NIEBEZPIECZEŃSTWO W GABINECIE KOSMETYCZNYM CHOROBY ZAKAŹNE

Transkrypt

1 NIEBEZPIECZEŃSTWO W GABINECIE KOSMETYCZNYM CHOROBY ZAKAŹNE Aleksandra Flis, Katarzyna Pikul Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Streszczenie W gabinecie kosmetycznym jesteśmy narażeni na niebezpieczeństwo zarażenia się chorobami zakaźnymi różnego pochodzenia. Są to miedzy innymi zakażenia wirusami (wirusem zapalenia wątroby typu B i C, wirusem HIV, wirusem papilloma HPV), bakteriami (gronkowcem złocistym, paciorkowcami ropotwórczymi), grzybami (drożdżakami, grzybami z rodzaju Pityrosporum wywołującymi łupież). Przestrzeganie higieny w takich placówkach jest bardzo istotną kwestią. W salonach kosmetycznych niejednokrotnie mamy do czynienia z naruszeniem ciągłości skóry, co sprzyja powstawaniu zakażeń. Brak przestrzegania zasad higieny, czy też nieodpowiednia sterylizacja narzędzi może doprowadzić do przenoszenia chorób zakaźnych z jednego klienta na drugiego. 1. Czynniki zagrożenia pochodzenia biologicznego Gabinet kosmetyczny należy traktować, jako gabinet zabiegowy, w którym, oprócz kosmetyki upiększającej, korekcyjnej oraz kuracji odmładzających, wykonuje się zabiegi naruszające ciągłość skóry. Dlatego w każdym gabinecie kosmetycznym powinny być bezwzględnie przestrzegane zasady, które uchronią przed zakażeniami zarówno personel, jak i klienta. Czynniki biologiczne w gabinecie kosmetycznym stanowią jedno z podstawowych i jednocześnie najniebezpieczniejszych zagrożeń. Do niedawna z czynnikami tymi kojarzono tylko mikroorganizmy, ale należy sobie zdawać sprawę, że pojęcie to jest znacznie szersze. Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego to wszystkie mikro- i makroorganizmy oraz takie substancje i struktury wytwarzane przez te organizmy, które są szkodliwe dla człowieka i mogą wywoływać choroby. ISSN , Nr 4 (16) 2013, s. 1-14

2 W gabinecie kosmetycznym istnieje duże ryzyko zakażenia następującymi drobnoustrojami: Wirusami wirusem zapalenia wątroby typu B i C, wirusem HIV, wirusem papilloma HPV odpowiedzialnym za zakażenia typu brodawczaków, wywołującym również nowotwory skóry i błon śluzowych, wirusami przenoszonymi drogą kropelkową, wywołującymi zapalenia górnych dróg oddechowych (np. wirusy grypy); Bakteriami chorobotwórczymi bakteriami ropotwórczymi, np. gronkowcem złocistym i innymi gronkowcami hemolizującymi, paciorkowcami ropotwórczymi i innymi z tego rodzaju; bakteriami przenoszonymi drogą kropelkową (Haemophilus influenzae), paciorkowcami, gronkowcami, prątkami gruźlicy; Grzybami głównie drożdżakami (Candida albicans), ale również innymi grzybami wywołującymi choroby skóry owłosionej i nieowłosionej, np. grzybami z rodzaju Pityrosporum wywołującymi łupież Wirusy Najniebezpieczniejsze wirusy, i jednocześnie najczęściej występujące, przenoszone są przez krew. Należą do nich wirus HIV oraz wirusy zapalenia wątroby typu B i C (HBV i HCV). Największym problemem, z punktu widzenia epidemiologii, jest wirus HBV. Co roku w Polsce zakaża się nim tysiąc osób, a w Europie i USA 30 tys. Zakażenie nim zaliczane jest do chorób zawodowych. Jest to wirus bardzo odporny na większość czynników dezynfekcyjnych (znosi np. temperaturę do 121 C przez 1 godzinę w autoklawie). Na szczęście istnieją odpowiednie szczepionki, które pozwalają na redukcję nowych zakażeń. Każda osoba mająca kontakt z płynami ustrojowymi innych ludzi powinna być szczepiona przeciw HBV. Drugim wirusem stanowiącym potencjalne zagrożenia jest HCV. Zakażenie nim jest dużo bardziej niebezpieczne z dwóch powodów: nie istnieje szczepionka przeciw temu wirusowi, a zakażenie może prowadzić po dłuższym czasie do poważnych stanów chorobowych. Wirus HCV jest bardziej wrażliwy na proces sterylizacji. Częściowej inaktywacji ulega po zadziałaniu temperatury 100 C w ciągu 5 minut lub 60 C w ciągu 10 godzin. Tylko bezwzględne przestrzeganie higieny przy zabiegach naruszających powłoki skórne klienta/pacjenta może uchronić przez zakażeniem HCV. Co ważne, wystarczą tylko niewielkie ilości płynów ustrojowych, by doszło do przeniesienia wirusów HBV i HCV. Kolejnym wirusem jest wirus HIV. Wśród ludzi panuje przekonanie o wielkiej zakaźności tego wirusa. Nie jest to prawdą. Aby zakazić się wirusem HIV, potrzebne są stosunkowo duże ilości krwi. Poza tym istnieje dosyć skuteczna profilaktyka poekspozycyjna. Do tej pory na całym świecie opisano zaledwie kilka przypadków zakażeń zawodowych tym wirusem. HIV jest wrażliwy na działanie większości czynników dezynfekujących, ginie w temperaturze 56 C po 30 minutach. 1 Murawska-Ciałowicz E. Zawadzki M., Higiena, wyd. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław

3 Drugą ważną grupą wirusów są wirusy, które atakują skórę lub których działalność przejawia się na skórze. Należą do nich: Wirusy brodawczaków (HPV): brodawki zwykłe (HPV 2, 4, 7), brodawki stóp (HPV 1 i 2), brodawki płaskie (HPV 3 i 10), brodawki płciowe kłykciny kończyste (HPV 6 i 11); Wirusy opryszczki (HSV-1, HSV-2, HSV-8); Wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV lub HVV); Wirusy mięczaka zakaźnego (MCV I i II). Praca w gabinecie kosmetycznym stwarza duże ryzyko zakażenia, ze względu na częstość tych infekcji u ludzi oraz na stały kontakt ze skórą klientów. Jeśli pracownikowi brakuje świadomości oraz wiedzy na temat podstawowych objawów chorobowych, wtedy ryzyko zakażenia znacznie wzrasta Bakterie Bakterie mogą być uciążliwe, a nawet niebezpieczne w wielu codziennych sytuacjach, dlatego potrzebne są nam sposoby eliminowania ich lub hamowania ich aktywności. Czasem niezbędne jest całkowite zniszczenie wszystkich form żywych na jakimś obiekcie, jak na przykład podczas przygotowywania do użycia narzędzi chirurgicznych. W innych sytuacjach wystarczające może być jedynie wyeliminowanie potencjalnie szkodliwych organizmów. Szczególny problem stwarza konieczność inaktywacji patogennych bakterii na lub wewnątrz żywych tkanek. Bakterie, obok wirusów i grzybów, stanowią dla pracowników gabinetów kosmetycznych bardzo duże zagrożenie. Zróżnicowanie tych mikroorganizmów na skórze i błonach śluzowych jest bardzo duże. Oczywiście większość bakterii to mikroorganizmy saprofityczne, (czyli takie, które rozmnażają się i żywią materią organiczną, nie powodując chorób), ale w mikroflorze skóry mogą występować również bakterie prototroficzne (pasożytujące na organizmach żywych, wywołujące stany chorobowe) 3. Chlamydie, mykoplazmy i riketsje to najmniejsze ze znanych bakterii, mają wielkość zbliżoną do dużych wirusów. Riketsje są bakteriami, które wywołują choroby od-zwierzęce, takie jak gorączka Q, ale dotyczą przede wszystkim grup zawodowych, które mają szeroki kontakt ze zwierzętami. Grupa mykoplazm i chlamydii stanowi realne zagrożenie w pracy kosmetyczek, dlatego że mikroorganizmy te przenoszą się od osób zakażonych drogą powietrzno-kropelkową. Zazwyczaj wywołują zapalenie w obrębie dróg oddechowych i atypowe zapalenia płuc. Specyficznym objawem tych stanów jest suchy i męczący kaszel. Gronkowiec złocisty (Bakterie Gram-dodatnie) stanowi jedną z najbardziej niebezpiecznych bakterii, z jaką mają kontakt pracownicy zakładów kosmetycznych. Niestety, coraz więcej szczepów tej bakterii staje się odpornych na znane nam antybiotyki. Zagrożenie tą bakterią związane jest z nosicielami. Wiele osób posiada ją na swojej skórze. O ile u nosicieli bakteria ta nie wywołuje stanów chorobowych, o tyle u ludzi wrażliwych mikroorganizm ten może wywoływać stany ropne skóry oraz ciężkie 2 Tamże. 3 Tamże; Singleton P., Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie, wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

4 zapalenia, np. wsierdzia, kości, stawów, płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet posocznice, które często prowadzą do śmierci. Z powodu wielkiego zagrożenia, jakie stwarza ta bakteria, każda osoba zatrudniona w gabinecie kosmetycznym powinna zostać przebadana pod kątem nosicielstwa gronkowca złocistego. Staphylococcus epidermidis jest bakterią, saprofityczną wchodzącą w skład flory fizjologicznej skóry, mogącą jednak w niektórych sytuacjach (zmniejszenie odporności organizmu) powodować stany zapalne. Wśród paciorkowców występują zarówno bakterie prototroficzne, jak i saprofityczne. Paciorkowce prototroficzne są odpowiedzialne np. za różę, (czyli ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, połączony z wysoką gorączką i innymi objawami ogólnymi). Spośród bakterii Gram-ujemnych największe znaczenia mają pałeczki, a wśród nich: pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), pałeczki grupy SS (Salmonella sp., Shigella spp.). Wymienione bakterie bytują w jelicie grubym człowieka. Pałeczka okrężnicy jest bakterią saprofityczną i nie stanowi większego problemu w epidemiologii. Wyjątkiem są szczepy, które mogą atakować organizm człowieka, np. ETEC (entetotoksyczne E. coli), jednak w gabinecie kosmetycznym są one bardzo rzadko spotykane. Grupa SS to bakterie prototroficzne atakujące śluzówkę jelit i wywołujące ostre stany zapalne, z towarzyszącymi biegunkami, wymiotami i gorączką. Bakterie te są ważne z punktu widzenia epidemiologii, gdyż zdarzają się ich nosiciele. Podobnie jak w przypadku S. aureus, każda osoba pracująca w gabinecie kosmetycznym powinna zostać przebadana na nosicielstwo bakterii grupy SS. Prątki są bakteriami wywołującymi m.in. gruźlicę. Najczęściej jest ona spowodowana mikroorganizmem nazwanym Mycobacterium tuberculosis. Do niedawna gruźlica (TBC- tuberculosis) uważana była za chorobę biedoty i marginesu społecznego, obecnie stwierdzana jest u ludzi z każdej warstwy społecznej, niezależnie od pochodzenia. W naszym kraju wszystkie dzieci szczepione są na gruźlicę, dlatego przez pewien czas liczba zachorowań była na niskim poziomie, tym bardziej, że na różnych etapach życia (ukończenie szkoły, nowa praca, służba wojskowa, itd.) wykonywano zdjęcia klatki piersiowej (tzw. małoobrazkowe). Obecnie takich badań nie wykonuje się rutynowo, dlatego obserwuje się wzrost liczby zachorowań na TBC. Oczywiście największe ryzyko zachorowań istnieje w szpitalach i gabinetach zabiegowych. Także kontakt z dużą ilością klientów w gabinecie kosmetycznym stwarza realne zagrożenie zakażenia TBC Grzyby Grzybice skóry stanowią jedną z podstawowych grup chorób skóry. Najbardziej pospolitą chorobą z tego kręgu jest grzybica stóp. Dotyczy ona 50% populacji ogólnej oraz 70% sportowców. Innymi grzybicami często występującymi w populacji są grzybica paznokci oraz grzybice pachwin. Ryzyko przeniesienia grzybic dotyczy przede wszystkim gabinetów z solariami, saunami oraz basenów. Niewystarczająca higiena podłóg w tych miejscach, duża wilgotność oraz wysoka temperatura 4 Peters I. B., Kosmetyka, wyd. Rea, Warszawa

5 to idealne warunki do rozwoju tych mikroorganizmów. Duże zagrożenie stanowią też zabiegi manikiuru i pedikiuru, szczególnie, jeśli są wykonywane bez odpowiedniego zabezpieczenia i na paznokciach zmienionych chorobowo. Pierwszymi objawami grzybicy paznokci, które kosmetyczka może zaobserwować mogą być: zmatowienie płytki paznokciowej, zmiana barwy płytki na żółtawą, żółtą, pomarańczową, brązową, czarną, zielonkawą; kruchość płytki paznokciowej, poprzeczne prążki na paznokciach, narośl na paznokciach, przerosłe płytki paznokciowe (późny etap grzybicy). Najczęściej spotykanymi grzybami są: drożdżaki z grupy Candida i Pityrosporum, grzyby z rodzaju Trichophyton, Microsporum oraz grzyby mogące wywoływać ciężkie zakażenia ogólne, takie jak: Aspergillus, Rhizopus, Mucor. Mykotoksyny są substancjami produkowanymi przez grzyby. Są to substancje drobnocząsteczkowe, nielotne, wykazujące dużą toksyczność. Do najbardziej znanych mykotoksyn należą aflatoksyny produkowane przez grzyby pleśniowe Aspergillus flavus i A. parasiticus. Oba gatunki grzybów występują w produktach spożywczych, ale można je również znaleźć w kosmetykach. Dostanie się aflatoksyn do organizmu ludzkiego może spowodować ciężkie zatrucie. Substancje tej grupy mają właściwości toksyczne, rakotwórcze, teratogenne i mutagenne. Do najbardziej wrażliwych na aflatoksyny narządów należą: wątroba, nerki, mózg oraz płuca. Nosicielstwo to specyficzny stan równowagi biologicznej między drobnoustrojem a zakażonym organizmem. Mikroorganizm może swobodnie żyć, rozmnażać się i wydalać na zewnątrz organizmu, nie czyniąc mu jednak żadnej szkody. Drobnoustroje mogą być przenoszone na różne sposoby, m.in. z plwociną, kałem czy też moczem. Osobę zakażającą w ten sposób nazywamy nosicielem. Nosicieli dzielimy na: Zdrowych czyli takich, którzy nigdy nie zachorowali i nie wykazują objawów chorobowych, jednak z ich organizmu wydalane są żywe mikroorganizmy, Ozdrowieńców czyli osoby, które zachorowały i wydalają drobnoustroje w czasie rekonwalescencji. Choroby skóry stanowią bardzo ważne zagadnienie w pracy każdej kosmetyczki. Znajomość podstawowych chorób zakaźnych skóry jest niezbędna do tego, by bezpiecznie pracować ze skórą klienta Choroby zakaźne skóry oraz przenoszone droga płciową zagrożenia płynące z zaniedbania procedur higienicznych Aby bezpiecznie pracować ze skórą klienta należy poznać podstawowe choroby zakaźne i przenoszone drogą płciową, z którymi możemy spotkać się w gabinecie kosmetycznym. Ma to ogromne znaczenie gdyż jakakolwiek zmiana zapalna na skórze narzuca konieczność zwiększenia rygoru higienicznego, aby zmniejszyć ryzyko przenoszenia zmian. Jeżeli zdajemy sobie sprawę z zakaźnego pochodzenia zmian chorobowych możemy odstąpić od wykonania zabiegu bądź zachować szczególną ostrożność poprzez zwiększenie higieny pracy. Najważniejsze jest jednak to, że możemy skierować klienta do odpowiedniego specjalisty, ponieważ ludzie często bagatelizują różnego rodzaju zmiany skórne. Nie zapominajmy także o zakażeniach niosących ryzyko wywołania fetopatii, czyli uszkodzenia płodu 5 Murawska-Ciałowicz E. Zawadzki M., Higiena, dz. cyt. 5

6 w czasie ciąży. Ryzyko zakażeń różnymi chorobami jest duże, dlatego jeżeli procedury higieniczne nie będą przez nas przestrzegane grozi to zakażeniami takimi jak: I. Zakażenia gronkowcowe skóry(staphylodermiae) Zapalenie mieszka włosowego (folliculitis) jest to stan zapalny ujścia mieszka włosowego, całego mieszka jak również jego otoczenia. Przyczyną powstania jest zakażenie wywołane najczęściej przez gronkowca złocistego lub naskórkowego. Schorzenie częściej spotykane jest u mężczyzn i dzieci. Objawy kliniczne są bardzo charakterystyczne. Wykwit pierwotny stanowi pęcherzyk ropny, często przebity włosem, otoczony rąbkiem zapalnym. Zmiany te mogą występować pojedynczo bądź w grupie. Zlokalizowane są na twarzy, owłosionej skórze głowy, górnej części tułowia, na kończynach i pośladkach. Zmiany takie nie powinny być usuwane mechaniczne, gdyż istnieje ryzyko przeniesienia bakterii na inne tereny skóry. W leczeniu tej choroby stosuje się antybiotyki takie jak erytromycyna, neomycyna, mupirocyna, bacytrocyna, detreomycyna, tetracyklina. Fotografia 1 Zapalenie mieszka włosowego Źródło: Figówka, przewlekłe ropne zapalenie mieszków włosowych (Sycosis staphylogenes, Folliculitis chronica) występuje wyłącznie u mężczyzn. Jest to odmiana ropnego zapalenia mieszków włosowych. Jej przebieg jest bardzo przewlekły lokalizuje się w okolicach owłosionej skóry twarzy. Objawami choroby są zmiany krostkowe, grudkowe oraz rozmiękające ropne guzy, najczęściej zmiany nie podostawiają śladu jednakże w niektórych przypadkach mogą powstawać znikome blizny. Leczenie jest trudne i długotrwałe, stosuje się antybiotyki, witaminy grupy B, kwas askorbinowy. Szczególna uwagę należy zwrócić na zachowanie higieny przy goleniu. Maszynki powinny być jednorazowe lub w przypadku innych maszynek należy je odkażać przed i po goleniu. Nie zaleca się stosowanie maszynek elektrycznych. 6

7 Fotografia 2 Przewlekłe ropne zapalenie mieszków włosowych Źródło: Czyrak (Furunculus) jest to ostre, ropne zapalenie mieszka włosowego, tworzy naciek zapalny i czop martwiczy. Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez kontakt z zakażonymi osobami, ubraniami). Zmiany mogą być pojedyncze, grupowe tzw. Czyrak gromadny lub liczne tzw. Czyraczność. Towarzyszy im ból i zaczerwienienie skóry, może się z tego wydobywać treść ropna, ucisk na czyraka prowadzi do wypchnięcia czopa ropnego, może pozostawić niewielkie blizny. Czynniki predysponujące to mikrourazy, ogniska zakażenia, obniżenie odporności, cukrzyca, atopowe zapalenie skóry, otyłość, choroby nerek, niedobory immunologiczne, wyniszczenie ogólne. Trzeba pamiętać o tym, iż spotkamy się z takimi klientami należy poradzić im wizytę u specjalisty. W leczeniu stosuje się zabieg chirurgiczny, miejscowo okłady z maści ichtiolowej, maści z antybiotykami, preparaty witaminowe oraz czasami ogólne podawanie antybiotyków. Fotografia 3 Czyraki Źródło: II. Zakażenia paciorkowcowe (Streptodermiae) Róża (Erysipelas) jest to zakażenie obejmujące skórę i powierzchownych warstw tkanki podskórnej. Choroba rozpoczyna się nagle i przebiega gwałtownie. Objawia się wysoką temperaturą, dreszczami, złym samopoczuciem, dolegliwości bólowe, zmiany skórne są wyraźnie odgraniczone od zdrowej tkanki, skóra jest zaczerwieniona występuje obrzęk. Lokalizuje się na twarzy oraz na kończynach zwłaszcza dolnych. Róże leczy się antybiotykami z grupy penicylin lub cefalosporyn. 7

8 Fotografia 4 Róża Źródło: III. Grzybice są najbardziej popularnymi chorobami skóry. Najczęściej występują na stopach, paznokciach, przestrzeniach międzypalcowych oraz w pachwinach. Grzybica stóp (Tinea pedum) wywołana grzybami Trichophyton. Najczęściej chorują osoby narażone na wilgoć i wysoka temperaturę oraz osoby starsze. Do zakażeń zachodzi na siłowniach, solariach, saunach pod prysznicem. Cechują się silnym złuszczaniem naskórka, maceracja świąd. Przebieg choroby jest wieloletni i często nawraca. Fotografia 5 Grzybica stóp Źródło: Grzybica paznokci (Tinea unguium. Onychomycosis) jest poważnym zagrożeniem dla pracowników gabinetu kosmetycznego oraz dla jego klientów, ponieważ choroba ta z łatwością przenosi się na inne osoby jak i jest źródłem samozakażeń. Jakakolwiek nieprawidłowość w wyglądzie płytki paznokciowej może sugerować zakażenie grzybicze, np. zmatowienie, zgrubienie, zwiększenie łamliwości, nadmierne rogowacenie, zmiana zabarwienia, częściowe wykruszenie oraz podłużne bruzdowanie płytki. Szczegółowe rozpoznanie wymaga badań mikrobiologicznych, opiera się też na obrazie klinicznym. 8

9 Fotografia 6 Grzybica paznokci Źródło: Onychomycosis2.jpg IV. Choroby wirusowe Opryszczka zwykła (Herpes simplex) występuje w postaci zmian pęcherzykowatych, wywołana jest przez wirus HSV (Herpes simplex virus), który posiada kilka typów tj. HSV 1 wywołuje zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej, wargach, twarzy, tułowiu i kończynach. HSV 2 wywołuje zmiany na narządach płciowych. Wirus ten żyje i dzieli się w tkance nerwowej. Gdy mamy do czynienia z opryszczką wargową umiejscowiony jest w zwoju nerwu trójdzielnego. W obliczu osłabienia odporności organizmu uaktywnia się i wraz z włóknami nerwowymi dociera do powierzchni skóry niszcząc komórki. Początkowym objawem jest zaczerwienienie skóry oraz miejscowy świąd późniejszym okresie pojawiają się drobne pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą, a następnie ropną, pokrywające się strupem. Opryszczka trwa kilka dni, lecz cechuje się nawrotowością. Leczenie poprzez wysuszanie i odkażanie zmian oraz w początkowym stadium przez podawanie leków przeciwwirusowych takich jak aciklowir czy też penciklowir. Fotografia 7 Opryszczka zwykła Źródło: Półpasiec (Herpes zoster) wywołany przez wirus VZV (varicella-zoster virus) odpowiedzialny także za występowanie ospy wietrznej. Półpasiec może się pojawić tylko po uprzednim przechorowaniu ospy wietrznej. Charakteryzuje się zmianami pęcherzykowymi i pęcherzowymi z treścią surowiczą, o układzie jednostronnym. Najczęściej spotykany na skórze twarzy bądź 9

10 tułowia. Zmiany utrzymują się ok. 2-3 tygodnie towarzyszą im nerwobóle trwające nawet kilka dni. Fotografia 8 Półpasiec Źródło: V. Choroby pasożytnicze skóry Wszawica głowy (Pediculosis capilliti) wywołana przez wesz głowową. Pasożyt bytuje na owłosionej skórze głowy, najczęściej w okolicach skroni i potylicy. Objawami jest świąd, charakterystyczne wykwity skórne na skutek rozdrapania może dojść do wtórnych zakażeń. Wszawica łanowa (Pediculosis pubis) wywołana przez wesz łonową. Zlokalizowana w okolicy łonowej, skóra brzucha, klatki piersiowej czasem może przyczepić się do rzęs i brwi, co jest niezwykle niebezpieczne podczas zabiegów kosmetycznych gdyż istnieje ryzyko zarażenia się. Do leczenia stosuję się płyny, maści lub proszki zawierające gamma-heksachlorocykloheksan. Fotografia 9 Wszawica łonowa Źródło: Świerzb (Scabies) wywołana przez świerzbowiec ludzki. Samiczki świerzbowca drążą nory świerzbowcowi w obrębie naskórka gdzie składają jajeczka, z których po 3 tygodniach wylęgają się larwy. Lokalizuje się na skórze palców rąk, tułów, okolice pępka, sutków, pośladków narządów płciowych oraz w fałdach skórnych. Objawami są nasilony świąd zwłaszcza w nocy oraz grudki, pęcherzyki, krostki, nory wydrążone w warstwie rogowej naskórka. Do zakażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni, dlatego ważne jest zachowanie higieny. 10

11 Fotografia 10 Świerzb Źródło: VI. Choroby przenoszone drogą płciową. Kiła (Syphilis, leus) jest to choroba bakteryjna wywołana krętkiem bladym (Treponema pallidum) wrażliwym na warunki atmosferyczne, przenoszone są przez kontakt bezpośredni. Istnieje kilka dróg zakażeniem organizmu krętkiem bladym takie jak, wniknięcie przez niezmienioną błonę śluzową, inwazja poprzez uszkodzoną skórę i bezpośrednie wnikanie do krwi. Kiła przebiega w różnych etapach natomiast w gabinecie kosmetycznym ważne jest poznanie tych etapów, w których zmiany pojawiają się na skórze oraz błonach śluzowych, są to kiła wczesna pierwszorzędowa, drugorzędowa oraz kiła późna. Kiła pierwszorzędowa charakteryzuje się tym, iż objawy pojawiają się w miejscu wniknięcia. Kretka, trwa ok. 3 do 9 tygodni, zauważalny jest objaw pierwotny tzn. niebolesne owalne bądź okrągłe owrzodzenie o ostrych brzegach z twardym dnem. Towarzyszy mu często powiększenie pobliskich węzłów chłonnych. Kiła drugorzędowa dzieli się na wczesną oraz nawrotową. Wczesna to przede wszystkim plamiste zmiany na całym ciele tzw. osutka plamista, są jasnoróżowej barwy, gładkie, okrągłe niepozostawiające śladu po zniknięciu i niebolesne. Natomiast nawrotowa charakteryzuje się osutką grudkową w okolicach łojotokowych na twarzy, pośladkach, stopach, fałdach skóry oraz w okolicach narządów płciowych i odbytu. Zmiany te mogą w okolicach ano genitalnych przerastać tworząc kłykcinę płaską, które są bardzo zakaźne, więc należy takiego pacjenta skierować do dermatologa. Kiła późna dotyka 15-40% chorych, zmianami mogą być dotknięte wszystkie narządy szczególnie skórę, błony śluzowe kości, stawy, serce itd., prowadzi ona do kalectwa a nawet zgonu. Zmiany mogą być guzowate bądź destrukcyjne. Fotografia 11 Kiła Źródło: Zakażenie wirusem CMV wywołany przez wirus cytomegalii należy on do grupy wirusów Herpes. Chociaż dotyka dużą grupę ludzi zazwyczaj przechodzi w formę utajona. Przenosi się go 11

12 w płynach ustrojowych. Jest szczególnie niebezpieczny dla płodu może dojść do jego uszkodzenia, dlatego gdy jesteśmy w ciąży należy zachować ostrożność i zwracać uwagę na higienę. Zakażenie wirusami grupy HPV najważniejszymi zmianami skórnymi powodowanymi przez HPV są brodawki. Niektóre typy wirusów są niebezpieczne gdyż wywołują nowotwory narządów płciowych. Wirusy te przenoszą się przez bezpośredni kontakt. Zmiany zlokalizowane są nie tylko na narządach płciowych, lecz również na skórze różnych części ciała. Wyróżnia się kilka grup brodawek np. brodawki zwykłe (Verrucae vulgares) najczęściej na skórze rąk i w okolicach wałów paznokciowych. Są to równej wielkości grudki o wyniosłej, nierównej powierzchni koloru różowego lub szarawego. Mogą występować pojedynczą bądź w grupie. Choroba twa długo a leczona jest najczęściej przez wymrażanie, wypalanie, złuszczanie środkami keratynolitycznymi. Brodawki stóp (Verrucae plantares) jedne z nich cechują się dużą bolesnością i głębokimi zmianami natomiast drugi powoduje liczne rozlane, powierzchowne wykwity. Leczenie jak brodawek zwykłych. Brodawki płaskie (Verrucae planae) występują licznie na skórze dłoni i twarzy, są płaskie i gładkie o czerwonym bądź brunatnym odcieniu. Mogą spontanicznie znikać należy leczyć je roztworami kwasu witaminy A lub preparatami z rezorcyna i siarką. Fotografia 12 Brodawki Źródło: Rzeżączka (Gonorrhoea) wywołana bakterią Neisseria gonorrhoae Gram-ujemną wrażliwą na działanie czynników zewnętrznych takich jak podwyższona temperatura, środki odkażające. Rzeżączka u kobiet ma postać zapalenia szyjki macicy często z towarzyszącym zapaleniem cewki moczowej. Pojawiają się ropne upławy. Nadmierna wilgotność prowadzi do maceracji naskórka, zaczerwienienia i pieczenia narządów płciowych. Okres wylegania choroby to 7 do 14 dni. U mężczyzn występuje zapalenie cewki moczowej, cechuje się uczuciem pieczenia, bólem w trakcie oddawania moczu oraz wydzieliną surowicza lub ropna z cewki moczowej. Okres wylegania choroby jest znacznie krótszy niż u kobiet wynosi 2 do 5 dni. Zakażenia wirusami zapalenia wątroby. W gabinecie kosmetycznym mamy doczynienia z zakażeniami wirusem HBV oraz HCV gdyż są przenoszone przez krew. Jednym z najczęściej występujących jest zakażenie typu HBV objawiające się żółtaczką, wynikającą z uszkodzenia wą- 12

13 troby. Wirus ten może być przenoszony nie tylko przez krew, lecz także przez przerwaną ciągłość naskórka, przez łożysko matki, kontakty seksualne z osobami zakażonymi oraz przeszczep tkanek i narządów. Istnieje skuteczna szczepionka przeciw wirusowi HBV. Rozróżnia się sześć odmian zakażenia wirusem HCV wszystkie wywołują uszkodzenie wątroby. Przed zgonem może uchronić przeszczep tego narządu. Nie istnieje szczepionka na ten wirus. Podobnie jak wirus HBV jest przenoszony przez krew, stosunki płciowe, łożysko matki. Znane są przypadki zakażeń rodzinnych i domowych. Zakażenie tym wirusem po ekspozycji na materiał zawierający cząstki tego wirusa wynosi 5 do 10% jest, więc duże, żadne procedury nie zmniejszają ryzyka zachorowania. HIV i AIDS. Istnieją dwa typy wirusa HIV, HIV-1 oraz HIV-2. Wirus ten jest, RNA-wirusem, atakuje limfocyty T, co prowadzi do ich drastycznego spadku, co prowadzi do obniżenia odporności i pojawiających się licznych, ciężkich objawów infekcji. Wyróżniamy trzy podstawowe drogi zakażenia mianowicie droga płciową, krwiopochodną oraz zakażenia w czasie ciąży. Są różne kategorie oraz przebieg zakażenia. Objawy są różnorakie w zależności od stadium choroby. Wyróżniamy cztery okresy. Pierwszy z nich to początkowa ostra wiremia z jej symptomami możemy się spotkać w gabinecie kosmetycznym są to liczne zmiany skórne, wykwity plamiste, grudkowate lub mieszane. W późniejszym etapie zespól grypopodobny oraz powiększenie węzłów chłonnych. Drugim etapem jest okres bezobjawowy następie uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. Końcowa fazą jest AIDS zespół ten rozwija się po kilku lub kilkunastu latach od zakażenia wirusem HIV. Inaczej zwany jest nabytym brakiem odporności, cechuje się dużym spadkiem liczby limfocytów T, endogennymi zakażeniami bądź niektórymi nowotworami np. chłoniakiem mózgu lub skóry 6. o Postępowanie poekspozycyjne w przypadku zakażenia wirusem HBV Zmyć skórę lub błony śluzowe Odkazić odpowiednim płynem dezynfekującym Zgłosić się do lekarza chorób zakaźnych o Postępowanie poekspozycyjne w przypadku zakażenia wirusem HIV Dokładnie spłukać ranę pod bieżącą wodą Nie tamować krwawienia Nie wyciskać rany Zgłosić wypadek pracodawcy Najszybciej jak to możliwe przyjąć doustnie mg Retrowiru Zgłosić się do lekarza chorób zakaźnych 7. 6 Tamże; Adamski Z. Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław Murawska-Ciałowicz E. Zawadzki M., Higiena, dz. cyt. 13

14 3. Podsumowanie Salon kosmetyczny możemy uznać za typowy gabinet zabiegowy, w którym może nastąpić naruszenie ciągłości tkanek i kontakt z krwią, a każdy nasz klient może być potencjalnie zakażony. Na ryzyko zakażenia w trakcie zabiegów polegających na pielęgnacji ciała, skóry twarzy, paznokci narażeni są zarówno pracownicy jak i klienci korzystający z takich usług. Bezpośredni kontakt zakażonej krwi nawet z niewielkim obszarem uszkodzonej skóry, czy błony śluzowej osoby zdrowej może spowodować wniknięcie do organizmu i rozwój w nim żywego biologicznego czynnika chorobotwórczego, prowadząc do poważnych powikłań i chorób. Dlatego ważne jest, aby przestrzegać zasad bhp, dbać o bezpieczeństwo nasze i klientów, rozumiejąc, iż małe niedopatrzenie z punktu widzenia higieny może ponieść za sobą poważne skutki. W zawodzie kosmetyczki, czy kosmetologa ważne jest, aby pomagać, a nie szkodzić. Bibliografia 1. Adamski Z. Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław Murawska-Ciałowicz E. Zawadzki M., Higiena, wyd. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław Peters I. B., Kosmetyka, wyd. Rea, Warszawa Singleton P., Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie, wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa