SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia KOM(2011) 414 wersja ostateczna SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Sprawozdanie roczne z 2011 r. na temat polityki Unii Europejskiej w zakresie rozwoju i pomocy zewnętrznej oraz jej realizacji w 2010 r. {SEK(2011) 880 wersja ostateczna}

2 Niesprzyjające otoczenie W 2010 r. świat wkroczył w fazę niepewnego ożywienia po kryzysie finansowym i gospodarczym lat Postępy są nierównomierne i niejednolite. Gospodarki rozwinięte, na przykład Stany Zjednoczone, Japonia i Unia Europejska odnotowały skromny wzrost. Kraje o gospodarkach wschodzących, na czele z Chinami, Indiami, Rosją i Brazylią rozwijały się dynamiczniej. Kraje rozwijające się, w szczególności kraje o niskich dochodach najdotkliwiej dotknięte kryzysem, miały niewielkie możliwości rozwoju gospodarczego. Niektóre z nich również jako pierwsze doświadczyły nowego gwałtownego wzrostu światowych cen towarów, energii i żywności, który miał miejsce w trakcie roku. Państwa te nie były w stanie stworzyć ani wykorzystać nowych możliwości gospodarczych w kraju bądź zagranicą. Jednocześnie ludność świata wzrosła o 79,3 mln osób, głównie w krajach rozwijających się. Zmalały szanse, aby osiągnąć milenijne cele rozwoju (MCR) w uzgodnionym terminie do 2015 r. W konsekwencji w krajach ubogich zwiększyły się poziomy bezrobocia i ubóstwa, co miało wpływ na sytuację kolejnych milionów ludzi na całym świecie w latach W szczególności zmiany te odczuły osoby młode, co skutkowało narastaniem napięć społecznych i migracyjnych. Większość rządów krajów rozwijających się nie dysponowała środkami umożliwiającymi zastosowanie środków polityki antycyklicznej. Dlatego musiały one ograniczać deficyty budżetowe poprzez cięcie wydatków. To miało negatywny wpływ na programy społeczne, zdrowotne i edukacyjne, doprowadzając do pogłębienia różnicy między bogatymi a biednymi. Zwiększyły się też nierówności dochodowe zarówno w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Powyższa sytuacja stanowiła podstawę wysiłków podejmowanych przez UE w 2010 r., mających na celu zwiększenie wielkości i jakości pomocy oraz poprawę szybkości i skuteczności jej udzielania. Stały element pomocy rozwojowej UE w 2010 r. stanowiło maksymalne wsparcie na rzecz globalnych i lokalnych wysiłków w zakresie osiągania MCR. Intencją było przeciwdziałanie rezygnowaniu z kontynuacji postępów z powodu kryzysu oraz utrwalenie dotychczasowych osiągnięć. UE odegrała ważną rolę na wrześniowym szczycie ONZ w sprawie MCR, podczas którego postanowiono podwoić wysiłki służące osiągnięciu pełnego zakresu MCR do 2015 r. Koncentracja na milenijnych celach rozwoju Szczyt był najważniejszym wydarzeniem w 2010 r. z punktu widzenia MCR. UE odegrała ważną rolę w okresie poprzedzającym i podczas samego szczytu. Aby podkreślić swoje zaangażowanie na rzecz wspierania globalnych działań, UE ogłosiła w czasie sesji inicjatywę na rzecz MCR o wartości 1 miliarda EUR służącą intensyfikacji pomocy dla partnerów w krajach Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) przeznaczonej na osiąganie MCR, szczególnie tych, których realizacja najbardziej odbiega od planu. UE jest zdecydowana, aby utrzymać wsparcie na rzecz swoich strategii w zakresie MCR, w czasie, gdy pomoc UE wiąże się z presją, jako że rządy ograniczają wydatki w celu zmniejszenia swoich deficytów budżetowych. Postępy w zakresie ośmiu MCR znacznie się różniły. Na przykład osiągnięto duże postępy w zakresie zapewnienia powszechnego nauczania na poziomie podstawowym (MCR2) i w zakresie dostępu do wody (MCR7). Jednak 1,4 miliarda ludzi wciąż żyje w warunkach PL 1 PL

3 skrajnego ubóstwa, a realizacja kilku MCR poważnie odbiega od planu. Poprawa opieki zdrowotnej nad matkami (MCR5) oraz dostęp do kanalizacji (część MCR7) wymagają więcej uwagi. Afryka subsaharyjska ma zaległości w zakresie większości MCR. W kwietniu 2010 r. Komisja Europejska sporządziła pakiet konkretnych propozycji dotyczących działań UE w celu pomocy krajom rozwijającym się w terminowym osiąganiu ich MCR. W tym dwunastopunktowym planie działań priorytetowo traktuje się państwa najbardziej opóźnione, w tym państwa znajdujące się w sytuacji konfliktu lub w innej niestabilnej sytuacji. Do planu dołączono pięć dokumentów roboczych, zawierających analizę kolejnych postępów w zakresie MCR, finansowania na rzecz rozwoju, skuteczności pomocy, pomocy na rzecz wymiany handlowej i spójności polityki. Inne propozycje Komisji w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego, globalnych działań dotyczących zdrowia, opodatkowania na rzecz rozwoju, edukacji i równowagi płci zostały uwzględnione w dokumencie określającym stanowisko UE na szczyt ONZ w sprawie przeglądu MCR. W ostatecznej wersji dokumentu uczestnicy szczytu zobowiązali się do podwojenia wysiłków na rzecz osiągnięcia MCR w terminie do 2015 r. Zobowiązania podjęły kraje rozwinięte i kraje rozwijające się, dzięki czemu proces realizacji MCR nabrał nowego rozmachu. Obiecującą możliwością jest zachęcanie krajów rozwijających się do mobilizowania większej ilości dochodów krajowych na wspomaganie finansowania swojego rozwoju, na przykład poprzez zwiększenie ich zdolności w zakresie pozyskiwania dochodów podatkowych zgodnie z zasadą dobrego zarządzania w dziedzinie opodatkowania. W tym kontekście Komisja przyjęła w kwietniu 2010 r. komunikat 1 mający na celu utrwalenie związku między podatkami a polityką rozwoju, wspieranie dobrego zarządzania w dziedzinie opodatkowania (przejrzystości, wymiany informacji i uczciwej konkurencji podatkowej). Komisja pracuje na rzecz ustanowienia partnerstwa z Afrykańskim Forum Administracji Podatkowej (ang. African Tax Administration Forum). UE jest również zaangażowana we wspieranie rozwoju sektora prywatnego w krajach rozwijających się. Bardziej skuteczna współpraca W ramach strategii lizbońskiej wymaga się, aby UE we wszystkich obszarach polityki uwzględniała cele współpracy na rzecz rozwoju. W kwietniu Komisja opublikowała program prac w zakresie spójności polityki na rzecz rozwoju na okres Jego celem jest dalsze dopracowanie spójności między pomocą rozwojową a innymi istotnymi obszarami polityki UE mającymi wpływ na stosunki zewnętrzne, na przykład wymianą handlową, opodatkowaniem i finansami, bezpieczeństwem żywnościowym, zmianą klimatu, migracją i bezpieczeństwem. Komisja Europejska podjęła szereg inicjatyw służących poprawie swoich strategii rozwojowych. Należą do nich konsultacje społeczne dotyczące roli pomocy UE we wspieraniu wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz zrównoważonego rozwoju (zob. ramka) oraz dotyczące roli zewnętrznych instrumentów finansowych UE. Celem konsultacji dotyczących tych instrumentów było zebranie poglądów i opinii na temat szerokiego zakresu kwestii, takich jak wartość dodana interwencji finansowej UE w niektórych obszarach, warianty nowych form współpracy i mechanizmów realizacji z krajami partnerskimi oraz efektywność, skutki i dostrzegalność zewnętrznej pomocy UE. 1 2 COM(2010)163 wersja ostateczna, z SEC(2010) 421 wersja ostateczna, z PL 2 PL

4 Przyszłość polityki rozwojowej UE W listopadzie 2010 r. Komisja rozpoczęła debatę publiczną publikacją zielonej księgi Polityka rozwojowa UE na rzecz wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu i zrównoważonego rozwoju 3. W dokumencie tym przedstawiono sposoby uczynienia z polityki rozwojowej UE katalizatora służącego budowaniu własnych zdolności krajów rozwijających się w zakresie generowania wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu i zrównoważonemu rozwojowi oraz w zakresie mobilizowania własnych zasobów gospodarczych, naturalnych i ludzkich w celu wspierania strategii ograniczania ubóstwa. Rozważono możliwości tworzenia partnerstw na rzecz wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu obejmujących sektor publiczny i sektor prywatny oraz przeanalizowano obszary polityki w zakresie zmiany klimatu, energii i ochrony środowiska jako czynniki napędzające zrównoważony rozwój oraz rolę rolnictwa i różnorodności biologicznej w osiąganiu bezpieczeństwa żywnościowego i pobudzaniu wzrostu. Wyniki konsultacji będą uwzględnione we wnioskach Komisji dotyczących polityki, w tym wnioskach dotyczących unowocześniania europejskiej polityki rozwojowej, pod koniec 2011 r. Komisja rozpoczęła również konsultację społeczną dotyczącą wykorzystania wsparcia budżetowego na potrzeby pomocy UE 4. Jej celem było wyciągnięcie wniosków z ponad dziesięcioletniego okresu przekazywania wsparcia budżetowego i Komisja wezwała do przedstawienia poglądów i opinii dotyczących zarówno możliwości związanych z tym narzędziem jak i sposobów poprawy jego jakości, uzyskiwania jak największych efektów w stosunku do zainwestowanych środków i osiąganych skutków. Wsparcie budżetowe jest mechanizmem służącym przenoszeniu funduszy pomocowych do skarbu państwa kraju-beneficjenta, jeżeli spełni on ustalone warunki dla dokonania płatności. W 2010 r. wsparcie budżetowe stanowiło 24 % (1,8 miliarda EUR) wszystkich zobowiązań budżetu UE i Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR). Ogólne wsparcie budżetowe ma miejsce, gdy UE wspiera wdrażanie krajowej strategii na rzecz rozwoju, natomiast sektorowe wsparcie budżetowe ma miejsce, gdy środki UE są przeznaczone na wsparcie danego sektora w kraju partnerskim. Kolejnym opracowywanym obszarem jest łączenie dotacji i kredytów w ramach finansowania pomocy rozwojowej, tak aby zaangażować więcej finansowania kredytowego, szczególnie z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Biorąc pod uwagę obecny niedobór środków z dotacji takie mechanizmy łączenia mogą przynieść korzyści zarówno beneficjentom, jak i darczyńcom, pomagając uzyskać łatwiejszy dostęp do finansowania, przy większym efekcie dźwigni. Przykładem jest tu innowacyjny instrument łączenia uruchomiony w ramach funduszu energetycznego. Na współfinansowanie średniej wielkości projektów służących zwiększeniu dostępu do usług energii zrównoważonej w krajach AKP dostępna jest obecnie kwota 40 milionów EUR, która ma być łączona ze środkami z państw członkowskich i EBI. Komisja planuje w dalszym ciągu rozwijać innowacyjne instrumenty finansowania w ramach działań zewnętrznych, tak aby zoptymalizować finansową i polityczną dźwignię budżetu UE poprzez przyciągnięcie innych instytucji publicznych i prywatnych. 3 4 COM(2010) 629 wersja ostateczna COM(2010) 586 wersja ostateczna, z PL 3 PL

5 Skuteczna pomoc jest podstawowym narzędziem realizacji MCR. Każde euro przeznaczone na rozwój musi być wykorzystanie efektywnie i skutecznie. UE dąży do zwiększania skuteczności swojej pomocy. W ujęciu zewnętrznym Komisja koordynuje stanowiska UE w sprawie skuteczności pomocy na różnych szczeblach, w tym w ramach OECD, ONZ, G8 i G20. Prace te będą miały znaczenie wraz z postępującymi przygotowaniami do czwartego forum wysokiego szczebla ONZ w sprawie skuteczności pomocy, które odbędzie się w pod koniec listopada 2011 r. w Busan, Korea Południowa. Na forum OECD w 2010 r. Komisja współprzewodniczyła grupie roboczej ds. skuteczności pomocy w ramach Komitetu Pomocy Rozwojowej (DAC), której celem jest wypracowanie najlepszych praktyk i spójności polityki wśród krajów darczyńców. Komisja przyczyniła się do zwiększenia skuteczności operacyjnej w zakresie wykorzystania systemów krajowych, podziału działań, większego stopnia przejrzystości pomocy i odpowiedzialności za nią oraz lepszej współpracy technicznej. Wraz z 27 państwami członkowskimi UE Komisja wdrożyła ramy operacyjne w sprawie skuteczności pomocy uzgodnione w 2009 r., które zawierają zestaw zobowiązań służących lepszemu wdrażaniu zasad skuteczności pomocy. Ramy skupiają się między innymi na podziale działań między darczyńców, tak aby zmniejszyć rozdrobnienie pomocy. Komisja przygotowuje wniosek mający na celu synchronizację cyklów programowania unijnego i krajowego na poziomie kraju partnerskiego, bazując na strategiach krajów partnerskich i ich cyklach programowania. Kolejnym mechanizmem służącym poprawie podziału działań jest system, w ramach którego Komisja powierza państwu członkowskiemu (lub vice versa) realizację określonego projektu, jeżeli ma ono większe możliwości jego realizacji. Komisja zaproponowała również dziesięć istotnych działań służących poprawie skuteczności pomocy, skupiających się na trzech głównych priorytetach: podziale działań, wykorzystaniu systemów krajowych i zacieśnionej współpracy technicznej. Jeżeli chodzi o jakość zarządzania pomocą, Komisja zwiększyła również znacznie liczbę bieżących i ukończonych projektów poddanych monitorowaniu w 2010 r. Przedłożyła wnioski, Radzie Unii Europejskiej i Parlamentowi Europejskiemu, dotyczące uproszczenia procedur w zakresie przetargów i dotacji w odniesieniu do przyznawania zleceń i realizacji projektów. Zintensyfikowano również szkolenia pracowników. Wreszcie Komisja zaproponowała, aby zwiększyć możliwości Europejskiego Banku Inwestycyjnego w zakresie wspierania celów rozwojowych UE. Ściślejsza współpraca z międzynarodowymi darczyńcami W ciągu roku UE zacieśniła swoją współpracę z tradycyjnymi darczyńcami i z pojawiającymi się nowymi partnerami. UE oraz Stany Zjednoczone uzgodniły na listopadowym szczycie, że będą opracowywać wspólny plan prac w zakresie podziału zadań wewnątrz kraju, przejrzystości i odpowiedzialności oraz wdrażać go w wybranych krajach partnerskich w 2011 r. Pierwszy coroczny dialog w kwestiach dotyczących polityki rozwoju z Japonią odbył się w kwietniu. W ramach tej pierwszej w swoim rodzaju inicjatywy gospodarki wschodzące i rozwinięte uzgodniły, na szczycie G20 w listopadzie w Seulu, wieloletni plan działania na PL 4 PL

6 rzecz pokonania kluczowych barier wzrostu, w szczególności w krajach o niskich dochodach. Nowe kraje, Chiny, Brazylia i niektóre kraje arabskie, przystąpiły do wspólnoty darczyńców, wnosząc nowe środki jak również nowe pomysły. Komisja kontynuowała stosunki, współpracę i dialog z ONZ i Bankiem Światowym. Obecnie Komisja i ONZ współdziałają w ponad 100 krajach, w ramach takich projektów, jak rozminowywanie czy budowa kanalizacji. W 2010 r. UE przekazała ONZ i jej agencjom 597 milionów EUR, natomiast Bankowi Światowemu 192 miliony EUR. Współpraca z ONZ i Bankiem Światowym umożliwia realizację większej ilości projektów i projektów o większych rozmiarach, przynosząc pozytywne efekty beneficjentom i skutkując bardziej skuteczną i efektywną pomocą. Wiedza ekspercka Banku Światowego okazała się szczególnie cenna pod kątem wsparcia budżetowego, zarządzania finansami publicznymi, zmniejszania zadłużenia i rozwoju sektora prywatnego. Przepisy finansowe UE umożliwiają międzynarodowym organizacjom zarządzanie funduszami UE zgodnie ze swoimi własnymi procedurami, pod warunkiem że spełniają one normy UE w zakresie wdrażania i monitorowania oraz pod warunkiem, że UE będzie mogła przeprowadzać kontrole na miejscu w razie konieczności. UE współpracuje również z Radą Europy, Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) oraz z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji (IOM). Dzielenie się obowiązkami z partnerami W 2010 r. współpraca UE z partnerami na całym świecie obejmowała efektywność pomocy i milenijne cele rozwoju. Seria regionalnych i bilateralnych szczytów zakończyła się szczytem UE-Afryka w listopadzie w Trypolisie. Na szczycie przyjęto drugi plan działania ( ) w ramach wspólnej strategii Afryka-UE, którego celem jest szybkie wypracowanie konkretnych wyników w obszarach takich jak MCR, handel, energia, pokój i bezpieczeństwo, sprawowanie rządów i prawa człowieka, integracja regionalna oraz migracja. Równolegle rozpoczęto lub kontynuowano również poszczególne projekty. Lista projektów obejmuje działanie w zakresie broni strzeleckiej i broni lekkiej, Obserwatorium Migracji (AKP), programu Nyerere, elektrycznej linii międzysystemowej Caprivi, wschodnioafrykańskiego systemu kabla podwodnego, popularyzacji nauki i technologii, wystawy objazdowej na temat sztuki afrykańskiej i promocji zaangażowanie społecznego. Inicjatywa przewodnia UE na rzecz współpracy w rozwoju partnerstwo z 79 krajami Afryki Karaibów i Pacyfiku weszła w nowy etap, gdy w listopadzie zaczęła obowiązywać zmieniona umowa z Kotonu. Zmiany przystosowują partnerstwo do globalnych zmian i rosnącego znaczenia integracji regionalnej, współzależności między bezpieczeństwem i rozwojem oraz nieustannych wyzwań związanych z HIV/AIDS oraz bezpieczeństwa żywnościowego. Wypłaty z Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR), głównego źródła finansowania pomocy dla krajów AKP, osiągnęły rekordową kwotę 3,32 mld EUR w 2010 r., w porównaniu z 3,13 mld EUR w 2009 r. To powoduje, że całkowite środki w ramach 10. EFR, który uruchomiono w 2008 r., prawdopodobnie zostaną rozdysponowane zgodnie z harmonogramem do końca 2013 r. W ciągu 2010 r., Komisja przekazała Afryce programy wsparcia budżetowego (495 milionów EUR) na ograniczanie ubóstwa, utrzymując wciąż silny nacisk na realizację MCR. Czyniła również dalsze wysiłki na rzecz przezwyciężenia krótkoterminowego fiskalnego wpływu PL 5 PL

7 kryzysu gospodarczego na państwa najbardziej podatne na zagrożenia poprzez doraźny instrument FLEX stosowany w przypadku podatności na zagrożenia, który umożliwia utrzymanie programów skoncentrowanych wokół problematyki ubóstwa w obliczu zacieśniania polityki fiskalnej. UE jest aktywna w zwalczaniu głodu w Afryce poprzez swój instrument na rzecz żywności i konkretne projekty w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego. Wiele projektów UE w tym regionie również bezpośrednio skupia się na MCR związanych ze zdrowiem. UE kontynuowała swoje działania w państwach niestabilnych i odgrywa wiodącą rolę w dziedzinach takich, jak demokratyczne sprawowanie rządów, sprawiedliwość, reforma sektora bezpieczeństwa, infrastruktura, zarządzanie finansami publicznymi oraz rozwój obszarów wiejskich. Stosunki z sąsiadami UE w Europie wschodniej i w południowej części regionu śródziemnomorskiego posunęły się naprzód w 2010 r. w sferze gospodarczej, jednak nie wystarczająco w zakresie reform demokratycznych i praw człowieka. Taka była konkluzja oceny Komisji europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) i czwartego zbioru sprawozdań EPS 5 przyjętego w maju. Pokazują one w sposób jasny korzyści, jakie kraje partnerskie odnoszą z relacji z UE. Postępy były znaczne w zakresie transportu, energii, zmiany klimatu, badań i rozwoju oraz zdrowia i edukacji. W regionie partnerstwa wschodniego nadal toczyły się negocjacje w sprawie ściślejszej współpracy i umowy o wolnym handlu z Ukrainą oraz rozpoczęły się rozmowy w sprawie układów o stowarzyszeniu z Mołdawią, Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją. Siódma runda wolno toczących się negocjacji w sprawie nowej umowy z Rosją, która nie jest objęta EPS, zakończyła się w grudniu. W sąsiedztwie południowym, w marcu odbył się szczyt z Maroko, aby zaznaczyć zaawansowany status tego państwa jako partnera UE. Nie udały się dwie próby zwołania zjazdu na rzecz szczytu śródziemnomorskiego, raz w czerwcu i po raz kolejny w listopadzie. Pomoc UE dla regionu EPS skupiała się na tworzeniu miejsc pracy, poprawie klimatu inwestycyjnego, dobrym rządzeniu, rozwoju elementów infrastruktury społecznej i wsparciu reform administracyjnych, gospodarczych i społecznych. W dalszym ciągu najtrudniejsza sytuacja społeczna występuje na okupowanym terytorium palestyńskim, gdzie pomimo pomocy humanitarnej, wskaźniki społeczno-gospodarcze nie uległy poprawie w 2010 r., a ponad 30 % ludności palestyńskiej nadal żyje w ubóstwie. W latach sąsiedzki fundusz inwestycyjny (NIF) udzielił wsparcia 35 projektom w zakresie transportu, ochrony środowiska i energii oraz sektorze publicznym i prywatnym, a dotacje z NIF osiągnęły w sumie wartość 260 mln EUR. Dzięki temu możliwe było pozyskanie finansowania o wartości 9,4 mld EUR na inwestycje z międzynarodowych instytucji finansowych. Stosunki UE z Azją stają się coraz bardziej złożone. Umocnienie się pozycji gospodarczej i politycznej krajów azjatyckich wywołuje radykalne zmiany mające wpływ na równowagę stosunków globalnych. UE zorganizowała spotkania na szczycie z Chinami w październiku i z Indiami w grudniu. Wiele kontaktów miało miejsce na poziomie regionalnym, na przykład z ASEAN (Stowarzyszeniem Narodów Azji Południowo-Wschodniej), i na poziomie dwustronnym. Istotnymi tematami spotkań były zagadnienia przekrojowe, takie jak ochrona środowiska i zmiana klimatu. Podpisano lub negocjowane są umowy o partnerstwie lub wolnym handlu z Indiami, Indonezją, Mongolią, Filipinami i Wietnamem. 5 COM(2010) 207, z PL 6 PL

8 Imponująca jest aktywność gospodarcza i gwałtowne uprzemysłowienie Azji, które uosabiają Chiny i Indie. Ale chociaż znaczące korzyści odniosła z tego poszerzająca się klasa średnia, w Azji nadal zamieszkuje dwie trzecie ludności ubogiej na świecie. Pomoc rozwojowa jest zatem wciąż istotnym elementem działań UE na rzecz Azji, których celem jest ograniczanie ubóstwa, zdrowie i edukacja. Środkowoazjatyckie kraje będące w okresie transformacji odnotowały znaczące stopy wzrostu w minionej dekadzie, ale też w znacznym stopniu dotknął je ostatni kryzys. Pomoc UE dotyczyła przede wszystkim podniesienia standardów życia, rozwoju sektora społecznego i zapewnieniu sieci bezpieczeństwa socjalnego. Ma ona również na celu poprawę praworządności i sposobu sprawowania rządów. Stworzono instrument inwestycyjny na rzecz środkowej Azji, skupiający się na łączeniu dotacji i kredytów w sektorze energii, ochrony środowiska, małych i średnich przedsiębiorstw i infrastruktury społecznej. Coroczny szczyt UE-Ameryka Łacińska i Karaiby odbył się w maju w Madrycie. Po trwającym sześć lat impasie wznowiono negocjacje w sprawie układu o stowarzyszeniu między UE a Mercosur oraz ustalono kilka rund negocjacyjnych oraz harmonogram na 2011 r. Na szczycie uruchomiono instrument inwestycyjny na rzecz Ameryki Łacińskiej (LAIF) i zatwierdzono zakończenie negocjacji w sprawie układu o stowarzyszeniu z Ameryką Środkową oraz umowy handlowej między UE a Kolumbią i Peru. W kontaktach UE z partnerami z Ameryki Łacińskiej pojawił się również temat walki z narkotykami, w szczególności kosztów operacji antynarkotykowych i środków przeciwdziałających przerzutowi narkotyków z Ameryki Łacińskiej do Europy przez zachodnią Afrykę. W maju Komisja Europejska przyjęła swój pierwszy w historii krajowy dokument strategiczny dla Kuby, stanowiący podstawę przyszłej współpracy dwustronnej. W ubóstwie wciąż żyje średnio 40 % ludności Ameryki Łacińskiej. W 2010 r., Komisja przyjęła 24 działania w Ameryce Łacińskiej o całkowitej wartości 356 mln EUR. Najważniejsze obszary dotyczą eliminacji ubóstwa, spójności społecznej, wzajemnej wiedzy i zrozumienia, zrównoważonego rozwoju, walki z narkotykami oraz handlu i sektora prywatnego. Integracja zagadnień przekrojowych Przez cały rok UE pracowała z partnerami na rzecz rozwoju nad zagadnieniami przekrojowymi mającymi wpływ na wszystkie aspekty polityki UE na rzecz rozwoju. Celem UE jest uczynienie z tych zagadnień integralnej części działalności na rzecz rozwoju. Dwa z nich poruszono na konferencjach w Nagoi i Cancun poświęconych nowym programom w zakresie różnorodności biologicznej i zmiany klimatu. Negocjacje z Nagoi zakończyły się protokołem dotyczącym dostępu do zasobów genetycznych i strategicznego planu na lata Na konferencji z Cancun przyjęto pakiet decyzji, kierując negocjacje dotyczące nowego międzynarodowego systemu klimatycznego po Kioto z powrotem na właściwe tory po bezskutecznym spotkaniu w Kopenhadze w 2009 r. Demokratyczne sprawowanie rządów jest kolejnym zagadnieniem przekrojowym, w przypadku którego UE zapewniła wsparcie sektorowe i przeprowadziła działania informacyjne i poszerzające wiedzę. Sprawowanie rządów to powracające zagadnienie w dialogu na temat polityki z krajami partnerskimi. Ma ono istotne znaczenie dla stworzenia zdrowego klimatu inwestycyjnego, dobrego zarządzania finansami publicznymi, ograniczania korupcji i wzmocnienia instytucji. PL 7 PL

9 Równouprawnienie płci jest jedną z pięciu zasad leżących u podstaw polityki rozwojowej UE. W czerwcu przyjęto plan działania UE na rzecz równouprawnienia płci oraz wzmacniania roli kobiet w rozwoju. Ma on na celu wzmocnienie wysiłków UE na rzecz propagowania równouprawnienia płci w krajach rozwijających się oraz osiąganie MCR. Plan działania, który obejmuje lata , zagwarantuje, aby kwestie związane z równouprawnieniem płci były częścią rocznego i wieloletniego planowania w zakresie programów i projektów rozwojowych UE. Dzięki europejskiemu instrumentowi na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie (EIDHR) finansuje się projekty i inicjatywy na rzecz praw człowieka na całym świecie w kontekście właściwych polityk UE. Jest to konkretne wyrażenie intencji UE do uwzględnienia wsparcia na rzecz demokracji i praw człowieka we wszystkich politykach zewnętrznych UE. Część budżetu EIDHR przeznaczona jest na małe projekty w poszczególnych krajach. Wśród priorytetów EIDHR są prawa kobiet i dzieci oraz ochrona mniejszości. EIDHR organizuje również misje obserwacji wyborów i projekty pomocy wyborczej. W 2010 r. działalność ta dotyczyła prawie 20 krajów, głównie w Afryce, a jej całkowity koszt wyniósł 100 mln EUR. Bezpieczeństwo żywnościowe W maju UE przyjęła nowe ramy polityki dla bezpieczeństwa żywnościowego 6. Bazują one na pomaganiu lokalnym rolnikom i drobnym producentom rolnym w ubogich krajach na całym świecie, wspomaganiu szczególnie wrażliwych grup ludności i opracowywaniu regionalnych strategii na rzecz rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego. Nowe ramy polityki obejmują tematy instrumentu żywnościowego szybkiego reagowania UE, w ramach którego 50 krajów docelowych otrzymuje 1 mld EUR w latach Do końca 2010 r. rozdysponowano pełną kwotę, a 80 % już wypłacono. W 2010 r. UE przekazała również żywność i inną pomoc nadzwyczajną na rzecz ponad 150 milionów ludzi dotkniętych klęskami żywiołowymi lub katastrofami spowodowanymi przez człowieka w 80 państwach na całym świecie. Ostateczny budżet wyniósł ponad 1 mld EUR. Perspektywy na przyszłość Powolne wychodzenie z kryzysu światowego, wyższe ceny żywności i energii oraz powszechne dążenia do zmian demokratycznych, szczególnie w niektórych krajach śródziemnomorskich / Bliskiego Wschodu, stworzyły nowy kontekst polityki rozwojowej UE w 2011 r. i na lata przyszłe. Reagowanie na te wyzwania, przy jednoczesnym wdrażaniu priorytetów pomocy, będzie głównym zadaniem w 2011 r. Wśród priorytetów są działania następcze po szczycie dotyczącym MCR służące zagwarantowaniu, aby polityka rozwojowa UE i jej państw członkowskich miała największy możliwy wpływ na osiąganie tych celów. UE dąży do przyśpieszenia procesu, tak aby umożliwić osiągnięcie MCR w okresie od chwili obecnej do 2015 r. Jeżeli chodzi o zmianę klimatu, UE będzie realizować porozumienie z Cancun i współpracować z partnerami z krajów rozwijających się w ramach przygotowań do kolejnej rundy negocjacji post-kioto, która odbędzie się w Durbanie w grudniu 2011 r. UE koncentruje swoją szybką pomoc finansową na łagodzeniu zmiany klimatu oraz na wspieraniu działań dostosowawczych dla 6 COM(2010) 126 wersja ostateczna, z oraz COM(2010) 127 wersja ostateczna, z PL 8 PL

10 krajów najsłabiej rozwiniętych i małych rozwijających się państw wyspiarskich. Konferencja NZ w sprawie zrównoważonego rozwoju w 2012 r. będzie dla UE okazją przedstawienia swojego celu zakładającego przechodzenie na gospodarkę ekologiczną w krajach rozwijających się. UE przygotuje również stanowisko na forum wysokiego szczebla w sprawie skuteczności pomocy, które odbędzie się w Busan w listopadzie, oraz na czwartą konferencję NZ w sprawie krajów najsłabiej rozwiniętych, która odbędzie się w maju w Stambule. Oprócz zacieśniania współpracy w zakresie pomocy z USA, Japonią i międzynarodowymi instytucjami finansowymi, UE mocno wspiera gospodarki wschodzące jako partnerów na rzecz rozwoju. Do ich zadań należą programy i projekty współpracy południe-południe oraz współpraca trójstronna z międzynarodowymi darczyńcami. Komisja Europejska będzie uczestniczyć w działaniach następczych po szczycie G20, który odbędzie się w listopadzie w Seulu, poprzez grupę roboczą ds. rozwoju. Będzie również wspierać dalszą współpracę na rzecz rozwoju z Chinami i Afryką. Wewnętrznie Komisja Europejska określiła ambitny program reform na 2011 r. poprzez szereg inicjatyw politycznych, w tym działania następcze po konsultacjach w sprawie przyszłości polityki rozwojowej UE. Ich celem jest uczynienie polityki rozwojowej UE katalizatorem budowania wewnętrznych zdolności krajów rozwijających się w zakresie generowania wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu i zrównoważonego rozwoju oraz mobilizowania własnych zasobów gospodarczych, naturalnych i ludzkich w tym celu. W komunikacie, który zostanie wydany pod koniec 2011 r., określone zostaną ramy pomocy rozwojowej UE do 2020 r. Komisja wyda również komunikaty w sprawie wsparcia budżetowego oraz w sprawie inwestycji i wzrostu w krajach rozwijających się. Opublikuje sprawozdania na temat oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) udzielanej przez UE i państwa członkowskie oraz na temat spójności polityki rozwojowej z innymi obszarami polityki UE, oceniając działalność UE w zakresie pięciu głównych kwestii: integracji krajów rozwijających się w ramach gospodarki światowej, bezpieczeństwa żywnościowego, zmiany klimatu, migracji i bezpieczeństwa. W 2011 r. Komisja przygotuje również wnioski dotyczące struktury wydatków budżetowych UE, w tym środków przyznawanych na pomoc rozwojową, na okres budżetowy W ujęciu instytucjonalnym zmiany wprowadzone na mocy traktatu lizbońskiego powinny przyczynić się do lepszego programowania pomocy UE i zarządzania nią. Do najistotniejszych zmian należą: nominacja Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, który, będąc wiceprzewodniczącym Komisji, jest odpowiedzialny za zapewnienie spójności działań zewnętrznych Unii i który również przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych; stworzenie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) pracującej na rzecz wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Komisji, przewodniczącego Rady Europejskiej i Komisji; PL 9 PL

11 nowe możliwości w zakresie ściślejszej współpracy między państwami członkowskimi oraz wspólnego programowania. Powyższa nowa struktura oraz odpowiednie środki finansowe przewidziane na lata przyczynią się do umocnienie pozycji UE jako głównego międzynarodowego podmiotu zaangażowanego i wspierającego rozwój w skali globalnej. Zobowiązania w 2010 r., w milionach EUR Tabela 1: Podział sektorowy 7. Pomoc humanitarna: wsparcie w sytuacjach kryzysowych, pomoc w odbudowie i rehabilitacja, zapobieganie klęskom żywiołowym i gotowość na ich wystąpienie; mln EUR; 12,5% 9. Inne / nierozdysponowane: koszty administracyjne, inne nieokreślone; 543 mln EUR; 5,1% 6. Działania związane z zadłużeniem; 2 mln EUR; 0,0% 5. Wsparcie budżetowe, pomoc żywnościowa, bezpieczeństwo żywnościowe; 782 mln EUR; 7,3% 1. Infrastruktura społeczna: edukacja, zdrowie, woda, rządy i społeczeństwo obywatelskie, inne; mln EUR; 40,2% 4. Branże wielosektorowe / przekrojowe: środowisko, inne; mln EUR; 13,2% 3. Produkcja: rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo, przemysł, górnictwo i budownictwo, handel i turystyka; mln EUR; 11,6% 2. Infrastruktura gospodarcza i usługi: transport, komunikacja, energia, inne usługi; mln EUR; 10,0% Środki ODA, którymi zarządza Komisja Europejska PL 10 PL

12 Tabela 2: Konsensus europejski: obszary współpracy UE na rzecz rozwoju Zobowiązania w 2010 r., w milionach EUR 10. Obszary przekrojowe; mln EUR; 17,8% 1. Zarządzanie i wsparcie na rzecz reform gospodarczych i instytucjonalnych; mln EUR; 14,5% 2. Wymiana handlowa i integracja regionalna; 449 mln EUR; 4,2% 9. Zapobieganie konfliktom i niestabilne państwa; mln EUR; 17,1% 3. Infrastruktura i transport; 751 mln EUR; 7,0% 4. Woda i energia; 833 mln EUR; 7,8% 8. Ochrona środowiska i zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi; 466 mln EUR; 4,4% 7. Rozwój obszarów wiejskich, planowanie przestrzenne, rolnictwo i bezpieczeństwo żywnościowe; mln EUR; 11,7% 5. Spójność społeczna i zatrudnienie; 370 mln EUR; 3,5% 6. Rozwój społeczny; mln EUR; 12,0% Środki ODA, którymi zarządza Komisja Europejska PL 11 PL

13 Tabela 3: Położenie nacisku na ograniczanie ubóstwa w latach Wypłaty 50% 40% 30% 20% 10% 0% LDC OLIC LMIC UMIC REGION / UNALLOC LDC+OLIC LDC: kraje najsłabiej rozwinięte OLIC: inne kraje o niskich dochodach LMIC: kraje o średnio-niskich dochodach UMIC: kraje o średnio-wysokich dochodach REGION / UNALLOC: programy regionalne i środki nierozdysponowane Z programów w ramach Region/Unalloc." korzystają również kraje najuboższe LDC+OLIC. Na nowej liście DAC, która weszła w życie w 2008 r., kilka krajów OLIC zaliczono do kategorii LMIC, a są to: Kamerun, Republika Zielonego Przylądka, Indie, Republika Mołdowy, Mongolia, Nikaragua i Republika Konga. PL 12 PL

14 Tabela 3 bis: Położenie nacisku na ograniczanie ubóstwa w latach Wypłaty 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% LDC OLIC LMIC UMIC LDC+OLIC LDC: kraje najsłabiej rozwinięte OLIC: inne kraje o niskich dochodach LMIC: kraje o średnio-niskich dochodach UMIC: kraje o średnio-wysokich dochodach W celu zharmonizowania prezentacji tego wskaźnika został on również przeliczony bez uwzględnienia projektów regionalnych i nierozdysponowanych środków. Na nowej liście DAC, która weszła w życie w 2008 r., kilka krajów OLIC zaliczono do kategorii LMIC, a są to: Kamerun, Republika Zielonego Przylądka, Indie, Republika Mołdowy, Mongolia, Nikaragua i Republika Konga. PL 13 PL