POLSKI ZWIĄZEK HODOWCÓW I PRODUCENTÓW BYDŁA MIĘSNEGO OCENA WARTOŚCI UŻYTKOWEJ BYDŁA RAS MIĘSNYCH WYNIKI ZA ROK 2012

Transkrypt

1 POLSKI ZWIĄZEK HODOWCÓW I PRODUCENTÓW BYDŁA MIĘSNEGO OCENA WARTOŚCI UŻYTKOWEJ BYDŁA RAS MIĘSNYCH WYNIKI ZA ROK 2012 WARSZAWA 2012

2

3 Spis treści 1. Wstęp Organizacja pracy Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego Wielkość pogłowia ras mięsnych w Polsce Populacja czystorasowa Masa ciała cieląt po urodzeniu i przyrosty dobowe młodzieży Populacja mieszańcowa Masa ciała cieląt po urodzeniu i przyrosty dobowe młodzieży Rozkład wycieleń w populacji czystorasowej i mieszańcowej Długość użytkowania krów ras mięsnych w populacji czystorasowej i mieszańcowej Ocena wartości użytkowej buhajów ras mięsnych Opis metody wartości użytkowej Opis metody oceny pokroju Wyniki oceny... 42

4 1. Wstęp Ocena wartości użytkowej i hodowlanej bydła ras mięsnych jest najważniejszym zadaniem realizowanym przez Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. Zadanie to realizujemy już 18 rok. Prezentowane wyniki są efektem pracy hodowców, którzy gromadzą dane dotyczące swoich hodowli oraz pracowników PZHiPBM pracujących w całym kraju oraz biurze Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. W części dotyczącej oceny wartości hodowlanej działania te prowadzone są przez pracowników Instytutu Zootechniki w Balicach. W 2011 roku liczba krów będących pod oceną wynosiła sztuk i była nieznacznie niższa od obserwowanej w latach , w których wynosiła od do szt. Zmniejszeniu uległa jednak ilość krów mieszańcowych będących pod oceną (o ok. 5%), natomiast ilość krów czystorasowych uległa zwiększeniu o ok. 3%. Liczba stad i gospodarstw w 2012 roku wynosiła 933 i 894; odpowiednio. To poziom podobny do obserwowanego w latach , w których średnio wynosił 963 i 904; odpowiednio. Szczegółowe wyniki oceny wartości użytkowej i hodowlanej znajdziecie Państwo w niniejszym raporcie. Przedstawione powyżej dane wskazują na dość stabilną od wielu lat ilość hodowców, którzy zainteresowani są produkcją materiału hodowlanego w Polsce. To cieszy, choć z drugiej jednak strony martwi brak rozwoju hodowli, pomimo ogromnego rynku zbytu na wołowinę (eksport stanowi około 80% produkcji). Zarząd PZHiPBM, podjął decyzję o wprowadzeniu działań mających na celu zmianę tej sytuacji. Trudna sytuacja na rynku zmusza do intensywnej pracy w wielu obszarach. Organizowana jest wspólna sprzedaż materiału hodowlanego, zamierzamy wprowadzić ocenę stacjonarną buhajków, wprowadzamy nowe narzędzia marketingowe, rozwijamy współpracę z innymi, przodującymi w hodowli bydła mięsnego krajami. W naszej pracy nie może jednak zostać pominięty najważniejszy element hodowla. W ostatnich latach wprowadzone zostały na świecie nowoczesne programy hodowlane, które umożliwiły osiągniecie znacznego postępu genetycznego. Konsekwencją tego jest bardzo szybki rozwój hodowli. W Polsce ocena wartości użytkowej i hodowlanej prowadzone jest od lat tymi samymi metodami. Nie uwzględniają one możliwości wynikającej z osiągnięć nauki i technologii. Konieczne jest więc opracowanie analiz kierunków rozwoju hodowli w krajach przodujących w hodowli bydła i wypracowanie optymalnej strategii rozwoju hodowli w Polsce z uwzględnieniem działań prowadzonych dotychczas. Wdrożenie nowego programu hodowlanego jest niezbędne dla tworzenia postępu genetycznego naszych populacji bydła i powinno w przyszłości zaowocować zwiększeniem możliwości sprzedaży materiału hodowlanego oraz stanowić podstawę tworzenia rynku mięsa kulinarnego w Polsce. Działania te zamierzamy realizować wspólnie z Radą Hodowlaną PZHiPBM oraz Instytutem Zootechniki oraz innymi instytucjami naukowymi zajmującymi się hodowlą bydła. Zapowiadane zmiany wprowadzane będą stopniowo wymagają czasu. Dzisiaj mamy przyjemność oddać w Państwa ręce Wyniki Oceny Wartości Użytkowej Bydła Ras Mięsnych za rok Niezwykle cenne są dla nas Państwa uwagi i sugestie dotyczące przedstawionego Raportu. Mam nadzieję na dalszą, owocną współpracę. dr Paweł Dakowski Prezes Zarządu Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego 4

5 2. Organizacja pracy Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego działa na podstawie art. 11 ust.4 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. nr 133, poz. 921) Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz rozporządzenia z dnia 19 czerwca 2008 r. (Dz. U. nr 122, poz. 787), które upoważnia do prowadzenia oceny wartości użytkowej, publikowania wyników oraz prowadzenia systemu informatycznego w zakresie oceny bydła typu użytkowego mięsnego. PZHiPBM wpisany jest do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem jako rolnicze zrzeszenie branżowe w Sądzie Rejonowym dla Miasta Stołecznego Warszawy. PZHiPBM jest organizacją samorządną i niezależną zrzeszającą hodowców i producentów bydła ras mięsnych, w swojej działalności kieruje się zasadą równości członków. Głównym celem PZHiPBM jest reprezentowanie potrzeb, ochrona praw i interesów hodowców i producentów bydła, a w szczególności: a) Prowadzenie ksiąg hodowlanych, b) Ocena wartości użytkowej zwierząt i selekcja materiału hodowlanego c) Organizowanie szkoleń i doradztwo d) Reprezentowanie interesów hodowców i producentów bydła ras mięsnych e) Zwiększanie jakości i produkcyjności zwierząt ras mięsnych poprzez realizację krajowych programów hodowlanych f) Wspieranie produkcji żywca wołowego, organizowanie rynków zbytu dla bydła rzeźnego i hodowlanego. g) Współpraca z innymi organizacjami hodowlanymi i produkcyjnymi, administracją państwową oraz placówkami naukowymi h) Współpraca w zakresie eksportu i importu zwierząt oraz materiału biologicznego np. nasienia, embrionów itp. i) Wspieranie obrotu zwierzętami żywymi i ich produktami, a także produktami rolnymi i środkami do produkcji rolnej j) Doradztwo produkcyjne, ekonomiczne, a także reklama mięsa wołowego, cielęcego oraz technologii hodowlanych i rolniczych. Terenem działalności jest terytorium całego kraju podzielone na cztery regionalne oddziały: zachodniopomorski, warmińsko mazurski, dolnośląski i południowo wschodni, może również swoją działalność prowadzić poza granicami kraju. Doradztwo oraz praktyczną pracę hodowlaną poprzez odpowiednich specjalistów prowadzi PZHiPBM, który jest odpowiedzialny za realizację krajowych programów hodowlanych i prowadzenie ksiąg hodowlanych. Działalność w ramach prowadzenia oceny wartości użytkowej bydła mięsnego oraz prowadzenia ksiąg i rejestrów hodowlanych realizowana jest przez Biuro PZHiPBM z siedzibą w Warszawie oraz oddziały regionalne. Podział terytorialny przedstawia tabela 1. Informacje dotyczące hodowli bydła mięsnego oraz działalności PZHiPBM można uzyskać w Biurze Związku tel bydlo@bydlo.com.pl oraz na stronie 5

6 Tabela 1. Podział terytorialny PZHiPBM Oddział Zachodniopomorski Warmińsko-Mazurski Dolnośląski Południowo-Wschodni Województwa zachodniopomorskie, pomorskie (część), kujawsko-pomorskie (część), lubuskie (część), wielkopolskie (część) warmińsko-mazurskie, podlaskie, pomorskie (część), mazowieckie (część) lubuskie (część), wielkopolskie (część), dolnośląskie, opolskie, śląskie, łódzkie lubelskie, świętokrzyskie, małopolskie, podkarpackie, mazowieckie (część) 3. Wielkość pogłowia bydła ras mięsnych w Polsce Tabela 2. Liczba i struktura stad bydła mięsnego w Polsce w latach Wyszczególnienie Stan na 31 grudnia (szt.) Różnica % Liczba krów ocenianych ,41 Liczba gospodarstw ,00 Średnia liczba krów w gospodarstwie 27,55 26,61-3,41 Liczba stad ,16 Średnia liczba krów w stadzie 26,09 25,50-2,26 W roku 2012 odnotowano niewielki spadek w ilości krów ocenianych, średniej liczbie krów w gospodarstwie, liczbie stad i średniej liczbie krów w stadzie. Bez zmian w porównaniu do roku 2011 pozostała liczba gospodarstw. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 roku liczba krów ocenianych w Polsce wynosiła szt., odnotowano niewielki spadek liczby krów o 3,41% w porównaniu do roku Podobnie zanotowano spadek o 1,16% liczby stad będących pod ceną wartości użytkowej, jak również zmniejszyła się średnia liczba krów w stadzie o 2,26% i średnia liczba krów w gospodarstwie o 3,41%. Liczba gospodarstw utrzymujących bydło ras mięsnych nie zmieniła się w porównaniu z danymi z roku 2011 i wynosiła 894 gospodarstwa. 6

7 Pozostająca bez zmian liczba gospodarstw wraz ze spadkiem liczby krów w stadach i gospodarstwach może świadczyć o zastępowaniu krów jałówkami, które nie wliczane są do liczby krów ocenianych. Sytuacja taka może mieć miejsce przy remontach stad, a także przy zmianie profilu gospodarstwa np. zastępowanie krów mieszańcowych zwierzętami czystorasowymi czy zmiana rasy bydła. Zainteresowanie hodowców różnymi rasami bydła mięsnego zaowocowało tym, że obecnie w Polsce prowadzone są księgi hodowlane i ocena wartości użytkowej dla 14 ras bydła mięsnego: Angus w dwóch odmianach barwnych: Angus czarny (AN) i Angus czerwony (AR) Blond d Aquitaine (BD) Charolaise (CH) Galloway (GA) Hereford (HH) Highland cattle (HI) Limousine (LM) Marchigiana (MR) Piemontese (PI) Simentaler mięsny (SM) Salers (SL) Wagyu (WA) Welsh Black (WB). Od kilku lat dominującą rasą bydła mięsnego w Polsce jest rasa Limousine, a następne miejsca zajmują Charolaise, Hereford, Angus czerwony i czarny oraz Simentaler mięsny. Różnorodność hodowanych ras o zróżnicowanych wymaganiach środowiskowych pozwala hodowcom na wybór rasy, która będzie mogła być hodowana w optymalnych dla siebie warunkach. Pozwala to również na zachowanie dobrostanu zwierząt w różnych regionach kraju. Każdy kto jest zainteresowany hodowlą bydła mięsnego powinien przy wyborze rasy dla siebie pamiętać o występujących pomiędzy rasami różnicach w wymaganiach, a także wziąć pod uwagę warunki panujące w gospodarstwie, a także wymagania rynku. Wyniki oceny wartości użytkowej bydła mięsnego za rok 2012 przedstawione zostały według podziału administracyjnego kraju. 7

8 4. Populacja czystorasowa Tabela 3. Zmiany ilościowe czystorasowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w latach Rasa Rok * AN AR BD CH GA HH HI LM PI SM SL WB WA RAZEM * - od roku 2007 zestawienie obejmuje tylko krowy Tabela 3 przedstawia zmiany ilościowe w czystorasowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w ciągu ostatnich 10 lat. Do roku 2006 włącznie zestawienie obejmuje zarówno krowy jak i jałówki, od roku 2007 podana jest jedynie liczba krów. W związku z tym wyników za rok 2007 nie należy interpretować jako drastycznego spadku ilości zwierząt. W roku 2012 odnotowano wzrost ogólnej liczby krów z szt. na szt. czyli o 3,13% w stosunku do roku Wzrosła ilość krów w rasach: Limousine, Angus czerwony i czarny, Blonde d Aquitaine, Galloway, Highland i Piemontese. 8

9 Wykres 1. Udział poszczególnych ras w czystorasowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w roku 2012 Wykres przedstawia strukturę żeńskiego czystorasowego pogłowia bydła mięsnego w roku Podobnie jak tabela 3 wykres przedstawia tylko strukturę pogłowia krów. Najliczniejszą rasą podobnie jak w latach ubiegłych jest Limousine. W roku 2012 stanowiła ona 71,02% krów ocenianych, w roku 2011 rasa ta stanowiła 69,75%, a więc nastąpił wzrost populacji tej rasy o 1,27% w stosunku do roku ubiegłego. Drugą pod względem liczebności rasą jest Charolaise. Stanowi ona 13,54% pogłowia krów, w roku 2011 było 14,40%, nastąpił więc nieznaczny spadek o 0,86% w porównaniu do roku ubiegłego. Trzecią rasą pod względem liczebności jest Hereford. Rasa ta stanowi 4,44% pogłowia krów. Zanotowano niewielki spadek ilości krów tej rasy o 0,26%, w roku 2011 stanowiła ona 4,70%. Udział pozostałych ras wynosił łącznie 10,99%, w stosunku do roku 2011 nastąpił nieznaczny spadek, gdzie udział pozostałych ras wynosił łącznie 11,14%.

