U L T R A ZAKŁAD BADAŃ MATERIAŁÓW

Transkrypt

1 U L T R A ZAKŁAD BADAŃ MATERIAŁÓW Wrocław, Głogowska 4/55, tel/fax Wrocław, Harcerska 42, tel tel. kom e.mail: krymos@pwr.wroc.pl ultrasonic@home.pl NIP: Nr. ewidencji U.M. Wrocław CYFROWE ULTRADŹWIĘKOWE DEFEKTOSKOPY CUD04 Instrukcja obsługi Opracował: mgr inż. Władysław Michnowski Wrocław

2 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 2 1.OPIS Defektoskop CUD9900 jest uniwersalnym przyrządem do ultradźwiękowych badań materiałów od wielu lat stosowanych jako podstawowa metoda badań nieniszczących elementów głównie metalowych. Defektoskop CUD9900 zbudowany w technice cyfrowej ma bardzo przydatne i różnorodne możliwości zastosowania, a ich wybór zależy tylko od potrzeb i uznania badającego. Złożone i zróżnicowane możliwości defektoskopu CUD mogą być wykorzystywane w całości lub w części na przykład tylko na poziomie I lub I i II., lub rejestracji wad skanerem itd. Instrukcja niniejsza ponadto w załącznikach zawiera różne informacje związane z badaniami ultradźwiękowymi w odniesieniu do defektoskopów CUD np. Oceny wielkości wad, tłumienie fal ultradźwiękowych itd. Dla przejrzystości i ułatwienia korzystania z tych wielu możliwości defektoskopu zgrupowano je jako pięć poziomów dostępu lub mówiąc inaczej można realizować coraz to bardziej złożone cele w przy użyciu CUD a.. Poziom I to najprostsze i podstawowe użycie defektoskopu ale najbardziej powszechne ze względu na istniejący bogaty i obowiązujący zestaw norm. Użycie defektoskopu na tym poziomie to podobnie jak dla dawnych defektoskopów analogowych sposób obsługi jest naturalny i nie wymaga nawet studiowania instrukcji obsługi. Jedynie potrzebna jest adaptacja polegająca na tym że potencjometry (pokrętła) dawnych defektoskopów analogowych zastąpiono sześcioma klawiszami na płycie czołowej oraz wędrującym po ekranie kursorem. Szczegóły w rozdziale.2.. Poziom II to szereg ułatwień które posiada defektoskop i które są uzupełnieniem i wzbogaceniem możliwości na poziomie dostępu I. Zbiór tych funkcji ułatwień jest dość bogaty i jest stale rozbudowywany. Badający dla ułatwienia badań może z istniejącego zbioru wybierać dość dowolnie w miarę potrzeb wbudowane funkcje, a nawet używać je łącznie w różnych kombinacjach. Przykłady funkcji ułatwień w defektoskopie to: - w pełni zautomatyzowana podstawa czasu z jednostkami metrycznymi i calowymi oraz w rzutach dla głowic kątowych, a także w mikrosekundach - zautomatyzowane oceny wielkości wad według OWR (AVG, DGS) lub DAC - katalogi parametrów głowic i badanych materiałów, - samoczynne wywoływane z pamięci nastawień defektoskopu do określonego badania itd. Spis i sposób wykorzystania tych funkcji podano w rozdziale 3 Poziom III Skaner - Rejestracja Sonogram defektoskop posiada wbudowany na stałe skaner pozwalający na rejestrację wyników badań. Zarejestrowane wyniki badań pozwalają na wydruki map wad (niezgodności) rozległych oraz wad punktowych. Wielkości zarejestrowanych wady punktowych oraz nasilenie wad rozległych mogą być podawane w systemie ocen OWR-AVG-DGS (Europa) lub DAC (Ameryka). Skaner może być wykorzystywany jako część procedury (poziom V) i służyć do zautomatyzowanej oceny badanego elementu według wybranej normy. Sposób wykorzystania skanera podano w rozdziale..4. Poziom IV - Komputer Wymiana - Naprawa załączany do defektoskopu program CUDcomander pozwala na podłączenie go do dowolnego komputera z Widows 95/98 lub Pozwala to na swobodną wymianę danych oraz programów w obie strony między komputerem, a defektoskopem. Program CUDcomander umożliwia także naprawę defektoskopu związaną z ewentualnym uszkodzeniem jego softwaru przez zewnętrzne silne zakłócenia. Naprawa ta realizowana jest jednym naciśnięciem odpowiedniego klawisza. Sposób współpracy defektoskopu z komputerem podano w rozdziale 5

3 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 3 Poziom V Procedury przedmiotowe to użycie defektoskopu do badania przedmiotu (elementu) według sposobu określonego w normie, w procedurach defektoskop podaje np. rysunki, parametry badania, wyposażenie i sposób użycia, kolejne fazy badania itd. Ponadto w wysokim stopniu zautomatyzowane są wydruki protokółów. Przykłady badań według opracowanych procedur przedmiotowych Spoiny według normy PN-89/M i ( wbudowana nie odpłatnie na stałe w defektoskop) Spoiny norma europejska. EN 1712 i EN 1714 Spoiny według instrukcji IBUS-R/99 Blachy norma BN-74/0601 Osie zestawów kołowych BN-75/3518: BN 77/ itd. Badanie według każdej z tych procedur jest wykonywane według właściwej dla niej instrukcji obsługi. Wprowadzony podział na pięć poziomów dostępu do defektoskopu ma znaczenie jedynie informacyjne w rzeczywistości dostęp do funkcji związanych z dowolnym poziomem dostępu jest możliwy przy realizacji zadań z innego dowolnego poziomu. Szczegóły w rozdziale 6 UWAGA Defektoskop CUD9900 może być używany na dwa sposoby: Sposób I jako samodzielny defektoskop (rozdziały 2 6). Sposób II jako przystawka do komputera wtedy można używać mysz i klawiatury komputera, a ekranem defektoskopu jest monitor komputera itd. Szczegóły w rozdziale Poziom dostępu I Proste zastosowania defektoskopu CUD 2.1. Płyta czołowa funkcje klawiszy ESC-Uruchomienie defektoskopu -cofanie funkcji do poprzedniej Wyłączanie awaryjne defektoskopu15 sek Edytor tekstu - usuwanie znaku Przesuwanie kursora po ekranie w kierunku strzałki Edytor tekstu wybieranie znaków i spacji Enter uaktywnianie zaznaczonej kursorem funkcji Rys 1. Płyta czołowa defektoskopu Klawisze którym przypisano więcej niż jedną funkcję realizują jej zmianę automatycznie.

4 2.2. Podłączenie głowic ultradźwiękowych. Instrukcja CUD Nr02/01 str V komputer Skaner Def Rys 2 Schemat rozmieszczenia gniazd defektoskopu W przedstawionym schemacie gniazd wtykowych na górnej ścianie defektoskopu 5 i 6 są gniazdami do podłączania głowic ultradźwiękowych badawczych. Gniazda 3 i 4 służą do głowic skanera. Przy głowicach podwójnych lub przy pracy dwoma głowicami (funkcja znaku I/II Rys 2) nadajnikiem jest gniazdo 6,a odbiornikiem. jest gniazdo 5. Gniazdo 1 jest gniazdem zasilania, a 2 gniazdem kabla do komputera. Głowice innych producentów posiadające wtyki BNC podłącza się przez dostarczone przejściówki Uruchomienie i wyłączenie defektoskopu Płyta czołowa defektoskopu CUD9900 (Rys 1 ) zawiera obok ekranu sześć klawiszy służących do jego obsługi. Funkcje tych klawiszy opisuje Rys 1. Uruchomienie defektoskopu następuje przez krótkie naciśnięcie klawisza ESC po czym na ekranie zgłasza się plansza Zakładu ULTRA. Rys 3 Rys 3 Ekran wstępny defektoskopu :24.15 U=10,2V t = 32 0 C Nr Fabr. data godzina napięcie temp. wewnątrz akumulatorów Naciśnięcie klawisza żółtego I wyświetla katalog zbiorów w defektoskopie. W katalogu należy odszukać program użytkowy defektoskopu pushmlxxp.bin i uruchomić go, przesuwając kursor klawiszami i naciskając żółty I. W nazwie oznaczenia xx to numery kolejnych wersji p język Polski a Angielski. Wyłączenie defektoskopu następuje przez jedno lub kilkakrotne naciśnięcie klawisza ESC aż pojawi się napis Power OFF? lub Quit program lub Koniec?, a następnie przez naciśnięcie ENTER - żółtego klawisza I. Wyłączanie awaryjne defektoskopu następuje długim naciśnięciem klawisza ESC Kursory i Markery Na ekranie pojawiają się samoczynnie cztery typy kursorów o kształcie,,, oraz _ (mrugający). Kursor po dowolnym znaku ekranu, można przesuwać klawiszami, a żółtym klawiszem ENTER I uaktywnić funkcję przypisaną do tego znaku. Funkcje innych kursorów podano w Markery uaktywniane są znakiem M Rys 4,

5 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 5 Rys 4 Marker typu MFly Markery to: M - Marker wyłączony, Mfix - Marker zakotwiczony na ekranie, MFly - Marker latający to jest usytuowany dla tych samych odległości podstawy czasu na Rys 4 50% wysokości ekranu na zasięgu 6 21 cm. MEdg - Marker zakotwiczony na ekranie. Markery Mfix i MFly wskazują odległości mierzone do punktu maksymalnej amplitudy echa, Marker MEdg do punktu przecięcia zbocza echa z linią markera. Przesuwanie markera to ustawienie kursora klawiszem na środku markera, a wciśnięcie ENTER I, powoduje jego zakotwiczenie. Następnie klawisze ze strzałkami przesuwają go po ekranie. Ustawienie kursora klawiszami na lewej lub prawej krawędzi markera i zakotwiczenie go ( I ) pozwala na zmianę jego zasięgu. Ponowne wciśnięcie ENTER odkotwicza marker Opis ekranu defektoskopu Po uruchomieniu defektoskopu wg 2.3 na ekranie wyświetlane są informacje jak niżej. Wybrana z katalogu głowica Materiał Impuls nadawczy Echo wady Znaki do obsługi podstawy czasu oznaczenia Zamrożenie ekranu W Podstawa czasu ustawiona w cm Kursor ustawiony na znaku markerów jego zmiany położenia klawiszami Wzmocnienie Kalibrowanie głowicy Oscylograf - Obsługa osi Z (3.4.) Skaner Foto Rozdział i zapis zmian defektoskop Rys. 5 Ekran defektoskopu i funkcje znaków sterujących. Funkcje pozostałych znaków to: OWR - przełączenia oceny wady według OWR na DAC (3.2.) znak I / II to przełączenie z pracy głowicami nadawczo-odbiorczymi na głowice podwójne. ( ) 2.6. Sposoby użycia defektoskopu na poziomie I Na tym podstawowym poziomie użycia defektoskopu można wykonywać wszystkie znane ultradźwiękowe badania i pomiary. Wykonuje się je według wielu znanych sposobów (procedur) opisanych w podręcznikach i normach Znane sposoby pomiarów i badań ultradźwiękowych grupują się wokół: Pomiarów grubości i badań rozwarstwień, Badań elementów konstrukcyjnych takich jak kształtowniki, rury, szyny, Badań elementów walcowanych wałów, osi, kół kolejowych i ich pierścieni, Badań i oceny spoin,

6 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 6 Pomiarów prędkości np. do oceny żeliwa, czy wytrzymałości betonu, Pomiarów tłumienia np. w badaniach strukturalnych, Badań elementów niemetalowych np. kompozytów, ceramiki itd. Już na tym pierwszym poziomie dostępu defektoskop oferuje niektóre usprawnienia jak np. zautomatyzowaną podstawę czasu, katalogi głowic itd Niżej podano podstawowe informacje o użyciu defektoskopu i proste przykłady badań. Przesunięcia kursora. Klawiszami na płycie czołowej oznaczonymi strzałkami przesuwa się po ekranie kursor na jeden ze znaków na ekranie np. cm, naciśnięcie klawisza I żółtego zmienia jednostki podstawy czasu z cm na inne. Obsługa wzmocnienia to znaki + oraz, a wartość wzmocnienia wyświetlana jest obok (31dB) Obsługa zautomatyzowanej podstawy czasu to znaki : ; ; < >; > <. Podstawę czasu można wybierać w następujących jednostkach odległości i czasu: mm, cm, dcm, m inch, lub jednostki czasu usek, oraz jednostki odległości przemnożone przez sinb lub cosb to jest dla głowic skośnych w rzutach na powierzchnię przyłożenia głowicy lub prostopadłą do niej (głębokość). Zasięgi najmniejsze i największe podstawy czasu są związane: z wybraną prędkością fali ultradźwiękowej wybraną częstotliwością przetwornika A/D (mniejsza częstotliwość - większy zasięg) wybraną jednostką, przykładowo dla fali podłużnej w stali (5900m/sek) najmniejszy zasięg wynosi 0-6 mm, a największy 0-20 m. Uwaga 1 jednostki odległości podstawy czasu są pokazywane poprawnie jeśli nastawiona prędkość fali ultradźwiękowej jest poprawna, a można ją odczytać i ewentualnie poprawić na planszy USTAWIENIA którą otwiera się znakiem ustaw Szczegóły rozdział. 3 Uwaga 2 Większość istniejących norm na ultradźwiękowe badania określonych elementów, szczególnie tych norm opracowanych dawniej nie wymaga od konstrukcji (możliwości) defektoskopu więcej niż na poziomie dostępu I. Jednak umiejętne stosowanie poziomu II może badania znacznie usprawnić Przykłady badań i pomiarów na poziomie I Badanie wału 4L012c 9055 Echo od wady Głowica 4L012c nr 9055 przyłożona do czoła wału Echo na rys 4 może być interpretowane jako pęknięcie w badanym wale na odległości 21 cm od powierzchni przyłożenia głowicy. Rys6 Przykład prostego badania wału

7 Pomiar grubości Instrukcja CUD Nr02/01 str. 7 Pomiar grubości 2,5 cm z wykorzystaniem ech wielokrotnych widoczne 4 echa. Przy zasięgu podstawy czasu 0-11 cm i wzmocnieniu 30 db Punkty pomiarowe to punkty o najwyższych echach Rys 7 Ekran pomiar grubości metodą ech wielokrotnych 3. Poziom dostępu II Usprawnienia w defektoskopach CUD Defektoskopy cyfrowe mogą poprzez odpowiednio opracowane programy realizować szereg funkcji użytkowych które upraszczają znane sposoby badań ultradźwiękowych. Lista tych usprawnień zastosowanych w defektoskopach CUD to lista podrozdziałów tego rozdziału (3) niniejszej instrukcji. Listę tę można rozszerzać na życzenie użytkowników. 3.1.Podstawowe udogodnienia defektoskopu Dostęp do podstawowych udogodnień odbywa się poprzez wybranie napisu ustaw na planszy Rys 7, wówczas zostaje wyświetlona plansza U S T A W I E N I A Rys 8 wraz następującymi pozycjami: - Głowica wybór głowicy z katalogu głowic, - Materiał wybór materiału z katalogu materiałów, - Krzywa wybór krzywej DAC, - Ładuj ustawienia ładowanie ustawień defektoskopu ze zbioru, - Zapisz ustawienia zapisywanie ustawień defektoskopu do zbioru, - Prędkość ustawianie prędkości fali ultradźwiękowej, - Częst. A./C ustawianie częstotliwości przetwarzania analog/cyfra, - Ramka włączanie i wyłączanie ramki dla wyświetlanych napisów (prawy górny róg głównej planszy), - M.alarm sposób dźwiękowej sygnalizacji amplitudy sygnału wewnątrz markera, - Jednostki typ jednostek długości (metryczny lub angielski). U S T A W I E N I A Głowica 4l012c Materiał stal 000 Krzywa Ładuj ustaw. / Zapisz ustaw. Prędkość 5,84 km/s Częst. A/C 60.0 MHz Ramka wył Jednostki mm Wolna pamięć: 553 kb U=11.3 V t=45 0 C Rys.8. Plansza USTAWIENIA

8 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 8 Na planszy wyświetlana jest ponadto ilość wolnej pamięci w defektoskopie oraz napięcie akumulatorów i temperatura wewnątrz defektoskopu. Nastawa wybranych parametrów w przypadku prędkości, częstotliwości A/C, ramki, sygnalizacja markera oraz wyboru jednostek jest następująca: - przesuń kursor ( ) na wybrana pozycję, - naciśnij ENTER (kursor zmieni kształt na ) - za pomocą klawiszy ustaw wybraną wartość, - wciśnij ponownie ENTER, aby zakończyć zmiany Wybór głowicy (katalog głowic) Po wybraniu pozycji Głowica na planszy U S T A W I E N I A otwiera się plansza W Y B I E R Z G Ł O W I C Ę, a po wybraniu głowicy ( i Enter) jest Rys 8. Spis głowic Wybrana W Y B I E R Z G Ł O W I C Ę 4T709x10c Nazwa: s4t709x10 4l012c S/N: X4l012c Pol: T 2T9x10c Częst: 4 MHz 6l010c Śred: 10,5 mm s4t709x P.bl. : 33.4 mm s2t459x Beta: 70 deg 4T457x7c Offset: 6.23µsek s2t459x10c DeltaW: -27 db.... WYBIERZ USUN NOWY Numer głowicy Typ fali L,R,T Częstotliwość Średnica skuteczna przetwornika Długość pola bliskiego Kąt głowicy (w stali) Opóźnienie w osłonie przetwornika Względna czułość głowicy Enter wybiera automatycznie głowicę i Enter usuwa zapis pod i Enter otwiera możliwość zmian i zapisu nowych głowic Rys 10 Rys 9 Ekran plansza wybierz głowicę i zmiany Wybór materiału (katalog materiałów) Po wybraniu pozycji Materiał na planszy U S T A W I E N I A otwiera się plansza W Y B I E R Z M A T E R I A Ł, po wybraniu materiału ( i Enter) jest Rys 9 Wybrany Spis materiałów W Y B I E R Z M A T E R I A Ł plexi Nazwa: stal-042 stal-000 CL: 5.92 km/s stal-040 CT: 3.25 km/s stal-042 CR: 3.05 km/s stal-044 tłum.: 4 db/m stal-090 chrop: 2 db stal-092 stal-094 stal-200 stal-202 stal-904 alum woda.. WYBIERZ USUN NOWY Rys 10 Ekran plansza wybierz materiał i zmiany Stal o tłum=4 i chrop=2 Prędkość fali L, (podłużnej) Prędkość fali T, (poprzecznej) Prędkość fali R, (powierzchniowej Współczynnik tłumienia Współczynnik przeniesienia Enter wybiera automatycznie materiał i Enter usuwa zapis pod i Enter otwiera możliwość zmian

9 Instrukcja CUD Nr02/01 str Ustawianie prędkości fali ultradźwiękowej Samoczynnie wyświetlana prędkość fali ultradźwiękowej na ekranie U S T A W I E N I A zależna jest od wybranej głowicy i od wybieranego materiału. Jest ona ustawiana na podstawie polaryzacji głowicy (typu fali ultradźwiękowej - L,T lub R) oraz odpowiadającej jej prędkości fali dla wybranego materiału (jeżeli np. głowica ma polaryzację T, to zostanie wyświetlona prędkość CT wybranego materiału). Wyświetlana prędkość może być dodatkowo zmieniana ręcznie. Wyświetlana prędkość służy do ustalania jednostek na skali podstawy czasu Częstotliwość A/C Funkcja ta umożliwia zmianę częstotliwości przetwarzania sygnału analogowego na sygnał cyfrowy. Dla większości zastosowań najlepiej jest gdy ta częstotliwość jest ustawiona na wartość maksymalną. Wówczas odwzorowanie sygnału jest najlepsze. Wartość tej częstotliwości ma wpływ na maksymalny zasięg defektoskopu. Aby zwiększyć zasięg, należy zmniejszyć tą częstotliwość. Częstotliwość jest zmieniana skokowo Sygnalizacja markera Dla aktywnego (wyświetlanego) markera możliwa jest sygnalizacja dźwiękowa. Sposób sygnalizacji jest wyświetlany obok pozycji M.alarm. Są następujące trzy możliwe sposoby sygnalizacji: nad sygnalizacja następuje, gdy amplituda sygnału przekracza poziom markera, pod - sygnalizacja następuje, gdy amplituda sygnału jest poniżej poziomu markera, wył sygnalizacja jest wyłączona Zapamiętanie i szybkie nastawy zapamiętanych parametrów pracy defektoskopu W badaniach które wykonuje się wielokrotnie w różnych odstępach czasu np. cyfrowy pomiar grubości w zakresie 0-50 mm głowicą normalną podwójną lub kontrola seryjnie wykonywanych elementów w produkcji itd. można zapamiętać wszystkie parametry ustawienia defektoskopu jako jeden zbiór danych. Następnie wywołując ten zbiór automatycznie ustawia się zapamiętane parametry defektoskopu. Sposób zapamiętania parametrów defektoskopu: Przed przystąpieniem do zapamiętania parametrów defektoskopu do badania wybranego elementu należy ustawić w defektoskopie wszystkie parametry na właściwych wartościach Parametrami do ustawiania są: wzmocnienie, zasięg, głowice, materiał, marker tryb I/II. Kolejność zapisania ustawień jest następująca: - wybierz opcję Zapisz ustaw - po pojawieniu się planszy PODAJ NAZWĘ ZBIORU (rys 9) przy użyciu edytora tekstów (podrozdział 3.2.3) wypełnij rubryki Kat.: - katalog; Nazwa i Info - wybierz Zapisz. (nastaw kursor ) i naciśnij klawisz enter I - został zapisany zbiór nastawień defektoskopu który był w momencie start. PODAJ NAZWĘ ZBIORU Kat.: Badanie wału Nazwa: Nr abc123 Info: Głowica Nr ZAPISZ Rys 11 Ekran zapis nastaw parametrów

10 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 10 Sposób odczytu parametrów i samoczynne wyskalowanie defektoskopu: na planszy USTAWIENIA uaktywnij Ładuj ustaw. pojawi się plansza WYBIERZ KATALOG USTAWIEN uaktywnij wybrany katalog, następnie wybierz zbiór. został uaktywniony zbiór nastawień defektoskopu który był w momencie Start Edytor tekstów Stosowanie wbudowanego w defektoskop edytora tekstów jest niezbędne w sytuacjach kiedy dokonujemy zmian w istniejących zbiorach danych lub te zbiory rozszerzamy. Edytor tekstu zawsze się włącza sam. Włączenie edytora można poznać po tym że kursor zmienia się po wciśnięciu klawisza Enter ( I) na kursor oraz pulsujące podkreślenie _. Do wpisywania tekstów litera po literze wykorzystuje się klawisze. Natomiast do wybierania miejsca gdzie wpisuje się litery służą klawisze. ESC wymazuje znak, a Enter I zaczyna i kończy edytor tekstu. 3.2 OWR AVG DGS Ocena wielkości wad małych (tarczka) Wielkości wad małych przez które rozumie się ich wymiary przekroju mniejsze od wymiarów przetwornika głowicy można szacować na podstawie widocznych na ekranie defektoskopu parametrów. Są tu stosowane bardziej znane dwie różne metody OWR i DAC. Metoda OWR została opracowana w latach sześćdziesiątych w znanej firmie Krautkramer i jest zalecaną w wielu normach obowiązujących współcześnie szczególnie w Europie. Ma ona wiele zalet, a najistotniejsze to te że dobrze nadaje się do defektoskopów cyfrowych, a. ocena wady upraszcza się do najprostszej postaci tzn..pozwala na odczytanie wielkości wady (ekwiwalentnej - równoważnej) cyfrowo wprost z ekranu. Zastosowanie unormowanego wykresu OWR (tj. AVG- DGS) czyni ją absolutnie uniwersalną to znaczy można ją stosować dla wszystkich głowic ultradźwiękowych i wszystkich badanych materiałów (jednorodnych) i nie wymaga stosowania wzorców specjalnych. W załączniku 1 podano niezbędne wyjaśnienia dotyczące metody OWR. Rys 12 Ekran ocena wielkości wady według OWR,(AVG,DGS) W defektoskopach CUD wielkości wady równoważnej można cyfrowo odczytać wprost z ekranu i jest to np jak na rys 10 D= 2.3mm w odległości L= 32.8 mm. Warunkami poprawności wskazań są: Użyta głowica (00111) i materiał (stal 000) muszą być wpisane z katalogów zainstalowanych w defektoskopie, a dane w katalogach mają być poprawne. W podrozdziałach i podano zasady korzystania z danych w katalogach oraz podano zasady kalibracji głowic w podrozdziale Skalowanie (kalibracja) głowicy Wpisywane w katalogu głowice wymagają pomiaru dwóch parametrów i wpisania ich do danych w katalogu. Głowice do skalowanie ustawiamy na wzorcu W1 Rys 13 tak aby echo od odległośći100 mm było maksymalne i w zasięgu markera MFix. Rys 14. Na rys 13 pokazano miejsce przyłożenia głowicy skośnej i normalnej do skalowania

11 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 11 4T70 0 9x10c 4L0 0 12C Rys 13. Miejsce skalowania głowicy Rys 14 Sposób skalowania głowicy Po uaktywnieniu znaku kalib ( ) w prawym górnym rogu ekranu pojawią się napisy np. L=109,7 mm ; W= db oraz 0,00 µsek oznacza to że: badana głowica ma deltaw = -31.8dB (wartość ujemna) i Offset =9,7mm (w stali). Odległość 9,7 mm w stali można odczytać w µsek następująco: mianowicie znak naciskamy przy użyciu kursora i ENTER tak długo aż odległość L=109,7. zmaleje do wyjściowej (100mm) w tym czasie napis 0,00 µsek zmieni się na 5,96 µsek i jest to wartość Offsetu którą należy wpisać do danych głowicy. Wpisu można dokonać uaktywniając znak wysk lub w katalogu głowic Rys11 po wybraniu NOWY. Offset i deltaw. wpisuje się do danych głowicy i zapamiętuje. Uwaga 1 Można do kalibrowania głowic użyć innych wzorców o innych odległościach wzorcowych np. wzorca W2. Uwaga 2 Dobrze jest mieć w katalogu kopie niektórych głowic które mogą być użyte do badań ze zwiększoną czułością np. przy użyciu skanera, wymaga to wpisania DeltaW w opisie głowicy np. o 6 db czulej (w przykładzie Rys 14 było by = db). 3.3 DAC Ocena wielkości wad małych (celindryczne otworki) W normach Amerykańskich wielkości wad małych często ocenia się przez porównanie ech wad rzeczywistych z celowo wykonanym otworkiem cylindrycznym. Reflektorem służącym do porównań z echem wady rzeczywistej jest pobocznica walca otworka wzorcowego Defektoskop z funkcjami DAC i sporządzanie krzywej DAC Po uaktywnieniu znaku OWR Rys 5 pojawi się zmieniony ekran jak na Rys 15 Rys15 Ekran defektoskopu z funkcjami DAC i tworz Marker Tworzenie krzywej DAC Nazwa krzywej DAC Korekta położenia krzywej DC Sporządzanie wykresów (krzywych) DAC to zapamiętanie wielkości amplitudy echa od otworków o średnicy w różnych odległościach L. Rys16. Normy na ogół w kryteriach określają wymaganą średnicę dla konkretnego badania, jeśli jej brak to czasem można arbitralnie przyjąć np. = 2 mm.po uaktywnieniu znaku tworz ( ), pojawi się plansza USTAW DANE KRZYWEJ, należy wypełnić rubryki i zapamiętać.

12 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 12 Następnie pojawi się ekran w postaci Rys 15. Wypełniać rubryki opisu krzywej można dość dowolnie ale dobrze jest zapamiętać: ϕ średnicę wady odniesienia, oznaczenia użytej głowicy i zastosowanie wykresu. L Rys 16. Wzorzec dla głowic normalnych i skośnych do sporządzania krzywych DAC Na wzorcu z otworami Rys16 ustawić głowicę tak aby uzyskać echo od wybranej wady sztucznej (otworek) i precyzyjnymi ruchami doprowadzić do uzyskania maksymalnego echa od tej wady. Następnie uaktywnić dod, wartości echa zostaną wpisane do pamięci (klik). Warunkiem zapisania do pomięci wartości echa jest to aby echo przecinało odcinek Markera. Kolejny krok to należy przesunąć na wzorcu głowicę na następną wadę, jak wyżej i zapamiętać kolejne wartości echa do pamięci. Powtarzać czynność na coraz to innych wadach. Zakończenie tworzenia krzywej następuje przez ponowne naciśnięcie znaku tworz. W trakcie tworzenia kolejnych punktów krzywej można swobodnie przesuwać marker i korygować wzmocnienie tak aby wierzchołek ech był widoczny na ekranie. Wybór otworków na wzorcu do zapisu w pamięci może być w dowolnej kolejności Wpisywanie krzywej DAC Katalog posiadanych krzywych DAC jest dostępny po: uaktywnieniu znaku ustaw pojawieniu się planszy USTAWIENIA Rys 8. Po uaktywnieniu znaku Krzywa można z wyświetlonego katalogu wybrać właściwą krzywą(według sposobów jak w lub ) Badania z krzywymi DAC. Po zamianie znaku OWR na DAC Rys 17 na ekranie widoczne są: krzywa DAC z nazwą abb, marker, ewentualne echo wady i jej ocena (-1db).

13 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 13 Krzywa abb Rys 17. Ocena wady wg DAC Echo wady na odległości L=19,5 jest poniżej krzywej DAC 1db. Krzywa abb jest na swoim miejscu podstawowym, w miarę potrzeb można ją podnieść lub opuścić co jeden db lub skokowo co 6 db, znakami db -6db. Krzywa została sporządzona dla głowicy 4t70-6db 035 i stali-000, na zasięg ok. 2-10cm Oś Z i pomiary odległości położenia głowicy. Podłączając głowica M1R7x7C do gniazda 4 Rys 2 oraz przetwornik pomocniczy głowicy np s4t709x9 można skontrolować poprawność wskazań linijki Z oraz mierzyć odległości położenia w osi Z głowicy badawczej Kontrola wskazań w osi Z Po uaktywnieniu znaku wyśz i przesuwając głowicą 2 jak na Rys 18 otrzymuje się wskazania jak na Rys 19. Start Z= Głowica M1R7x7C 2 Głowica s4t709x9 Oś Z Z 1 2 Z 2 Różne położenia głowicy badawczej i odległości Z 1 Z 2 Z Z... 2 Rys 18 Kontrola wskazań w osi Z przesuw głowicy. Głowica 1 M1R7x7C wysyła impuls fali (1MHz) powierzchniowej do przetwornika pomocniczego głowicy 2 ( np. s4t709x9) który jest widoczny na ekranie Rys19. Widoczny impuls 1 MHz fali powierzchniowej odebrany przetwornikiem pomocniczym głowicy 2, na odległości ok. 9 cm, a nadany głowicą 1 Rys 19 Wskazanie w osi Z

14 Instrukcja CUD Nr02/01 str Pomiar odległości przesuwu głowicy w osi Z Po uaktywnieniu znaku zalz, przesuwając głowicą 2 jak na Rys 18 otrzymuje się wskazania jak na Rys 20 gdzie podane odległości są odległościami Z 1 (158.3) Z 2 itd. Znakiem zeroz można zerować wskazania w wybranym położeniu głowicy Rys. 20 Pomierzona odległość w osi Z 4. Poziom dostępu III Skaner Rejestracja - Sonogramy 4.1. Opis Opracowany ponad dziesięć lat temu w firmie ULTRA skaner jest na stałe wbudowany do defektoskopu i wykorzystywany do badań spoin i blach, a także do innych zastosowań. Skaner ten pozwala na zarejestrowanie wyników badań, punkt po punkcie co z kolei jest wykorzystywane do tworzenia map wad w spoinie sonogramów. Zasada pracy skanera polega na wykorzystaniu fal powierzchniowych dla usytuowania położenia głowicy badawczej na powierzchni badanej. Na rysunku 21 przedstawiono schemat działania skanera. Start Z=0 10 mm Min Oś spoiny = Osi Z 1 2 Z 2 2 Skok min Z 1 2 Skok max 1 Głowica M1R7x7C 2 Głowica s4t709x10 Różne położenia głowicy badawczej Rys. 21. Schemat działania skanera Ultradźwiękowy nadajnik fali powierzchniowej głowica 1 z uchwytem magnetycznym usytuowany na początku spoiny równolegle do niej wysyła impulsowo falę powierzchniową. Podwójna głowica 2 jednym z dwóch swoich przetworników odbiera te impulsy. Czas przebiegu tych impulsów jest miarą odległości głowic 1 i 2. Drugi przetwornik głowicy badawczej to standardowa głowica do badania spoin np. S4T70 o 9x10. Cykl pomiaru odległości dwóch głowic oraz cykl badawczy następują przemiennie, a pomierzona odległość i wynik badania są informacją o danym przekroju spoiny. Zbiór tych Informacji jest przetwarzany na mapy wad (sonogram) oraz ocenę spoin.

15 Instrukcja CUD Nr02/01 str Zakres wykorzystania skanera Skaner pozwala na automatyczny zapis wykrytych wad oraz zapamiętanie tego zapisu w pamięci defektoskopu lub komputera. Zapis ten odbywa się wzdłuż wybranej osi Rys 21 co pozwala na tworzenie i wyświetlanie map wykrytych wad. Korzystanie ze skanera to wykonanie badań i ich zapamiętanie co robi się defektoskopem, a następnie wyniki przenosi się do komputera gdzie można wyświetlać mapy wad oceniać badaną spoinę, drukować raporty i archiwizować wyniki. Najpełniejsze zastosowanie skanera dotychczas znalazło w badaniach spoin. Można też wykonywać badania innych elementów np. blach na rozwarstwienia lub szyn lub innych elementów konstrukcyjnych. Wyposażenie do wykorzystania skanera do badań spoin jest standardowym wyposażeniem defektoskopów CUD20 i CUD9900, natomiast inne zastosowania dostarczamy na postawie odrębnych zamówień. Skanerem można badać spoiny doczołowe płaskie i obwodowe spoiny rur Rys 22.i Rys 23 W zasadzie bada się spoiny od grubości 6 mm do 120 mm, ponadto spoiny obwodowe od średnicy rurociągu powyżej 200 mm. Ponadto spoiny wykonane ze stali węglowych i nisko stopowych. Ewentualne badania innych spoin to jest o innych wymiarach i z innych materiałów wymagają konsultacji z Zakładem ULTRA UWAGA. Z dwóch sposobów oceny wielkości wad małych (Załącznik 1) tj DGS (AVG, OWR). Oraz według DAC (stosowany głównie w Ameryce). Skaner automatyczne ocenia wielkości wad zgodnie z techniką DGS (AVG, OWR). Natomiast korzystanie z krzywych DAC dokonuje się w ramach procedur (programów) podanych w rozdziale IV np. w normie europejskiej EN 1712 i EN Procedury te dostarczamy na odrębne zamówienie Zakresy przesuwu głowic w badaniach spoin Na ogół normy na badania spoin np. PN-89/M lub EN 1712 i EN 1714 podają wymagane zakresy przesuwu głowic przy badaniu spoin w zależności od ich grubości typu itd. Na Rys 21 i Rys 22 podano przykłady doboru zakresu przesuwu głowic. S 1,5 S g g < 12 mm Rys. 22. Zakresy przesuwu głowic przy spoinach cienkich g < 12 mm Dobór zakresu przesuwu głowic dla grubości g< 12 mm to odległości między S - 1,5 S Przykład S= 2g tg β jeśli g=10mm, a β=70 0 to S=20 2,75= ok. 55 mm, 1.5 S =82,5 mm

16 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 16 g = mm S 0,5 S g g > 30 mm g > 120 mm 70 0 a 0 0,33 S /70 0,16 S /70 0 b g a b a = b = 0,25 S /45 0 Rys. 22. Zakresy przesuwu głowic w spoinach o grubościach > Uruchomienie skanera do badania spoin Dobór głowic. Dobór głowic do badania spoin to jest kąty badania, częstotliwość i wymiary przetwornika powinny być zgodne z właściwymi normami można też dobierać głowice zgodnie z niżej podanymi tabelami - Grubość w mm Oznaczenia S4T707x7 C S4T709x10C S2T0 9x10C S4T70 15x15C S4T45 9X10 C S2T70 15x15 C W badaniach grubości większych od 35 mm zaleca się badanie wielokrotne warstwami z doborem głowic w zależności od grubości warstwy zgodnie z powyższą tabelą dla każdej warstwy Rys 22.

17 Podłączenie głowic Instrukcja CUD Nr02/01 str V komputer Skaner Def Rys 23 Schemat podłączenia głowic do skanera Należy podłączyć: głowicę z uchwytem magnetycznym tj nadajnik pomiarów odległości osi Z (głowica M1R7x7C) w gniazdo 4 w gniazdo 3 odbiornik osi Z głowicy podwójnej np. S4T70 9x10 ( na wtyku opaska) w gniazdo 2 lub1 przetwornik badawczy głowicy podwójnej (S4T70 9x10 C) Uwaga głowica M1R7x7C oraz przetwornik do pomiarów osi Z w głowicy S4T70 9x10 ) posiadają częstotliwość 1MHz co łatwo odróżnić na ekranie od przetwornika badawczego 4 MHz lub 2MHz Ustawianie parametrów badań i start skanera Po uaktywnieniu znaku skan włączy się plansza jak na Rys 24 z uaktywnionym edytorem tekstu. Należy wypełnić poszczególne wiersze planszy, wykonane wpisy samoczynnie ustawią parametry badania i będą drukowane łącznie z protokółem z badań. Operator ustala USTAW PARAM. BADANIA ultra.id katalog Identyfik. : ultra zbior123.dev podkatalog Urzadzenie: zbior123 Nr spoiny: 003 Nr badania: wld Nr badania Nr rysunku: abc123 Data: Operator: wm Typ spoiny: V Grubość: 11,5 mm Skok min: 0.5 Skok max: 1 Wada min: 0.7 mm Wada max: 10.3 mm Z A P I S Z Rys 24. Ustawianie parametrów badania. Znaczenie poszczególnych rubryk jest w zasadzie oczywiste. Jednak: - grubość należy podawać dokładnie - Skoki zgodnie z Rys 21 lub 22 - Wada min to poziom rejestracji - Wada max odpowiada średnicy przetwornika użytej głowicy lub mniej Uwaga: Przed uaktywnieniem skan należy sprawdzić czy została wybrana właściwa głowica i materiał Rys 5 Uaktywnienie Z A P I S Z otwiera planszę Rys25 PARAMETRY BADANIA (ZASIĘG I WZMOCNIENIE) Gain 38dB (11) 20dB(31) Lmin Lmax ENTER - okay ESC - powrot Po właściwym wypełnieniu planszy Rys 24 pozostałe parametry są ustawiane automatycznie, a plansza Rys 25 potwierdza lub nie ich poprawność. Rys 25 Potwierdzenie parametrów Wciśnięcie klawisza ENTER uruchamia planszę Rys 26

18 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 18 Rys 26 Start skanera Ustaw głowice według Rys 21 to jest wzdłuż osi spoiny. Uaktywnij start Rys 26. Defektoskop jest przygotoway do badań skanerem Rys Funkcje skanera Na ekranie skanera równocześnie pokazywane jest wiele informacji dotyczących badania spoiny, Rys 27 oraz niżej podane objaśnienia opisują sposób korzystania z tych informacji i użycia skanera. Kursor położenia głowicy w osi Z w odległości Poziom badania 1 Wykryte wady Echo wady o wielkości równoważnej 2.3mm na odległości 36.1 Marker MFix Odległość Z Znaki sterujące objaśnienia poniżej Linie kontroli Przekrój spoiny grubość Rys 27 Ekran skanera Oś Z zakres 0-500mm Cały ekran skanera Rys 27 podzielony jest na pięć części to jest : dynamiczny ekran, linie kontroli, przekrój badanej spoiny, znaki sterujące, parametry wykrytej wady Dynamiczny ekran skanera i ekwiwalentna wielkość wady. Zmniejszony dynamiczny ekran z ewentualnymi echami wykrytych wad zawiera automatycznie usytuowany marker typu MFix. Podstawa czasu wyskalowana w odległościach np. cm mierzonych od punktu zerowego głowicy(offset). Automatyczne usytuowanie markera wyznacza zasięg przesuwu głowicy badawczej przeliczony po wpisaniu przez operatora wartości na planszy Rys24 : Grubość, Skok min Skok max., a także wcześniej głowicy i badanego materiału z ich katalogów. Wartość echa wady za każdym cyklem defektoskopu poddane jest przeliczeniom i skaner podaje jej wielkość ekwiwalentną w górnym prawym rogu (2.3 mm) Przekrój spoiny - mapa wad mapa wskazań Na prostokącie (Rys 27) o długości 500 mm rysowana jest mapa wskazań - wad według zasad podanych niżej. - Odległość Z (odległość mierzona po osi spoiny) jest miejscem ewentualnego występowania wskazań (wad), jeśli amplituda echa przekroczy marker. Te wskazania rysowane są kolejno jako słupek grubości jednego piksla i wysokości zależnej od amplitudy echa. - Wysokość tego słupka odpowiada wielkości równoważnej (DGS,AVG,OWR) wykrytej wady przeliczanej proporcjonalnie do grubości spoiny i wysokości prostokąta na ekranie. - Dół tego słupka jest na wysokości największej amplitudy echa wady

19 Instrukcja CUD Nr02/01 str Linie kontroli Rzut oka na linie kontroli pozwala na natychmiastową ocenę poprawności działania skanera oraz natychmiastową korektę ewentualnych nieprawidłowości. Odcinek badany Brak badania (sprzężenie) należy powtórzyć Odcinek nie badany Cofnij głowicę powtórz badanie 1 Poziom 1 Powtórzenie badania na poziomie 2 Rys 28 Linie kontroli na ekranie skanera Położenie głowicy w osi Z << mm Trójkątny kursor śledzący ruch głowicy badawczej wskazuje że jest ona w odległości mm od przyjętego zera osi Z. Długi ciągły odcinek grubej kreski oznacza odcinek nie badany. Odcinki braku grubej kreski oznaczają poprawny zapis wyników badań do pamięci. Pozostawione odcinki grubej kreski oznaczają brak poprawnego zapisu pomimo badania tych odcinków. Jeden nieco wyżej usytuowany odcinek grubej kreski oznacza przekroczenie 100 % ekranu przez echo wady i konieczność użycia funkcji poziom i ponownego badania w tym miejscu dla ustalenia poprawnej wielkości wady. Cyfra 1 oznacza poziom wzmocnienia podstawowy, może się ona zmienić na 2, a nawet Znaki sterujące Pięć napisów na ekranie uruchamia niżej podane funkcje. Start / przes Znak Start uruchamia badanie skanera i zmienia się na przes Prezentowany na ekranie Rys 27 zakres badania długości spoiny wynosi maksimum 500 mm zakres ten może być dość dowolnie zwiększony przy użyciu funkcji znaku przes Z funkcji napisu przes korzysta się w dwóch przypadkach: - bezwzględnie jeśli długość badanej spoiny jest większa niż 0,5 m, a zbadano już blisko 0,5 metra i maksymalny zasięg się kończy, - względnie wcześniej niż 0,5 m gdy tłumienie powierzchniowej fali ultradźwiękowej użytej między nadajnikiem tj głowicą M1R7x7C, a odbiornikiem w głowicy badawczej s4t70 9x10 C jest duże i odbiornik nie odbiera impulsów nadawczych. Objawem tego tłumienia jest brak synchronizacji ruchu - głowicy badawczej, a wskaźnikami tego ruchu tj. trójkątnym kursorem linią kontroli oraz pomiarem odległości Z. xxx.x mm przes Funkcja tego znaku polega na tym że po jego wywołaniu trzymając nieruchomo głowicę badawczą można przysunąć do niej głowicę M1R7x7C, a ponowne naciśnięcie znaku przes przesunie zbadany odcinek spoiny w lewo poza ekran umożliwiając badanie na dalszym odcinku. Kursor sprzężenia przy przes Przed ponownym naciśnięciem znaku przes należy zwrócić uwagę na kursor sprzężenia Rys 29. W przypadku jego braku poprawić zwilżanie głowic, nieco przesunąć głowicą itp. Rys 29 Kursor sprzężenia poziom Funkcja tego znaku polega na tym że umożliwia oglądanie i zapis tych wierzchołków amplitud ech które są wyższe od ekranu przy poziomie wzmocnienia 1

20 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 20 Wartość tego wzmocnienia ustawiona automatycznie jest podana na Rys 25 np. Gain=38dB. Wywołanie napisu poziom powoduje zmniejszenie wzmocnienia do poziomu 2 (Rys 25 np. Gain=20dB) sygnalizowanego przesunięciem wyżej markera na ekranie. Umożliwia to cofnięcie głowicy na wcześniej badane punkty spoiny i zaliczenie tych wierzchołków amplitud. z właściwą ich oceną wielkości wad. Wyjście z funkcji poziom następuje automatycznie po powrocie głowicy do punktu spoiny w którym wywołano poziom. zapisz wyjście z programu skaner z zapisem w katalogu xxxx.id wyniku badania spoiny wyjdź oraz ESC wyjście z programu SK bez zapisu foto zapis do katalogu foto zawartości ekranu co może być wykorzystywane jako zdjęcie samodzielne lub w tekście przy pomocy programu CUDcomander Skalowanie defektoskopu jako skaner Przed uruchomieniem skanera operator wpisuje dane według (Ustawianie parametrów badań i start skanera). Na podstawie tych danych wszystkie nastawy dobierane są automatycznie i defektoskop nie wymaga żadnych skalowań i wzorcowań ręcznych, a procedura badań, takich skalowań nie przewiduje. Zautomatyzowane nastawy defektoskopu powstają po przetworzeniu cyfrowym niżej podanych parametrów i ich wartości które układ obliczeniowy zgodnie z programem pobiera z katalogów oraz uwzględnia życzenia operatora podane w punkcie Parametry pobierane z katalogów dotyczą: materiału badanego i użytej głowicy (Rys 11 i rys 12), oraz wykresu unormowanego DGS (AVG,OWR) w pamięci defektoskopu. Automatycznie ustawiane są następujące parametry : - Zasięg oznakowany markerem Mfix Rys 27 ( cm) - Wzmocnienie na jednym (poziom 1) dwóch (poziom 2) lub trzech poziomach. Poziomy 2 i 3 uwzględniają echa większe niż 100% ekranu ( poziom ) Wykonywanie badań skanerem Badanie spoin skanerem w zasadzie jest bardzo podobne do znanego od lat badania defektoskopem bez skanera, a różnice polegają na większym komforcie, samoczynnej rejestracji i powtarzalności badań Ruchy głowicą W badaniu wykonujemy ręcznie głowicą badawczą znane ruchy i obserwujemy ekran. Są to ruchy Rys 10: - zyg zag - meandrowe - równoległe i prostopadłe do osi spoiny - obroty głowicą o niewielki kąt do ok

21 3 10mm start Instrukcja CUD Nr02/01 str. 21 Oś spoiny = Osi Z Skok min (Rys24) 1 2 Skok max (Rys24) 1 Głowica M1R7x7C 2 Głowica s4t709x10c 3 start mm Rys 30 Ruchy głowicą Przedstawione ruchy głowic Rys 30 mogą być ze sobą łączone w dość dowolne kombinacje, a w jednym miejscu spoiny badanie może być powtarzane dowolną ilość razy i raczej nie należy stosować w wyborze ruchów głowicy systematycznych sztywnych reguł natomiast oprzeć je o wytyczne podane niżej oraz wzbogacać je doświadczeniem. Doświadczenie zdobywa się dość szybko poprzez wielokrotne badanie tego samego odcinka spoiny i porównanie kolejnych map wykrytych wad Wytyczne badań Wybrany niewielki ( mm) odcinek spoiny przebadać wstępnie w miarę szybko dla wykrycia ewentualnych wad stosując kombinację ruchów zig zag, meandrowych i ich powtórzeń, w innej kombinacji, pamiętając że każda wada większa od granicy rejestracji znajdzie się na samoczynnie wykonywanej na ekranie mapie wad (prostokąt Rys 27), miejsca z wykrytymi wadami w badaniu wstępnym badać wielokrotnie dla uzyskania: - maksymalnej amplitudy echa, - ciągłego w miarę nie postrzępionego obrysu każdej wykrytej wady na mapie wad np. Rys. 27, na odcinkach dobrych po badaniu wstępnym raczej nie powtarzać badań Powtarzanie badań tego samego miejsca spoiny z wykrytą wadą prowadzi do zebrania większej ilości informacji o tej wadzie, poprawia to wiarygodność badań i powtarzalność, a jest to możliwe dzięki cyfrowemu filtrowi wyników Cyfrowy filtr wyników Zadaniem cyfrowego filtru wyników jest w kolejnych powtórzeniach miejsca badania przyjąć jako wynik ostateczny wartości najmniej korzystne dla spoiny. Co 1 mm osi Z rejestrowany jest wynik badania o ile jest to odcinek z wadą jeśli nie ma wady stosowany jest zapis skrócony. W jednej komórce pamięci notowany jest wynik to znaczy amplituda echa wady i jej położenie na grubości spoiny. Układ cyfrowy defektoskopu stale porównuje punkt po punkcie otrzymywane informacje o badaniu z już zapisanymi w pamięci i wykonuje korektę wg zasad podanych niżej. jeżeli nie ma zapisu o istnieniu wady, a pojawiła się informacja że jest to następuje wpis, jeżeli jest zapis o istnieniu wady to poprawiane są informacje jeśli wada jest większa. Jeśli dwie wady są równe to znaczy różnią się o mniej niż np. 10% to wpisywane jest położenie usytuowanej wady niżej na grubości spoiny.

22 Instrukcja CUD Nr02/01 str Skrócona lista czynności badań skanerem. Pełna wersja obsługi skanera podana jest podana powyżej w rozdziale 4 natomiast niżej podano skrócony przebieg badania. Zakłada się że włączony defektoskop posiada poprawnie założone katalogi głowic i materiałów. Użycie skanera dla wykonania badania spoiny ma niżej podane kolejne czynności. przed uruchomieniem funkcji skan, wybrać i podłączyć głowice oraz ustawić je właściwie na początku spoiny sprawdzić czy napisy w prawym górnym rogu ekranu odpowiadają wybranej głowicy badawczej i badanego materiału, jeśli nie to poprawić w ustaw Rys 8 Rys 9 uruchomić funkcję skan uaktualnić tabelę na planszy Rys 24 wybrać zapisz na planszy Rys 25. wybrać ENTER tj nacisnąć klawisz żółty jeszcze raz sprawdzić poprawność usytuowania głowic obok spoiny i uruchomić start wykonując ruchy głowicą według. Rys 30 rozpocząć badanie spoiny, w trakcie badania gdy zajdzie potrzeba uruchamiać funkcje przes i poziom oraz według uznania operatora funkcję foto, trzymając głowicę badawczą na końcu spoiny uruchomić zapisz wyniki badania są zapisane w katalogu xxxx.id wyjdź oraz ESC kończy badanie bez zapisu wyników Zakończenie badań skanerem Mając głowicę badawczą na końcu przebadanej spoiny uaktywnienie znaku zapisz zapisuje samoczynnie wyniki badania w katalogu xxxx.id gdzie xxxx odpowiada zapisowi Identyfik Rys 24. Po podłączeniu defektoskopu (rozdział 5) do komputera można przepisać zbiór wyników badań xxxx.id do komputera gdzie można je archiwizować, oglądać sonogramy, przesyłać Internetem, drukować raporty itd. 5. Poziom dostępu IV Komputer Programy Wymiana danych Mapy wad Sonogramy klasyfikacja spoin Naprawa defektoskopu Defektoskop jako przystawka do komputera Defektoskop CUD9900 można podłączyć do komputera co pozwala na dostęp do wielu przydatnych funkcji.

23 Instrukcja CUD Nr02/01 str Kompatybilne programy komputerowe Komputer powinien mieć zainstalowany jeden z kompatybilnych systemów operacyjnych, a mianowicie: Windows 95 Windows 98 Windows Me Zakłada się umiejętność posługiwania właściwym programem Ponadto należy zainstalować w komputerze dostarczony katalog CUD99-20 z programami obsługi defektoskopów CUD. Szczegółowe omówienie zawartości katalogu CUD99-20 podano w rozdziale 5.6. Wygodnie choć nie jest to konieczne mieć zainstalowany w komputerze program obsługi typu Windows Comander który jest tego samego typu co dostarczony i często używany program CUDcomander Połączenie defektoskopu z Komputerem Defektoskop należy podłączyć z komputerem dostarczonym przewodem gniazdo 2 Rys 31 z gniazdem komputera LPT 1 (port drukarki) 14 V komputer Skaner Def Rys 31 Podłączenie defektoskopu do komputera Wygodnie jest mieć komputer z dwoma portami LPT wtedy przez jeden na stałe może być podłączona drukarka i jest nieco mniej przełączeń Program CUDcomander Ten program o nazwie CudCommanderXXp.exe, gdzie XX oznacza nr kolejnej wersji językowej, a p język programu polski (np. CudCommander21p.exe) umożliwia: - wymianę dany pomiędzy komputerem a defektoskopem - operację na zbiorach defektoskopu oraz tworzenie nowych (np. zbiorów z opisem głowic) - naprawę defektoskopu

24 Instrukcja CUD Nr02/01 str. 24 Wygląd zewnętrzny oraz zasada działania wzorowana jest na znanym programie Norton Commander i jego windowsowym następcy Windows Commanderze. Rys 32 CUDcomander widok ogólny Elementy ekranu defektoskopu Po uruchomieniu programu zostanie wyświetlone okno programu jak na rys.32. W tym oknie wyróżnia się następujące składniki: - pasek menu (z pozycjami: Plik, Defektoskop, Pomoc) z funkcjami umożliwiającymi obsługę programu, - dwa okna oznaczone jako okno komputera i defektoskopu w których jest wyświetlana zawartość aktualnego katalogu komputera (lewe) i defektoskopu (prawe). W danym momencie zawsze jedno okno jest bieżące (wyświetlany jest na jednym z pozycji okna niebieski pasek oznaczający jednocześnie także bieżący element zbiór lub katalog). - szare przyciski umieszczone u góry każdego okna o nazwie Plik, Rozszerzenie, Wielkość, Data. Naciśnięcie przycisku (za pomocą myszy) powoduje posortowanie zawartości okna wg kryterium wyświetlanego na naciśniętym przycisku, - informacje odczytane z defektoskopu umieszczone nad oknem defektoskopu (napięcie baterii, ilość wolnego miejsca na dysku defektoskopu, numer seryjny defektoskopu, temperatura wewnątrz defektoskopu oraz bieżąca data i czas), - przyciski pod oknami defektoskopu i komputera, które umożliwiają szybki dostęp do operacji takich jak kopiowanie, przenoszenie i kasowanie zbiorów i katalogów oraz zakładanie nowych katalogów, Menu Plik Po wybraniu z paska menu pozycji Plik pojawi się okno zawierające następujące pozycje i przyporządkowane im operacje:

25 Instrukcja CUD Nr02/01 str Kopiuj, Przesuń, Usuń, Utwórz katalog umożliwiają kopiowanie, przesuwanie oraz usuwanie katalogów i zbiorów a także zakładanie nowych katalogów. Źródłem dla tych operacji są zaznaczone (lub bieżące) zbiory i katalogi w oknie bieżącym, natomiast miejscem przeznaczenia (przy kopiowaniu i przesuwaniu) katalog wyświetlany w drugim oknie, - Odśwież wymusza odczyt zawartość katalogu komputera i wyświetla go na ekranie, - Zaznacz wszystkie umożliwia zaznaczenie wszystkich zbiorów i katalogów w bieżącym oknie do kopiowania, przesuwania oraz usuwania (pojedynczy zbiór lub katalog może zostać zaznaczony poprzez klikniecie prawym przyciskiem myszy na jego nazwie), - Odznacz odznacza wszystkie zaznaczone pozycje. Odznaczenie pojedynczej pozycji odbywa się tak samo jak jej zaznaczenie), - Odwróć zaznaczenie zaznaczone pozycje zostają odznaczone, a odznaczone zaznaczone, - Zakończ wyjście z programu Menu Defektoskop Po wybraniu z paska menu pozycji Defektoskop pojawi się okno zawierające następujące pozycje i przyporządkowane im operacje: - Odśwież ponownie odczytuje bieżący katalog defektoskopu i wyświetla jego zawartość w oknie - Wyłącz wyłącza defektoskop - Włącz włącza defektoskop, czyta zawartość katalogu głównego defektoskopu i wyświetla jego zawartość na ekranie (jeżeli defektoskop był włączony, to zostanie wyłączony i ponownie włączony) - Edycja materiału edytuje bieżący plik materiałów (podświetlony przez poziomy fioletowy pasek) o rozszerzeniu *.mtr znajdujący się w komputerze. Aby szybko przejść do edycji takiego zbioru wystarczy kliknąć dwukrotnie myszą na jego nazwie. - Nowy plik MAT tworzy nowy zbiór opisujący materiał. Ten zbiór zostanie zapisany w bieżącym katalogu komputera - Edycja głowicy, Nowy plik PRB operacje edycji i tworzenia zbioru głowicy (analogicznie jak dla materiałów), - Pokaż obraz wyświetla zdjęcie zapisane w bieżącym zbiorze o rozszerzeniu *.pht znajdującym w komputerze. Ta opcja umożliwia (w oknie wyświetlania rysunku) także skopiowanie rysunku do schowka i następnie wstawienie do innej aplikacji np. Worda lub Paint a (poprzez opcje kopiuj w menu Edycja lub kombinacje klawiszy Ctrl-V). Szybkie wyświetlanie zawartości zbioru ze zdjęciem odbywa się poprzez dwukrotne kliknięcie myszą na jego nazwie, - Formatowanie formatuje wewnętrzny dysk defektoskopu. Ta operacja usuwa wszystkie pliki z defektoskopu. Podczas formatowania (i naprawy) w katalogu bieżącym komputera muszą znajdować się zbiory o rozszerzeniu *.fd, - Wyświetl parametry wyświetla wewnętrzne parametry defektoskopu (funkcja używana tylko do celów serwisowych), - Napraw naprawia defektoskop. Ta opcja najpierw formatuje dysk defektoskopu, a następnie kopiuje z bieżącego katalogu komputera wszystkie zbiory konieczne do uruchomienia defektoskopu. Przed wybraniem tej opcji wskazane jest wybranie na komputerze z katalogu o nazwie service, w którym umieszczone są wszystkie niezbędne zbiory dostarczone przez producenta, Naprawa defektoskopu Ewentualne uszkodzenie defektoskopu może dotyczyć albo jego elementów (hardware) albo jego programów (software). Uszkodzenia programów (software) jest łatwo naprawić poprzez wymianę jego programów oraz parametrów stałych niezbędnych w programie