- analiza fragmentu jako klucz do interpretacji całego utworu (albo analiza wiersza jako wstęp do omówienia twórczości danego poety/poetki);

Transkrypt

1 DOBRE RADY DLA MATURZYSTÓW: Pisemny egzamin maturalny, rady szczegółowe, które kaŝdy słuchacz ma mieć w głowie na najbliŝsze zajęcia z języka polskiego!!! Teksty wykorzystane do zadań dla poziomu podstawowego pochodzą z podstawy programowej. Obowiązuje ich znajomość, więc powinieneś się orientować, z jaką epoką, filozofią, ideami, programem artystycznym, konwencją stylistyczną lub kontekstem biograficznym naleŝy je łączyć. NaleŜy jednak cały czas pamiętać, iŝ podstawą twojej wypowiedzi, jest konkretny fragment tekstu, który naleŝy zanalizować pod kątem wymagań tematu. NaleŜy czytać przytoczony fragment i pisać o nim, zaś wiedzę o całości utworu traktować jako pomocniczą, chyba Ŝe w poleceniu wyraźnie domagają się odwołania do treści całej lektury. Tematy układane na pisemny egzamin dojrzałości z języka polskiego dla poziomu podstawowego mogą mieć następujące formy: - analiza fragmentu jako klucz do interpretacji całego utworu (albo analiza wiersza jako wstęp do omówienia twórczości danego poety/poetki); - porównanie dwóch tekstów (lub ich fragmentów), głównie na poziomie idei; idea główny element zawartości utworu, jego myśl przewodnia. Zasadnicza prawda, którą zgodnie z intencją autora ma przekazać utwór. Odzwierciedla ona postawę autora wobec rzeczywistości pozaliterackiej, do której odwołuje się, nawiązuje jego dzieło poprzez świat przedstawiony. - analiza i interpretacja utworu lub jego fragmentu w odniesieniu do innego dzieła przywołanego z pamięci, które podejmuje podobną tematykę; - charakterystyka bohaterki/bohatera/ bohaterów/ grup społecznych/zjawiska kulturowego/postaw/ pojęć na podstawie analizy i interpretacji utworu bądź jego fragmentu z odniesieniem do innych dzieł o podobnej tematyce. Jak w takim razie napisać pracę maturalną, aby zgromadzić jak najwięcej punktów? Oto 15 kroków o których naleŝy pamiętać: 1. Przeczytaj dokładnie temat wypracowania a następnie zastanów się, czego się od ciebie wymaga tak, abyś był pewny tego, o czym masz pisać. 2. Sposób sformułowania tematu (podany powyŝej jako forma tematu) moŝesz potraktować jako podpowiedź dotyczącą kompozycji twej pracy. 3. Określ rodzaj literacki (liryka, epika czy dramat) oraz gatunek (opowiadanie, nowela, powieść, powieść poetycka, powieść-utopia, rozprawa, traktat, komedia, tragedia, dramat antyczny, tragifarsa itp.)

2 4. Zwróć uwagę na tytuł fragmentu bądź utworu, gdyŝ moŝe on być kluczem do interpretacji utworu. Interpretacja analiza poszczególnych elementów dzieła i wyjaśnienie ich znaczenia oraz treści bądź idei 5. Określ konteksty kulturowe utworu np. moŝe to być nawiązanie do antyku, Biblii, związki ze światopoglądem i sztuką epoki, w której utwór powstał, związki z biografią autora; 6. Przy analizie tekstu lirycznego (najczęściej jest to wiersz) określ typ liryki (bezpośrednia wprost wyraŝa uczucia i przeŝycia ja lirycznego, pośrednia ukrywa coś poprzez opis sytuacji, zarysowanie zdarzenia, liryka apelu dominuje zwrot do ty lirycznego, np. Kiedy przyjdą podpalić twój dom ( ) stań (ty) u drzwi, bagnet na broń), podaj przynaleŝność tematyczną (np. liryka patriotyczna, filozoficzna, miłosna, tyrtejska czyli zagrzewająca do walki), sytuację liryczną (wyznanie, zwrot do adresata, modlitwa, polemika) określ gatunek (fraszka, oda, hymn, elegia, tren, epigramat, sielanka, sonet), scharakteryzuj podmiot liryczny (kim jest, jakie poglądy reprezentuje, w czyim imieniu mówi i do kogo się zwraca, jaką postawę reprezentuje (zaangaŝowaną, zdystansowaną, obiektywną czy subiektywne poglądy), zastanów się nad budową utworu (wiersz stroficzny czyli są zwrotki, wolny a moŝe ciągły bądź biały, a moŝe dystych?), zwróć uwagę na kompozycje i środki artystycznego wyrazu (onomatopeja, instrumentacja zgłoskowa, zdrobnienia i zgrubienia, neologizmy i archaizmy, inwersja, przerzutnia, anafora, antyteza, oksymoron, kolokwializmy, eufemizmy i synonimy oraz metafory, epitety i porównania, wyjaśnij jaką funkcję czyli rolę odgrywają w utworze. Sformułuj wnioski podporządkowane tematowi pracy! 7. Analiza tekstu epickiego (jest narrator, który opowiada) scharakteryzuj narratora (pierwszoosobowy czy trzecioosobowy, wszystkowiedzący czy teŝ o ograniczonej wiedzy) oraz techniki narracyjne (mowa niezaleŝna, zaleŝna a moŝe pozornie zaleŝna), zanalizuj kreacje bohaterów (kim są, jacy są, co robią, jak mówią, jakich wyborów dokonują, czy noszą znaczące nazwiska, co sądzą o nich inni bohaterowie, itp.), opisz świat przedstawiony czas i miejsce akcji, czas narracji, sposób kreowania świata przedstawionego (realistyczny, fantastyczny, groteskowy), przedstaw fabułę układ zdarzeń i związki między nimi, określ cechy języka i stylu wypowiedzi, zwróć uwagę na zastosowane w tekście środki stylistyczne i wyjaśnij ich rolę oraz znaczenie w utworze. Sformułuj wnioski podporządkowane tematowi! 8. Analiza tekstu dramatycznego: określ typ dramatu ( np. antyczny, nowoŝytny, romantyczny, awangardowy), określ konwencję artystyczną (realizm, symbolizm, groteska), zbadaj kompozycję utworu (zamknięta czy otwarta), napisz jaką funkcję odgrywają didaskalia w utworze, scharakteryzuj bohaterów, określ czas i miejsce zdarzeń. Sformułuj wnioski podporządkowane tematowi! 9. Przy analizie porównawczej dwóch tekstów: rozpoznaj zasadę ich zestawienia (podobieństwo tematyczne czy kontrast a moŝe kontynuacja bądź nawiązanie czy teŝ dialog z tradycją), poszukaj podobieństw i róŝnic i wyjaśnij, jakie to ma znaczenie, wyjaśnij tytuły. Jeśli porównywane teksty reprezentują róŝne rodzaje i gatunki, zastanów się, jakie to ma znaczenie. Przemyśl kompozycję swojej pracy: moŝesz

3 najpierw zanalizować najpierw pierwszy a potem drugi tekst i na końcu sformułować wnioski albo porównywać poszczególne elementy równolegle obu tekstów, formułując wnioski w podsumowaniu. 10. Pamiętaj o trójdzielnej kompozycji twojego wypracowania i proporcjach pomiędzy wstępem, rozwinięciem i zakończeniem. Wstęp jest nieodzowny jako wprowadzenie do tematu, ale powinien być krótszy od zakończenie, w którym sformułujesz wnioski końcowe ściśle powiązane z tematem. Najobszerniejszą częścią twoje pracy powinno być rozwinięcie, które powinno być co najmniej 3 razy dłuŝsze od zakończenia. 11. Zadbaj o spójność wypowiedzi, by to co piszesz teraz łączyło się z tym, co napisałeś i jeszcze napiszesz. UŜywaj spójników-haczyków wskazujących na związki między akapitami i kolejnymi fragmentami twojej wypowiedzi. 12. Zadbaj o poprawność językową i gramatyczną wypowiedzi. 13. Zachowuj czujność ortograficzną. 14. Stosuj akapity i pisz w sposób jasny, przejrzysty i czytelny, gdyŝ to, co niewyraźnie napisane moŝe być źle zrozumiane. 15. Zapomnij o ołówku, korektorze i kolorowych długopisach, ale pamiętaj o tym, by mierz ze sobą 2 długopisy z czarnym wkładem. Punkty od 1 do 9 składają się na rozwinięcie tematu, za co moŝesz otrzymać 25 pkt = 50%; Punkty 10 i 11 odnoszą się do kompozycji i stylu twej pracy, za co moŝesz otrzymać 10 pkt = 20% Punkty 12 i 13 za poprawność językową mogą ci dać 12 pkt = 24% 14 i 15 punkt za zapis moŝesz zgromadzić 6 pkt = 6% Powodzenia OGÓLNE RADY I INFORMACJE NA TEMAT BIBLIOGRAFII: 4 egzemplarze bibliografii podpisane!!! lewy górny róg: imię i nazwisko pod spodem: semestr VI TUZ b/i linijka odstępu i tłustym drukiem: temat prezentacji niŝej tłustym drukiem: Literatura podmiotu:

4 i wymieniamy pozycje juŝ normalną czcionką wg kolejności: nr pozycji, nazwisko autora i pierwsza litera imienia, tytuł kursywą, wydawnictwo (duŝą literą, bo to nazwa własna!), miejsce i rok wydania, ISBN niŝej tłustym drukiem: Literatura przedmiotu według tych samych zasad co w literaturze podmiotu, ale naleŝy podać rozdziały, z których skorzystano a najlepiej to strony. obowiązuje kolejność alfabetyczna autorów!!! Oczywiście o kolejności decydują nazwiska!!! Przykładowa kolejność opisu bibliograficznego: 1. Mickiewicz A., Konrad Wallenrod, Czytelnik, Warszawa 1980, ISBN: czcionka: 12, Time New Roman interlinia: 1,5 PoniŜej przykład bibliografii

5 Paweł Iksiński semestr VI TUZ b/i Temat: Dramat człowieka uwikłanego w historię. Omów temat wykorzystując wybrane utwory I Literatura podmiotu: 1. Krall H., ZdąŜyć przed Panem Bogiem, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007, ISBN: Mickiewicz A., Dziady cz. III, Wydawnictwo Greg,Kraków 2007, ISBN: Słowacki J., Kordian, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2008, ISBN: śeromski S., Przedwiośnie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008, ISBN: II Literatura przedmiotu: 1. Lementowicz U., ZdąŜyć przed Panem Bogiem Hanny Krall, Wydawnictwo Delta, Lublin 2008, ISBN: Nowacka I., Kordian Juliusza Słowackiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN: Osmoła J., Przedwiośnie Stefana śeromskiego, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 2008, ISBN: Polańczyk D., Dziady cz. III Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Delta, Lublin 2008, ISBN: III Materiały pomocnicze: - ramowy plan wypowiedzi - cytaty

6 -reprodukcje (wymieniamy to, co zamierzamy zaprezentować, jeśli materiał ma formę multimedialną to istotna informacja dla komisji)... I.EGZAMIN USTNY Na egzamin ustny przygotuj prezentację na wcześniej wybrany temat. Egzamin trwa około 25 minut najpierw przez 15 minut omawiasz temat,potem odpowiadasz na pytania komisji. PUNKTACJA Za cały egzamin moŝesz otrzymać maksimum 20 punktów. Przeanalizuj nowy sposób ich liczenia max. 5 pkt (25% punktacji) za prezentację, w tym: o o max. 3 pkt za sposób realizacji tematu max. 2 pkt za kompozycję prezentacji max. 7 pkt (35% punktacji) za rozmowę z egzaminatorem max. 8 pkt (40% punktacji) za język Aby zdać egzamin ustny, musisz uzyskać minimum 30% ogólnej punktacji, czyli 6 punktów. Uwaga: Jeśli nie podejmiesz rozmowy z komisją, nie uzyskasz punktów za język. CO ZROBIĆ, BY ZDAĆ? 1. Przygotuj prezentację wcześniej, nie rób tego w ostatniej chwili! 2. Nie zapomnij o precyzyjnym konspekcie wypowiedzi! 3. Przeczytaj pozycje z bibliografii, na pewno Cię o to spytają! 4. Dokonaj selekcji materiału nie da się mówić o wszystkim! 5. Zadbaj o wizualną część prezentacji. Przygotuj plakaty, fragmenty filmów, ale dobrze przemyśl sposób ich zastosowania! 6. Mów na temat! 7. Ustal sobie ścisły porządek wypowiedzi i trzymaj się go! 8. Na pytania komisji odpowiadaj konkretnie, nie lej wody! 9. Mów głośno, wyraźnie i unikaj błędów językowych! 10. Nie uŝywaj wyrazów, których nie rozumiesz!

7 II.EGZAMINPISEMNY Oprócz matury ustnej czeka Cię takŝe egzamin pisemny. Język Polski zdawany jest jako przedmiot obowiązkowy na poziomie podstawowym, a jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym. Egzamin pisemny podstawowy składa się z dwóch części i zawiera: 1. test czytania ze zrozumieniem 2. wypracowanie PUNKTACJA śeby zdać egzamin, musisz uzyskać 30% ogólnej punktacji określonej dla poziomu, który wybrałeś. Poziom podstawowy masz 170 minut i w sumie moŝesz zdobyć 70 punktów: max. 20 za test czytania ze zrozumieniem max. 50 za wypracowanie Rozwiązując test czytania ze zrozumieniem, spotkasz się z pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Przy kaŝdym z nich jest podana punktacja. Kryteria oceny wypracowania: Poziom podstawowy: rozwinięcie tematu 25 punktów = 50% kompozycja 5 punktów = 10% styl 5 punktów = 10 % język 12 punktów = 24% zapis (ortografia i interpunkcja) 3p = 6% Razem w tej części egzaminu moŝesz otrzymać maksymalnie 50 punktów. Za dodatkowe walory otrzymasz dodatkowe 4 punkty, jednak łączna liczba punktów za wypracowanie nie moŝe przekroczyć 50. CO ZROBIĆ, BY ZDAĆ? 1. Minimum dwukrotnie przeczytaj kaŝdy tekst i podkreśl najwaŝniejsze informacje! 2. Precyzyjnie odpowiadaj na pytania w teście czytania ze zrozumieniem! 3. Zanim zaczniesz pisać wypracowanie, zrób sobie ramowy plan pracy! 4. Podczas egzaminu moŝesz korzystać ze słownika ortograficznego i poprawnej polszczyzny. Skorzystaj z tej moŝliwości! 5. Pamiętaj, Ŝe wypracowanie nie moŝe być krótsze niŝ 2 strony (tj. ok. 250 słów)! 6. Pisz wyraźnie i dziel tekst na akapity!

8 7. Trzymaj się tematu i staraj się wnikać głęboko w przedstawiony tekst!