Rodzaje zdań złożonych

Transkrypt

1 Rodzaje zdań złożonych 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna zasady tworzenia zdań pojedynczych i złożonych, zna różnice między zdaniami pojedynczymi a złożonymi. b) Umiejętności Uczeń: potrafi zaklasyfikować poprawnie wypowiedzenie, wskazuje orzeczenia i spójniki, umie wskazać zdania składowe w zdaniu złożonym. potrafi określić zdanie podrzędne w zdaniu podrzędnie złożonym. 2. Metoda i forma pracy Praca samodzielna, praktyczne ćwiczenia językowe. 3. Środki dydaktyczne Karty pracy przygotowane przez nauczyciela, podręcznik do nauki o języku dla klasy piątej. 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Na wstępie nauczyciel prosi uczniów o przerysowanie schematu z rodzajami wypowiedzeń i omawia równoważnik zdania oraz zdania pojedyncze. WYPOWIEDZENIA RÓWNOWAŻNIK ZDANIE ZDANIE ZDANIA POJEDYNCZE ZŁOŻONE

2 (nie posiada czasownika (posiada jeden czasownik (posiada przynajmniej w formie osobowej) w formie osobowej) 2 czasowniki w formie osobowej) ROZWINIĘTE NIEROZWINIĘTE PODRZĘDNIE WSPÓŁRZĘDNIE Potem uczniowie wykonują ćwiczenie 1 i 2 (załącznik 1) polegające na przekształcaniu zdań pojedynczych w zdania złożone. Po wykonaniu ćwiczeń nauczyciel omawia je z uczniami, wskazując na różnice w budowie tych wypowiedzeń. b) Faza realizacyjna 1. Następnie nauczyciel rozdaje karty z kolejnym zestawem zadań. Tym razem uczniowie będą wykonywać ćwiczenia dotyczące analizy zdań (załącznik 2). 2. Nauczyciel i uczniowie wspólnie omawiają wypowiedzenia, wskazując zdania składowe i spójniki oraz klasyfikując wypowiedzenie (zdanie złożone współrzędnie lub podrzędnie). 3. Nauczyciel omawia sposób przygotowywania wykresów, a uczniowie tworzą je według jego wskazówek. c) Faza podsumowująca Na zakończenie nauczyciel prosi uczniów o ułożenie zdania złożonego podrzędnie i zdania złożonego współrzędnie. Po omówieniu tego ćwiczenia nauczyciel dyktuje polecenie zadania domowego.

3 5. Bibliografia E. i F. Przyłubscy, Język polski na co dzień, Wiedza Powszechna, Warszawa Załączniki a) Karta pracy ucznia załącznik 1. Ćwiczenie 1: Podane zdania pojedyncze przekształć na zdania złożone, nie zmieniając ich treści. Po wejściu nauczyciela do sali, wśród uczniów zapanowała cisza. Góra z górą się nie zejdzie, ale człowiek z człowiekiem zawsze. Pies należał do nas, a my do niego. Ćwiczenie 2: Podane zdania pojedyncze zamień na zdania złożone. Byłem głodny, więc zjadłem kanapkę. Pójdę do kina albo wybiorę się do teatru. Nie zadzwonię do ciebie ani nie wyślę do ciebie listu.

4 załącznik 2. Przeczytaj podane wypowiedzenia. Zaznacz pionową kreską zdania składowe. Zdania podrzędne w wypowiedzeniach podkreśl na czerwono, zdania współrzędnie złożone na zielono. Samolot opóźniał się, a pasażerowie denerwowali się. Deszcz przestał padać i pojawiła się tęcza. Kiedy skończę czytać książkę, pójdę na spacer. Właśnie skończyłam swoją pracę, więc teraz mogę odpocząć. Ponieważ zaczęło silnie wiać, zrezygnowałem z przejażdżki rowerowej. Drwal rąbał drewno i układał je w szopie. b) Zadanie domowe Ułóż po 2 zdania złożone współrzędnie i podrzędnie. Przedstaw na wykresach ich budowę, zaznacz zdania składowe. c) Notatki dla nauczyciela Spójniki występujące w zdaniach złożonych współrzędnie: Zdanie łączne: i, a Zdanie przeciwstawne: albo, lub Zdanie wynikowe: więc, zatem, toteż Zdanie rozłączne: ani

5 Spójniki występujące w zdaniach złożonych podrzędnie: kiedy? ile? po co? w jakim celu? dlaczego? gdzie? Sugestie, dotyczące analizy składniowej zdań z załącznika 3. Oto mój sposób analizowania budowy składniowej zdań złożonych: uczniowie odnajdują orzeczenia i podkreślają je dwoma poziomymi kreskami, wskazują zdania składowe (orzeczenie z określeniami), wskazują zdanie zawierające informację ważniejszą czy też wykonaną wcześniej, określają relacje obu zdań składowych (podrzędnie złożone lub współrzędnie złożone), wskazują spójnik łączący zdania składowe, przygotowują odpowiedni wykres, pamiętając o postawieniu właściwego pytania w przypadku zdań podrzędnie złożonych. 7. Czas trwania lekcji 2 x 45 minut 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz przeznaczony jest do realizacji w klasie 5.