10 4.1. Masa ciała cieląt po urodzeniu oraz przyrosty dobowe młodzieży Tabela 4. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach jałówki czystorasowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,2 2,1 czarny Pomorskie ,5 3,4 Wielkopolskie ,7 0,6 Zachodniopomorskie ,5 6,0 Razem AN ,6 5,7 Angus Dolnośląskie ,2 1,8 czerwony Kujawsko-Pomorskie ,0 0,0 Mazowieckie ,5 1,5 Pomorskie ,3 0,4 Wielkopolskie ,2 1,1 Zachodniopomorskie ,4 5,4 Razem AR ,1 4,7 Blonde Łódzkie ,5 2,5 d Aquitaine Mazowieckie ,0 0,0 Śląskie ,4 4,8 Wielkopolskie ,7 3,1 Razem BD ,7 4,3 Charolaise Dolnośląskie ,5 4,3 Kujawsko-Pomorskie ,3 1,7 Lubelskie ,9 5,5 Lubuskie ,7 4,2 Łódzkie ,5 4,4 Mazowieckie ,6 3,3 Podlaskie ,8 1,4 Pomorskie ,6 4,2 Świętokrzyskie ,5 1,5 Warmińsko-Mazurskie ,5 5,1 Wielkopolskie ,2 5,4 Zachodniopomorskie ,9 7,9 Razem CH ,1 3,0 Galloway Śląskie ,0 4,0 Razem GA ,0 4,0 Hereford Dolnośląskie ,0 2,1 Kujawsko-Pomorskie ,0 2,4 Lubelskie ,5 6,5 Łódzkie ,5 3,9 Małopolskie ,7 1,2 Mazowieckie ,2 3,1 Opolskie ,8 1,5 Podlaskie ,8 7,5 Pomorskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,6 4,3 Warmińsko-Mazurskie ,7 1,9 Wielkopolskie ,9 2,0 Zachodniopomorskie ,2 1,9 Razem HH ,2 4,1 10

11 Highland Dolnośląskie ,3 1,2 Łódzkie ,3 0,9 Mazowieckie ,6 3,5 Opolskie ,6 2,0 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,7 0,4 Śląskie ,1 1,3 Świętokrzyskie ,5 0,5 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,5 0,4 Razem HI ,4 3,7 Limousine Dolnośląskie ,5 3,6 Kujawsko-Pomorskie ,8 3,2 Lubelskie ,4 4,3 Lubuskie ,5 2,8 Łódzkie ,5 3,4 Małopolskie ,3 2,2 Mazowieckie ,5 3,2 Opolskie ,7 3,2 Podkarpackie ,1 4,2 Podlaskie ,1 4,0 Pomorskie ,6 2,7 Śląskie ,7 5,0 Świętokrzyskie ,7 2,7 Warmińsko-Mazurskie ,2 3,9 Wielkopolskie ,8 3,9 Zachodniopomorskie ,1 4,2 Razem LM ,5 4,1 Piemotese Opolskie ,0 1,5 Podlaskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem PI ,5 3,3 Salers Dolnośląskie ,0 3,3 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,7 2,9 Razem SL ,9 3,0 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,0 1,8 mięsny Opolskie ,0 0,0 Podkarpackie ,0 1,0 Podlaskie ,8 4,1 Warmińsko-Mazurskie ,0 3,3 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,6 3,1 Razem SM ,1 4,0 Welsh Black Mazowieckie ,8 1,4 Opolskie ,2 3,5 Warmińsko-Mazurskie ,0 1,8 Razem WB ,8 4,3 Razem ,4 5,4 11

12 Tabela 5. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach buhajki czystorasowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,5 1,5 czarny Zachodniopomorskie ,9 5,1 Razem AN ,9 5,0 Angus Dolnośląskie ,5 1,9 czerwony Kujawsko-Pomorskie ,5 0,5 Mazowieckie ,3 0,4 Pomorskie ,0 1,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,7 0,4 Zachodniopomorskie ,8 6,0 Razem AR ,2 5,4 Blonde Śląskie ,1 2,7 d Aquitaine Wielkopolskie ,0 4,5 Razem BD ,5 4,4 Charolaise Dolnośląskie ,6 5,8 Kujawsko-Pomorskie ,0 4,8 Lubelskie ,9 6,5 Lubuskie ,2 5,1 Łódzkie ,5 3,3 Mazowieckie ,3 4,8 Podlaskie ,2 2,9 Pomorskie ,1 5,3 Świętokrzyskie ,1 9,7 Warmińsko-Mazurskie ,1 6,0 Wielkopolskie ,9 5,4 Zachodniopomorskie ,1 8,7 Razem CH ,7 6,4 Hereford Dolnośląskie ,5 2,2 Kujawsko-Pomorskie ,5 1,9 Lubelskie ,0 4,1 Łódzkie ,7 3,6 Małopolskie ,6 10,2 Mazowieckie ,9 4,7 Opolskie ,0 1,0 Podlaskie ,0 5,9 Pomorskie ,6 1,2 Świętokrzyskie ,1 5,2 Warmińsko-Mazurskie ,8 2,3 Wielkopolskie ,3 1,6 Zachodniopomorskie ,1 2,3 Razem HH ,7 3,7 Highland Dolnośląskie ,0 1,5 Łódzkie ,0 1,0 Mazowieckie ,1 2,6 Opolskie ,8 1,0 Podlaskie ,5 0,5 Pomorskie ,0 0,0 Śląskie ,6 1,4 Świętokrzyskie ,5 0,5 Wielkopolskie ,4 6,2 Zachodniopomorskie ,9 0,5 Razem HI ,2 4,5 12

13 Limousine Dolnośląskie ,1 5,3 Kujawsko-Pomorskie ,8 3,6 Lubelskie ,2 4,8 Lubuskie ,1 2,6 Łódzkie ,9 3,4 Małopolskie ,3 2,2 Mazowieckie ,5 3,6 Opolskie ,5 4,4 Podkarpackie ,7 3,7 Podlaskie ,0 4,4 Pomorskie ,8 3,2 Śląskie ,0 5,2 Świętokrzyskie ,9 3,1 Warmińsko-Mazurskie ,2 4,2 Wielkopolskie ,0 4,1 Zachodniopomorskie ,9 4,4 Razem LM ,7 4,4 Piemontese Opolskie ,3 0,9 Podlaskie ,0 2,0 Razem PI ,0 4,7 Salers Dolnośląskie ,0 2,0 Zachodniopomorskie ,2 2,4 Razem SL ,7 2,7 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,8 2,1 mięsny Podlaskie ,3 7,0 Warmińsko-Mazurskie ,4 4,9 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 3,4 Razem SM ,5 5,3 Wagyu Pomorskie ,0 0,0 Razem WA ,0 0,0 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,1 2,8 Razem WB ,0 2,9 Razem ,0 5,6 Tabele 4 i 5 przedstawiają średnie masy ciała po urodzeniu czystorasowych jałówek i buhajków. Średnia masa urodzeniowa jałówek wynosiła 33,4 kg dla populacji wynoszącej 8642 szt. Najlżejsze były jałówki rasy Highland Cattle z masą urodzeniową wynoszącą średnio 23,4 kg, najcięższe były jałówki rasy Charolaise z masą ciała urodzeniową wynoszącą średnio 41,1 kg. Masa urodzeniowa jałówek wahała się w granicach kg. Średnia masa urodzeniowa buhajków wynosiła 38,0 kg dla populacji wynoszącej 7989 szt. Najlżejsze były buhajki rasy Highland Cattle z masą urodzeniową wynoszącą średnio 26,2 kg, najcięższe natomiast były buhajki rasy Charolaise z masą urodzeniową wynoszącą średnio 44,7 kg. Masa urodzeniowa buhajków waha się w granicach kg. 13

14 Tabela 6. Średnie masy ciała (kg) jałówek czystorasowych w wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,5 19,5 czarny Pomorskie ,9 21,3 Wielkopolskie ,8 7,2 Zachodniopomorskie ,4 29,1 Razem AN ,0 28,1 Angus Dolnośląskie ,1 17,9 czerwony Kujawsko-Pomorskie ,0 0,0 Pomorskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,3 8,5 Zachodniopomorskie ,4 30,1 Razem AR ,9 28,2 Blonde Łódzkie ,5 7,5 D Aquitaine Śląskie ,8 18,9 Wielkopolskie ,8 18,9 Razem BD ,5 21,3 Charolaise Dolnośląskie ,5 33,8 Kujawsko-Pomorskie ,9 18,8 Lubelskie ,3 41,8 Lubuskie ,1 37,3 Łódzkie ,9 52,4 Mazowieckie ,4 18,6 Podlaskie ,0 18,3 Pomorskie ,0 25,7 Warmińsko-Mazurskie ,9 30,3 Wielkopolskie ,2 28,9 Zachodniopomorskie ,3 25,1 Razem CH ,0 24,6 Galloway Śląskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem GA ,0 19,0 Hereford Dolnośląskie ,1 25,2 Kujawsko-Pomorskie ,3 16,8 Lubelskie ,2 46,3 Łódzkie ,5 34,4 Małopolskie ,2 28,3 Mazowieckie ,6 39,1 Opolskie ,1 19,5 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,8 31,0 Pomorskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,2 28,1 Warmińsko-Mazurskie ,0 20,3 Wielkopolskie ,8 40,3 Zachodniopomorskie ,0 27,2 Razem HH ,8 31,7 14

15 Highland Łódzkie ,0 0,0 Mazowieckie ,0 22,5 Opolskie ,0 28,9 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,0 2,7 Śląskie ,7 12,3 Świętokrzyskie ,5 4,9 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 16,4 Razem HI ,1 36,8 Limousine Dolnośląskie ,9 31,2 Kujawsko-Pomorskie ,2 29,8 Lubelskie ,0 41,1 Lubuskie ,8 29,1 Łódzkie ,8 47,9 Małopolskie ,4 17,7 Mazowieckie ,9 18,9 Opolskie ,4 21,4 Podkarpackie ,9 27,4 Podlaskie ,4 28,4 Pomorskie ,8 24,6 Śląskie ,4 42,2 Świętokrzyskie ,6 34,3 Warmińsko-Mazurskie ,0 27,8 Wielkopolskie ,0 17,7 Zachodniopomorskie ,6 32,2 Razem LM ,3 13,7 Piemontese Opolskie ,5 34,3 Podlaskie ,0 10,0 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem PI ,7 37,6 Salers Dolnośląskie ,5 29,2 Zachodniopomorskie ,3 22,3 Razem SL ,6 24,9 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,5 34,9 mięsny Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,7 39,1 Warmińsko-Mazurskie ,0 15,9 Zachodniopomorskie ,0 31,4 Razem SM ,6 31,0 Welsh black Mazowieckie ,0 14,1 Opolskie ,2 28,7 Warmińsko-Mazurskie ,5 19,2 Razem WB ,6 27,7 RAZEM ,6 41,9 15

16 Tabela 7. Średnie masy ciała (kg) buhajków czystorasowych w wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,6 36,2 czarny Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,4 34,2 Razem AN ,2 34,4 Angus Kujawsko-Pomorskie ,3 7,5 czerwony Pomorskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 13,0 Zachodniopomorskie ,6 52,0 Razem AR ,5 24,4 Blonde Śląskie ,6 34,4 d Aquitaine Wielkopolskie ,2 41,2 Razem BD ,1 41,5 Charolaise Dolnośląskie ,9 38,5 Kujawsko-Pomorskie ,3 17,0 Lubelskie ,2 35,3 Lubuskie ,4 25,7 Łódzkie ,0 68,2 Mazowieckie ,0 22,4 Podlaskie ,0 19,3 Pomorskie ,3 22,8 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 34,0 Wielkopolskie ,1 34,3 Zachodniopomorskie ,8 35,3 Razem CH ,9 20,8 Galloway Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem GA ,0 0,0 Hereford Dolnośląskie ,5 22,5 Kujawsko-Pomorskie ,8 28,8 Lubelskie ,4 48,5 Łódzkie ,1 23,7 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,9 38,9 Opolskie ,0 20,4 Podkarpackie ,0 20,0 Podlaskie ,1 38,0 Pomorskie ,3 7,5 Świętokrzyskie ,7 30,5 Warmińsko-Mazurskie ,9 20,7 Wielkopolskie ,5 49,0 Zachodniopomorskie ,8 23,0 Razem HH ,9 22,4 Highland Łódzkie ,5 2,5 Mazowieckie ,9 23,6 Opolskie ,5 35,6 Podlaskie ,0 29,4 Pomorskie ,4 17,2 Śląskie ,6 10,2 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,7 17,9 Razem HI ,2 44,1 16

17 Limousine Dolnośląskie ,7 43,7 Kujawsko-Pomorskie ,7 16,5 Lubelskie ,1 40,0 Lubuskie ,7 25,5 Łódzkie ,0 49,6 Małopolskie ,1 22,9 Mazowieckie ,6 21,5 Opolskie ,9 62,4 Podkarpackie ,5 41,4 Podlaskie ,0 29,6 Pomorskie ,5 25,1 Śląskie ,7 38,6 Świętokrzyskie ,5 35,3 Warmińsko-Mazurskie ,3 27,8 Wielkopolskie ,2 26,6 Zachodniopomorskie ,4 31,7 Razem LM ,5 11,7 Piemontese Opolskie ,2 22,1 Razem PI ,2 22,1 Salers Dolnośląskie ,8 35,7 Zachodniopomorskie ,7 39,2 Razem SL ,8 39,5 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,0 11,0 mięsny Podlaskie ,1 62,3 Warmińsko-Mazurskie ,4 23,6 Zachodniopomorskie ,8 37,9 Razem SM ,8 40,6 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,3 32,0 Razem WB ,6 32,2 RAZEM ,2 47,1 W tabelach 6 i 7 przedstawiono średnie masy ciała jałówek i buhajków standaryzowane na wiek 210 dni. Masa ciała populacji jałówek w ilości 7998 szt. w tym wieku wynosiła średnio 236,6 kg, najlżejsze były jałówki rasy Highland Cattle (80 kg), a najcięższe jałówki rasy Limousine (401 kg). Masa ciała populacji buhajków w ilości 7093 szt. w wieku 210 dni wynosiła średnio 257,2 kg, najlżejsze były buhajki rasy Highland Cattle (80 kg), a najcięższe buhajki rasy Charolaise (450 kg). Najwyższą średnią masą ciała odznaczały się jałówki rasy Charolaise, która wynosiła 278 kg. Najwyższą średnią masą ciała zanotowano wśród buhajków rasy Simentaler, która wynosiła 306,8 kg. 17

18 Tabela 8. Średnie przyrosty dzienne (g) jałówek czystorasowych do wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,1 101,5 czarny Pomorskie ,0 47,4 Wielkopolskie ,5 19,8 Zachodniopomorskie ,6 159,2 Razem AN ,8 148,0 Angus Dolnośląskie ,6 51,4 czerwony Kujawsko-Pomorskie ,0 0,0 Pomorskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,8 16,5 Zachodniopomorskie ,9 106,9 Razem AR ,3 101,4 Blonde Łódzkie ,5 66,5 d Aquitaine Śląskie ,8 47,4 Wielkopolskie ,2 89,7 Razem BD ,4 87,2 Charolaise Dolnośląskie ,3 134,9 Kujawsko-Pomorskie ,2 37,2 Lubelskie ,4 217,5 Lubuskie ,4 246,3 Łódzkie ,2 30,9 Mazowieckie ,0 79,6 Podlaskie ,6 48,6 Pomorskie ,0 53,7 Warmińsko-Mazurskie ,1 96,6 Wielkopolskie ,0 88,4 Zachodniopomorskie ,6 113,6 Razem CH ,9 141,6 Galloway Śląskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem GA ,5 70,0 Hereford Dolnośląskie ,3 74,5 Kujawsko-Pomorskie ,8 73,5 Lubelskie ,5 167,8 Łódzkie ,7 168,8 Małopolskie ,0 114,7 Mazowieckie ,1 162,3 Opolskie ,6 42,6 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,4 77,0 Pomorskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,0 132,4 Warmińsko-Mazurskie ,0 61,5 Wielkopolskie ,1 92,9 Zachodniopomorskie ,8 30,1 Razem HH ,6 64,1 18

19 Highland Łódzkie ,0 0,0 Mazowieckie ,3 74,0 Opolskie ,1 103,3 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,5 1,5 Śląskie ,5 50,9 Świętokrzyskie ,0 74,8 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,2 66,7 Razem HI ,6 157,7 Limousine Dolnośląskie ,9 101,9 Kujawsko-Pomorskie ,4 96,2 Lubelskie ,6 176,0 Lubuskie ,5 91,8 Łódzkie ,6 140,5 Małopolskie ,2 184,8 Mazowieckie ,2 60,7 Opolskie ,0 61,1 Podkarpackie ,3 101,0 Podlaskie ,1 99,1 Pomorskie ,7 55,3 Śląskie ,4 139,7 Świętokrzyskie ,3 109,9 Warmińsko-Mazurskie ,0 70,1 Wielkopolskie ,1 80,7 Zachodniopomorskie ,3 131,3 Razem LM ,7 63,6 Piemontese Opolskie ,7 64,0 Podlaskie ,5 62,5 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem PI ,8 131,0 Salers Dolnośląskie ,2 117,9 Zachodniopomorskie ,8 98,0 Razem SL ,3 99,0 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,8 94,0 mięsny Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,6 120,8 Warmińsko-Mazurskie ,3 85,9 Zachodniopomorskie ,9 114,3 Razem SM ,5 72,7 Welsh black Mazowieckie ,4 61,2 Opolskie ,4 43,4 Warmińsko-Mazurskie ,9 96,5 Razem WB ,2 90,2 RAZEM ,0 178,1 19

20 Tabela 9. Średnie przyrosty dzienne (g) buhajków czystorasowych do wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,7 170,7 czarny Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,5 193,4 Razem AN ,3 150,2 Angus Kujawsko-Pomorskie ,3 24,6 czerwony Pomorskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,3 10,3 Zachodniopomorskie ,5 190,0 Razem AR ,8 63,0 Blonde Śląskie ,7 43,0 d Aquitaine Wielkopolskie ,9 161,2 Razem BD ,3 152,6 Charolaise Dolnośląskie ,9 141,9 Kujawsko-Pomorskie ,9 83,6 Lubelskie ,1 183,2 Lubuskie ,6 250,7 Łódzkie ,1 167,2 Mazowieckie ,8 85,9 Podlaskie ,2 71,1 Pomorskie ,1 66,8 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,5 110,1 Wielkopolskie ,3 107,2 Zachodniopomorskie ,6 127,4 Razem CH ,3 149,8 Galloway Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem GA ,0 0,0 Hereford Dolnośląskie ,0 24,0 Kujawsko-Pomorskie ,7 107,3 Lubelskie ,2 264,3 Łódzkie ,8 87,7 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,0 166,3 Opolskie ,3 51,3 Podkarpackie ,0 71,0 Podlaskie ,3 74,5 Pomorskie ,3 16,4 Świętokrzyskie ,3 168,9 Warmińsko-Mazurskie ,8 56,0 Wielkopolskie ,6 124,9 Zachodniopomorskie ,0 159,3 Razem HH ,0 157,9 Highland Łódzkie ,5 39,4 Mazowieckie ,7 71,8 Opolskie ,2 154,5 Podlaskie ,0 10,1 Pomorskie ,6 13,8 Śląskie ,6 61,3 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 66,1 Razem HI ,8 163,8 20

21 Limousine Dolnośląskie ,6 129,1 Kujawsko-Pomorskie ,1 56,7 Lubelskie ,5 163,4 Lubuskie ,2 45,4 Łódzkie ,1 152,1 Małopolskie ,4 162,6 Mazowieckie ,8 62,7 Opolskie ,5 195,7 Podkarpackie ,3 164,9 Podlaskie ,3 94,8 Pomorskie ,1 51,4 Śląskie ,5 186,2 Świętokrzyskie ,8 143,2 Warmińsko-Mazurskie ,4 59,9 Wielkopolskie ,9 145,7 Zachodniopomorskie ,0 135,1 Razem LM ,6 46,8 Piemontese Opolskie ,2 96,8 Razem PI ,2 96,8 Salers Dolnośląskie ,2 95,2 Zachodniopomorskie ,9 168,0 Razem SL ,5 163,4 Simentaler Kujawsko-Pomorskie ,0 43,0 mięsny Podlaskie ,3 201,2 Warmińsko-Mazurskie ,0 68,1 Zachodniopomorskie ,9 162,8 Razem SM ,2 178,0 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,2 69,7 Razem WB ,8 68,5 RAZEM ,1 180,7 Tabele 8 i 9 zawierają wartości średnich przyrostów dziennych do 210 dnia życia jałówek i buhajków. Średnie przyrosty jałówek do 210 dnia życia wynosiły 952,0 g, najmniejszymi średnimi przyrostami charakteryzowały się jałówki rasy Highland Cattle (607,6 g), a największymi średnimi przyrostami charakteryzowały się jałówki rasy Blonde d Aqiutaine (1126,4 g). Średnie przyrosty buhajków do 210 dnia życia wynosiły 1028,1 g, najmniejszymi średnimi przyrostami charakteryzowały się buhajki rasy Highland Cattle (689,8 g), a największymi średnimi przyrostami charakteryzowały się buhajki rasy Simentaler Mięsny (1330,2 g). Maksymalny dzienny przyrost u jałówek wynosił 1861 g (jałówka rasy Charolaise), a u buhajków 1879 g (buhajek rasy Charolaise). 21

22 5. Populacja mieszańcowa Tabela 10. Zmiany ilościowe w mieszańcowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w latach Rasa Rok * AN AR BD CH HH HI LM MR PI SM SL WB WA RAZEM * - od roku 2007 zestawienie obejmuje tylko krowy Podobnie jak w populacji czystorasowej w tabeli 10 populacja mieszańcowa do roku 2006 włącznie przedstawia dane dotyczące krów i jałówek, od roku 2007 dane dotyczą tylko i wyłącznie krów. W roku 2012 populacja żeńska krów mieszańców zmniejszyła się z 7459 szt. na 7070 szt. w stosunku do roku 2011, spadek ten wynosił 5,21 %. Wzrost liczebności zanotowano w przypadku mieszańców rasy Wagyu. 22

23 Wykres 2. Udział poszczególnych ras w mieszańcowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w roku 2012 Na wykresie 2 przedstawiono udział poszczególnych ras w mieszańcowej populacji żeńskiej bydła mięsnego w roku Podobnie jak w latach ubiegłych dominującą rasą do krzyżowania jest Limousine, udział mieszańców tej rasy wynosi 90,37%. W stosunku do roku ubiegłego zanotowano wzrost o 1,18%. Drugą grupą pod względem liczebności są mieszańce rasy Charolaise. Udział ich w populacji mieszańcowej wynosi 3,69%, w stosunku do roku 2011 zmniejszył się o 0,36%. Pozostałe 5,94% stanowią krowy mieszańce ras: Angus czarny i czerwony, Blonde d Aquitaine, Hereford, Highland Cattle, Piemontese, Salers, Simentaler mięsny, Wagyu, Welsh Black. 23

24 5.1. Masa ciała cieląt po urodzeniu oraz przyrosty dobowe młodzieży Tabela 11. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach jałówki mieszańcowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,0 2,5 czarny Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 3,0 Zachodniopomorskie ,6 5,3 Razem AN ,2 3,0 Angus Kujawsko-Pomorskie ,0 1,3 czerwony Pomorskie ,5 0,5 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,7 1,7 Razem AR ,8 4,2 Blonde Łódzkie ,0 0,0 d Aquitaine Wielkopolskie ,4 2,3 Razem BD ,0 3,4 Charolaise Dolnośląskie ,7 4,8 Kujawsko-Pomorskie ,1 3,2 Lubelskie ,4 5,8 Lubuskie ,0 0,0 Łódzkie ,8 4,1 Mazowieckie ,1 2,7 Podkarpackie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,5 1,5 Warmińsko-Mazurskie ,6 2,7 Wielkopolskie ,0 8,1 Zachodniopomorskie ,5 0,5 Razem CH ,6 4,0 Galloway Śląskie ,0 1,0 Razem GA ,0 1,0 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,8 1,9 Lubelskie ,6 1,6 Lubuskie ,0 0,0 Łódzkie ,8 3,3 Mazowieckie ,7 1,9 Opolskie ,8 2,3 Podkarpackie ,5 0,5 Podlaskie ,3 6,0 Świętokrzyskie ,5 2,5 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,5 0,5 Zachodniopomorskie ,8 3,2 Razem HH ,6 5,2 Highland Opolskie ,0 0,0 Razem HI ,0 0,0 24

25 Limousine Dolnośląskie ,0 3,5 Kujawsko-Pomorskie ,7 2,8 Lubelskie ,8 4,8 Lubuskie ,3 2,8 Łódzkie ,1 3,5 Małopolskie ,0 3,0 Mazowieckie ,8 3,2 Opolskie ,7 3,5 Podkarpackie ,0 6,6 Podlaskie ,2 4,0 Pomorskie ,7 3,0 Śląskie ,0 4,1 Świętokrzyskie ,7 3,3 Warmińsko-Mazurskie ,1 3,0 Wielkopolskie ,3 3,1 Zachodniopomorskie ,9 2,1 Razem LM ,0 1,8 Piemontese Opolskie ,3 1,4 Podlaskie ,5 9,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem PI ,6 5,9 Salers Warmińsko-Mazurskie ,6 1,8 Razem SL ,6 1,8 Simentaler Lubuskie ,2 0,8 mięsny Opolskie ,6 2,8 Podkarpackie ,3 3,0 Zachodniopomorskie ,5 3,3 Razem SM ,4 4,4 Wagyu Pomorskie ,5 3,3 Razem WA ,5 3,3 Welsh black Mazowieckie ,8 4,4 Opolskie ,6 4,4 Warmińsko-Mazurskie ,6 2,7 Razem WB ,6 5,3 Razem ,3 5,0 25

26 Tabela 12. Średnie masy ciała (kg) cieląt po urodzeniu w zależności od rasy w poszczególnych województwach buhajki mieszańcowe Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,4 2,6 czarny Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,3 2,4 Zachodniopomorskie ,0 6,9 Razem AN ,1 3,3 Angus Dolnośląskie ,0 0,0 czerwony Kujawsko-Pomorskie ,5 0,5 Mazowieckie ,6 1,3 Pomorskie ,5 0,5 Warmińsko-Mazurskie ,0 5,0 Wielkopolskie ,5 4,2 Zachodniopomorskie ,6 3,6 Razem AR ,9 3,2 Blonde Łódzkie ,5 1,5 d Aquitaine Śląskie ,4 1,2 Wielkopolskie ,2 3,0 Razem BD ,0 3,2 Charolaise Dolnośląskie ,9 5,8 Kujawsko-Pomorskie ,3 5,1 Lubelskie ,6 2,8 Łódzkie ,7 4,6 Mazowieckie ,8 3,1 Opolskie ,0 1,0 Podlaskie ,0 0,0 Pomorskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,3 2,9 Wielkopolskie ,2 5,6 Zachodniopomorskie ,2 1,6 Razem CH ,8 5,7 Hereford Dolnośląskie ,6 0,9 Kujawsko-Pomorskie ,6 1,8 Lubelskie ,2 1,2 Łódzkie ,2 2,1 Mazowieckie ,5 0,5 Opolskie ,0 1,0 Podlaskie ,4 8,4 Warmińsko-Mazurskie ,5 2,5 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,0 2,0 Razem HH ,1 4,5 Highland Opolskie ,0 0,0 Śląskie ,0 0,0 Razem HI ,0 3,0 26

27 Limousine Dolnośląskie ,8 3,4 Kujawsko-Pomorskie ,9 2,9 Lubelskie ,5 4,4 Lubuskie ,5 4,6 Łódzkie ,1 3,2 Małopolskie ,8 2,7 Mazowieckie ,7 3,6 Opolskie ,1 2,8 Podkarpackie ,6 7,0 Podlaskie ,9 4,9 Pomorskie ,1 2,8 Śląskie ,0 1,4 Świętokrzyskie ,2 2,5 Warmińsko-Mazurskie ,6 2,2 Wielkopolskie ,8 3,6 Zachodniopomorskie ,6 3,8 Razem LM ,4 1,6 Piemontese Opolskie ,0 2,0 Podlaskie ,2 10,2 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem PI ,1 9,3 Salers Warmińsko-Mazurskie ,6 3,1 Razem SL ,6 3,1 Simentaler Lubuskie ,0 0,0 mięsny Łódzkie ,5 2,5 Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 0,0 Podkarpackie ,3 3,8 Podlaskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,7 1,4 Razem SM ,9 3,2 Wagyu Pomorskie ,9 9,5 Razem WA ,9 9,5 Welsh black Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,5 1,5 Razem WB ,6 5,6 Razem ,6 5,2 W tabelach 11 i 12 przedstawiono średnie masy po urodzeniu mieszańcowych jałowek i buhajków. Średnia masa urodzeniowa w populacji 3209 jałówek wynosiła 34,3 kg i wahała się w granicach kg. Najlżesze były jałówki rasy Highland Cattle osiągające średnio masę 21 kg, najcięższe były jałówki rasy Charolaise ważące średnio 39,6 kg. Buhajki mieszańcowe poddane ocenie w ilości 3190 szt. osiągały masę ciała po urodzeniu średnio 36,6 kg, wahała się ona w granicach kg. Najlżesze były buhajki rasy Highland Cattle ważące średnio 21 kg, najcięższe były buhajki rasy Charolaise osiągające średnią masę 41,8 kg. 27

28 Tabela 13. Średnie masy ciała (kg) jałówek mieszańcowych w wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,7 30,1 czarny Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 2,0 Zachodniopomorskie ,6 26,4 Razem AN ,8 34,2 Angus Kujawsko-Pomorskie ,5 13,9 czerwony Pomorskie ,2 21,4 Warmińsko-Mazurskie ,5 23,8 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,3 25,3 Razem AR ,6 29,4 Blonde Śląskie ,3 19,0 d Aquitaine Świętokrzyskie ,5 7,5 Wielkopolskie ,4 21,3 Razem BD ,0 25,0 Charolaise Dolnośląskie ,5 37,5 Kujawsko-Pomorskie ,0 27,6 Lubelskie ,6 11,8 Lubuskie ,0 0,0 Łódzkie ,0 17,7 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,7 20,1 Wielkopolskie ,0 20,1 Zachodniopomorskie ,5 18,5 Razem CH ,7 16,3 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,7 42,9 Lubelskie ,0 0,0 Lubuskie ,0 0,0 Łódzkie ,6 54,8 Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,7 15,8 Podkarpackie ,5 1,5 Podlaskie ,0 50,9 Świętokrzyskie ,5 27,5 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,7 41,4 Razem HH ,9 31,7 Highland Zachodniopomorskie ,2 5,7 Razem HI ,2 5,7 28

29 Limousine Dolnośląskie ,9 23,2 Kujawsko-Pomorskie ,6 21,6 Lubelskie ,3 37,8 Lubuskie ,5 25,0 Łódzkie ,4 25,4 Małopolskie ,0 0,0 Mazowieckie ,1 18,8 Opolskie ,3 41,1 Podkarpackie ,4 24,6 Podlaskie ,1 18,3 Pomorskie ,0 24,9 Śląskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,3 26,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 24,3 Wielkopolskie ,9 17,1 Zachodniopomorskie ,3 15,2 Razem LM ,9 19,2 Piemotese Opolskie ,3 39,6 Podlaskie ,7 13,9 Zachodniopomorskie ,0 35,0 Razem PI ,7 18,0 Salers Warmińsko-Mazurskie ,2 30,4 Razem SL ,2 30,4 Simentaler Lubuskie ,0 7,8 mięsny Opolskie ,0 10,0 Podkarpackie ,5 3,5 Zachodniopomorskie ,1 26,3 Razem SM ,7 29,2 Wagyu Pomorskie ,5 16,6 Razem WA ,5 16,6 Welsh black Mazowieckie ,0 31,3 Opolskie ,2 17,3 Warmińsko-Mazurskie ,0 17,1 Razem WB ,1 28,6 Razem ,8 25,6 29

30 Tabela 14. Średnie masy ciała (kg) buhajków mieszańcowych w wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,3 25,1 czarny Wielkopolskie ,8 8,6 Zachodniopomorskie ,4 37,4 Razem AN ,3 31,7 Angus Kujawsko-Pomorskie ,8 14,1 czerwony Pomorskie ,0 21,0 Warmińsko-Mazurskie ,6 16,9 Wielkopolskie ,0 4,0 Zachodniopomorskie ,2 38,3 Razem AR ,3 15,5 Blonde Łódzkie ,3 81,0 d Aquitaine Śląskie ,3 29,1 Wielkopolskie ,5 31,3 Razem BD ,3 40,5 Charolaise Dolnośląskie ,7 34,8 Kujawsko-Pomorskie ,7 21,6 Łódzkie ,2 21,3 Mazowieckie ,6 14,3 Opolskie ,3 23,6 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,0 20,0 Warmińsko-Mazurskie ,5 31,5 Wielkopolskie ,0 25,6 Zachodniopomorskie ,5 12,5 Razem CH ,3 37,6 Hereford Dolnośląskie ,0 0,0 Kujawsko-Pomorskie ,0 0,0 Lubelskie ,6 48,9 Łódzkie ,5 33,5 Mazowieckie ,0 29,5 Opolskie ,0 0,0 Podkarpackie ,0 0,0 Podlaskie ,3 28,0 Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,6 17,3 Zachodniopomorskie ,0 15,6 Razem HH ,4 25,2 Highland Śląskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,6 11,2 Razem HI ,2 44,4 30

31 Limousine Dolnośląskie ,5 35,4 Kujawsko-Pomorskie ,3 27,0 Lubelskie ,4 41,5 Lubuskie ,6 9,9 Łódzkie ,8 32,1 Mazowieckie ,0 31,4 Opolskie ,9 45,8 Podkarpackie ,7 34,6 Podlaskie ,3 25,0 Pomorskie ,6 25,4 Śląskie ,0 0,0 Świętokrzyskie ,0 19,3 Warmińsko-Mazurskie ,3 26,9 Wielkopolskie ,3 33,8 Zachodniopomorskie ,7 29,7 Razem LM ,8 17,3 Piemontese Mazowieckie ,5 7,5 Opolskie ,2 26,0 Podlaskie ,5 34,5 Zachodniopomorskie ,0 0,0 Razem PI ,0 31,0 Salers Warmińsko-Mazurskie ,6 26,2 Razem SL ,6 26,2 Simentaler Lubuskie ,0 0,0 mięsny Łódzkie ,0 0,0 Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,0 13,6 Podlaskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,2 32,6 Razem SM ,7 23,8 Wagyu Pomorskie ,3 17,9 Razem WA ,3 17,9 Welsh black Mazowieckie ,0 10,0 Warmińsko-Mazurskie ,7 17,0 Razem WB ,3 42,9 Razem ,0 38,0 W tabelach 13 i 14 przedstwione zostały średnie masy ciała standaryzowanych na 210 dni jałówek i buhajków mieszańcowych. Średnia masa ocenionych 2892 szt. jałówek mieszańcowych standaryzowana na 210 dni wynosila 237,8 kg. Najlżejsze były jałówki mieszańców rasy Highland Cattle o średniej masie ciała 166,2 kg, najcięższe były jałówki mieszańce rasy Blonde d Aquitaine o średniej masie ciała 274 kg. Średnia masa ocenionych 2749 buhajków mieszańcowych standaryzowana na 210 dni wynosiła 254 kg. Najlżejsze były buhajki mieszańce rasy Highland Cattle o średniej masie ciała 146 kg, najcięższe były buhajki mieszańce rasy Blonde d Aquitaine o średniej masie ciała 289,3 kg. 31

32 Tabela 15. Średnie przyrosty dzienne (g) jałówek mieszańcowych do wieku 210 dni w zależności od rasy i województwa Rasa Województwo Liczba Min. Max. Średnia Odch. St. Angus Lubelskie ,6 136,7 czarny Warmińsko-Mazurskie ,0 0,0 Wielkopolskie ,0 15,0 Zachodniopomorskie ,4 142,7 Razem AN ,0 153,7 Angus Kujawsko-Pomorskie ,1 28,8 czerwony Pomorskie ,2 11,1 Warmińsko-Mazurskie ,2 60,3 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,3 84,9 Razem AR ,6 97,7 Blonde Śląskie ,0 41,2 d Aquitaine Świętokrzyskie ,0 5,0 Wielkopolskie ,0 81,1 Razem BD ,6 83,7 Charolaise Dolnośląskie ,8 140,9 Kujawsko-Pomorskie ,6 17,5 Lubelskie ,0 44,3 Lubuskie ,0 0,0 Łódzkie ,3 96,9 Świętokrzyskie ,0 0,0 Warmińsko-Mazurskie ,7 120,0 Wielkopolskie ,3 113,7 Zachodniopomorskie ,5 50,5 Razem CH ,3 67,0 Galloway Śląskie ,5 23, ,5 23,5 Hereford Kujawsko-Pomorskie ,5 114,2 Lubelskie ,0 0,0 Lubuskie ,0 0,0 Łódzkie ,3 79,7 Mazowieckie ,0 0,0 Opolskie ,7 54,4 Podkarpackie ,5 29,5 Podlaskie ,0 70,9 Świętokrzyskie ,0 65,0 Warmińsko-Mazurskie ,5 107,5 Wielkopolskie ,0 0,0 Zachodniopomorskie ,7 150,3 Razem HH ,6 100,0 Highland Zachodniopomorskie ,5 29,7 Razem HI ,5 29,7 32