M³odszy, Filip, wci¹ czeka na swoj¹ kolej MOTOCYKL NIE WYBACZA B ÊDÓW W życiu chyba każdego mężczyzny ujawnia się potrzeba ucieczki i izolacji, dla której bardzo dobrym rozwiązaniem jest jazda na motocyklu. Ta odskocznia od wszystkiego, jak powiedział Daniel, zapewnia poczucie niezależności. Wolność, jazda, prędkość to rzeczy, które wyliczył Zenek, gdy zapytałem go, czym chciałby zachęcić innych do zakupu motocykla. Motocykl jednak nie wybacza błędów i dla młodych, niedoświadczonych kierowców mocny silnik może okazać się zgubny. Daniel, Zenek i ich inni koledzy mają już doświadczenie i wiedzą na co mogą sobie pozwolić na drodze. Na pewno więc decydując się na zakup motoru w Irlandii Północnej warto skontaktować się z motocyklistami z polskiej grupy. Jeśli chcesz skontaktowaæ siê z Zenonem, motocyklist¹ z polskiej grupy, zadzwoñ pod numer: If you want to get in touch with Zenon, Polish motocyclist, call:

13

14 historia Koniczynowy miecz Piotr Miś W większości przypadków zewnętrznego zagrożenia i związanej z nim katastrofy wychodziła Europa obronną ręką w stylu bojowo-bohaterskim. W 732 roku dzielnie dokazywał Karol Młot, gromiąc niemiłosiernie Arabów pod Poitiers na terenie dzisiejszej Francji. W 1683 roku wykazał się Jan III Sobieski, rozwiewając tureckie nadzieje na uroczy wieczorek przy wiedeńskiej kawce. Pozazdrościł mu później rodak, Józef Piłsudski, roznosząc na ułańskich szablach bolszewickie zagony w 1920 roku pod Warszawą. Irlandczycy wybrali inną, sympatyczniejszą drogę, wyciągając kontynent z tarapatów przy pomocy zwyczajnej książki. W szystko to za sprawą mnichów, którzy oddaleni od wojennego zamętu na kontynencie, jaki nastał po upadku Imperium Romanum w V i VI wieku po Chrystusie, stworzyli godne uznania centra kulturalne w licznych klasztorach Zielonej Wyspy. Powstanie owych ośrodków było możliwe dzięki ubocznemu położeniu ich krajowego matecznika i kompletnemu deficytowi tutejszych miast. Zamiast więc iść za przykładem rzymskim, budując hierarchię biskupią w oparciu o miasto, utworzyli opactwa. Skupieni w nich mnisi przechodzili gruntowną edukację opartą o wszystkie kluczowe osiągnięcia starożytnej cywilizacji. Zgłębianie Wergiliusza, Horacego, Owidiusza oraz analiza homerowej Iliady i Odysei należały do ich bazowych zajęć codziennych. Gwiazdy literackie starożytności zainspirowały też rozwój pisarstwa w języku ojczystym. Spisywano stare sagi iryjskie i tworzono nowe poematy, psalmy, żywoty świętych. Stało się to podstawą rozwoju piśmiennictwa w ogóle i przyczyniło do powstania wielu bogato zdobionych, tak zwaną półuncjałą irlandzką, ksiąg. Pierwszy zachowany rękopis iryjski, domniemanego Fionn, Krak i Wanda Fionn Mac Cumhail, mityczny wojownik irlandzki, mógł być, jak wskazują niektórzy badacze, inspiracją do powstania mitu o legendarnym założycielu Krakowa, Kraku, oraz jego córce Wandzie, tej samej, co to Niemiec się nie podobał. Postać pochodzi z cyklu feniańskiego, opowiadanego przez barda Osjana, który to z kolei był ulubieńcem i źródłem inspiracji tak Dantego, jak i rodzimego Słowackiego. Fionn, zarówno król, jak i heros był wodzem grupy wojowników i myśliwych określających się mianem fenian. Po siedmioletniej nauce u napotkanego na brzegu rzeki Boyne poety złowił sobie Łososia Wiedzy, też magicznego, i nie zważając na to, ugotował nieboraka. Przystępując do takiej kolacji skaleczył się w kciuk, który dzięki jego ssaniu dał mu mądrość owego gotowanego stworzenia. Dzięki niej dowiedział się jak pokonać zabójcę swego ojca, Goala, tudzież zdobył inne cenne umiejętności. Do jego kluczowych osiągnięć należało zbudowanie Grobli Olbrzyma (spolszczonej już przez naszych emigrantów na Kozły ), jako drogi do Szkocji. Innym razem rzucał w swego przeciwnika ziemią irlandzką znacznych rozmiarów, która jako swoisty chybiony pocisk spadła w morze, dając początek wyspie Man oraz jezioru Lough Neagh, skąd ziemię zaczerpnął. Podobno pojawiły się badania geologiczne próbujące wykluczyć prawdziwość początków wyspy i Grobli, ale bez wątpienia muszą całkowicie mijać się z prawdą. Wiadomo bez cienia wątpliwości, że sprawcą w obu przypadkach był Fionn i jego nadludzkie zdolności. autorstwa św. Kolumby, pochodzi jeszcze z VI wieku. Technika ta miała się później rozwinąć w Księdze z Durrow, Ewangeliarzu z Lindisfarne czy osławionej Księdze z Kells, dostępnych dzisiaj turystycznie w dublińskim Trinity College. Dzięki temu najstarsze księgi na kontynencie europejskim pochodzą z Irlandii. W czasie, gdy mnisi oddawali się w spokoju pasji bibliotecznej, reszta tego, co można było wówczas nazywać Europą, czyli Imperium Rzymskie, nie miało lekko. Podlegało bowiem najazdom barbarzyńców, a ci nie należeli do szczególnie okrzesanych. Wiedzeni zapałem piromanów puszczali z dymem liczne osady na kontynencie, i co ważne, tutejsze biblioteki. Sprawiło to, że Europa stanęła przed widmem przekształcenia swej populacji w gromadę łowców reniferów, co najwyżej pastuchów. W takim kształcie stawała się łatwym łupem bardziej wysublimowanych organizmów społecznych, które miały nadejść w niedalekiej przyszłości. Gromada pastuchów chętnie przyjęłaby bowiem wyższą cywilizację. Inaczej sprawa ma się z kulturą świadomą swej odrębności i dorobku, ta jest w stanie bronić swych zdobyczy, także mieczem. Iryjscy braciszkowie przekazali osiągnięcia europejskiego antyku następnym pokoleniom przez ich zachowanie w swych klasztorach i twórcze rozwinięcie, a także przez misję chrystianizacyjną, której podjęli się w tym czasie. Dzięki niej półdziką już niemal Europę przywrócili ponownie chrześcijaństwu, co jest ich kolejną zasługą. Obok krzyża nieśli pradawne księgi, rozpowszechniając ich przesłanie. Pokojowi apostołowie docierali do dzisiejszej Anglii, Francji i Włoch, a w późniejszym okresie nie pomijali i Polski. Jedna z takich ksiąg, przepisana w VIII wieku Ewangelia autorstwa iryjskiego zakonnika, który rezydował we francuskim Reims, znajduje się obecnie w Gnieźnie i stanowi jeden z najcenniejszych polskich zabytków piśmienniczych. Zasięg oddziaływania kulturalno-misyjnego był tak szeroki, że nasz uczony, Władysław Semkowicz, wywodzi imiona Mieszka I, zwanego też Dagome, właśnie z języka iryjskiego. Jeśli istnieje coś, co można określić tożsamością Europejczyka, to kształtują to bez wątpienia takie wydarzenia, jak Poitiers, Wiedeń, Warszawa oraz z całą pewnością biblioteczna działalność irlandzkich mnichów. Bezgraniczna Europa Od nowego roku Polska weszła do strefy Schengen, korzystając z bezgranicznego ruchu między państwami wspólnotowymi. Tymczasem pomysł jest raczej odgrzaniem dawnych obyczajów niż jakimś novum. Granice pojawiły się po raz pierwszy w starożytnym Rzymie (tzw. limes), gdzie starano się opierać je o przeszkody naturalne. Jeśli nie było konkretniejszych, jak rzeka (np. Ren) określało się terytorium na zasadzie: Do tamtych gór ziemia należy do mnie. Podobny brak precyzji był chętnie wykorzystywanym powodem wojen. Po krachu imperium naturalna granica pojawia się dopiero około XVII w., głównie we Francji i wiąże się z powstaniem państwa narodowego. Mimo wszystkich tych ustaleń ruch osobowy między państwami europejskimi, jak również handel, nie były ograniczane administracyjnie, a już z pewnością nie było żadnych paszportów (aż do XIX w). Największa wymiana międzynarodowa panowała na uniwersytetach. Polacy studiowali często we francuskiej Sorbonie, angielskim Oxfordzie czy uczelniach włoskich, a na Jagiellonce nie brakowało Węgrów i Niemców. To, co otrzymaliśmy niedawno w ramach UE znane już było naszym przodkom kilkaset lat temu. 14

