POLSKI ZWIĄZEK HODOWCÓW I PRODUCENTÓW BYDŁA MIĘSNEGO OCENA

Transkrypt

1 POLSKI ZWIĄZEK HODOWCÓW I PRODUCENTÓW BYDŁA MIĘSNEGO OCENA WARTOŚCI UŻYTKOWEJ BYDŁA RAS MIĘSNYCH WYNIKI ZA ROK 2014 WARSZAWA 2015

2 Opracowanie: Wstęp Prezes PZHiPBM Bogusław Roguś Rozdziały 2 7 dr inż. Anna Strawa Harasymowicz mgr inż. Agnieszka Zbrzeźniak Rozdział 8 dr inż. Zenon Choroszy dr Andrzej Szewczyk dr inż. Bogumiła Choroszy mgr Łukasz Ciemiński 2

3 1. Wstęp Organizacja pracy Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego Wielkość pogłowia ras mięsnych w Polsce Populacja czystorasowa Masa ciała cieląt po urodzeniu i przyrosty dobowe młodzieży Populacja mieszańcowa Masa ciała cieląt po urodzeniu i przyrosty dobowe młodzieży Rozkład wycieleń w populacji czystorasowej i mieszańcowej Długość użytkowania krów ras mięsnych w populacji czystorasowej i mieszańcowej Ocena wartości użytkowej buhajów ras mięsnych

4 4

5 1. Wstęp Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego ma przyjemność oddać w Państwa ręce sprawozdanie z wyników oceny wartości użytkowej za rok Liczba hodowców bydła mięsnego w opisywanym roku liczyła 955. Liczba stad objętych oceną wartości użytkowej wyniosła 997. Ocena wartości użytkowej bydła ras mięsnych to najważniejsze zadanie, obok prowadzenia ksiąg hodowlanych, jakie realizuje Związek. Prowadzimy ją już 20 lat. Prezentowane wyniki to obraz pracy hodowców oraz współpracujących z nimi pracowników PZHiPBM. W rozdziale 8 prezentujemy również wyniki pracy współpracującego z nami Instytutu Zootechniki w Balicach. Podobnie jak wzrost liczby hodowców cieszy również wzrost ilości ocenianych krów. W roku 2014 ilość krów pod oceną wynosiła szt. i była wyższa o 1,03% w porównaniu do roku Podobnie jak w latach ubiegłych zmniejszeniu uległa populacja krów mieszańcowych, w roku 2014 było szt. krów. Takie wyniki mogą świadczyć o rozwoju hodowli czystorasowej, która oprócz wyselekcjonowanych zwierząt hodowlanych dostarcza również wysokiej jakości wołowiny kulinarnej. Szczegółowe wyniki oceny wartości użytkowej są przedstawione w niniejszej broszurze. Zachęcam wszystkich hodowców do porównania wyników zawartych w tym opracowaniu z wynikami jakie osiągają we własnych stadach. Bogusław Roguś Prezes Zarządu Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego 5

6 2. Organizacja pracy Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego działa na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. nr 133, poz. 921) Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz rozporządzenia z dnia 19 czerwca 2008 r. (Dz. U. nr 122, poz. 787), które upoważnia do prowadzenia oceny wartości użytkowej, publikowania wyników oraz prowadzenia systemu teleinformatycznego w zakresie oceny bydła typu użytkowego mięsnego. PZHiPBM wpisany jest do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem jako rolnicze zrzeszenie branżowe w Sądzie Rejonowym dla Miasta Stołecznego Warszawy. PZHiPBM jest organizacją samorządną i niezależną zrzeszającą hodowców i producentów bydła ras mięsnych, w swojej działalności kieruje się zasadą równości członków. Głównym celem PZHiPBM jest reprezentowanie potrzeb, ochrona praw i interesów hodowców i producentów bydła, a w szczególności: a) Prowadzenie ksiąg hodowlanych, b) Ocena wartości użytkowej zwierząt i selekcja materiału hodowlanego c) Organizowanie szkoleń i doradztwo d) Reprezentowanie interesów hodowców i producentów bydła ras mięsnych e) Zwiększanie jakości i produkcyjności zwierząt ras mięsnych poprzez realizację krajowych programów hodowlanych f) Wspieranie produkcji żywca wołowego, organizowanie rynków zbytu dla bydła rzeźnego i hodowlanego. g) Współpraca z innymi organizacjami hodowlanymi i produkcyjnymi, administracją państwową oraz placówkami naukowymi h) Współpraca w zakresie eksportu i importu zwierząt oraz materiału biologicznego np. nasienia, embrionów itp. i) Wspieranie obrotu zwierzętami żywymi i ich produktami, a także produktami rolnymi i środkami do produkcji rolnej j) Doradztwo produkcyjne, ekonomiczne, a także reklama mięsa wołowego, cielęcego oraz technologii hodowlanych i rolniczych. Doradztwo oraz praktyczną pracę hodowlaną poprzez odpowiednich specjalistów prowadzi PZHiPBM, który jest odpowiedzialny za realizację krajowych programów hodowlanych i prowadzenie ksiąg hodowlanych. Działalność w ramach prowadzenia oceny wartości użytkowej bydła mięsnego oraz prowadzenia ksiąg i rejestrów hodowlanych realizowana jest przez pracowników PZHiPBM. Informacje dotyczące hodowli bydła mięsnego oraz działalności PZHiPBM można uzyskać w Biurze Związku tel e mail bydlo@bydlo.com.pl oraz na stronie 6

7 3. Wielkość pogłowia bydła ras mięsnych w Polsce Tabela 1. Liczba i struktura stad bydła mięsnego w Polsce w latach Wyszczególnienie Stan na 31 grudnia (szt.) Różnica % Liczba krów ocenianych ,03 Liczba gospodarstw ,92 Średnia liczba krów w gospodarstwie 26,24 25,51 2,78 Liczba stad ,51 Średnia liczba krów w stadzie 25,25 24,44 3,21 Wg stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku liczba krów ocenianych w Polsce wynosiła szt., odnotowano niewielki wzrost liczby krów o 1,03% w porównaniu do roku Podobnie zanotowano wzrost o 4,51% liczby stad będących pod ceną wartości użytkowej, jak również liczby gospodarstw o 3,92%. Zmniejszyła się średnia liczba krów w stadzie o 2,78% i średnia liczba krów w gospodarstwie o 3,21%. Zmniejszenie średniej liczby krów w stadzie jak i średniej liczby krów w gospodarstwie może świadczyć o powstawaniu nowych stad z młodymi jałówkami i jeszcze niewielką ilością krów pod oceną. Sytuacja taka może mieć miejsce przy zmianie profilu gospodarstwa np. zastępowanie krów mieszańcowych zwierzętami czystorasowymi czy zmianą rasy bydła. Zainteresowanie hodowców różnymi rasami bydła mięsnego zaowocowało tym, że obecnie w Polsce prowadzone są księgi hodowlane i ocena wartości użytkowej dla 15 ras bydła mięsnego: Angus w dwóch odmianach barwnych: Angus czarny (AN) i Angus czerwony (AR) Blonde d Aquitaine (BD) Belgijska biało błękitna (BB) Charolaise (CH) Galloway (GA) Hereford (HH) 7

8 Highland (HI) Limousine (LM) Marchigiana (MR) Piemontese (PI) Simentaler mięsny (SM) Salers (SL) Uckermäker (UC) Wagyu (WA) Welsh Black (WB). Od kilku lat dominującą rasą bydła mięsnego w Polsce jest rasa Limousine, następne miejsca zajmują: Charolaise, Hereford, Angus czerwony i czarny oraz Simentaler mięsny. Różnorodność ras mięsnych o zróżnicowanych wymaganiach środowiskowych pozwala hodowcom na wybór rasy, która będzie mogła być utrzymywana w optymalnych dla siebie warunkach. Pozwala to również na zachowanie dobrostanu zwierząt w różnych regionach kraju. Każdy kto jest zainteresowany hodowlą bydła mięsnego powinien przy wyborze rasy pamiętać o występujących pomiędzy rasami różnicach jeśli chodzi o ich wymagania, a także wziąć pod uwagę warunki panujące w gospodarstwie, oraz wymagania rynku. Wyniki oceny wartości użytkowej bydła mięsnego za rok 2014 przedstawione zostały według podziału administracyjnego kraju. 8

9 4. Populacja czystorasowa Tabela 2. Zmiany ilościowe czystorasowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w latach Rasa Rok * AN AR BD CH GA HH HI LM PI SM SL UC WB WA RAZEM * od roku 2007 zestawienie obejmuje tylko krowy Tabela 3 przedstawia zmiany ilościowe w czystorasowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w ciągu ostatnich 10 lat. Do roku 2006 włącznie zestawienie obejmuje zarówno krowy jak i jałówki, od roku 2007 podana jest jedynie liczba krów. W związku z tym wyników za rok 2007 nie należy interpretować jako drastycznego spadku ilości zwierząt. W roku 2014 odnotowano wzrost ogólnej liczby krów czystorasowych z szt. na szt. czyli o 3,32% w stosunku do roku Wzrosła ilość krów w rasach: Limousine, Hereford, Simentaler (typ mięsny), Angus czerwony i czarny, Blonde d Aquitaine, Galloway, Highland, Piemontese i Salers. Na ubiegłorocznym poziomie pozostała liczebność krów rasy Uckecmäker i Wagyu. Nieznacznie w porównaniu do roku 2013 spadła ilość krów rasy Charolaise i Welsh black. 9

10 Wykres 1. Udział poszczególnych ras w czystorasowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w roku 2014 Wykres przedstawia strukturę żeńskiego czystorasowego pogłowia bydła mięsnego w roku Podobnie jak tabela 2 wykres przedstawia tylko strukturę pogłowia krów. Najliczniejszą rasą podobnie jak w latach ubiegłych jest Limousine. W roku 2014 stanowiła ona 71,24% krów ocenianych, w roku 2013 rasa ta stanowiła 72%, a więc nastąpił spadek udziału populacji tej rasy o 0,76% w stosunku do roku ubiegłego. Drugą pod względem liczebności rasą jest Charolaise. Stanowi ona 12,39% pogłowia krów, w roku 2013 było 12,89%, nastąpił więc nieznaczny spadek o 0,5% w porównaniu do poprzedniego roku. Trzecią rasą pod względem liczebności jest Hereford. Rasa ta stanowi 4,95% pogłowia krów. Zanotowano niewielki wzrost ilości krów tej rasy o 0,71%, w roku 2013 stanowiła ona 4,24%. Udział pozostałych ras wynosił łącznie 11,43%, w stosunku do roku 2013 nastąpił wzrost, gdzie udział pozostałych ras wynosił łącznie 10,92%. 10

11 4.1. Masa ciała cieląt po urodzeniu oraz przyrosty dobowe młodzieży Tabela 3. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach jałówki czystorasowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus czarny Lubelskie ,0 3,2 Zachodniopomorskie ,1 3,9 Razem AN ,1 3,9 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Dolnośląskie ,2 1,1 Kujawsko-Pomorskie ,3 0,7 Lubuskie ,8 0,9 Mazowieckie ,0 1,0 Podkarpackie ,0 0,0 Pomorskie ,0 3,0 Zachodniopomorskie ,3 5,9 Razem AR ,8 5,6 Mazowieckie ,4 4,6 Śląskie ,8 2,9 Świętokrzyskie ,0 1,0 Wielkopolskie ,7 5,2 Razem BD ,7 5,4 Dolnośląskie ,6 3,5 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,0 4,8 Lubelskie ,2 4,8 Lubuskie ,2 4,2 Łódzkie ,1 3,1 Mazowieckie ,9 5,5 Podlaskie ,7 1,9 Pomorskie ,2 2,3 Śląskie ,0 1,0 Świętokrzyskie ,5 0,5 Warmińsko-Mazurskie ,9 3,5 Wielkopolskie ,2 4,3 Zachodniopomorskie ,3 5,4 Razem CH ,3 4,7 Galloway Śląskie ,1 2,8 Razem GA ,1 2,8 Dolnośląskie ,5 2,9 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,4 4,3 Lubelskie ,1 5,0 Łódzkie ,0 2,5 Małopolskie ,3 1,6 Mazowieckie ,4 5,2 Opolskie ,5 2,1 Podlaskie ,0 8,1 Pomorskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,0 4,0 Warmińsko-Mazurskie ,1 2,7 Wielkopolskie ,4 3,8 Zachodniopomorskie ,0 1,5 11

12 Razem HH ,2 4,1 Dolnośląskie ,4 3,1 Highland Łódzkie ,0 2,0 Małopolskie ,6 1,2 Mazowieckie ,7 3,4 Opolskie ,3 3,0 Pomorskie ,3 0,9 Śląskie ,4 1,4 Warmińsko-Mazurskie ,4 3,5 Wielkopolskie ,6 4,3 Zachodniopomorskie ,0 1,4 Razem HI ,5 3,6 Dolnośląskie ,8 3,6 Kujawsko-Pomorskie ,9 2,8 Limousine Lubelskie ,0 3,5 Lubuskie ,5 4,0 Łódzkie ,0 4,1 Małopolskie ,3 2,6 Mazowieckie ,9 3,2 Opolskie ,5 2,5 Podkarpackie ,6 3,3 Podlaskie ,0 3,7 Pomorskie ,2 3,0 Śląskie ,4 3,9 Świętokrzyskie ,3 2,5 Warmińsko-Mazurskie ,9 3,6 Wielkopolskie ,6 5,2 Zachodniopomorskie ,3 4,1 Razem LM ,1 4,2 Piemontese Opolskie ,6 2,6 Razem PI ,6 2,6 Salers Dolnośląskie ,1 3,5 Warmińsko-Mazurskie ,6 0,8 Zachodniopomorskie ,9 3,2 Razem SL ,9 4,3 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,6 1,2 mięsny Podlaskie ,0 6,0 Warmińsko-Mazurskie ,4 5,4 Wielkopolskie ,2 0,8 Zachodniopomorskie ,3 3,6 Razem SM ,4 4,8 Uckermäker Zachodniopomorskie ,0 5,2 Razem UC ,0 5,2 Wagyu Pomorskie ,5 2,5 Razem WA ,5 2,5 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Razem WB ,0 1,6 Razem ,3 5,0 12

13 Tabela 4. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach buhajki czystorasowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Lubelskie ,1 2,4 Angus Wielkopolskie ,0 0,0 czarny Zachodniopomorskie ,4 4,6 Razem AN ,2 4,6 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Charolaise Dolnośląskie ,6 1,4 Kujawsko-Pomorskie ,5 0,5 Lubuskie ,0 0,8 Mazowieckie ,4 1,4 Podkarpackie ,5 2,5 Pomorskie ,5 2,9 Zachodniopomorskie ,9 8,3 Razem AR ,2 8,2 Łódzkie ,5 1,5 Mazowieckie ,0 5,7 Śląskie ,3 4,1 Wielkopolskie ,6 3,8 Razem BD ,7 4,3 Dolnośląskie ,4 4,8 Kujawsko-Pomorskie ,6 5,4 Lubelskie ,3 5,3 Lubuskie ,0 10,2 Łódzkie ,5 7,6 Mazowieckie ,6 6,2 Podkarpackie ,5 1,5 Podlaskie ,6 2,4 Pomorskie ,0 5,0 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko- Mazurskie ,6 4,1 Wielkopolskie ,7 4,4 Zachodniopomorskie ,0 7,6 Razem CH ,4 6,1 Galloway Śląskie ,5 0,5 Razem GA ,5 0,5 Dolnośląskie ,3 1,9 Kujawsko-Pomorskie ,9 4,7 Lubelskie ,2 5,5 Łódzkie ,7 1,5 Małopolskie ,0 1,0 Mazowieckie ,5 5,3 Opolskie ,9 2,9 Podlaskie ,9 6,2 Pomorskie ,0 0,8 Świętokrzyskie ,4 8,1 Warmińsko- Mazurskie ,5 4,4 Hereford Wielkopolskie ,8 3,4 13

14 Zachodniopomorskie ,5 1,4 Razem HH ,2 5,0 Dolnośląskie ,5 3,6 Łódzkie ,0 2,0 Małopolskie ,5 0,5 Mazowieckie ,0 5,6 Opolskie ,6 1,2 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,2 2,6 Śląskie ,3 1,5 Warmińsko- Mazurskie ,8 3,4 Wielkopolskie ,2 3,2 Highland Zachodniopomorskie ,7 1,8 Razem HI ,7 4,5 Dolnośląskie ,7 3,5 Kujawsko-Pomorskie ,0 2,6 Lubelskie ,0 4,1 Lubuskie ,2 3,7 Łódzkie ,3 5,9 Małopolskie ,6 3,3 Mazowieckie ,0 3,7 Opolskie ,9 2,5 Podkarpackie ,0 3,9 Podlaskie ,7 4,0 Pomorskie ,2 2,2 Śląskie ,3 5,4 Świętokrzyskie ,6 3,0 Warmińsko- Mazurskie ,6 4,8 Wielkopolskie ,3 4,8 Limousine Zachodniopomorskie ,0 4,8 Razem LM ,2 4,5 Piemontese Opolskie ,0 3,2 Razem PI ,0 3,2 Dolnośląskie ,7 3,5 Warmińsko- Mazurskie ,0 0,0 Salers Zachodniopomorskie ,6 3,1 Razem SL ,9 4,4 Kujawsko-Pomorskie ,0 1,4 Lubuskie ,0 0,0 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,1 5,3 Warmińsko- Mazurskie ,9 7,3 Simentaler Wielkopolskie ,0 0,7 mięsny Zachodniopomorskie ,8 4,0 Razem SM ,6 6,3 Uckermäker Zachodniopomorskie ,6 0,9 Razem UC ,6 0,9 Wagyu Pomorskie ,1 2,3 14

15 Razem WA ,1 2,3 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 6,9 Razem WB ,7 7,1 Razem ,4 5,7 Tabele 3 i 4 przedstawiają średnie masy ciała po urodzeniu czystorasowych jałówek i buhajków. Średnia masa urodzeniowa jałówek wynosiła 35,3 kg dla populacji wynoszącej 8655 szt. Najlżejsze były jałówki rasy Highland z masą urodzeniową wynoszącą średnio 24,5 kg, najcięższe były jałówki rasy Charolaise z masą ciała urodzeniową wynoszącą średnio 41,3 kg. Masa urodzeniowa jałówek wahała się w granicach kg. Średnia masa urodzeniowa buhajków wynosiła 38,4 kg dla populacji wynoszącej 7840 szt. Najlżejsze były buhajki rasy Highland z masą urodzeniową wynoszącą średnio 26,7 kg, najcięższe natomiast były buhajki rasy Charolaise z masą urodzeniową wynoszącą średnio 44,4 kg. Masa urodzeniowa buhajków waha się w granicach kg. Tabela 5. Porównanie średnich mas ciała po urodzeniu czystorasowych jałówek w latach 2013 i 2014 Rok 2013 Rok 2014 Różnica Liczba Średnia Liczba Średnia kg Różnica Rasa szt. kg szt. kg % Angus Czarny , ,1 + 0,6 1,90 Angus Czerwony , ,8 + 7,2 27,07 Blonde d Aquitaine 59 39, ,7-0,7 1,78 Charolaise , ,3-0,8 1,90 Galloway 1 27,0 6 29,1 + 2,1 7,78 Hereford , ,2 + 0,2 0,63 Highland 63 23, ,5 + 1,3 5,60 Limousine , ,1 + 0,6 1,74 Piemontese 11 33, ,6 + 2,4 7,23 Salers 98 29, ,9-1,0 3,34 Simentaler mięsny , ,4-0,2 0,63 Uckermäker ,0 - - Wagyu 2 37,5 4 30,5-7,0 18,66 Welsh Black 13 34,6 3 30,0-4,6 13,29 Razem , ,3 + 0,5 1,44 15

16 Tabela 6. Porównanie średnich mas ciała po urodzeniu czystorasowych buhajków w latach 2013 i 2014 Rok 2013 Rok 2014 Różnica Liczba Średnia Liczba Średnia kg Różnica Rasa szt. kg szt. kg % Angus Czarny , ,2 + 0,7 2,09 Angus Czerwony , ,2 + 9,3 32,18 Blonde d Aquitaine 47 40, ,7 0,0 0,00 Charolaise , ,4-0,5 1,11 Galloway 1 35,0 2 29,5-5,5 15,71 Hereford , ,2-0,2 0,56 Highland 80 25, ,7 + 1,0 3,89 Limousine , ,2 + 0,7 1,87 Piemontese 7 32, ,9 15,26 Salers , ,9-0,9 2,74 Simentaler mięsny , ,6 + 1,3 4,02 Uckermäker 1 44,0 3 42,6-1,4 3,18 Wagyu 3 39,0 6 32,1-6,9 17,69 Welsh Black 10 35,7 4 39,7 + 4,0 11,20 Razem , ,4 + 0,7 1,86 Tabele 5 i 6 przedstawiają porównanie średnich mas ciała po urodzeniu czystorasowych jałówek i buhajków w latach 2013 i Średnia masa ciała po urodzeniu dla jałówek czystorasowych była wyższa w roku 2014 o 0,5 kg w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost masy o 1,44%. Największy wzrost masy ciała po urodzeniu zanotowano w rasie Angus czerwony o 7,2 kg co stanowi 27,07%. Największy spadek masy ciała po urodzeniu nastąpił w rasie Wagyu o 7 kg co stanowi 18,66%. Średnia masa ciała po urodzeniu dla buhajków czystorasowych była wyższa w roku 2014 o 0,7 kg w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost masy ciała o 1,86%. Największy wzrost masy ciała po urodzeniu zanotowano w rasie Angus czerwony o 9,3 kg co stanowi 32,18%. Największy spadek masy ciała po urodzeniu nastąpił w rasie Galloway o 5,5 kg, co stanowi 15,71%. 16

17 Tabela 7. Średnie masy ciała (kg) jałówek czystorasowych w wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,3 31,7 czarny Warmińsko-Mazurskie ,5 17,5 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Zachodniopomorskie ,0 35,9 Razem AN ,6 35,7 Dolnośląskie ,6 22,2 Kujawsko-Pomorskie ,0 23,7 Lubuskie ,1 8,6 Mazowieckie ,0 23,0 Podkarpackie ,0 0,0 Pomorskie ,5 135,5 Zachodniopomorskie ,3 34,5 Razem AR ,0 36,0 Mazowieckie ,2 4,1 Śląskie ,8 37,5 Świętokrzyskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,6 39,8 Razem BD ,1 40,7 Dolnośląskie ,8 39,4 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,6 12,7 Lubelskie ,8 47,0 Lubuskie ,0 15,0 Łódzkie ,0 45,8 Mazowieckie ,8 20,4 Podlaskie ,0 23,4 Pomorskie ,2 28,5 Śląskie ,5 12,5 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,3 17,9 Wielkopolskie ,0 28,2 Zachodniopomorskie ,6 29,9 Razem CH ,7 20,7 Galloway Śląskie ,0 17,5 Zachodniopomorskie ,8 21, ,8 21,5 Kujawsko-Pomorskie ,6 29,3 Hereford Lubelskie ,0 61,0 Łódzkie ,5 32,6 Małopolskie ,5 4,5 Mazowieckie ,7 34,1 Opolskie ,9 34,5 Podlaskie ,4 30,7 Pomorskie ,5 12,5 Świętokrzyskie ,2 32,1 Warmińsko-Mazurskie ,4 21,3 Wielkopolskie ,1 28,2 Zachodniopomorskie ,5 26,1 17

18 Razem HH ,9 22,3 Dolnośląskie ,5 9,8 Highland Łódzkie ,0 0,0 Małopolskie ,5 26,5 Mazowieckie ,0 25,7 Opolskie ,8 9,5 Pomorskie ,0 30,0 Śląskie ,0 12,4 Warmińsko-Mazurskie ,0 33,2 Wielkopolskie ,5 33,4 Zachodniopomorskie ,6 20,2 Razem HI ,6 51,1 Dolnośląskie ,0 26,0 Kujawsko-Pomorskie ,1 15,2 Limousine Lubelskie ,1 37,9 Lubuskie ,6 14,6 Łódzkie ,6 41,0 Małopolskie ,5 23,6 Mazowieckie ,5 19,8 Opolskie ,3 36,4 Podkarpackie ,1 32,1 Podlaskie ,6 12,4 Pomorskie ,1 26,3 Śląskie ,3 34,7 Świętokrzyskie ,0 34,6 Warmińsko-Mazurskie ,0 27,6 Wielkopolskie ,6 26,1 Zachodniopomorskie ,9 23,9 Razem LM ,5 7,5 Piemnotese Opolskie ,2 43,5 Razem PI ,2 43,5 Salers Dolnośląskie ,8 7,3 Warmińsko-Mazurskie ,3 8,4 Zachodniopomorskie ,7 22,3 Razem SL ,9 22,4 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,0 10,0 mięsny Podlaskie ,1 22,1 Warmińsko-Mazurskie ,8 30,2 Wielkopolskie ,5 20,5 Zachodniopomorskie ,7 31,9 Razem SM ,4 22,7 Uckermäker Zachodniopomorskie ,5 22,5 Razem UC ,5 22,5 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,2 19,8 Razem WB ,4 18,8 RAZEM ,8 47,9 18

19 Tabela 8. Średnie masy ciała (kg) buhajków czystorasowych w wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,0 0,0 czarny Wielkopolskie ,0 0,0 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Zachodniopomorskie ,6 46,2 Razem AN ,4 46,1 Dolnośląskie ,5 25,0 Kujawsko-Pomorskie ,0 0,0 Lubuskie ,3 10,2 Mazowieckie ,1 27,5 Pomorskie ,3 15,1 Zachodniopomorskie ,1 40,4 Razem AR ,2 41,3 Mazowieckie ,0 9,5 Śląskie ,3 55,1 Wielkopolskie ,0 31,3 Razem BD ,1 36,8 Dolnośląskie ,5 36,2 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,2 23,1 Lubelskie ,1 50,5 Lubuskie ,3 11,8 Łódzkie ,5 55,1 Mazowieckie ,7 26,2 Podkarpackie ,5 4,5 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,0 34,7 Świętokrzyskie ,5 4,5 Warmińsko-Mazurskie ,1 32,5 Wielkopolskie ,1 36,9 Zachodniopomorskie ,0 40,7 Razem CH ,7 18,9 Galloway Śląskie ,0 0,0 Razem GA ,0 0,0 Dolnośląskie ,7 9,4 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,0 26,6 Lubelskie ,9 40,1 Łódzkie ,7 45,4 Małopolskie ,0 3,0 Mazowieckie ,3 42,6 Opolskie ,4 22,8 Podlaskie ,1 35,4 Pomorskie ,0 10,0 Świętokrzyskie ,5 18,5 Warmińsko-Mazurskie ,3 17,7 Wielkopolskie ,3 37,4 Zachodniopomorskie ,7 41,4 Razem HH ,1 20,0 Highland Dolnośląskie ,0 5,0 19

20 Łódzkie ,5 44,2 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,5 26,1 Opolskie ,1 25,5 Pomorskie ,8 25,7 Śląskie ,4 16,1 Świętokrzyskie ,6 5,7 Warmińsko-Mazurskie ,3 27,6 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 25,1 Razem HI ,1 52,7 Dolnośląskie ,3 50,9 Kujawsko-Pomorskie ,2 27,4 Limousine Lubelskie ,9 46,9 Lubuskie ,7 9,8 Łódzkie ,8 45,1 Małopolskie ,9 26,9 Mazowieckie ,3 24,4 Opolskie ,5 38,8 Podkarpackie ,1 42,7 Podlaskie ,6 28,8 Pomorskie ,9 26,6 Śląskie ,3 34,8 Świętokrzyskie ,4 35,3 Warmińsko-Mazurskie ,0 32,2 Wielkopolskie ,5 21,9 Zachodniopomorskie ,0 23,3 Razem LM ,3 32,2 Piemontese Opolskie ,1 63,3 Razem PI ,1 63,3 Salers Dolnośląskie ,6 31,3 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,1 35,3 Simentaler mięsny Welsh black Razem SL ,4 37,1 Kujawsko-Pomorskie ,0 14,6 Lubuskie ,0 0,0 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,3 28,9 Warmińsko-Mazurskie ,1 23,7 Wielkopolskie ,5 34,1 Zachodniopomorskie ,3 43,4 Razem SM ,2 49,1 Mazowieckie ,0 20,0 Opolskie ,3 29,9 Razem WB ,7 31,5 RAZEM ,9 51,5 20

21 W tabelach 7 i 8 przedstawiono średnie masy ciała jałówek i buhajków standaryzowane na wiek 210 dni. Masa ciała populacji jałówek w ilości 8036 szt. w tym wieku wynosiła średnio 232,8 kg, najlżejsze były jałówki rasy Highland (65 kg), a najcięższe jałówki rasy Blonde d Aquitaine (396 kg). Masa ciała populacji buhajków w ilości 7370 szt. w wieku 210 dni wynosiła średnio 259,9 kg, najlżejsze były buhajki rasy Highland (65 kg), a najcięższe buhajki rasy Simentaler mięsny (420 kg). Najwyższą średnią masą ciała odznaczały się jałówki rasy Blonde d Aquitaine, która wynosiła 278,1 kg. Najwyższą średnią masę ciała u buhajków zanotowano w rasie Simentaler mięsny, która wynosiła 310,2 kg. Tabela 9. Porównanie średnich mas ciała standaryzowanych na wiek 210 dni jałówek czystorasowych w latach 2013 i Rok 2013 Rok 2014 Różnica Liczba Średnia Liczba Średnia kg Różnica Rasa szt. kg szt. kg % Angus Czarny , ,6 + 3,0 1,41 Angus Czerwony , ,0 + 14,1 5,83 Blonde d Aquitaine , ,1-11,2 3,87 Charolaise , ,7 + 8,1 3,12 Galloway ,8 - - Hereford , ,9 + 17,4 7,75 Highland , ,6-16,0 10,03 Limousine , ,5-1,2 0,48 Piemontese , ,2 + 11,9 6,53 Salers , ,9-3,1 1,18 Simentaler mięsny , ,4 + 11,6 4,61 Uckermäker ,5 - - Wagyu 2 265, Welsh Black , ,4-16,1 6,61 Razem , ,8-4,1 1,73 21

22 Tabela 10. Porównanie średnich mas ciała standaryzowanych na wiek 210 dni buhajków czystorasowych w latach 2013 i 2014 Rok 2013 Rok 2014 Różnica Różnica Rasa Liczba Średnia Liczba Średnia kg % Angus Czarny , ,4-12,2 5,22 Angus Czerwony , , ,4 63,03 Blonde d Aquitaine , ,1-14,6 4,79 Charolaise , ,7 + 5,5 1,96 Galloway Hereford , ,1 + 7,3 2,87 Highland , ,1 + 2,7 1,62 Limousine , ,3-3,4 1,24 Piemontese 7 278, ,1-40,1 14,41 Salers , ,4 + 3,7 1,32 Simentaler mięsny , ,2 + 14,1 4,76 Uckermaker 2 292, Wagyu 3 258, Welsh Black 9 268, ,7-32,9 12,25 Razem , ,9 + 4,2 1,64 W tabelach 9 i 10 przedstawiono porównanie średnich mas ciała standaryzowanych na wiek 210 dni jałówek i buhajków w latach 2013 i Średnia masa ciała standaryzowana na 210 dzień dla jałówek czystorasowych była niższa w roku 2014 o 4,1 kg w porównaniu do roku 2013, co stanowi spadek masy ciała o 1,73%. Największy wzrost masy ciała na 210 dni zanotowano w rasie Hereford o 17,4 kg co stanowi 7,75%. Największy spadek masy ciała na 210 dni nastąpił w rasie Welsh black o 16,1 kg co stanowi 6,61% i w rasie Highland o 16,0 kg, co stanowi 10,03%. Średnia masa ciała standaryzowana na 210 dzień dla buhajków czystorasowych była wyższa w roku 2014 o 4,2 kg w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost masy ciała o 1,64%. Największy wzrost masy ciała standaryzowanej na 210 dni zanotowano w rasie Angus czerwony o 106,4 kg co stanowi 63,03%. Największy spadek masy ciała standaryzowanej na 210 dzień nastąpił w rasie Piemontese o 40,1 kg, co stanowi 14,41%. 22

23 Tabela 11. Średnie przyrosty dzienne (g) jałówek czystorasowych do wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,3 112,9 czarny Warmińsko-Mazurskie ,5 32,5 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Zachodniopomorskie ,9 157,1 Razem AN ,7 155,9 Dolnośląskie ,9 59,3 Kujawsko-Pomorskie ,2 39,1 Lubuskie ,4 30,4 Mazowieckie ,5 103,5 Podkarpackie ,0 0,0 Pomorskie ,0 13,0 Zachodniopomorskie ,6 133,6 Razem AR ,5 141,1 Mazowieckie ,7 2,5 Śląskie ,4 145,0 Świętokrzyskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,6 116,0 Razem BD ,4 135,0 Dolnośląskie ,7 107,3 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,3 21,5 Lubelskie ,3 191,7 Lubuskie ,9 86,8 Łódzkie ,0 180,7 Mazowieckie ,8 57,7 Podlaskie ,7 28,9 Pomorskie ,2 67,0 Śląskie ,0 12,0 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 84,7 Wielkpolskie ,6 107,5 Zachodniopomorskie ,2 129,1 Razem CH ,3 96,6 Galloway Śląskie ,2 75,0 Zachodniopomorskie ,5 11, ,1 95,4 Kujawsko-Pomorskie ,9 71,2 Hereford Lubelskie ,2 150,1 Łódzkie ,2 107,9 Małopolskie ,5 9,5 Mazowieckie ,2 138,5 Opolskie ,9 193,3 Podlaskie ,0 54,5 Pomorskie ,0 31,0 Świętokrzyskie ,5 121,3 Warmińsko-Mazurskie ,0 53,1 Wielkopolskie ,1 101,4 Zachodniopomorskie ,4 89,9 23

24 Razem HH ,2 54,0 Dolnośląskie ,4 34,0 Highland Łódzkie ,0 0,0 Małopolskie ,0 77,0 Mazowieckie ,7 70,9 Opolskie ,0 44,0 Pomorskie ,0 127,0 Śląskie ,4 47,1 Warmińsko-Mazurskie ,8 110,8 Wielkopolskie ,2 118,0 Zachodniopomorskie ,3 89,6 Razem HI ,9 200,2 Dolnośląskie ,0 104,0 Kujawsko-Pomorskie ,5 35,4 Limousine Lubelskie ,8 155,6 Lubuskie ,8 92,5 Łódzkie ,3 159,2 Małopolskie ,3 107,0 Mazowieckie ,1 92,7 Opolskie ,0 129,5 Podkarpackie ,9 82,1 Podlaskie ,0 51,9 Pomorskie ,6 45,6 Śląskie ,4 137,9 Świętokrzyskie ,9 118,0 Warmińsko-Mazurskie ,8 71,4 Wielkopolskie ,5 112,5 Zachodniopomorskie ,5 112,5 Razem LM ,5 100,5 Piemontese Opolskie ,0 221,8 Razem PI ,0 221,8 Salers Dolnośląskie ,3 90,6 Warmińsko-Mazurskie ,0 91,9 Zachodniopomorskie ,6 114,6 Razem SL ,3 120,0 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,6 46,9 mięsny Podlaskie ,8 81,4 Warmińsko-Mazurskie ,2 63,0 Wielkopolskie ,4 45,5 Zachodniopomorskie ,0 94,7 Razem SM ,0 115,9 Uckermäker Zachodniopomorskie ,0 69,0 Razem WA ,0 69,0 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,5 133,5 Razem WB ,0 97,3 RAZEM ,2 198,6 24

25 Tabela 12. Średnie przyrosty dzienne (g) buhajków czystorasowych do wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,0 0,0 czarny Wielkopolskie ,0 0,0 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Zachodniopomorskie ,2 177,5 Razem AN ,7 117,5 Dolnośląskie ,2 64,8 Kujawsko-Pomorskie ,0 0,0 Lubuskie ,3 37,5 Mazowieckie ,0 69,0 Pomorskie ,0 92,8 Zachodniopomorskie ,8 147,6 Razem AR ,9 151,2 Mazowieckie ,1 27,3 Śląskie ,0 243,5 Wielkopolskie ,5 118,4 Razem BD ,3 148,6 Dolnośląskie ,5 157,6 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,9 64,9 Lubelskie ,4 185,2 Lubuskie ,5 90,6 Łódzkie ,0 120,1 Mazowieckie ,7 114,6 Podkarpackie ,0 23,0 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,1 110,7 Świętokrzyskie ,5 37,5 Warmińsko-Mazurskie ,8 112,2 Wielkopolskie ,5 114,2 Zachodniopomorskie ,7 132,5 Razem CH ,6 105,6 Galloway Śląskie ,0 0,0 Razem GA ,0 0,0 Dolnośląskie ,8 36,9 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,4 83,2 Lubelskie ,1 144,8 Łódzkie ,2 130,5 Małopolskie ,0 52,0 Mazowieckie ,7 108,8 Opolskie ,6 194,9 Podlaskie ,4 96,5 Pomorskie ,5 10,5 Świętokrzyskie ,0 1,0 Warmińsko-Mazurskie ,5 68,6 Wielkopolskie ,0 69,6 Zachodniopomorskie ,0 126,8 Razem HH ,2 143,3 Highland Dolnośląskie ,5 112,5 25

26 Łódzkie ,7 114,1 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,7 72,3 Opolskie ,1 118,7 Pomorskie ,8 21,6 Śląskie ,0 66,1 Świętokrzyskie ,6 13,9 Warmińsko-Mazurskie ,6 72,1 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,3 117,1 Razem HI ,1 207,6 Dolnośląskie ,4 185,0 Kujawsko-Pomorskie ,2 73,6 Limousine Lubelskie ,4 161,8 Lubuskie ,2 59,5 Łódzkie ,0 171,4 Małopolskie ,6 141,5 Mazowieckie ,5 125,1 Opolskie ,6 87,5 Podkarpackie ,5 111,9 Podlaskie ,1 94,6 Pomorskie ,1 46,7 Śląskie ,9 132,0 Świętokrzyskie ,5 149,4 Warmińsko-Mazurskie ,1 76,0 Wielkopolskie ,4 116,9 Zachodniopomorskie ,5 89,4 Razem LM ,6 113,9 Piemontese Opolskie ,3 232,2 Razem PI ,3 232,2 Salers Dolnośląskie ,0 172,2 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,5 137,9 Simentaler mięsny Welsh black Razem SL ,1 156,0 Kujawsko-Pomorskie ,2 128,8 Lubuskie ,0 0,0 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,3 163,9 Warmińsko-Mazurskie ,4 64,4 Wielkopolskie ,7 73,3 Zachodniopomorskie ,3 92,4 Razem SM ,1 139,9 Mazowieckie ,5 36,5 Opolskie ,6 165,6 Razem WB ,0 189,7 RAZEM ,7 214,4 26

27 Tabele 11 i 12 zawierają wartości średnich przyrostów dziennych do 210 dnia życia jałówek i buhajków. Średnie przyrosty jałówek do 210 dnia życia wynosiły 955,2 g, najmniejszymi średnimi przyrostami charakteryzowały się jałówki rasy Highland (532,9 g), a największymi średnimi przyrostami charakteryzowały się jałówki rasy Simentaler mięsny (1127,0 g). Średnie przyrosty buhajków do 210 dnia życia wynosiły 1031,7 g, najmniejszymi średnimi przyrostami charakteryzowały się buhajki rasy Highland (633,1 g), a największymi średnimi przyrostami charakteryzowały się buhajki rasy Simentaler mięsny (1309,1 g). Maksymalny dzienny przyrost u jałówek wynosił 1549 g (jałówka rasy Blonde d Aquitaine), a u buhajków 1669 g (buhajek rasy Simentaler mięsny). Tabela 13. Porównanie średnich przyrostów dziennych do wieku 210 dni czystorasowych jałówek w latach 2013 i Rok 2013 Rok 2014 Różnica Różnica Rasa Liczba Średnia Liczba Średnia g % Angus Czarny , ,7 35,3 4,12 Angus Czerwony , ,5 39,5 3,93 Blonde d Aquitaine , ,4 12,5 1,15 Charolaise , ,3 39,3 3,72 Galloway ,1 - - Hereford , ,2-3,5 0,37 Highland , ,9-92,8 14,83 Limousine , ,5 1,6 0,16 Piemontese , ,0 6,9 0,85 Salers , ,3-1,0 0,09 Simentaler mięsny , ,0 111,7 11,00 Uckermäker ,0 - - Wagyu 2 936, Welsh Black , ,0 0 0 Razem , ,2 3,0 0,32 27

28 Tabela 14. Porównanie średnich przyrostów dziennych do wieku 210 dni czystorasowych buhajków w latach 2013 i 2014 Rok 2013 Rok 2014 Różnica Różnica Rasa Liczba Średnia Liczba Średnia g % Angus Czarny , ,7 14,9 1,70 Angus Czerwony , ,9 25,9 2,32 Blonde d Aquitaine , ,3 4,3 0,37 Charolaise , ,6 54,3 4,87 Galloway ,0 - - Hereford , ,2-24,4 2,17 Highland , ,1-30,5 4,60 Limousine , ,6-10,0 0,91 Piemontese , ,3-61,4 5,75 Salers , ,1 23,8 2,04 Simentaler mięsny , ,1 79,9 6,50 Uckermaker , Wagyu 3 952, Welsh Black 9 972, ,0 0 0 Razem , ,7 8,4 0,82 W tabelach 13 i 14 przedstawiono porównanie średnich przyrostów dziennych do wieku 210 dni jałówek i buhajków w latach 2013 i Średni przyrost dzienny do wieku 210 dni dla jałówek czystorasowych był wyższy w roku 2014 o 3,0 g w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost o 0,32%. Największy wzrost przyrostu dziennego do wieku 210 dni zanotowano w rasie Simentaler mięsny o 111,7 g co stanowi 11,0%. Największy spadek masy ciała na 210 dni nastąpił w rasie Highland o 92,8 g co stanowi 14,83%. Średni przyrost dzienny do wieku 210 dni dla buhajków czystorasowych był wyższy w roku 2014 o 8,4 g w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost o 0,82%. Największy wzrost przyrostu dziennego do wieku 210 dni zanotowano w rasie Simentaler mięsny o 79,9 g co stanowi 6,50%. Największy spadek średniego przyrostu dziennego do wieku 210 dni nastąpił w rasie Piemontese o 61,4 g, co stanowi 5,75%. 28

29 5. Populacja mieszańcowa Tabela 15. Zmiany ilościowe w mieszańcowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w latach Rasa Rok * AN AR BB 2 1 BD CH HH HI LM MR 1 PI SM SL WB WA RAZEM * od roku 2007 zestawienie obejmuje tylko krowy Podobnie jak w populacji czystorasowej w tabeli 16 populacja mieszańcowa do roku 2006 włącznie przedstawia dane dotyczące krów i jałówek, od roku 2007 dane dotyczą tylko i wyłącznie krów. W roku 2014 populacja żeńska krów mieszańców zmniejszyła się z 6633 szt. do 6302 szt. w stosunku do roku 2013, spadek ten wynosił 5,0 %. Wzrost liczebności zanotowano w przypadku mieszańców rasy i Wagyu. Angus czerwony i czarny, Hereford 29

30 Wykres 2. Udział poszczególnych ras w mieszańcowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w roku 2014 Na wykresie 2 przedstawiono udział poszczególnych ras w mieszańcowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w roku Podobnie jak w latach ubiegłych dominującą rasą do krzyżowania jest Limousine, udział mieszańców tej rasy wynosi 90,13%. W stosunku do roku poprzedniego zanotowano spadek o 0,13%. Drugą grupą pod względem liczebności są mieszańce rasy Charolaise. Udział ich w populacji mieszańcowej wynosi 2,98%, w stosunku do roku 2013 zmniejszył się o 0,76%. Pozostałe 6,89% stanowią krowy mieszańce ras: Angus czarny i czerwony, Belgijska biało błękitna, Blonde d Aquitaine, Hereford, Highland, Piemontese, Salers, Simentaler mięsny, Wagyu, Welsh Black. 30

31 5.1. Masa ciała cieląt po urodzeniu oraz przyrosty dobowe młodzieży Tabela 16. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach jałówki mieszańcowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus czarny Lubelskie ,8 1,7 Warmińsko-Mazurskie ,3 3,0 Wielkopolskie ,0 1,0 Zachodniopomorskie ,1 4,5 Razem AN ,6 3,4 Angus Dolnośląskie ,0 0,0 czerwony Kujawsko-Pomorskie ,0 2,0 Lubuskie ,0 0,8 Podkarpackie ,5 1,5 Pomorskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 2,9 Belgijska biało-błękitna Blonde d Aquitaine Razem AR ,2 2,3 Dolnośląskie ,6 4,1 Wielkopolskie ,0 0,0 Razem BB ,5 3,6 Lubuskie ,7 2,0 Łódzkie ,0 0,0 Mazowieckie ,0 0,8 Śląskie ,0 2,0 Wielkopolskie ,5 4,0 Razem BD ,1 3,8 Dolnośląskie ,8 4,7 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,1 3,0 Lubelskie ,0 3,3 Lubuskie ,0 0,8 Łódzkie ,0 3,0 Mazowieckie ,6 3,9 Podkarpackie ,1 3,9 Pomorskie ,0 0,8 Warmińsko-Mazurskie ,3 5,8 Wielkopolskie ,9 1,8 Zachodniopomorskie ,0 1,0 Razem CH ,8 4,4 Galloway Śląskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 1,0 Razem GA ,6 0,9 Hereford Dolnośląskie ,0 2,2 Kujawsko-Pomorskie ,6 0,9 Lubelskie ,0 2,6 Lubuskie ,3 0,4 Łódzkie ,5 2,6 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,2 5,6 31

32 Opolskie ,6 1,9 Podkarpackie ,1 2,5 Podlaskie ,8 7,0 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,6 4,8 Wielkopolskie ,8 1,7 Zachodniopomorskie ,5 2,0 Razem HH ,6 4,7 Highland Dolnośląskie ,0 0,8 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,5 1,0 Razem HI ,7 2,3 Dolnośląskie ,6 3,8 Kujawsko-Pomorskie ,8 2,6 Limousine Lubelskie ,0 4,0 Lubuskie ,7 3,7 Łódzkie ,0 5,3 Małopolskie ,6 1,8 Mazowieckie ,3 2,7 Opolskie ,3 2,8 Podkarpackie ,9 2,8 Podlaskie ,1 4,5 Pomorskie ,4 2,8 Śląskie ,8 2,2 Świętokrzyskie ,9 2,2 Warmińsko-Mazurskie ,9 3,5 Wielkopolskie ,2 6,1 Zachodniopomorskie ,3 3,0 Razem LM ,0 4,6 Piemontese Dolnośląskie ,2 2,1 Opolskie ,6 2,7 Podlaskie ,8 8,4 Razem PI ,4 3,5 Salers Dolnośląskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,4 1,4 Simentaler mięsny Razem SL ,3 2,7 Łódzkie ,0 0,0 Opolskie ,0 1,9 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,1 4,9 Zachodniopomorskie ,1 4,1 Razem SM ,2 4,5 Uckermäker Zachodniopomorskie ,3 6,1 Razem UC ,3 6,1 Wagyu Pomorskie ,4 2,9 Razem WA ,4 2,9 Welsh black Mazowieckie ,2 2,1 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Razem WB ,9 2,8 Razem ,9 4,8 32

33 Tabela 17. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach buhajki mieszańcowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,1 2,3 czarny Warmińsko-Mazurskie ,3 1,2 Wielkopolskie ,0 0,0 Angus czerwony Blonde d Aquitaine Zachodniopomorskie ,9 3,8 Razem AN ,1 3,2 Dolnośląskie ,0 1,0 Kujawsko-Pomorskie ,0 1,1 Lubuskie ,7 0,8 Podkarpackie ,5 5,5 Pomorskie ,5 1,8 Zachodniopomorskie ,6 2,3 Razem AR ,6 2,9 Lubuskie ,5 14,5 Mazowieckie ,2 8,7 Wielkopolskie ,0 3,5 Razem BD ,1 7,1 Dolnośląskie ,9 3,9 Charolaise Kujawsko-Pomorskie ,5 2,8 Lubelskie ,3 4,8 Łódzkie ,7 6,3 Mazowieckie ,0 3,5 Opolskie ,0 0,0 Podkarpackie ,0 0,8 Warmińsko-Mazurskie ,5 2,9 Wielkopolskie ,6 3,1 Zachodniopomorskie ,6 1,2 Razem CH ,3 4,0 Galloway Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem GA ,0 0,0 Dolnośląskie ,1 2,2 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,0 1,0 Lubelskie ,6 2,4 Łódzkie ,8 2,3 Mazowieckie ,1 6,9 Opolskie ,4 1,8 Podkarpackie ,2 3,0 Podlaskie ,6 4,9 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,3 3,5 Wielkopolskie ,3 1,8 Zachodniopomorskie ,5 2,8 Razem HH ,7 4,8 Highland Dolnośląskie ,0 0,0 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,0 0,0 Pomorskie ,0 0,8 33

34 Śląskie ,3 0,9 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,3 1,2 Razem HI ,3 2,3 Dolnośląskie ,5 3,8 Kujawsko-Pomorskie ,7 2,5 Limousine Lubelskie ,8 4,5 Lubuskie ,0 3,0 Łódzkie ,4 4,4 Małopolskie ,0 1,1 Mazowieckie ,6 3,5 Opolskie ,1 1,7 Podkarpackie ,4 4,5 Podlaskie ,5 4,1 Pomorskie ,5 3,4 Śląskie ,3 2,1 Świętokrzyskie ,8 2,5 Warmińsko-Mazurskie ,8 4,8 Wielkopolskie ,0 5,8 Zachodniopomorskie ,9 3,6 Razem LM ,8 4,9 Piemontese Dolnośląskie ,5 2,4 Opolskie ,1 2,7 Podlaskie ,1 3,3 Razem PI ,4 3,3 Salers Warmińsko-Mazurskie ,7 2,1 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Simentaler mięsny Razem SL ,2 2,1 Opolskie ,5 2,1 Podkarpackie ,6 0,9 Podlaskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 1,4 Zachodniopomorskie ,5 3,7 Razem SM ,3 4,1 Uckermäker Zachodniopomorskie ,5 5,5 Razem UC ,5 5,5 Wagyu Pomorskie ,6 3,0 Razem WA ,6 3,0 Welsh black Mazowieckie ,7 3,1 Opolskie ,3 5,9 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem WB ,6 5,8 Razem ,6 5,2 34

35 W tabelach 16 i 17 przedstawiono średnie masy po urodzeniu mieszańcowych jałowek i buhajków. Średnia masa urodzeniowa w populacji 3432 jałówek wynosiła 35,9 kg i wahała się w granicach kg. Najlżesze były jałówki rasy Highland osiągające średnio masę 25,7 kg, najcięższe były jałówki rasy Belgijska biało błękitna ważące średnio 40,5 kg. Buhajki mieszańcowe poddane ocenie w ilości 3523 szt. osiągały masę ciała po urodzeniu średnio 37,6 kg, wahała się ona w granicach kg. Najlżesze były buhajki rasy Highland ważące średnio 26,3 kg, najcięższe były buhajki rasy charolaise osiągające średnią masę 42,3 kg. Tabela 18. Porównanie średnich mas ciała po urodzeniu jałówek mieszańcowych w latach 2013 i 2014 Rok 2013 Rok 2014 Różnica Liczba Średnia Liczba Średnia kg Różnica Rasa szt. kg szt. kg % Angus Czarny 92 31, ,6 0,2 0,64 Angus Czerwony 12 29, ,2 0,4 1,34 Belgijska biało-błękitna ,5 - - Blonde d Aquitaine 26 37, ,1 1,3 3,44 Charolaise , ,8 0,1 0,25 Galloway 3 31,3 3 26,6-4,7 15,02 Hereford 91 35, ,6-0,4 1,14 Highland 17 27, ,7-1,5 5,51 Limousine , ,0 0,7 1,98 Piemontese 58 32, ,4 3,6 10,97 Salers 4 32,2 6 32,3 0,1 0,31 Simentaler mięsny 12 29, ,2 2,5 8,42 Uckermäker 6 39,1 3 37,3-1,8 4,60 Wagyu 5 40, ,4-4,6 11,50 Welsh Black 22 31, ,9-3,1 10,00 Razem , ,9 0,6 1,70 35

36 Tabela 19. Porównanie średnich mas ciała po urodzeniu buhajków mieszańcowych w latach 2013 i 2014 Rok 2013 Rok 2014 Różnica Różnica Rasa Liczba Średnia Liczba Średnia kg % Angus Czarny , ,1-0,1 0,30 Angus Czerwony 28 32, ,6 0,6 1,88 Belgijska biało-błękitna 3 46, Blonde d Aquitaine 26 42, ,1-2,2 5,20 Charolaise , ,3 0,7 1,68 Galloway ,0 - - Hereford , ,7 0,0 0,00 Highland 19 27, ,3-1,4 5,05 Limousine , ,8 0,4 1,07 Piemontese 24 38, ,4 0,2 0,52 Salers 5 38,0 5 34,2-3,8 10,00 Simentaler mięsny 20 32, ,3 0,2 0,62 Uckermäker 2 43,0 2 37,5-5,5 12,79 Wagyu 2 42, ,6-6,9 16,23 Welsh Black 21 35,0 9 34,6-0,4 1,14 Razem , ,6 0,3 0,80 Tabele 18 i 19 przedstawiają porównanie średnich mas ciała po urodzeniu mieszańcowych jałówek i buhajków w latach 2013 i Średnia masa ciała po urodzeniu dla jałówek mieszańcowych była wyższa w roku 2014 o 0,6 kg w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost masy o 1,70%. Największy wzrost masy ciała po urodzeniu zanotowano w rasie Piemontese o 3,6 kg co stanowi 10,97%. Największy spadek masy ciała po urodzeniu nastąpił w rasie Galloway o 4,7 kg co stanowi 15,02%. Średnia masa ciała po urodzeniu dla buhajków mieszańcowych była wyższa w roku 2014 o 0,3 kg w porównaniu do roku 2013, co stanowi wzrost masy o 0,80%. Największy wzrost masy ciała po urodzeniu zanotowano w rasie Angus czerwony o 0,6 kg co stanowi 1,88%. Największy spadek masy ciała po urodzeniu nastąpił w rasie Wagyu o 6,9 kg, co stanowi 16,23%. 36