WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ BYDŁA RAS MLECZNYCH

Transkrypt

1 WYDZIAŁ OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ BYDŁA WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ BYDŁA RAS MLECZNYCH 9

2 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA 10

3 WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH KALENDARIUM wydarzeń Działu Oceny Wartości Użytkowej Bydła W kwietniu 2010 roku decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyznano akredytację Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka na świadczenie usług doradczych w ramach działania Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, zadania objętego programem Rozwoju Obszarów wiejskich na lata Doradcy rolniczy PFHBiPM mają na celu pomoc rolnikom, ubiegającym się o przyznanie płatności bezpośrednich oraz płatności w ramach niektórych działań nieinwestycyjnych PROW , w przestrzeganiu wymogów wzajemnej zgodności w gospodarstwie rolnym. z ramienia PFHBiPM doradztwo rolnicze, na terenie całej Polski, prowadzi 50 uprawnionych, wysokiej klasy specjalistów. Informacje nt. usługi doradczej, terenu świadczonych usług oraz dane teleadresowe do pracowników PFHBiPM mających uprawnienia doradcze dostępne są na stronach internetowych: PFHBiPM oraz Centrum Doradztwa Rolniczego Na przełomie maja i czerwca 2010 roku przedstawiciele Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka uczestniczyli w zorganizowanym w Rydze dorocznym posiedzeniu Międzynarodowego Komitetu ds. Kontroli Użytkowości Zwierząt ICAR oraz jego podkomitetu ds. międzynarodowej wyceny buhajów INTERBULL. Warsztaty techniczne towarzyszące posiedzeniu stanowiły możliwość zapoznania się z najnowszymi trendami w automatyzacji doju, wykazały wszechstronność analizatorów składu i jakości mleka oraz wskazały na technologie i specjalistyczne narzędzia zootechniczno-informatyczne mające zastosowanie w chowie i hodowli bydła. Jeden z ważniejszych tematów, poruszanych w trakcie warsztatów, dotyczył wykorzystania informacji nt. profilu kwasów tłuszczowych i poziomu wolnych kwasów tłuszczowych w mleku krowim. Temat, aktualny w dużej mierze warunkowany wzrostem świadomości konsumenckiej, a dla hodowców i przetwórców istotny ze względu na aspekt produkcyjny, ekonomiczny i technologiczny. Równie ważne było doniesienie nt. możliwości i przydatności badania ciał ketonowych w mleku pod katem zdolności monitorowania stanu zdrowotnego krów. W czerwcu podczas trwania VI Ogólnopolskiej Wystawy Bydła Hodowlanego w Szepietowie oraz październiku 2010 roku w trakcie Krajowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych w Poznaniu, przy współudziale PZHiPBM i PZPBM, Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka prowadziła działania informacyjno-promocyjne nt. Promocja walorów kulinarnych, odżywczych i zdrowotnych oraz konsumpcji mięsa wołowego w Polsce. Głównym celem przedsięwzięcia, było podniesienie świadomości społecznej oraz zainteresowanie hodowców faktem, że ze względu na brak surowca w Polsce, wołowina kulinarna pochodzi głównie z ras mlecznych i w wyniku specjalistycznej produkcji może być produktem wysokiej jakości opatrzonym znakiem Sys- 11

4 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA temu QMP. Projekt promocyjny, realizowany poprzez organizację konferencji naukowo-technicznej, debaty, stoiska informacyjnego oraz masowej degustacji wyrobów pochodzących z mięsa wołowego, cieszył się ogromnym zainteresowaniem i aprobatą odwiedzających tereny wystawowe. W sierpniu 2010 roku, na ręce hodowców prowadzących kontrolę użytkowości krów mlecznych oraz osób związanych, Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka przekazała nieodpłatnie poradnik pt. Raporty wynikowe z oceny wartości użytkowej i ich wykorzystanie w zarządzaniu stadem bydła mlecznego. Publikacja, pod redakcją dr hab. Krzysztofa Słoniewskiego, jest pracą zbiorową specjalistów PFHBiPM oraz znanych i cenionych w środowisku i branży hodowlanej autorytetów naukowych. Opracowanie, stanowi kompendium wiedzy nt. zasad prowadzenia oceny użytkowości krów mlecznych oraz interpretacji wyników prezentowanych w raportach wynikowych, ponadto jest źródłem porad odnośnie praktycznego wykorzystania informacji z oceny wartości użytkowej w zarządzaniu stadem. W październiku 2010 roku, na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich w trakcie trwania Krajowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych w Poznaniu odbyły się uroczyste obchody 15-lecia powstania Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka. w jubileuszu uczestniczyli założyciele PFHBiPM i członkowie Zarządu oraz najwyższe władze resortu rolnictwa, przedstawiciele administracji rządowej, samorządowej, instytucji współpracujących z naszą organizacją, ponadto parlamentarzyści, pracownicy ośrodków naukowo-akademickich i zasłużeni hodowcy. Uroczystości, uświetniło uhonorowanie cenionych w środowisku osób odznaczeniami państwowymi i resortowymi tj. Krzyżami Zasługi wszystkich trzech stopni, Odznakami honorowymi Zasłużony dla rolnictwa oraz Złotymi Odznakami PFHBiPM. International Committee for Animal Recording Certificate of Quality Polish Federation of Cattle Breeders and Dairy Farmers (Poland) for Identification system and production recording in dairy cattle, Laboratory analysis and data processing... Uffe f Lauritsen, President Valid until December Andrea Rosati, Secretary General W grudniu 2010 roku Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka otrzymała Certyfikat Jakości ICAR, stanowiący świadectwo spełnienia przez Naszą organizację międzynarodowych standardów gwarantujących hodowcom najwyższą jakość usług w zakresie: - prowadzenia oceny wartości użytkowej bydła mlecznego, - systemu identyfikacji bydła mlecznego objętego owub, - analiz laboratoryjnych, - przetwarzania danych z owub. Przyznanie certyfikatu poprzedził audyt PFHBiPM przeprowadzony w listopadzie 2010 roku na zlecenie Międzynarodowego Komitetu ds. Kontroli Użytkowości ICAR. Czynności kontrolne objęły teren działania Regionu Oceny Poznań, gdzie ocenie podlegało: funkcjonowanie Laboratorium w Krotoszynie, praktyczne przeprowadzenie próbnego udoju, praca Stacji Kalibracji mlekometrów oraz zadania związane z dokumentacją i przetwarzaniem danych. Audyt przeprowadził Folkert Onken - dyrektor zarządzający Niemieckiego Stowarzyszenia ds. Oceny Wydajności i Jakości Badań (DLQ). 12

5 WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH Wyniki oceny wartości użytkowej krów mlecznych część analityczna W grudniu 2010 roku populacja krów mlecznych wynosiła sztuk stanowiąc 96,0% ogólnego pogłowia krów w Polsce (wg danych sygnalnych GUS, Pogłowie bydła i owiec według stanu w grudniu 2010r.). Według dostępnych danych Głównego Urzędu Statystycznego, postępuje tendencja redukcji krajowego pogłowia krów mlecznych. Szacunki wskazują na spadek liczebności analizowanego pogłowia o sztuk w stosunku do stanu z czerwca 2010 roku oraz o sztuk w porównaniu do grudnia 2009 roku. Według specjalistów z Agencji Rynku Rolnego i Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, postępujący w Polsce proces ograniczania liczby krów mlecznych jest konsekwencją przypadającego na lata spadku opłacalności produkcji mleka spowodowanego światowym kryzysem na rynku mleka. Jednocześnie rosnące ceny skupu mleka i produktów mleczarskich wskazują na poprawę koniunktury w mleczarstwie, a co za tym idzie zaczyna być widoczne stopniowe wyhamowanie dynamiki redukcji pogłowia krów w Polsce. Pomimo tendencji spadkowej pogłowia krów mlecznych w Polsce, sukcesywnie wzrasta liczebność populacji aktywnej osiągając poziom sztuk według stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku. W porównaniu z analogicznym okresem 2009 roku odnotowano wzrost liczebności ocenianych krów mlecznych o sztuki (+ 4%). Rysunek nr 1 przedstawia udział poszczególnych województw w krajowym pogłowiu krów mlecznych zarówno w kontekście populacji masowej jak i aktywnej, wg stanu w grudniu 2010 roku. Wykres 1. Udział populacji masowej i aktywnej w pogłowiu krów mlecznych w Polsce wg województw (w %) 13

6 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku, udział krów ocenianych w krajowym pogłowiu krów mlecznych ogółem wyniósł 23,93% co w stosunku do analogicznego okresu w roku 2009 stanowi wzrost o 1,41%. Rysunek nr 1 przedstawia zmiany, w układzie terytorialnym, w stopniu objęcia oceną wartości użytkowej krajowego pogłowia krów mlecznych. Szczegółowe dane, w układzie regionalnym i wojewódzkim, dotyczące porównania wielkości populacji ocenianej w stosunku do pogłowia krów mlecznych ogółem wg stanu na koniec 2010 roku przedstawia tabela nr 12 (część tabelaryczna opracowania). Rysunek 1. Procentowy udział populacji ocenianej w pogłowiu krów mlecznych ogółem stan na koniec grudnia wg województw W 2010 roku, w oborach pod kontrolą użytkowości przeciętnie ocenianych było ,6 krów mlecznych, co w porównaniu do danych za rok 2009 daje wzrost populacji aktywnej o ,9 sztuki (+ 3,19%). Rysunek nr 2 przedstawia, w układzie terytorialnym, poziom pogłowia krów mlecznych (dla wartości przeciętnych) w populacji aktywnej w Polsce w 2010 roku. 14

7 WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH Rysunek 2. Przeciętny stan ocenianych krów mlecznych w Polsce w 2010 wg województw W 2010 roku średnia wielkość stada pod oceną wartości użytkowej wynosiła w Polsce 31,00 sztuk krów (+ 3,33%). Rysunek nr 3 przedstawia zmiany, w układzie terytorialnym, przeciętnej wielkości stad pod oceną wartości użytkowej, wg danych za lata 2010 i Szczegółowe dane dotyczące przeciętnej wielkości stad bydła mlecznego pod kontrolą użytkowości w poszczególnych województwach w 2010 roku, przedstawia tabela nr 2 (część tabelaryczna opracowania). Rysunek 3. Porównanie wielkości ocenianego stada krów mlecznych wg województw 15

8 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA W sektorze prywatnym w 2010 roku, oceną wartości użytkowej objęte było przeciętnie ,8 krów mlecznych - 94% całej populacji aktywnej. W porównaniu do 2009 roku odnotowano wzrost o ,7 sztuk (+ 3,60%). W gospodarstwach rolników indywidualnych w 2010 roku populacja aktywna wynosiła ,4 krów stanowiąc 76,0% pogłowia ocenianego, a w stosunku do roku ubiegłego była wyższa o ,9 sztuk (+ 5,06%). W sektorze publicznym w roku 2010 pogłowie krów mlecznych pod kontrolą użytkowości wynosiło ,8 sztuk tj. zaledwie 6% całego pogłowia ocenianego. W skali roku w sektorze tym nastąpił spadek liczby krów ocenianych o 1.129,8 sztuk (- 3,26%). Szczegółowe dane na temat wyników oceny wartości użytkowej prowadzonej w 2010 roku w poszczególnych instytucjach i sektorach przedstawia tabela nr 5 (część tabelaryczna opracowania). Według danych na dzień 31 grudnia 2010 roku, struktura stad ocenianych z uwzględnieniem liczebności utrzymywanych w nich zwierząt, przedstawiała się następująco: obsada krów w oborze < > 500 Polska udział w strukturze 7,4% 33,9% 47,5% 9,4% 1,2% 0,4% 0,2% +/- w stosunku do 2009 r. - 8,0% - 4,2% + 5,2% + 11,7% - 2,5% + 8,0% + 2,7% Strukturę pogłowia krów mlecznych w gospodarstwach ocenianych obrazują poniższe dane: obsada krów w oborze < > 500 Polska udział w strukturze 1,6% 15,3% 43,5% 21,9% 8,0% 5,1% 4,5% +/- w stosunku do 2009 r. - 0,07-0,04 + 0,06 + 0,09-0,04 + 0,08 + 0,05 Szczegółowe dane dotyczące struktury oceny wartości użytkowej bydła mlecznego wg stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku przedstawiają tabele nr 15 i 16 (część tabelaryczna opracowania). W dniu 31 grudnia 2010 roku udział procentowy poszczególnych metod oceny krów mlecznych w kraju przedstawiał się następująco: +/- w stosunku do grudnia 2009 roku A sztuk tj. 28,38 % krów ocenianych ,24% AT sztuk tj. 64,85% krów ocenianych ,16% A sztuk tj. 6,77 % krów ocenianych ,37% 16

9 WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH Wykres nr 2 przedstawia graficzne porównanie liczby krów mlecznych wg stanu zanotowanego na koniec grudnia od 2006 do 2010 roku z uwzględnieniem stosowanych metod oceny. Szczegółowe dane dotyczące oceny wartości użytkowej bydła mlecznego w podziale na metody oceny zawiera tabela nr 11 i 14 (część tabelaryczna opracowania). Wykres 2. Udział procentowy metod oceny w latach stan na dzień 31 grudnia Głównym celem oceny wartości użytkowej jest gromadzenie danych, które umożliwiają hodowcy prowadzenie właściwej pracy hodowlanej w stadzie, a co za tym idzie zwiększenie opłacalności produkcji poprzez genetyczną poprawę cech użytkowych posiadanych zwierząt. Porównanie, na przestrzeni ostatnich kilku lat, możliwości produkcyjnych populacji krów mlecznych objętych kontrolą użytkowości przedstawia się następująco: Lata tłuszcz białko tłuszcz przeciętna mleko + liczba krów kg kg % kg % białko , , , , , , , , , , / , ,

10 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA W 2010 roku, hodowcy z terenu siedmiu województw osiągnęli wyniki przewyższające średnią krajową dla wydajności kg mleka i jego składników. Podobnie jak w latach poprzednich, najwyższą wydajnością charakteryzuje się województwo lubuskie gdzie uzyskano kg mleka, 323 kg tłuszczu i 277 kg białka (600 kg tł.+b.). Rysunki nr 4 i 5 przedstawiają graficzne porównanie zmian przeciętnej dla wydajności kg mleka i jego składników, uzyskane od krów pod kontrolą użytkowości w latach 2010 i Rysunek 4. Przeciętna wydajności dla kg mleka krów ocenianych wg województw Rysunek 5. Przeciętna wydajności dla sumy kg tłuszczu i białka krów ocenianych wg województw Szczegółowe dane dotyczące wyników oceny wartości użytkowej bydła mlecznego w 2010 roku w Polsce zawarto w tabelach nr 2 i 6 (część tabelaryczna opracowania). 18

11 WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH Szacunki Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wskazują, że w 2010 roku przeciętna wydajność mleczna krów z populacji masowej osiągnęła poziom: kg mleka dla krów mlecznych i kg dla krów z gospodarstw indywidualnych (Rynek Mleka Październik 2010, dane IERiGR-PIB). Dla porównania, wydajność mleczna krów objętych kontrolą użytkowości jest o około 30% wyższa od rejestrowanej dla krów mlecznych ogółem, szczegółowe dane przedstawia zestawienie poniżej: Lata Krowy ogółem kg/szt. Krowy oceniane kg/szt. + / - kg mleka ,9% ,7% ,8% ,3% ,7% ,4% ,0% ,7% ,2% ,0% ,6% W 2010 roku produkcja mleka ogółem od krów objętych kontrolą użytkowości osiągnęła wynik ponad tysięcy ton i była o ponad 155 tys. ton (+4%) wyższa od odnotowanej w analogicznym okresie roku poprzedniego (4.021 tys. t). W związku z powyższym można szacować, że pomimo niskiego tj. 24% udziału populacji aktywnej w pogłowiu krów mlecznych ogółem, aż 33,8% krajowej produkcji mleka ( tys. ton) i około 46,61% całości skupowanego przez przemysł mleczarski surowca mlecznego (8.700 mln. l) pochodzi ze stad objętych oceną wartości użytkowej. Wykres nr 3 przedstawia graficzne porównanie wydajności kg mleka krów z populacji aktywnej i masowej (wg. GUS), w układzie terytorialnym. Wykres 3. Wydajność mleczna krów populacji masowej oraz z obór objętych oceną wartości użytkowej (w kg) 19

12 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Uwzględniając formę własności, wydajność kg mleka oraz jego składników uzyskana od krów ocenianych w 2010 roku kształtowała się na poziomie: mleko tłuszcz białko sektor prywatny kg 288 kg 4,19% 230 kg 3,35%; +/- w stosunku do 2009 roku , ,02 rolnicy indywidualni kg 282 kg 4,23% 222 kg 3,34%; +/- w stosunku do 2009 roku , ,02 sektor publiczny kg 356 kg 4,01% 299 kg 3,36% +/- w stosunku do 2009 roku , ,02 Szczegółowe dane nt. przeciętnych wydajności ocenianych krów mlecznych w poszczególnych instytucjach i sektorach przedstawia tabela nr 5 (część tabelaryczna opracowania). Analiza przeciętnej wydajności kg mleka i jego składników uzyskanych w 2010 roku, w stosunku do analogicznego okresu 2009 roku, wskazuje na następujące tendencje w rasach: Rasa CZARNO-BIAŁA * CZERWONO-BIAŁA * SIMENTALER POLSKA-CZERWONA JERSEY MONTBELIARDE BIAŁOGRZBIETA POLSKA CZERWONO-BIAŁA POLSKA CZARNO-BIAŁA BROWN SWISS SZWEDZKA CZERWONA NORWESKA CZERWONA przeciętna liczba krów szt. mleko tłuszcz białko kg kg % kg % , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 233, , , , , , , , , , , , , , , , , ,03 103, , , , , ,08 241, , , , , ,01 14, , , , , ,02 * - dotyczy rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej 20

13 WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH Szczegółowe dane w układzie rasowym, dotyczące wyników oceny wartości użytkowej bydła mlecznego w 2010 zawarto w tabelach nr 3, 4, 7 i 8 (część tabelaryczna opracowania). Strukturę rasową pogłowia krów ocenianych przedstawia wykres nr 4. Szczegółowe dane na temat struktury rasowej populacji aktywnej w Polsce w 2010 roku prezentuje tabela nr 17, a w układzie wojewódzkim tabela nr 3 (część tabelaryczna opracowania). Wykres 4. Struktura rasowa krów ocenianych w Polsce w 2010 roku (%) 4,99% pozostałych ras stanowią Porównanie przeciętnej długości okresu międzywycieleniowego, wg ocenianych w Polsce ras bydła mlecznego przedstawia się następująco: HO RW SM RP JE MO BG ZR ZB BS SR NR /- w stosunku do 2009 r Przeciętną długość okresu międzywycieleniowego dla populacji ocenianej bydła mlecznego przedstawia wykres nr 5: Wykres 5. Przeciętny okres międzywycieleniowy wg województw (w dniach) 21

14 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Porównanie przeciętnej dla wieku I-go wycielenia krowy pierwiastki, wg ocenianych w Polsce ras bydła mlecznego przedstawia się następująco: HO RW SM RP JE MO BG ZR ZB BS SR NR /- w stosunku do 2009 r Przeciętne dla wieku I-go wycielenia krowy pierwiastki dla populacji ocenianej bydła mlecznego przedstawia wykres nr 6: Wykres 6. Średni wiek I-go wycielenia wg województw (w dniach) Szczegółowe dane na temat użytkowania rozpłodowego ocenianych krów mlecznych przedstawiają tabele nr 19, 20 i 21 (część tabelaryczna opracowania). Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka, mając na uwadze jakość oraz rzetelność świadczonych usług zootechnicznych, a co tym idzie autentyczność wyników prowadzonej oceny wartości użytkowej, prowadzi stały nadzór pracy zootechników oceny i inspektorów nadzoru. Na przestrzeni 2010 roku przeprowadzono w terenie kontrole wewnętrzne z zakresu nadzoru oceny wartości użytkowej bydła mlecznego wg następującej ilości i kategorii: Superkontrole 628; kontrole przeprowadzenia próbnego doju 2 002; inne kontrole pracy zootechnika, w tym dokumentacji hodowlanej