15 fotogaleria Tomasz Tomaszewski Up and Down in Collective Poland POLSKA WIEŚ przechodzi obecnie przemiany na skalê niespotykan¹ w powojennej historii naszego kraju. Rolnicy, którzy jeszcze do niedawna wystêpowali przeciwko wejściu do Unii Europejskiej, s¹ dzisiaj jej najwiêkszymi entuzjastami i wygl¹da na to, e - jako grupa spo³eczna - to w³aśnie oni zyskali najwiêcej. Obraz polskiej wsi zmienia siê bardzo szybko. Zacz¹³em wiêc pracê nad esejem fotograficznym pokazuj¹cym te przemiany - w³aśnie teraz, zanim jeszcze wszystko upodobni siê do krajobrazu Europy Zachodniej. Bêdzie to dokument dla naszego pokolenia, ebyśmy pamiêtali, jak¹ drogê przebyli polscy rolnicy oraz dla pokoleñ nastêpnych, aby mog³y uczyæ siê polskiej historii na wiarygodnych przyk³adach. Na tym pozytywnym tle, pe³nym przyk³adów udanych inwestycji i dobrze prosperuj¹cych gospodarstw, warto przypomnieæ, jednocześnie zapomniany ju przez wiêkszośæ z nas, fenomen zwany PGR. Pañstwowe gospodarstwa rolne, propagandowa wizytówka PRL, chocia w rzeczywistości ca³kowicie niewydolne, przedstawiane przez nieomal pó³ wieku jako zwyciêstwo gospodarki socjalistycznej nad bur uazyjn¹, sta³y siê symbolem systemu i razem z nim uleg³y likwidacji. Te dawne maj¹tki polskie i niemieckie, przejête po Drugiej Wojnie, po raz drugi w stosunkowo nied³ugim czasie, za ycia zaledwie jednego pokolenia, przechodz¹ równie gwa³town¹ zmianê, wielki historyczny eksperyment, który dla wielu ludzi w nim uczestnicz¹cych przeradza siê w dramat, a dla innych, choæ znacznie mniej licznych, staje siê szans¹ na pozytywn¹ odmianê dotychczasowej egzystencji. Oto przyk³ady pierwszych zdjêæ, jakie powsta³y podczas kilku krótkich podró y, AT PRESENT, the Polish countryside is undergoing a transformation on a scale that has not been observed in the post-war history of our country. Farmers, who have recently been against becoming part of the European Union, are today its greatest enthusiasts and it seems that as a social group they are the ones who are enjoying the most benefit from it. The image of the Polish countryside is changing very rapidly. Therefore, I felt the need to start working on a photo essay showing these transformations immediately - before everything starts to resemble the landscape of Western Europe. It will be a document for our generation to help us remember what Polish farmers have undergone and for further generations so that they can learn Polish history from reliable examples. These are the examples of the first photos which were taken during the few short journeys which I embarked on throughout Poland in Full translation coming soon on 15

16 fotogaleria Up and Down in Collective Poland, Polska 16

17 Up and Down in Collective Poland, Polska fotogaleria 17

18 CO Z G OSIKIEM? G³osik zmienia swoje oblicze. Po 18 miesi¹cach obecności na rynku prasowym Irlandii Pó³nocnej przyszed³ czas na kolejny krok. Link Polska Media Group to nowa platforma medialna, ³¹cz¹ca w sobie tradycyjny druk i multimedia. magazyn Głosik jest pierwszym i wciąż jedynym polskim magazynem w Irlandii Północnej. Jego historia rozpoczęła się 18 miesięcy temu, gdy wydawca, Ewa Grosman, założycielka firmy Connect, zauważyła potrzebę utworzenia podobnej publikacji na rynku prasowym Irlandii Północnej. W trakcie rozeznania rynku, które przeprowadzałam w związku z rozwojem mojej firmy konsultingowej, zauważyłam, iż pracodawcy, firmy usługowe, organizacje rządowe i społeczne nie miały możliwości dotarcia do polskiej mniejszości narodowej. Także nasi rodacy mieli problemy z uzyskaniem informacji, nie tylko z powodu braku znajomości języka, ale również w związku ze znalezieniem się w nowej sytuacji, w obcym kraju. Najłatwiejszym sposobem rozwiązania tego problemu było stworzenie magazynu o charakterze społecznym. Decyzja o założeniu pisma była dość spontaniczna. Równie spontaniczne było nadanie magazynowi nazwy Głosik Glossy czy Small Voice brzmią miej infantylnie, ale cóż, gdzieś musieliśmy zacząć powiedziała Ewa Grosman. Głosik miesiąc po miesiącu zdobywał nowych czytelników. Rozpoczęło się od 5 tys. egzemplarzy miesięcznie. Lista dystrybucji zaczęła się jednak rozszerzać, bo wszędzie tam, gdzie bywali Polacy pojawiała się potrzeba dostarczania magazynu. W rezultacie doprowadziło to do zwiększenia nakładu do 7 tys. kopii, czytanych przez około 21 tys. Polaków w Irlandii Północnej. Głosik nie mógł pozostać niezauważony i szybko stał się czymś w rodzaju communications channel łącznikiem między polską i lokalną społecznością. Magazyn przez cały czas pozostawał bezpłatny. Dzięki temu rodziła się pewność, że każdy jeden numer, który opuścił drukarnię, nie marnował się i trafiał w ręce czytelników. I to był głosikowy atut w kwestii pozyskiwania reklamodawców, bo Polacy w liczbie ponad 30 tys. stanowią dla lokalnych przedsiębiorców z Irlandii Północnej dużą grupę nowych potencjalnych odbiorców. Aby Głosik mógł pozostać bezpłatny, redakcja zdecydowała, że część jego przestrzeni zostanie przeznaczona pod powierzchnię reklamową. Nie wszystkim czytelnikom podobał się pomysł komercjalizacji magazynu. Głosik jednak obronił się i ostatecznie zachował swój charakter, a jego atuty doceniły nie tylko ściśle komercyjne firmy, ale również organizacje rządowe i pozarządowe. Tak było w przypadku wyborów w Irlandii Północnej, kiedy to Electoral Commission zachęcała Polaków do oddania swojego głosu. Tak też było w przypadku serii reklam Nigdy nie pij, kiedy prowadzisz ( Never ever drink and drive ) czy kampanii informacyjnej dotyczącej opłat za wodę ( Water charges ). Policja Irlandii Północnej (PSNI) wykorzystała głosikową przestrzeń i zaprosiła Polaków do rekrutacji w swoje szeregi. Ogłoszenia dotyczące zatrudnienia zawsze znajdowały specjalne miejsce na łamach magazynu i przysłużyły się wielu czytelnikom, którzy właśnie dzięki Głosikowi mogli znaleźć zatrudnienie. Oczywiście nie można zapomnieć o firmach prowadzonych przez Polaków dla Polaków, które też zawsze mogły liczyć na wsparcie redakcji. Z założenia Głosik miał być magazynem informacyjno poradniczym. Sekcja Poradnik zawsze cieszyła się dużą popularnością, co nie dziwi. Redakcja magazynu starała się jednak zachować również czyste formy dziennikarskie. W jednej ze stałych rubryk zagościł na przykład fotoreportaż, gatunek dziennikarski, który niestety coraz rzadziej odnajduje przestrzeń dla siebie w prasie drukowanej. Bez wątpienia największym sukcesem tej rubryki i całego magazynu była publikacja fotoeseju Cyganie, inni ludzie tacy jak my autorstwa światowej sławy fotografa Tomasza Tomaszewskiego, którego inny esej Polska PGR opublikowany jest w niniejszym numerze magazynu Link Polska. Frankie Queen to kolejny, tym razem irlandzki fotograf, który zagościł w rubryce Fotoreportaż oraz udzielił ekskluzywnego wywiadu dla polskich czytelników. Głosik starał się kierować uwagę swoich dziennikarzy w kierunku różnych środowisk. Gościł zarówno w biurze szefa Komisji Europejskiej w Irlandii Północnej Eddiego McVeigh oraz w domu motocykli- 18

19 What about G³osik? G³osik is changing its face. After 18 months on the Northern Ireland press market, the time has come to take the next step. Link Polska is a new Media Group that joins traditional print and multi - media. Apart from the monthly magazine Link Polska - which is a continuation of the G³osik magazine, the new media will be accessible through Current affairs, advice, features, culture, galleries and tourism are just few of the articles you will be able to see on the new website. Furthermore the Polish radio station Link Polska FM and Link Polska TV will be available via As a result of the development of the magazine, we have decided not only to make use of new technologies, but also to enter new markets. This is the reason why we set up Link Polska Media Group - to include media activities related to the magazine, portal, on-line radio, a TV station and the photo agency. We are also planning to organize media workshops and cultural events on a regular basis. said Ewa Grosman, Link Polska director. sty Zenona Miśtaka. Relacjonował lipcowe marsze oranżystów oraz marcowe pochody z okazji Dnia Świętego Patryka. Magazyn opowiadał o blaskach i cieniach emigracji... Głosik nie ograniczał się tylko do działalności wydawniczej. Tydzień Kultury Polskiej zorganizowany przez redakcję magazynu oraz Stowarzyszenie Polskie w Irlandii Północnej był przykładem aktywności wydawnictwa w dziedzinie promowania kultury i integracji. Wystawy fotografii, malarstwa i rysunku, koncerty muzyki młodzieżowej i poważnej, piknik i w końcu Festiwal Filmów Polskich, który swoją obecnością uatrakcyjniły gwiazdy polskiego kina - Piotr Adamczyk, Tomasz Karolak i Tomasz Kot. Oprócz wydarzeń kulturalnych Głosik organizuje konkurs Small Voice Business Awards i corocznie przyznaje nagrody lokalnym przedsiębiorcom nominowanym przez ich polskich pracowników. Rok 2008 również zapowiada się obficie w wydarzenia, jednak to już nie Głosik będzie zachęcał czytelników do aktywnego udziału w organizowanych imprezach. Doświadczenie, które zdobyła redakcja magazynu w przeciągu 18 miesięcy, rozmowy ze specjalistami mediów oraz z czytelnikami przekonały wydawcę magazynu Głosik do zmiany nazwy i rozszerzenia działalności medialnej. Link Polska Media Group to platforma medialna, która oprócz miesięcznika Link Polska zajmującego miejsce po Głosiku będzie aktywna również w Internecie - to adres na bieżąco uaktualnianej strony internetowej. Aktualności, porady, felietony, kultura, galerie, turystyka, to tylko niektóre propozycje w sieci. Docelowo na będzie można posłuchać polskiej stacji radiowej Link Polska FM oraz obejrzeć Link Polska TV, tematyczną telewizję interaktywną z programami do odtworzenia 24 godziny na dobę. Magazyn Link Polska również różni się od magazynu Głosik. Przede wszystkim zmienił się papier i rozmiar. Do stałych współpracowników dołączyli nowi. Między innymi nową rubrykę Z dalekiego kraju poprowadzi Piotr Poraj Poleski, dziennikarz i dokumentalista TVP, laureat wielu konkursów, który otrzymał Nagrodę Media- Prize Fundacji Josepha Pulitzera za adaptację książki Iona Pacepy Czerwone Horyzonty. W magazynie Link Polska wciąż jednak będzie przestrzeń dla młodych, początkujących dziennikarzy, którzy mogą proponować redakcji swoje teksty. Link Polska to wciąż porady dla Polaków mieszkających w Irlandii, informacje z Polski i ze świata, reportaże, wywiady, felietony, kultura i rozrywka nie tylko emigracja. Redaktorem naczelnym magazynu został Jakub Świderek, uprzednio dziennikarz magazynu Głosik. Dobrą wiadomością dla czytelników jest fakt, iż magazyn Link Polska pozostanie bezpłatny. Rozszerzona zostanie natomiast oferta dla reklamodawców, bo oprócz tradycyjnych reklam w magazynie udostępniona zostanie również przestrzeń w sieci. Wraz z rozwojem pisma, zdecydowaliśmy się na szersze wykorzystanie nowych technologii, przede wszystkim Internetu, oraz wkroczenie na nowe rynki. Dlatego też stworzyliśmy Link Polska Media Group, która obejmie działania medialne związane z magazynem, portalem, internetową stacją radiową i telewizyjną oraz agencją fotograficzną. Planujemy również organizację warsztatów medialnych oraz imprez kulturalnych. W związku z powyższym odważyliśmy się na zmianę nazwy magazynu powiedziała Ewa Grosman. JŚ 19

20 poradnik K³opotów nie nale y nikomu yczyæ. Zdarza siê jednak, e czasem w nie popadamy. Co zrobiæ, jeśli mamy zatarg z pracodawc¹, bankiem lub jak¹kolwiek inn¹ instytucj¹, od której oczekujemy uznania naszych racji? Dok¹d siê udaæ z k³opotami mieszkaniowymi, edukacyjnymi czy innymi problemami emigracyjnymi? Pierwsze kroki powinniśmy skierowaæ do Biura Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau). Poznaj swoje prawa - Citizens Advice Bureau opracowa³: Pawe³ Bruger citizens Advice Bureau (CAB) powstało już w 1939 roku, jako niezależna instytucja doradcza, działająca na zasadzie wolontariatu. Ponieważ większość nierozwiązanych problemów w spornych sprawach wynika głównie z nieznajomości należnych obywatelom praw, CAB powołano z myślą o zwykłych obywatelach właśnie. Głównym założeniem biura jest darmowa i bezstronna pomoc, poradnictwo oraz pośredniczenie w rozmowach spornych stron, a nawet reprezentowanie obywatela w sądzie. CAB posiada wiele placówek na terenie Wielkiej Brytanii, w samym tylko Belfaście takich biur jest aż siedem. Wraz z napływem dużej ilości obywateli spoza Wielkiej Brytanii, Citizens Advice Bureau spotkało się z nowymi problemami. Obywatele krajów należących do Unii Europejskiej, w tym Polski, mają w UK takie same prawa i obowiązki, jak ludność lokalna, jednak wiele kłopotów, w które popadają, bierze się z niewystarczającej znajomości języka angielskiego. Dlatego CAB coraz częściej i coraz chętniej zatrudnia w swoich placówkach również polskich pracowników, których zadaniem jest pomoc naszym rodakom. Jednym z nich jest Alicja Matwiejczuk, na co dzień pracująca w biurze na Shankill Road (2 dni w tygodniu) oraz przy Suffolk and Andersonstown w Belfaście (3 dni w tygodniu). Większość spraw, którymi się zajmujemy dotyczy problemów z pracodawcami i niewypłacaniem przez nich należytych wynagrodzeń (minimalna stawka płacy od 1 października 2007 roku wynosi 5,52 funta/godzinę dla pracowników w wieku 22 lata i powyżej przyp. aut.) lub płatnych urlopów mówi Alicja. Wiele spraw dotyczy również wypadków przy pracy czy dyskryminacji na tle rasowym. Niestety bardzo często zdarza się, że nasi rodacy są niedoinformowani w podstawowych kwestiach. Ostatnio wiele przypadków dotyczyło nielegalnej pracy. Zdarza się, że ktoś pracuje, nawet latami, u jednego pracodawcy, a później starając się, na przykład, o Child Benefit (bo urodziło mu się dziecko) okazuje się, że nie ma on nawet National Insurance Number (brytyjskiego odpowiednika polskiego NIP-u) i nie jest zarejestrowany w Home Office (tutejszym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych). Pracuje więc nielegalnie i nie jest uprawniony do żadnych świadczeń. Wówczas staramy się taką sprawę rozwiązywać od początku: najpierw należy taką osobę zgłosić do Department of Work And Pensions, gdzie zostanie mu przydzielony osobisty numer NIN, dopiero później możemy wysyłać odpowiednie podania o świadczenia dodaje Alicja. CAB zajmuje się również mediacjami między konsumentem a instytucją, niekiedy reprezentuje obywatela nawet w sądzie. Bywa, że ktoś bierze kredyt, który, jak wiadomo, banki przyznają chętnie, a później okazuje się, że nie jest go w stanie spłacić. Bank straszy sądem, a klient przychodzi do nas z prośbą o pomoc. Wtedy podejmujemy się mediacji między obiema stronami Alicja podaje kolejny przykład. Wiele spraw, które pomagamy rozwiązać wiąże się też z zasiłkami Tax Credits. Polacy mają problem z ich uzyskaniem, poprawnym wypełnieniem dokumentów oraz z powstałymi z tego powodu nadpłatami (overpayment). Pojawia się coraz więcej przypadków, gdzie w dokumentach podano nieprawidłowe dane, zasiłki przyznano i wypłacano. Teraz HM Revenue & Customs (Urząd Podatkowy i Celny) dopatrzył się nieścisłości i nadpłatę należy oddać. Czasami suma jest wysoka, sięga nawet 6 tys. GBP. Dobrze by było, aby nasi rodacy korzystali z usług CAB przy wypełnianiu tego rodzaju kwestionariuszy, aby uniknąć nadpłat i nieprzyjemności związanych z ich zwrotem podsumowuje polska pracownica biura. Jednak nie tylko aż tak poważnymi sprawami zajmuje się ta instytucja. Doradcy CAB pomagają wypełniać rozmaite formularze czy pisać oficjalne listy, np. do pracodawcy lub urzędu. CAB udziela porad face-to-face, czyli doradca spotyka się osobiście z potrzebującym pomocy obywatelem i dokonuje wstępnego rozeznania w jego sprawie, po czym podejmuje się pomocy w jak najszerszym zakresie. Najpierw jednak należy umówić się na spotkanie. Można tego dokonać telefonicznie lub poprzez wcześniejszy, osobisty kontakt z dowolnym biurem. Można także skontaktować się z pracownikiem CAB przez stronę internetową: Tam również znajdziemy adresy i numery telefonów wszystkich biur CAB na terenie Irlandii Północnej. Citizens Advice Bureau w całej Wielkiej Brytanii planuje wkrótce uruchomienie specjalnej infolinii w naszym rodzimym języku. Początkowo będzie ona czynna 2 3 dni w tygodniu, docelowo ma działać cały czas. CAB chętnie zatrudnia również polskich wolontariuszy. Chociaż praca ta jest wykonywana za darmo, to ma jednak wiele pozytywnych aspektów - przede wszystkim nabieramy doświadczenia w poradnictwie prawnym, a po odbyciu praktyki oraz przejściu odpowiedniego szkolenia możemy zostać przyjęci do pracy na stałe, za wynagrodzeniem. 20

Wizyta w Gazecie Krakowskiej

Wizyta w Gazecie Krakowskiej Wizyta w Gazecie Krakowskiej fotoreportaż 15.04.2013 byliśmy w Gazecie Krakowskiej w Nowym Sączu. Dowiedzieliśmy, się jak ciężka i wymagająca jest praca dziennikarza. Opowiedzieli nam o tym pan Paweł Szeliga

Bardziej szczegółowo

AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr )

AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr ) AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr 4-5 2009) Ten popularny aktor nie lubi udzielać wywiadów. Dla nas jednak zrobił wyjątek. Beata Rayzacher:

Bardziej szczegółowo

CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb)

CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb) CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb) Proszę przeczytać tekst, a następnie zrobić zadania: Dziennikarka.

Bardziej szczegółowo

ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA

ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA UNIVERSIDADE DA BEIRA INTERIOR SEMESTR ZIMOWY 2014/2015 JOANNA ADAMSKA WSTĘP Cześć! Mam na imię Asia. Miałam przyjemność wziąć udział w programie Erasmus. Spędziłam 6 cudownych

Bardziej szczegółowo

Transkrypcja wideo: Czym są środki trwałe i jak je rozliczać? Q&A

Transkrypcja wideo: Czym są środki trwałe i jak je rozliczać? Q&A Transkrypcja wideo: Czym są środki trwałe i jak je rozliczać? Q&A https://www.youtube.com/watch?v=l2zfm4p9uyi Anna Pisu - infakt.pl: Cześć! Witamy w kolejnym odcinku księgowego Q&A infaktu. Dzisiaj temat

Bardziej szczegółowo

Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.

Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę

Bardziej szczegółowo

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to

Bardziej szczegółowo

Punkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy

Punkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy Miesiąc:. Punkt 1: Wyznacz Twoje 20 minut z finansami Moje 20 minut na finanse to: (np. Pn-Pt od 7:00 do 7:20, So-Ni od 8:00 do 8:20) Poniedziałki:.. Wtorki:... Środy:. Czwartki: Piątki:. Soboty:.. Niedziele:...

Bardziej szczegółowo

Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.

Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie projektu. Dobry zawód otwiera drzwi do Europy PL01-KA

Podsumowanie projektu. Dobry zawód otwiera drzwi do Europy PL01-KA Podsumowanie projektu Dobry zawód otwiera drzwi do Europy 2014-1-PL01-KA102-000428 Udział w projekcie zapewnił nam połączenie szkolnej teorii z praktyką, podczas pracy w firmach londyńskich poznanie zawodów

Bardziej szczegółowo

Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych

Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych dr Renata Maciejewska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Struktura próby według miasta i płci Lublin Puławy Włodawa Ogółem

Bardziej szczegółowo

Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską.

Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Pobrany ze strony www.kalitero.pl. Masz pytania skontaktuj się ze mną. Dokument stanowi dzieło w rozumieniu polskich i przepisów prawa. u Zastanawiasz się JAK

Bardziej szczegółowo

mnw.org.pl/orientujsie

mnw.org.pl/orientujsie mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę

Bardziej szczegółowo

W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!!

W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W dniu 30-04-2010 roku przeprowadziłem wywiad z moim opą -tak nazywam swojego holenderskiego dziadka, na bardzo polski temat-solidarność. Ten dzień jest może najlepszy

Bardziej szczegółowo

Podziękowania naszych podopiecznych:

Podziękowania naszych podopiecznych: Podziękowania naszych podopiecznych: W imieniu swoim jak i moich rodziców składam ogromne podziękowanie Stowarzyszeniu za pomoc finansową. Dzięki działaniu właśnie tego Stowarzyszenia osoby niepełnosprawne

Bardziej szczegółowo

PODRÓŻE - SŁUCHANIE A2

PODRÓŻE - SŁUCHANIE A2 PODRÓŻE - SŁUCHANIE A2 (Redaktor) Witam państwa w audycji Blisko i daleko. Dziś o podróżach i wycieczkach będziemy rozmawiać z gośćmi. Zaprosiłem panią Iwonę, panią Sylwię i pana Adama, żeby opowiedzieli

Bardziej szczegółowo

FILM - BANK (A2 / B1)

FILM - BANK (A2 / B1) FILM - BANK (A2 / B1) Pierre i Maria: Dzień dobry Pani! Pracownik: Dzień dobry! W czym mogę pomóc? Pierre: Jesteśmy zainteresowani założeniem konta w Państwa banku. Pochodzimy z Francji, ale teraz mieszkamy

Bardziej szczegółowo

To My! W numerze: Wydanie majowe! Redakcja gazetki: Lektury - czy warto je czytać Wiosna - czas na zabawę Strona patrona Dzień MAMY Święta Krzyżówka

To My! W numerze: Wydanie majowe! Redakcja gazetki: Lektury - czy warto je czytać Wiosna - czas na zabawę Strona patrona Dzień MAMY Święta Krzyżówka To My! Wydanie majowe! W numerze: Lektury - czy warto je czytać Wiosna - czas na zabawę Strona patrona Dzień MAMY Święta Krzyżówka Redakcja gazetki: redaktor naczelny - Julia Duchnowska opiekunowie - pan

Bardziej szczegółowo

"Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki

Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły. T estament Kościuszki "Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki -Polacy niestety za często czują się ofiarami. Mieliśmy przecież takich bohaterów jak Kościuszko czy Sobieski. Nie możemy czekać,

Bardziej szczegółowo

Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie

Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie Szybciej poznaję ceny. To wszystko upraszcza. Mistrz konstrukcji metalowych, Martin Elsässer, w rozmowie o czasie. Liczą się proste rozwiązania wizyta w

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Zawodowy Plan

Indywidualny Zawodowy Plan Indywidualny Zawodowy Plan Wstęp Witaj w Indywidualnym Zawodowym Planie! Zapraszamy Cię do podróży w przyszłość, do stworzenia swojego własnego planu działania, indywidualnego pomysłu na życie i pracę

Bardziej szczegółowo

Czy na pewno jesteś szczęśliwy?

Czy na pewno jesteś szczęśliwy? Czy na pewno jesteś szczęśliwy? Mam na imię Kacper i mam 40 lat. Kiedy byłem małym chłopcem nigdy nie marzyłem o dalekich podróżach. Nie fascynował mnie daleki świat i nie chciałem podróżować. Dobrze się

Bardziej szczegółowo

Podstawy balonowych kreacji

Podstawy balonowych kreacji Strona1 Jakub B. Bączek Podstawy balonowych kreacji Wydawnictwo: STAGEMAN POLSKA Copyright: Jakub B. Bączek Warszawa 2011 www.stageman.pl Strona2 WPROWADZENIE Animacja czasu wolnego to jeszcze słabo rozpowszechniony

Bardziej szczegółowo

Moja Pasja: Anna Pecka

Moja Pasja: Anna Pecka Moja Pasja: Anna Pecka Napisano dnia: 2018-04-23 09:57:21 W ramach naszego krótkiego cyklu pn.: Moja Pasja, w każdy kolejny poniedziałek prezentujemy historie wyjątkowych osób, mieszkańców naszego regionu,

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków,

Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków, Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków, smartfonów, tabletów, telefonów komórkowych bez dostępu

Bardziej szczegółowo

Aplikacja mobilna Banku Zachodniego WBK ułatwia życie również rolnikom

Aplikacja mobilna Banku Zachodniego WBK ułatwia życie również rolnikom https://www. Aplikacja mobilna Banku Zachodniego WBK ułatwia życie również rolnikom Autor: Anita Musialska Data: 9 sierpnia 2016 Aplikacja mobilna BZWBK24 to nie tylko wygoda związana z możliwością korzystania

Bardziej szczegółowo

Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków,

Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków, Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków, smartfonów, tabletów, telefonów komórkowych bez dostępu

Bardziej szczegółowo

Piaski, r. Witajcie!

Piaski, r. Witajcie! Piszemy listy Witajcie! Na początek pozdrawiam Was serdecznie. Niestety nie znamy się osobiście ale jestem waszą siostrą. Bardzo się cieszę, że rodzice Was adoptowali. Mieszkam w Polsce i dzieli nas ocean.

Bardziej szczegółowo

Trzy kroki do e-biznesu

Trzy kroki do e-biznesu Wstęp Świat wokół nas pędzi w niewiarygodnym tempie - czy Ty też chwilami masz wrażenie, że nie nadążasz? Może zastanawiasz się, czy istnieje sposób, by dogonić ten pędzący pociąg życia pełen różnego rodzaju

Bardziej szczegółowo

JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM

JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM Opracowane na podstawie prezentacji Advocates in Action, Dorota Tłoczkowska Bycie self adwokatem (rzecznikiem) oznacza zabieranie głosu oraz robienie czegoś w celu zmiany sytuacji

Bardziej szczegółowo

LearnIT project PL/08/LLP-LdV/TOI/140001

LearnIT project PL/08/LLP-LdV/TOI/140001 LEARNIT KOBIETY W IT PETYA (BG) Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska

Bardziej szczegółowo

FILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 )

FILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 ) FILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 ) Klient: Dzień dobry panu! Pracownik: Dzień dobry! W czym mogę pomóc? Klient: Pierwsza sprawa: jestem Włochem i nie zawsze jestem pewny, czy wszystko

Bardziej szczegółowo

Dzień 2: Czy można przygotować dziecko do przedszkola?

Dzień 2: Czy można przygotować dziecko do przedszkola? Kurs online: Adaptacja do przedszkola Dzień 2: Czy można przygotować dziecko do przedszkola? Zanim zaczniemy przygotowywać dziecko, skoncentrujmy się na przygotowaniu samych siebie. Z mojego doświadczenia

Bardziej szczegółowo

KRAKÓW ZNANY I MNIEJ ZNANY AUDIO A2/B1 (wersja dla studenta) - Halo! Mówi Melisa. Paweł, to ty? - Cześć! Miło cię słyszeć! Co u ciebie dobrego?

KRAKÓW ZNANY I MNIEJ ZNANY AUDIO A2/B1 (wersja dla studenta) - Halo! Mówi Melisa. Paweł, to ty? - Cześć! Miło cię słyszeć! Co u ciebie dobrego? KRAKÓW ZNANY I MNIEJ ZNANY AUDIO A2/B1 (wersja dla studenta) - Halo! Mówi Melisa. Paweł, to ty? - Cześć! Miło cię słyszeć! Co u ciebie dobrego? - Wiesz, za dwa miesiące przyjeżdżam do Krakowa na stypendium,

Bardziej szczegółowo

2A. Który z tych wzorów jest dla P. najważniejszy? [ANKIETER : zapytać tylko o te kategorie, na które

2A. Który z tych wzorów jest dla P. najważniejszy? [ANKIETER : zapytać tylko o te kategorie, na które 1. Gdyby miał P. urządzać mieszkanie, to czy byłoby dla P. wzorem [ANKIETER odczytuje wszystkie opcje, respondent przy każdej z nich odpowiada tak/nie, rotacja] 1.1 To, jak wyglądają mieszkania w serialach,

Bardziej szczegółowo

Dla klas 4-7 przed warsztatami

Dla klas 4-7 przed warsztatami Dla klas - przed warsztatami strona z Zamieszczone poniżej pytania dotyczą tematu urody oraz poczucia własnej wartości. Zadajemy je, by lepiej zrozumieć to, jak młodzież taka jak Ty, podchodzi do kwestii

Bardziej szczegółowo

Moje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii

Moje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii Moje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii Polska Szkoła Sobotnia im. Jana Pawla II w Worcester Opracował: Maciej Liegmann 30/03hj8988765 03/03/2012r. Wspólna decyzja? Anglia i co dalej? Ja i Anglia. Wielka

Bardziej szczegółowo

Program Coachingu dla młodych osób

Program Coachingu dla młodych osób Program Coachingu dla młodych osób "Dziecku nie wlewaj wiedzy, ale zainspiruj je do działania " Przed rozpoczęciem modułu I wysyłamy do uczestników zajęć kwestionariusz 360 Moduł 1: Samoznanie jako część

Bardziej szczegółowo

Mocne uderzenie. Quebec w Polsce.

Mocne uderzenie. Quebec w Polsce. Mocne uderzenie. Quebec w Polsce. Mocne uderzenie. Quebec w Polsce, wydarzenie muzyczno-filmowe połączone z wizytą studyjną w Polsce dziennikarza quebeckiego Stanleya Peana i montrealskiego trębacza o

Bardziej szczegółowo

TRYB ROZKAZUJĄCY A2 / B1 (wersja dla studenta)

TRYB ROZKAZUJĄCY A2 / B1 (wersja dla studenta) TRYB ROZKAZUJĄCY A2 / B1 (wersja dla studenta) Materiał prezentuje sposób tworzenia form trybu rozkazującego dla każdej koniugacji (I. m, -sz, II. ę, -isz / -ysz, III. ę, -esz) oraz część do ćwiczeń praktycznych.

Bardziej szczegółowo

ROZPACZLIWIE SZUKAJĄC COPYWRITERA. autor Maciej Wojtas

ROZPACZLIWIE SZUKAJĄC COPYWRITERA. autor Maciej Wojtas ROZPACZLIWIE SZUKAJĄC COPYWRITERA autor Maciej Wojtas 1. SCENA. DZIEŃ. WNĘTRZE. 2 Biuro agencji reklamowej WNM. Przy komputerze siedzi kobieta. Nagle wpada w szał radości. Ożesz japierdziuuuuu... Szefie!

Bardziej szczegółowo

Lekcja 1 Przedstawianie się

Lekcja 1 Przedstawianie się Lekcja 1 Przedstawianie się i poznawanie innych 2 Wysłuchaj dialogów, najpierw w wersji oryginalnej, później z tłumaczeniem. Powtarzaj poszczególne kwestie za lektorami. Dialog 1 Przedstawianie się w sytuacji

Bardziej szczegółowo

SŁOWNICTWO I GRAMATYKA

SŁOWNICTWO I GRAMATYKA Wymagania edukacyjne z Języka angielskiego dla klasy III d 1 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA -uczeń swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi w programie nauczania oraz zna niektóre wykraczające poza

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z KURSU METODYCZNO- JĘZYKOWEGO W WIELKIEJ BRYTANII

SPRAWOZDANIE Z KURSU METODYCZNO- JĘZYKOWEGO W WIELKIEJ BRYTANII SPRAWOZDANIE Z KURSU METODYCZNO- JĘZYKOWEGO W WIELKIEJ BRYTANII W dniach 24 lipca- 6 sierpnia 2011r. uczestniczyłam w kursie metodycznojęzykowym pt. Teachers of English Course w ramach programu Comenius-

Bardziej szczegółowo

FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1)

FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) Turysta: Dzień dobry! Kobieta: Dzień dobry panu. Słucham? Turysta: Jestem pierwszy raz w Krakowie i nie mam noclegu. Czy mogłaby mi Pani polecić jakiś hotel?

Bardziej szczegółowo

PERSONA. PRZEWIDYWANY CZAS PRACY: minut

PERSONA. PRZEWIDYWANY CZAS PRACY: minut Opiszcie Waszego Użytkownika uwzględniając jak najwięcej szczegółów. Obserwujcie, rozmawiajcie, pytajcie by stworzyć profil Użytkownika jak najbliższy rzeczywistości. Możecie dodać informacje wykraczające

Bardziej szczegółowo

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch 1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to

Bardziej szczegółowo

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.

Bardziej szczegółowo

Nowy projekt Leonardo da Vinci w ZSZ Nr 3. "Perspektywy twojej przyszłej kariery zawodowej"

Nowy projekt Leonardo da Vinci w ZSZ Nr 3. Perspektywy twojej przyszłej kariery zawodowej Nowy projekt Leonardo da Vinci w ZSZ Nr 3 "Perspektywy twojej przyszłej kariery zawodowej" w marcu 2012 r. do Plymouth w Wielkiej Brytanii, na praktyki zagraniczne pojedzie: 9 elektroników i 5 elektryków.

Bardziej szczegółowo

Ile "zarobiłem" przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady)

Ile zarobiłem przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady) Maciej Wojtas Ile "zarobiłem" przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady) made with Ile "zarobiłem" przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady) 3 miesiące to data graniczna.

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz oceny mediów informacyjnych

Kwestionariusz oceny mediów informacyjnych 1 Kwestionariusz oceny mediów informacyjnych wype³niaj¹cy nazwisko imiê... grupa... W jakim stopniu s¹dzisz, e poni sze stwierdzenia o masowych mediach i dziennikarzach s¹ prawdziwe? Wybierz jeœli s¹dzisz,

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY 2011 JĘZYK ANGIELSKI

EGZAMIN MATURALNY 2011 JĘZYK ANGIELSKI Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2011 JĘZYK ANGIELSKI POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2011 2 Egzamin maturalny z języka angielskiego poziom podstawowy ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Obszar

Bardziej szczegółowo

Czym jest Marzycielska Poczta?

Czym jest Marzycielska Poczta? Czym jest Marzycielska Poczta? Marzycielska Poczta to ogólnopolska akcja, która polega na wysyłaniu tradycyjnych listów i kartek do ciężko chorych dzieci. Na stronie MarzycielskaPoczta.pl są zaprezentowane

Bardziej szczegółowo

Twój przewodnik po OnePay

Twój przewodnik po OnePay Twój przewodnik po OnePay Spis treści Strona 02 Strona 03 Strona 05 Strona 06 Strona 07 Strona 09 Witamy w OnePay Konfigurowanie dostępu do konta Co można zrobić z kartą OnePay? Osobisty numer identyfikacyjny

Bardziej szczegółowo

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! 30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania

Bardziej szczegółowo

Lepsze usługi medyczne

Lepsze usługi medyczne Uniwersytecki Zarząd Służby Zdrowia Hywel Oda Lepsze usługi medyczne Pomóż nam usprawnić naszą Narodową Służbę Zdrowia na terenie Środkowej i Zachodniej Walii 1 Spis treści Strona Uniwersytecki Zarząd

Bardziej szczegółowo

Jaki jest Twój ulubiony dzień tygodnia? Czy wiesz jaki dzień tygodnia najbardziej lubią Twoi bliscy?

Jaki jest Twój ulubiony dzień tygodnia? Czy wiesz jaki dzień tygodnia najbardziej lubią Twoi bliscy? Kogo podziwiasz dzisiaj, a kogo podziwiałeś w przeszłości? Jaki jest Twój ulubiony dzień tygodnia? Czy wiesz jaki dzień tygodnia najbardziej lubią Twoi bliscy? Jaka jest Twoja ulubiona potrawa? Czy wiesz

Bardziej szczegółowo

STUDIA MAGISTERSKIE W WIELKIEJ BRYTANII

STUDIA MAGISTERSKIE W WIELKIEJ BRYTANII Bezpłatna pomoc od 2006 roku STUDIA MAGISTERSKIE W WIELKIEJ BRYTANII Wszystko o studiach magisterskich w UK! Marzyłeś o studiach za granicą ale z różnych względów zdecydowałeś się jednak studiować w Polsce?

Bardziej szczegółowo

Nasi nauczyciele też się uczą

Nasi nauczyciele też się uczą Nasi nauczyciele też się uczą Nauczyciele się uczą, a zyskujemy wszyscy, im większe kwalifikacje tym większy poziom nauczania. Edukacja za granica jest droga rozwiązaniem są dofinansowania w ramach programu

Bardziej szczegółowo

Igor Siódmiak. Moim wychowawcą był Pan Łukasz Kwiatkowski. Lekcji w-f uczył mnie Pan Jacek Lesiuk, więc chętnie uczęszczałem na te lekcje.

Igor Siódmiak. Moim wychowawcą był Pan Łukasz Kwiatkowski. Lekcji w-f uczył mnie Pan Jacek Lesiuk, więc chętnie uczęszczałem na te lekcje. Igor Siódmiak Jak wspominasz szkołę? Szkołę wspominam bardzo dobrze, miałem bardzo zgraną klasę. Panowała w niej bardzo miłą atmosfera. Z nauczycielami zawsze można było porozmawiać. Kto był Twoim wychowawcą?

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do ubezpieczeƒ podró nych POLSKA

Wprowadzenie do ubezpieczeƒ podró nych POLSKA Wprowadzenie do ubezpieczeƒ podró nych POLSKA Witaj mi oêniku podró y, cieszymy si, e kupi eê nasze ubezpieczenie. Wiemy, e podczas swojej podró y chcesz si cieszyç wolnym czasem a bezpieczeƒstwo jest

Bardziej szczegółowo

Joanna Charms. Domek Niespodzianka

Joanna Charms. Domek Niespodzianka Joanna Charms Domek Niespodzianka Pomysł na lato Była sobie panna Lilianna. Tak, w każdym razie, zwracała się do niej ciotka Małgorzata. - Dzień dobry, Panno Lilianno. Czy ma Panna ochotę na rogalika z

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY pociag j do jezyka j. dzień 1

WARSZTATY pociag j do jezyka j. dzień 1 WARSZTATY pociag j do jezyka j dzień 1 POCIĄG DO JĘZYKA - dzień 1 MOTYWACJA Z SERCA Ach, o ile łatwiejsze byłoby życie, gdybyśmy dysponowali niekończącym się źródłem motywacji do działania. W nauce języków

Bardziej szczegółowo

7 KROKÓW DO POWIEŚCI. LEKCJA 1

7 KROKÓW DO POWIEŚCI. LEKCJA 1 7 KROKÓW DO POWIEŚCI. LEKCJA 1 Wydrukuj sobie arkusz pracy z bohaterem, albo jeśli wolisz, pracuj w komputerze i zacznij poznawać swoją postać. Ale uwaga - zupełnie nie chcę, żebyś odpowiadał/a na te pytania

Bardziej szczegółowo

Raport Money.pl Obalamy mit - nie będzie masowych powrotów z emigracji. Autor: Bartłomiej Dwornik, Money.pl

Raport Money.pl Obalamy mit - nie będzie masowych powrotów z emigracji. Autor: Bartłomiej Dwornik, Money.pl Raport Money.pl Obalamy mit - nie będzie masowych powrotów z emigracji Autor: Bartłomiej Dwornik, Money.pl Wrocław, październik 2008 Cztery piąte emigrantów nie wróci do Polski w najbliższym czasie - wynika

Bardziej szczegółowo

rekomenduje Intuicyjne oprogramowanie do ewidencji czasu pracy kierowców Zdalny czytnik kart kierowców i danych z tachografów

rekomenduje Intuicyjne oprogramowanie do ewidencji czasu pracy kierowców Zdalny czytnik kart kierowców i danych z tachografów rekomenduje Intuicyjne oprogramowanie do ewidencji czasu pracy kierowców Zdalny czytnik kart kierowców i danych z tachografów Delegacje? Płaca minimalna w krajach UE? To dosłownie: kilka chwil! Zobacz

Bardziej szczegółowo

DROGA KRZYŻOWA TY, KTÓRY CIERPISZ, PODĄŻAJ ZA CHRYSTUSEM

DROGA KRZYŻOWA TY, KTÓRY CIERPISZ, PODĄŻAJ ZA CHRYSTUSEM DROGA KRZYŻOWA TY, KTÓRY CIERPISZ, PODĄŻAJ ZA CHRYSTUSEM Anna Golicz Wydawnictwo WAM Kraków 2010 Wydawnictwo WAM, 2010 Korekta Aleksandra Małysiak Projekt okładki, opracowanie graficzne i zdjęcia Andrzej

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie projektu

Podsumowanie projektu Podsumowanie projektu ESF01-2013 1 PL1 LEO01 37042 Uczniowie z Malborka wybierają zawody z przyszłością Prezentacja: Michalina Mościszko Projekt: Staże i praktyki zagraniczne dla osób kształcących się

Bardziej szczegółowo

Reguły koordynacji w tej kwestii opierają się głównie na 3 zasadach:

Reguły koordynacji w tej kwestii opierają się głównie na 3 zasadach: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy radzi: Polskie i europejskie zasiłki dla bezrobotnych Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej Polacy mogą bez problemu podróżować, osiedlać się i podejmować legalną

Bardziej szczegółowo

ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?

ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? 3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,

Bardziej szczegółowo

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym

Bardziej szczegółowo

Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie?

Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Okazuje się, że nie trzeba do tego wcale wiedzy komputerowej. Wśród przedstawionych rad nie ma bowiem ani jednej, która by takiej wiedzy wymagała. Dowiedz

Bardziej szczegółowo

Transkrypcja wideo: Co warto wiedzieć o sprzedaży mieszanej? Q&A https://www.youtube.com/watch?v=hwfkiyitvqa

Transkrypcja wideo: Co warto wiedzieć o sprzedaży mieszanej? Q&A https://www.youtube.com/watch?v=hwfkiyitvqa Transkrypcja wideo: Co warto wiedzieć o sprzedaży mieszanej? Q&A https://www.youtube.com/watch?v=hwfkiyitvqa Anna Pisu - infakt.pl: Cześć! W dzisiejszym odcinku księgowego Q&A doradca podatkowy infaktu

Bardziej szczegółowo

W ramach projektu Kulinarna Francja - początkiem drogi zawodowej

W ramach projektu Kulinarna Francja - początkiem drogi zawodowej W ramach projektu Kulinarna Francja - początkiem drogi zawodowej Chcielibyśmy podzielić się z wami naszymi przeżyciami, zmartwieniami, oraz pokazać jak wyglądała nasza fantastyczna przygoda w obcym ale

Bardziej szczegółowo

Wywiady z pracownikami Poczty Polskiej w Kleczewie

Wywiady z pracownikami Poczty Polskiej w Kleczewie Wywiady z pracownikami Poczty Polskiej w Kleczewie Dnia 22 października 2014 roku przeprowadziliśmy wywiad z naczelnik poczty w Kleczewie, panią Kulpińską, która pracuje na tym stanowisku ponad 30 lat.

Bardziej szczegółowo

EKONOMIA SŁUCHANIE (A2)

EKONOMIA SŁUCHANIE (A2) EKONOMIA SŁUCHANIE (A2) Witam państwa! Dziś w naszej audycji porozmawiamy o tym jak inwestować, żeby nie stracić, jak oszczędzać i jak radzić sobie w trudnych czasach. Do studia zaprosiłam eksperta w dziedzinie

Bardziej szczegółowo

Przeżyjmy to jeszcze raz! Zabawa była przednia [FOTO]

Przeżyjmy to jeszcze raz! Zabawa była przednia [FOTO] Przeżyjmy to jeszcze raz! Zabawa była przednia [FOTO] Na wspominki się zebrało, fajna była zabawa, mam nadzieję, że jeszcze kiedyś do tego wrócimy napisała nam swoim facebookowym profilu Anna Kicińska,

Bardziej szczegółowo

W ten dzień prowadziłem lekcję w dwóch klasach pierwszych.

W ten dzień prowadziłem lekcję w dwóch klasach pierwszych. 1.Przygotowanie Wybierając temat lekcji LDL kierowałem się moimi zainteresowaniami. Wybór nie mógł być inny niż sport. Znalazłem w Internecie nazwy różnych popularnych dyscyplin sportowych po polsku i

Bardziej szczegółowo

JAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI

JAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI JAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI ŻEBY WYNIOSŁO Z NIEJ JAK NAJWIĘCEJ KORZYŚCI www.sportowywojownik.pl KORZYŚCI - DLA DZIECI: Korzyści, jakie książka Sportowy Wojownik zapewnia dzieciom, można zawrzeć

Bardziej szczegółowo

LearnIT project PL/08/LLP-LdV/TOI/140001

LearnIT project PL/08/LLP-LdV/TOI/140001 LEARNIT KOBIETY W IT SARAH (UK) Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska

Bardziej szczegółowo

Podstawowa opieka zdrowotna w ramach Usług Opieki Zdrowotnej (HSE) Your service your say: Ankieta

Podstawowa opieka zdrowotna w ramach Usług Opieki Zdrowotnej (HSE) Your service your say: Ankieta Podstawowa opieka zdrowotna w ramach Usług Opieki Zdrowotnej (HSE) Your service your say: Ankieta Nazwa zespołu podstawowej opieki zdrowotnej, z którą ą miał(a) Pan(i) kontakt dzisiaj: Dzisiejsza data:

Bardziej szczegółowo

W otwartej Europie wszystkie języki są ważne

W otwartej Europie wszystkie języki są ważne W otwartej Europie wszystkie języki są ważne www.valuemultilingualism.org Tytuł: Dziennik Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna na wprowadzenie do zadania Czas na wykonanie zadania określony przez nauczyciela

Bardziej szczegółowo

Darmowy artykuł, opublikowany na: www.fluent.com.pl

Darmowy artykuł, opublikowany na: www.fluent.com.pl Copyright for Polish edition by Bartosz Goździeniak Data: 4.06.2013 Tytuł: Pytanie o czynność wykonywaną w czasie teraźniejszym Autor: Bartosz Goździeniak e-mail: bgozdzieniak@gmail.com Darmowy artykuł,

Bardziej szczegółowo

Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę. Badania Pracuj.pl

Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę. Badania Pracuj.pl Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę Badania Pracuj.pl Gotowi na zmiany? Aż 6 na 10 specjalistów badanych przez Pracuj.pl aktywnie szuka nowego miejsca zatrudnienia. Wśród pozostałych

Bardziej szczegółowo

Płeć respondentów. Raport miesiąca - Idealny pracodawca. 1. Próba badawcza

Płeć respondentów. Raport miesiąca - Idealny pracodawca. 1. Próba badawcza Raport miesiąca - Idealny pracodawca We wrześniu Zielona Linia rozpoczęła realizację nowego cyklu badań ankietowych skupionych wokół tematu wymarzonego pracodawcy w opinii Polaków. W pierwszym badaniu

Bardziej szczegółowo

Gra Labirynt - Zajęcia 4

Gra Labirynt - Zajęcia 4 Gra Labirynt - Zajęcia 4 Cel zajęć: Zaprogramowanie duszków-potworów, aby utrudniały przejście przez labirynt. Poznanie nowej funkcji, która umożliwi liczenie punktów za zdobyte skarby. Przekazywane umiejętności:

Bardziej szczegółowo

Organizacja czasu 1

Organizacja czasu 1 Organizacja czasu 1 Organizacja czasu Czyli jak optymalnie wykorzystać czas. Michał Mielniczuk 2 Do dzieła!!! W tym poradniku, podam Ci kilka sposobów na to jak optymalnie organizować zadania, by zyskać

Bardziej szczegółowo

Hektor i tajemnice zycia

Hektor i tajemnice zycia François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała

Bardziej szczegółowo

LearnIT project PL/08/LLP-LdV/TOI/140001

LearnIT project PL/08/LLP-LdV/TOI/140001 LEARNIT KOBIETY W IT EMANUELA (IT) Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska

Bardziej szczegółowo

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,

Bardziej szczegółowo

Badania naukowe potwierdzają, że wierność w związku została uznana jako jedna z najważniejszych cech naszej drugiej połówki. Jednym z większych

Badania naukowe potwierdzają, że wierność w związku została uznana jako jedna z najważniejszych cech naszej drugiej połówki. Jednym z większych Badania naukowe potwierdzają, że wierność w związku została uznana jako jedna z najważniejszych cech naszej drugiej połówki. Jednym z większych ciosów jaki może nas spotkać w związku z dugą osobą jest

Bardziej szczegółowo

JĘZYK ANGIELSKI POZIOM ROZSZERZONY

JĘZYK ANGIELSKI POZIOM ROZSZERZONY EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 JĘZYK ANGIELSKI POZIOM ROZSZERZONY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SHEMAT PUNKTOWANIA KWIEIEŃ 2014 Rozumienie ze słuchu Wymagania ogólne II. Rozumienie Uczeń rozumie proste,

Bardziej szczegółowo

Praca dla fizjoterapeutów we Francji

Praca dla fizjoterapeutów we Francji Praca dla fizjoterapeutów we Francji W liczbach 300 Tylu fizjoterapeutów ukończyło kurs języka francuskiego w JJ communication. 250 To liczba fizjoterapeutów, którzy dostali pozwolenie na wykonywanie zawodu

Bardziej szczegółowo

Przepisy o sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa: znów łatwiej o kredyt!

Przepisy o sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa: znów łatwiej o kredyt! .pl https://www..pl Przepisy o sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa: znów łatwiej o kredyt! Autor: Redaktor Naczelny Data: 5 sierpnia 2016 30 lipca Prezydent Andrzej Duda podpisał znowelizowaną Ustawę

Bardziej szczegółowo

Raport cząstkowy - Migracje z województwa lubelskiego

Raport cząstkowy - Migracje z województwa lubelskiego Raport cząstkowy - Migracje z województwa lubelskiego Zebranie informacji na temat migrantów z danego obszaru stanowi poważny problem, gdyż ich nieobecność zazwyczaj wiąże się z niemożliwością przeprowadzenia

Bardziej szczegółowo

MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE

MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE Po przyjeździe do Dublina to było ł jedno z pierwszych miejsc, jakie zobaczyłam. ł I miałam je oglądać codziennie przez dwa tygodnie. Znalazłam się w sercu Dublina. Ten

Bardziej szczegółowo

Szczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca.

Szczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca. Sposób na wszystkie kłopoty Marcin wracał ze szkoły w bardzo złym humorze. Wprawdzie wyjątkowo skończył dziś lekcje trochę wcześniej niż zwykle, ale klasówka z matematyki nie poszła mu najlepiej, a rano

Bardziej szczegółowo

TEST TKK TWÓJ KAPITAŁ KARIERY

TEST TKK TWÓJ KAPITAŁ KARIERY 0 Rozpoznawanie predyspozycji zawodowych i zainteresowań - życiowym drogowskazem dla młodzieży TEST TKK TWÓJ KAPITAŁ KARIERY KLASA III 1 Zestaw testów powstał w wyniku realizacji projektu: Rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo