w Europie ISSN: X

Transkrypt

1 w Europie ISSN: X Nowy Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji Anioły biznesu: obecne nastawienie Biuletyn informacyjny IRC Komisja Europejska DYREKCJA GENERALNA DS. PRZEDSIĘBIORSTW I PRZEMYSŁU

2 Spis treści Bez obaw o przyszłość Europy 3 Tkanka społeczeństwa 5 Rola małych i średnich przedsiębiorstw w nowym programie na rzecz innowacji 9 Biuletyn informacyjny CRI Działanie w sieci to oszczędność czasu i większa efektywność 14 Jak znaleźć partnera podczas Future Match 15 Komisarz Verheugen z wizytą w ośrodku IRC 16 Chodzik o ogromnym potencjale 18 Współpraca z klastrami przemysłowymi 19 WIADOMOŚCI W SKRÓCIE 21 Kolejny krok ku bardziej innowacyjnej Europie 22 Badanie rynku muchołapek 24 Amerykańska strategia na rzecz innowacji 25 Anioły biznesu: inwestorzy w innowacje 26 Zaproszenie dla pionierów innowacyjności 27 Wspólna wolność 29 KONFERENCJE 30 PUBLIKACJE 31 My też wprowadzamy innowacje Od tego miesiąca nasza publikacja nosi nazwę Innowacje w Europie (European Innovation) zamiast dotychczasowej Innowacje i Transfer Technologii (Innovation and Technology Transfer). Pismo ma być podstawowym źródłem bieżących informacji o polityce w zakresie innowacji i powiązanych wydarzeniach w Unii Europejskiej. Zmiana nazwy odzwierciedla coraz powszechniejszą świadomość, że innowacja wykracza poza branżę nowych technologii, z czego wynika objęcie polityką w zakresie innowacji wszystkich MŚP na terenie Unii. Zmieni się też zawartość magazynu: wprowadziliśmy nowy układ treści i nową szatę graficzną i mamy nadzieję, że okażą się one atrakcyjne i praktyczne dla czytelników. W pierwszym z dwóch głównych artykułów tego wydania dokonujemy przeglądu najnowszych propozycji dla Programu Ramowego na rzecz Konkurencyjności i Innowacji (CIP). Pomyślna realizacja celów Strategii Lizbońskiej zależy od dodatkowego wsparcia ze strony programu CIP. W ciągu najbliższych miesięcy, gdy nabiorą tempa dyskusje nad propozycjami i, co nie mniej istotne, nad budżetem, Komisja będzie działać na rzecz właściwego sformułowania tego dokumentu, który ma istotne znaczenie dla europejskich przedsiębiorców. Drugi z głównych artykułów poświęcono problemom przemysłu tekstylnego, który ostatnio często gości na łamach prasy, zwłaszcza w kontekście rosnącego importu z krajów o taniej sile roboczej. Jednak europejskie firmy z tej branży wprowadzają nowatorskie produkty i procesy technologiczne, dążąc do utrzymania wysokiego udziału tego sektora w europejskiej produkcji i zatrudnieniu. Przez długi czas innowacyjność była zaniedbywana w tradycyjnych branżach przemysłu. Sektor tekstylny stanowi wspaniały przykład możliwych zmian, jeśli tylko przedsiębiorcy uświadomią sobie korzyści płynące z innowacyjności. Dział Komunikacji i Informacji Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu, Komisja Europejska RZĄDY TWORZĄ FUNDAMENTY DLA INNOWACJI 32 Innowacje w Europie Innowacje w Europie (European Innovation) to pismo wydawane sześć razy do roku przez Dyrekcję Generalną ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu przy Komisji Europejskiej w ramach Szóstego Ramowego Programu Badań. Publikacja ukazuje się w językach: angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, polskim i hiszpańskim, a jej wcześniejszy tytuł to Innowacje i Transfer Technologii (Innovation and Technology Transfer). Kolejne wydanie ukaże się w wrześniu 2005 roku. Wydawca: Dział Komunikacji i Informacji Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu, Komisja Europejska B-1049 Bruksela Faks: entr-itt@cec.eu.int Materiały i publikacja: ESN, Bruksela Zastrzeżenie prawne: Komisja Europejska ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania informacji zawartych w tej publikacji. Informacje te zostały przygotowane z należytą starannością, należy jednak potwierdzać dane cytowane w niniejszej publikacji korzystając z danych kontaktowych lub z materiałów podanych w poszczególnych artykułach. Komisja Europejska, 2005 Powielanie materiałów jest dozwolone pod warunkiem podania źródła. Wydrukowano w Belgii Innowacje w Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu Kształtowanie polityki w zakresie innowacji i wdrażanie środków należy do zadań Dyrekcji ds. Polityki w zakresie innowacji (Innovation Policy Directorate) w Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu przy Komisji Europejskiej. Kontakty Polityka w zakresie innowacji (D/1) Faks: entr-innovation-policy-development@cec.eu.int Wspieranie innowacji (D/2) Faks: entr-innovation-networks@cec.eu.int Finansowanie MŚP, przedsiębiorców i wynalazców (D/3) Faks: entr-finance-sme@cec.eu.int Technologia dla innowacji; informatyka i telekomunikacja oraz e-business (D/4) Faks: entr-ict-e-commerce@cec.eu.int Innowacje w Europie 2

3 Bez obaw o przyszłość Europy W parę dni po spektakularnym odrzuceniu przez Francuzów i Holendrów konstytucji europejskiej w jej obecnym kształcie, nasi reporterzy poprosili Heinza Zoureka, zastępcę dyrektora generalnego ds. przedsiębiorstw i przemysłu o udzielenie wywiadu. Tematem rozmowy była przyszłość Strategii Lizbońskiej, nowy Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji oraz zapowiadany Plan Działań w zakresie Innowacji. Heinz Zourek Innowacje w Europie: Negatywny stosunek do konstytucji wyrażony w referendum przez Francuzów i Holendrów w widoczny sposób podważył zaufanie obywateli wszystkich państw członkowskich do unijnej polityki. Czy istnieje ryzyko, że proces lizboński zostanie odstawiony na boczny tor podczas rozstrzygającej debaty na temat ostatecznych kierunków i dróg rozwoju Unii? Heinz Zourek: Istnieje takie zagrożenie. Ale główną przyczyną niezadowolenia opinii publicznej z polityki europejskiej jest zbyt wolny wzrost gospodarczy i rekordowo wysoki poziom bezrobocia. Zmodyfikowana Strategia Lizbońska koncentruje się właśnie na wzroście gospodarczym i tworzeniu lepszych miejsc pracy, czyli na obszarach bezpośrednio wpływających na nastroje społeczne. Gdyby każde z 20 milionów europejskich przedsiębiorstw utworzyło chociaż po jednym miejscu pracy, oznaczałoby to koniec bezrobocia i uwolnienie znacznych środków publicznych na konieczne inwestycje. To prawda, że niektóre z ogólnoeuropejskich działań zalecanych przez Strategię Lizbońską można postrzegać jako liberalizację, co w niektórych państwach członkowskich nie wróży im popularności. Jestem przekonany, że społeczeństwa zdawają sobie sprawę, że jedynym rozwiązaniem jest wzrost gospodarczy i walka z bezrobociem. Bez względu na kierunek polityki makroekonomicznej, przemysł europejski skorzysta na reformach strukturalnych, za które odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu. Co z tego będą mieć zwykli ludzie? IwE: Większość przedsiębiorstw, a w szczególności małe firmy, zainteresowana jest własnymi planami i problemami o krótkim horyzoncie czasowym. Czy Strategia Lizbońska faktycznie ma dla nich znaczenie? Heinz Zourek: Jednym z jej głównych celów jest wspieranie wzrostu gospodarczego poprzez tworzenie lepszego otoczenia prawnego i zachęcanie do innowacji. Komisję często postrzega się jako organ narzucający firmom głupie przepisy. Tymczasem naszym celem jest zmniejszenie liczby zbędnych lub uciążliwych przepisów i wspieranie firm, które podejmują się wprowadzenia innowacji. Stale współpracujemy z partnerami z branży przemysłowej. Wszelkie planowane przepisy są szczegółowo analizowane i oceniane pod kątem ich wpływu na innowację oraz na małe i średnie przedsiębiorstwa. Są one też konsultowane ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. Przedsiębiorcy są zaabsorbowani własnymi sprawami i trudno jest im śledzić zmieniające się ustawodawstwo, ale nas rzeczywiście interesują ich opinie, tak pozytywne, jak i negatywne. Zwłaszcza w nowych dziedzinach, takich jak inżynieria tkankowa, pomoc przedstawicieli przemysłu przy tworzeniu rozsądnych reguł prawnych jest nieoceniona. W porozumieniu z Dyrekcją Generalną ds. Konkurencji rozważamy także sposoby ustalenia jednolitych zasad pomocy publicznej, które lepiej wspierałyby innowację na szczeblu krajowym. Obecnie prawie wszystkie ulgi podatkowe są związane z działalnością badawczo-rozwojową, ponieważ można ją stosunkowo łatwo zmierzyć. Niestety nie są nimi objęte inne istotne rodzaje działalności innowacyjnej. Dlatego pracujemy właśnie nad praktycznym, opłacalnym i sprawiedliwym sposobem odróżniania inwestycji mających związek z innowacją od zwykłych wydatków w ramach bieżącej działalności gospodarczej, który umożliwi odpowiednie konstruowanie ulg podatkowych i udzielanie innych form pomocy przez państwa członkowskie. Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji przyniesie wymierne korzyści firmom innowacyjnym Strategia Lizbońska Innowacje w Europie 3

4 Strategia Lizbońska konkurencyjności i wspierania innowacji (na przykład w zakresie odnawialnej i inteligentnej energii oraz rozwoju technologii informatycznych i telekomunikacyjnych) z wieloletnim programem na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw. Ale uwzględniamy innowację w programie wieloletnim, szczególnie przez wzmocnienie roli instrumentów finansowych. We współpracy z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EIF) staramy się wypełnić istniejącą na rynku finansowym lukę, która szczególnie małym i średnim przedsiębiorstwom uniemożliwia pozyskanie środków finansowych potrzebnych do rozwoju. Co roku kwota 80 mln euro będzie przeznaczana na państwowe gwarancje kredytowe dla małych i średnich przedsiębiorstw. EIF będzie także finansować fundusze kapitału podwyższonego ryzyka oraz inne fundusze wspierające finansowo mniejsze firmy. Oprócz przejęcia innowacji wcześniej finansowanych przez Ramowy Program Badań, program CIP rozszerzy ich zakres poza same badania naukowe i rozwój technologii. Nowy Plan Działania w zakresie Innowacji, który zostanie ogłoszony jeszcze w tym roku, wymienia wszystkie działania na rzecz innowacji niezależnie od potrzeby ich wsparcia w ramach CIP. W szczególności planujemy wsparcie działań na poziomie regionalnym, finansując z unijnego budżetu transgraniczne programy w zakresie innowacji. Presja otoczenia IwE: W 2000 r. w Lizbonie wprowadzono Otwartą Metodę Koordynacji (OMC), która miała wspierać zmiany w krajach członkowskich dzięki obiektywnemu porównywaniu ich wyników w najważniejszych dziedzinach, zwłaszcza dotyczących innowacji. Czy ta metoda działa, czy też trzeba ją zmodyfikować? Heinz Zourek: System OMC nie załatwi wszystkiego od ręki. Oczywiście zachęcam do wywierania nacisku, aby przyspieszyć jego realizację. Uważam jednak, że program dosyć dobrze się sprawdza. Politycy, którzy ograniczali się do myślenia w kategoriach swoich państw, teraz regularnie się spotykają, by zaprezentować swoje osiągnięcia, zmierzyć rezultaty swojej pracy i wysłuchać ewentualnej krytyki. Przy tym robią to z własnej inicjatywy, pragnąc nauczyć się czegoś od innych. W wielu dziedzinach wpływ uczestników takich spotkań jest znacznie skuteczniejszą zachętą do zmian niż przepisy prawne. Doświadczenia zebrane przez innych pozwalają obniżyć koszt zmian dzięki uniknięciu nieracjonalnych działań. Dostęp do środków finansowych IwE: Nowy Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji obejmie wiele rozpoczętych już przedsięwzięć. Jakie korzyści przyniesie on europejskim przedsiębiorstwom? Heinz Zourek: Program CIP (patrz strona 9) wymierne korzyści przyniesie firmom innowacyjnym. Połączy on programy wzrostu Główną przyczyną niezadowolenia opinii publicznej z polityki europejskiej jest zbyt wolny wzrost gospodarczy i rekordowo wysoki poziom bezrobocia Kontakt: Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji: cip/index_en.htm Strategia Lizbońska: index_en.htm Unijna polityka w zakresie innowacji: Innowacje w Europie 4

5 Tkanka społeczeństwa Mordercza konkurencja, zwłaszcza ze strony tanich producentów azjatyckich, to dla europejskiego przemysłu tekstylno-odzieżowego nie lada wyzwanie. Nowe atrakcyjne technologie otwierają nowe rynki zbytu, a rozmaite programy unijne zachęcają do współpracy w tej branży o rozdrobnionej strukturze produkcji. Pozycję europejskich producentów wzmocni też poprawienie łańcucha logistycznego. W ciągu ostatnich lat przemysł tekstylny stanął przed kilkoma poważnymi wyzwaniami. W styczniu 2005 r. wygasła wynegocjowana w ramach Światowej Organizacji Handlu umowa o handlu tekstyliami i odzieżą, co spowodowało całkowite zniesienie stopniowo wcześniej obniżanych limitów importu tekstyliów do Unii oraz napływ wyrobów producentów azjatyckich. Ze względu na rosnące koszty robocizny w krajach Europy Zachodniej, producenci unijni zaczęli przenosić najbardziej pracochłonne etapy produkcji do nowych państw członkowskich lub kandydujących, głównie do Polski i Rumunii. Bazę produkcyjną dla unijnych producentów stanowią też Tunezja, Maroko i Turcja: zaletami tych krajów jest wysoka jakość zasobów pracy i bliskość geograficzna, ułatwiająca szybkie reagowanie na popyt. Trzy główne branże Innowacja w branży tekstylnej Odzież robocza i sportowa wykonana z inteligentnych» tkanin Na innowację i rozwój w trzech głównych branżach przemysłu tekstylnego odzieżowej, tekstyliów domowych i technicznych wpłynęło kilka czynników. W największej z nich, odzieżowej, producenci europejscy od lat dyktują modę i przodują w kreatywności, lecz obecnie sektor przechodzi recesję z powodu wysokich kosztów pracy. Produkcja tkanin do użytku domowego jest wysoce zautomatyzowana, wymaga więc dużych nakładów kapitałowych, kompensują to jednak koszty pracy, które odgrywają tu znacznie mniejszą rolę. Sytuacja w tej branży jest bardziej stabilna niż w odzieżowej. Produkcja tekstyliów i odzieży to jedna z najważniejszych branż w Europie, o obrotach 215 miliardów euro i zatrudniająca 2,7 miliona osób. W niektórych krajach członkowskich na południu i na wschodzie Europy, jak Portugalia i Litwa, na firmy z tego sektora przypada 25 do 30% ogółu miejsc pracy w przemyśle. W Europie w branży tej działa 170 tysięcy firm, zatrudniających przeciętnie 15 osób. W wielu z nich personel jest jednak jeszcze mniej liczny. Tak ogromna fragmentacja bardzo utrudnia wspólną politykę badań i innowacji. Niewielkie zasoby ludzkie i finansowe sprawiają, że kierownictwo często zajmuje się innowacją, jednocześnie zarządzając zaopatrzeniem, marketingiem i całą resztą spraw firmy. Obszarem o najwyższym potencjale wzrostu jest produkcja tkanin przemysłowych i technicznych. To właśnie nowe zastosowania tkanin w przemyśle motoryzacyjnym, budownictwie, ochronie środowiska i sporcie otwierają nowe, zaawansowane technologicznie i specjalistyczne rynki zbytu. Tkaniny techniczne obejmują mniej niż 25% ogólnej produkcji tekstylnej w 25 krajach Unii, ale firmy w niektórych krajach, wcześniej wytwarzające tradycyjne rodzaje tkanin, starają się przechodzić na produkcję Projekt Leapfrog Projekt Leapfrog, uruchomiony w ramach Szóstego Programu Ramowego, ma za zadanie znacząco zwiększyć wydajność, jakość i rentowność produkcji odzieży, oraz zachęcić do współpracy w ramach łańcucha logistycznego dzięki stworzeniu zintegrowanego systemu projektowania i produkcji z danymi na temat nowoczesnych technologii i metod. Projekt, koordynowany przez Euratex, zrzesza 37 konsorcjów z 14 krajów w celu łącznej analizy wyników 70 trwających obecnie projektów badawczych. Produkcja tekstyliów według zużycia włókien Źródło: Euratex na podstawie danych CIRFS, 2003 (CIRFS: Międzynarodowa Komisja ds. Włókien Sztucznych) Innowacje w Europie 5

6 kierownictwo wie, że dotychczasowe metody działania straciły rację bytu i aktywnie poszukuje sposobów na wprowadzenie innowacji. To nie jest tylko cel narzucony od góry postulat ten płynie od samych producentów. Innowacja w branży tekstylnej Trwałe, komfortowe, atrakcyjne... tekstylia dla domu to stabilny rynek nowych klas wyrobów. Przykładowo: tkaniny techniczne w krajach skandynawskich stanowią 80% łącznej produkcji tkanin, a w Niemczech - 50%. Lutz Walter z europejskiej organizacji producentów branży tekstylno-odzieżowej Euratex podkreśla ogromną potrzebę innowacji we wszystkich trzech omawianych branżach. W branży odzieżowej innowacja stanowi nieodzowny warunek utrzymania konkurencyjności przemysłu europejskiego. W branży tkanin technicznych innowację wymuszają zarówno zaciekła konkurencja w obrębie Europy, jak i oczekiwania klientów. Co się w tej sprawie robi? Tysiącom małych firm w tej branży brakuje środków finansowych, zasobów kadrowych, wiedzy na temat innowacji i strategii, aby móc wprowadzać innowacje. Mimo to wiele z nich podejmuje działania w tym kierunku. Walter wyjaśnia: Mimo że przedsiębiorstwa nie dysponują środkami na innowacje, ich Przykładem może być koncepcja szybkiej mody realizowana przez hiszpańską Zarę, która przez usprawnienie produkcji, dystrybucji oraz pozostałych etapów łańcucha logistycznego, pozwoli na szybsze dostosowywanie się do popytu. Gdyby w Europie udało się usprawnić procesy produkcyjne wyjaśnia Waler negatywny wpływ niższych kosztów produkcji w Azji zostałby zdecydowanie osłabiony. Innym przykładem jest wykorzystanie trójwymiarowych skanerów ciała oraz elektroniczna wymiana danych między detalistą a producentem w celu zamówienia ubioru uszytego na miarę po cenie jak przy produkcji masowej. Pojawia się także wiele innych technologii: projektowanie wirtualne, zaawansowane roboty, włókna optyczne i elektroniczne oraz szycie sferyczne (1). Inicjatywy unijne W trosce o przyszłość branży tekstylno-odzieżowej (2) powołano do istnienia Europejską Platformę Technologiczną. Jej zadaniem będzie określanie celów innowacji i tematów badań niezbędnych do rozwiązania problemów trapiących tą branżę. Platforma skupia przedstawicieli branży i znawców tematu, którzy będą ustalać przedmioty badań i cele innowacji w trzech obszarach tematycznych: nowe zastosowania tekstyliów, przejście od produkcji masowej do produkcji na żądanie oraz przejście od produktów standardowych do specjalnych i niszowych. Innowacja stanowi nieodzowny warunek utrzymania konkurencyjności przemysłu europejskiego Platformy technologiczne Platformy technologiczne to efekt przyjętego przez Komisję na rok 2003 planu działania w zakresie stymulowania inwestycji w badania naukowe (a). Główni udziałowcy ustalają harmonogram badań strategicznych na użytek kluczowych gałęzi przemysłu, który później można będzie ująć w Siódmym Programie Ramowym. Obecnie działa około 25 platform w sektorach, w których zrównoważony wzrost zależy od istotnych postępów w badaniach. Platforma dla branży tekstylno-odzieżowej ma pomóc firmom w podejmowaniu innowacji i przechodzeniu na nowe produkty, a także w efektywnym zarządzaniu tymi procesami. (a) Inwestować w badania: Plan Działań dla Europy (Investing in research: an action plan for Europe). Komunikat Komisji. COM(2003) 226; Poduszki powietrzne muszą być kompresowalne i wytrzymywać działanie olbrzymich ciśnień Innowacje w Europie 6

7 Małe i średnie firmy na rynku mody Nowoczesne płótno na o wiele wyższą jakość Jednocześnie tekstylno-odzieżowa grupa HLG (3) zaleciła wykorzystanie w bieżących projektach możliwości dofinansowania badań, upowszechniania wyników i szkoleń w ramach Szóstego Ramowego Programu Badań (PR6) (patrz ramki). Grupa HLG bada teraz dostęp firm do środków na finansowanie innowacji, innowacje pozatechnologiczne oraz możliwości kooperacji branżowej. Wysuwa ona też propozycje lepszej ochrony własności intelektualnej. Grupa HLG stwierdziła, że najwyższy czas na dokonanie przełomu w technologii odzieżowej. Wysoka pracochłonność procesu produkcji odzieży i wynikające z niej wysokie koszty (ceny), przy ponadprzeciętnie wysokim odsetku wyrobów wybrakowanych (do 20%, nawet przy zatrudnieniu wykwalifikowanych robotników) spowodowały spadek średnich wydatków ludności na odzież w porównaniu z wydatkami na inne dobra. Prawdopodobnie najważniejszym przedsięwzięciem badawczym dla tej branży wydaje się być projekt Leapfrog (patrz ramka na stronie 5). Jego celem jest wymierny wzrost sprawności 60% zaoszczędzonego czasu przy projektowaniu odzieży dzięki zastosowaniu projektowania wirtualnego, 80% zaoszczędzonego czasu przy szyciu maszynowym ubrań o dużej złożoności oraz ograniczenie odsetka braków i defektów z poziomu 15-20% do zera. Silvia Grandi, koordynator projektu Fashion Net w ramach Szóstego Programu Ramowego (4), ocenia że w niektórych krajach w ciągu ostatnich dwóch lat nawet 30% małych i średnich przedsiębiorstw branży tekstylno-odzieżowej musiało zakończyć działalność. Jednak likwidowane firmy należą do tych mniej innowacyjnych wyjaśnia. Wśród sposobów ochrony własnej produkcji przed coraz silniejszą konkurencją z Azji poczesne miejsce zajmują nowoczesne technologie, wiedza, sprawniejszy łańcuch logistyczny, lepsze zarządzanie własnością intelektualną i szybkość reakcji. Niektóre firmy są teraz w dobrej kondycji, ponieważ odpowiednio wcześnie wybrały najlepszą możliwą strategię. Firmy opracowują nowe produkty i nowe metody przetwarzania, aby zwiększyć przydatność wyrobów tekstylnych. Usprawnienie i obniżenie kosztów produkcji dzięki wprowadzonym zmianom przynosi wymierne korzyści, a nowe zastosowania są ważne dla klientów. Małe i średnie firmy z reguły same nie badają sposobów osiągnięcia tych celów. Zwykle takie firmy łączą się w grupy i wspólnie zlecają przeprowadzenie badań wyspecjalizowanemu ośrodkowi lub uczelni. Grandi twierdzi, że europejskie małe i średnie firmy z sektora mody coraz częściej interesują się innowacją oraz sposobami jej wdrażania bez znacznych nakładów inwestycyjnych, ponieważ dla wielu z nich najważniejsze jest przetrwanie na rynku. Ale przedsiębiorstwa chętnie wykorzystują możliwości współpracy. Firmy wykazują ogromne zainteresowanie Europejską Platformą Technologiczną na poziomie krajowym i europejskim. Francuskie Stowarzyszenie Przemysłu Tekstylnego IFTH uruchomiło swoją platformę z udziałem dwukrotnie większej liczby małych i średnich przedsiębiorstw niż to pierwotnie zakładano. Współpraca w ramach Szóstego Programu Ramowego Głównym celem Szóstego Programu Ramowego jest zwiększenie udziału małych i średnich przedsiębiorstw w badaniach i rozwoju technologii, ponieważ firmy te mają ogromne znaczenie dla europejskiej konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy. Potrafią one także skutecznie otwierać nowe rynki, zwłaszcza w branży nowoczesnych technologii. Innowacja w branży tekstylnej Web-TEXpert WebTEXpert pozwala na zaawansowane zarządzanie innowacją, w celu zwiększenia konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw z branży tekstylno-odzieżowej. WebTEXpert nadzoruje fazy opracowywania produktu, jego wprowadzania na rynek i działania sieci dostaw, sugerując wdrażanie innowacji w różnych fazach procesu produkcyjnego. Partnerami są tu w znacznej mierze stowarzyszenia przemysłowe, które działają na rzecz popularyzacji badań naukowych i szkoleń, zachęcając małe i średnie firmy do poszukiwań poza obszarem ich specjalizacji. Programy Wiedza techniczno-ekonomiczna (ETI) dla małych i średnich przedsiębiorstw w ramach PR6 są szczególnie atrakcyjne dla sektora mody. Jednym z nich jest sieć Fashion Net, uzupełniona programem dotyczącym obuwia (Shoes 5000) i inteligentnego środowiska produkcji tekstylnej (ITE). Projekt ITE ułatwia samodzielny pomiar wydajności przedsiębiorstw względem branżowych wzorców, stymulując przy tym rozwój personelu. Fashion Net to program mający zachęcić małe i średnie firmy z tego sektora do udziału w projektach badawczych PR6. Zachęcane są one do rozszerzenia sieci kontaktów handlowych i tworzenia grup samopomocy, w których zachodzić będzie Innowacje w Europie 7

8 Żyjemy w czasach niespotykanego postępu techniki: projektuje się tkaniny nieprzemakalne, niepalne i przewodzące prąd, specjalistyczne oprogramowanie, nowe techniki projektowania na miarę oraz inteligentne tekstylia stosowane w ochronie zdrowia, transporcie, budownictwie i ochronie środowiska. Dzięki innowacji tradycyjny przemysł europejski wkracza w nową fazę rozwoju. Innowacja w branży tekstylnej Mycie i szorowanie - usuwanie zabrudzeń i plam bez zarysowania lakieru wymiana wiedzy fachowej, metod i wzorców. Ten zakrojony na szeroką skalę projekt uwzględnia wszystkie etapy produkcji i dystrybucji. Działając w 8 krajach poprzez 16 organizacji pośredniczących, Fashion Net promuje transfer innowacji i nowoczesnych technologii do małych i średnich przedsiębiorstw. Aby zachęcić przedsiębiorstwa do udziału, zostanie wykorzystanych wiele instrumentów, między innymi odbędą się dwie duże konferencje, warsztaty i sesje szkoleniowe w każdym z uczestniczących krajów. W nawiązaniu kontaktu między firmami o zbliżonym zapotrzebowaniu na innowację mają pomóc cztery imprezy integracyjne małych i średnich firm zostanie objętych kampanią informacyjną i uzyska dostęp do bazy informacji technicznych. W wielu firmach przeprowadzone zostaną audyty technologiczne. Otwieranie drzwi przed innowacją Grandi ocenia, że w Fashion Net i w dwóch równoległych przedsięwzięciach ETI weźmie udział około 30 grup małych i średnich przedsiębiorstw w całej Europie. Tysiące firm ma szansę wzięcia udziału w tych międzynarodowych projektach badawczych. Gdyby w Europie udało się usprawnić procesy produkcyjne, to negatywny wpływ niższych kosztów produkcji w Azji zostałby zdecydowanie osłabiony (1) Rags to riches, Innowacje i Transfer Technologii (Innovation and Technology Transfer), wydanie 3/00. (2) Europejska Platforma Technologiczna na rzecz przemysłu tekstylno-odzieżowego - wizja do 2020 roku (European Technology Platform for the Future of Textiles and Clothing A vision for 2020), Europejska Organizacja Odzieżowo-Tekstylna (European Apparel and Textile Organisation), grudzień 2004; euratex-broch-technology_platform.pdf (3) Tekstylia i odzież po 2005 roku Zalecenia Grupy Wysokiego Szczebla dla branży tekstylno-odzieżowej, COM(2004)668; (4) Kontakty e-tailor e-tailor to projekt w ramach Piątego Programu Ramowego, mający na celu zacieśnianie współpracy między zakładami wytwarzającymi odzież na miarę a placówkami detalicznymi i sklepami internetowymi. W ramach projektu opracowano nowoczesną infrastrukturę z takimi rozwiązaniami, jak trójwymiarowe skanery ciała, projektowanie wspomagane komputerowo, handel elektroniczny, ochrona prywatności, po czym tak przygotowany system wdrożono i wypróbowano w działaniu. Powstał tym samym europejski system mierzenia rozmiarów i innowacyjna metoda, dzięki której klienci mogą ujrzeć ubrania na sobie, jeszcze zanim one powstaną. Normy na potrzeby stosowanych tu technologii opracowano w ramach równolegle realizowanego projektu e-tcluster. Lutz Walter, Euratex, Europejska Platforma Technologiczna na rzecz przemysłu tekstylno-odzieżowego Tel.: Faks: lutz.walter@euratex.org Silvia Grandi, Instytut Promocji Przemysłowej (Istituto per la Promozione Industriale), Fashion Net Tel.: Faks: grandi@ipi.it Innowacje w Europie 8

9 Rola małych i średnich przedsiębiorstw w nowym programie na rzecz innowacji Komisja Europejska zaproponowała nowy, siedmioletni Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji (CIP), który będzie realizowany równolegle z Siódmym Ramowym Programem Badawczym (PR7) od 2007 r. Program CIP, którego budżet wynosi 4,2 miliarda euro, pomoże w rozwoju infrastruktury informatyczno-telekomunikacyjnej i energetycznej, ale jego trzonem będzie Program na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji, wspierający przedsiębiorczość, małe i średnie firmy, konkurencyjność i innowację. i aktywne wspieranie innowacji i ofert finansowania dla firm małych i nowo założonych. Program będzie także wspierał eko-innowację oraz wzrost konkurencyjności. Przy opracowywaniu założeń oceniono skuteczność poprzednich programów, starając się efektywniej identyfikować potrzeby, zwłaszcza w zakresie finansowania. Tak więc w działaniu opieramy się na istniejących fundamentach, modyfikując je na podstawie zebranych doświadczeń. Jednym z celów EIP będzie współpraca z państwami członkowskimi nad poprawą otoczenia prawnego MŚP. Lepsze przepisy to najważniejszy z postulatów nowej Komisji mówi White. Chcemy mieć pewność, że każdy przepis jest faktycznie niezbędny, że jest sformułowany najprościej jak można i że jego brzmienie pozwoli osiągnąć cel przyświecający jego twórcom, zapewniając przy tym elastyczność w jego egzekwowaniu. Polityka w zakresie innowacji Finanse Dostęp do źródeł finansowania jest kolejnym z priorytetów, zwłaszcza na wczesnych etapach powstawania firm, toteż Komisja stworzy zachęty zwiększające szanse na wypełnianie tych luk przez prywatny kapitał podwyższonego ryzyka i Decyzja o wyłączeniu wsparcia innowacji z PR7 i przeniesienie ich do nowego, odrębnego programu, odzwierciedla nowy sposób myślenia mówi David White, dyrektor ds. polityki w zakresie innowacji w Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu przy Komisji Europejskiej. Konkurencyjności i innowacji nie można traktować jako aspektów badań naukowych. Innowacja ma miejsce, gdy przedsiębiorca widzi szansę rynkową i ma wiedzę, która umożliwia skorzystanie z tej szansy. Aby działania były bardziej racjonalne i przejrzyste, Komisja zebrała wszystkie swoje inicjatywy w zakresie konkurencyjności i innowacji pod szyldem jednego programu. Tak więc CIP obejmuje innowacje i szereg elementów wcześniej finansowanych w ramach Programu Ramowego. Za włączeniem innowacji do kategorii konkurencyjności przemawia logika, ponieważ są one czymś więcej niż tylko wynikiem badań. Ciągłość procentuje Program CIP (1) wspiera się na trzech filarach, z których największym jest dysponujący budżetem 2,6 miliarda euro Program na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji (EIP), łączący działania Komisji w kilku obszarach. Pod pewnymi względami jest to kontynuacja realizowanego właśnie Programu Wieloletniego dla przedsiębiorstw i małych firm mówi White. Ale jest także czymś więcej. Program ten zapewnia wsparcie dla małych firm, w szczególności w zakresie konkurencyjności i innowacji, oraz umożliwia poprawę warunków ich działania Co będzie dalej? Przyjęte przez Komisję 6 kwietnia 2005 roku propozycje programów CIP i PR7 muszą teraz zostać przyjęte przez Parlament Europejski i przez Radę. Pierwsze czytanie w Parlamencie nastąpi najprawdopodobniej pod koniec tego roku, zanim jeszcze Rada ustali swoje stanowisko. Jeśli między tymi dwiema instytucjami wystąpią znaczące różnice zdań, może zostać uruchomiona procedura ujednolicania stanowisk w celu uzgodnienia ostatecznej wersji tekstu. Komisja chce, by wspólne stanowisko zostało ustalone do połowy roku 2006, aby można było uruchomić oba programy przed końcem 2006 roku. Ostateczny budżet na realizację obu programów musi zostać jednogłośnie zaakceptowany przez wszystkie 25 państw członkowskich z uwzględnieniem perspektyw finansowych Unii na okres Obecnie stanowiska państw członkowskich w tej kwestii są rozbieżne, toteż ostateczne ustalenie budżetu może potrwać jeszcze wiele miesięcy. Innowacje w Europie 9

10 Inteligentna Energia - Europa (Intelligent Energy Europe Programme) (780 mln euro), mający wspierać wykorzystanie nowych i odnawialnych źródeł energii oraz wzrost wydajności zużycia energii. Polityka w zakresie innowacji anioły biznesu. Rozwijane będą także instrumenty finansowe wspierające małe i średnie firmy. Przykładem takiego instrumentu może być GIF2 (High Growth and Innovative Company Facility). Instrumentami tymi w naszym imieniu zarządza Europejski Fundusz Inwestycyjny. To za jego pośrednictwem Komisja przekazuje środki na wspieranie rozwoju funduszy podwyższonego ryzyka we wszystkich państwach członkowskich oraz na gwarancje pożyczkowe dla małych firm wyjaśnia White. Dzięki formule pożyczek gwarantowanych każde euro wydatkowane z publicznych środków generuje 30 euro kredytu dla MŚP. Ta zależność dobitnie świadczy o skuteczności tego instrumentu. Ponadto wsparcie w ramach programu CIP dotyczyć będzie działania małych i średnich firm na rynku wewnętrznym. Wsparcie w formie doradztwa będzie udzielane za pośrednictwem sieci ośrodków Euro Info Center, a dla firm szukających partnerów do wspólnego wdrażania nowoczesnych technologii, także poprzez sieć IRC (patrz strony 13-20). Wśród nowych koncepcji dla programu CIP mówi się o rozszerzaniu współpracy międzyregionalnej. W ciągu ostatnich siedmiu lub ośmiu lat pomogliśmy 177 regionom i społecznościom w opracowaniu własnych lokalnych strategii rozwoju innowacji wskazuje White. W następnej fazie prac będziemy zachęcać regiony do nawiązywania współpracy w niewielkich grupach, co pozwoli wykorzystać ich mocne i skompensować słabe strony. W dalszej perspektywie strategia wspierania innowacji w przedsiębiorstwach (BISS) umożliwi zacieśnienie współpracy międzyregionalnej nad kluczowymi aspektami ich strategii, a to już jest znacznie więcej niż udało nam się osiągnąć do tej pory. Nie chodzi tu tylko o to, by identyfikować dobre pomysły i metody wdrażania polityki w zakresie innowacji. Dążymy do tego, by weszły one na stałe do praktyki instytucji publicznych, gdzie mogą przynieść najwięcej pożytku regionom. Z całego budżetu EIP wydzielono kwotę 520 mln euro na cele związane z eko-innowacją, czyli na wspieranie inwestycji w technologie przyjazne dla środowiska. Dwa pozostałe filary CIP to Program Wsparcia Rozwoju Informatyki i Telekomunikacji (ICT Policy Support Programme) w celu budowy społeczeństwa informacyjnego, z budżetem 802 mln euro oraz program Najmniejsze firmy Luc Hendrickx, dyrektor ds. polityki wobec firm w Europejskim Stowarzyszeniu Rzemiosła i Małych i Średnich Przedsiębiorstw (European Association of Craft, Small and Medium-Sized Enterprises, UEAPME) cieszy się z przyjęcia programu CIP, ale nie jest przekonany, że skoncentrowanie ogółu działań dotyczących innowacji w ramach jednego programu coś zmieni. Martwi go Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji mln euro Program na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji (z czego do 520 mln euro na eko-innowację) 2,631 Program Wsparcia Rozwoju Informatyki i Telekomunikacji 802 Program Inteligentna Energia Europa 780 Suma 4,213 Siódmy Ramowy Program Badawczy (a) mln euro Współpraca Ochrona zdrowia 7,350 Biotechnologia, żywność, rolnictwo 2,170 Społeczeństwo informacyjne 11,197 Nanotechnologia, materiały, produkcja 4,270 Energia 2,590 Środowisko 2,240 Transport 5,250 Badania społeczno-ekonomiczne 700 Bezpieczeństwo i przestrzeń kosmiczna 3,500 Koncepcje Europejska Rada Badań 10,483 Kadry Program Marie Curie 6,300 Infrastruktura Infrastruktura naukowa 3,500 Badania na rzecz MŚP 1,680 Regiony wiedzy 140 Potencjał naukowy 490 Nauka w społeczeństwie 490 Współpraca międzynarodowa 315 Wspólnotowe Centrum Badawcze (Joint Research Centre) 1,617 Suma WE 64,282 Euratom ( ) (b) 2,800 (a) Propozycje do Siódmego Ramowego Programu Badawczego: Budowanie Europy opartej na wiedzy (Building the Europe of Knowledge), COM(2005) 119; patrz (b) Planowany budżet na lata wynosi miliony euro. 10 Innovation européenne

11 dotyczących tylko mikroprzedsiębiorstw ze względu na brak definicji takowych w prawie europejskim wyjaśnia Hendrickx. Teraz już taką definicję mamy. Oczekujemy więc, że Komisja stworzy jakieś programy specjalnie dla mikroprzedsiębiorstw, które stanowią większość małych i średnich firm w Europie. także to, że propozycje są dosyć ogólnikowe; spodziewa się, że szczegóły programu zostaną doprecyzowane na etapie prac w Parlamencie Europejskim. Naszym głównym zadaniem, a także zadaniem Parlamentu i Rady, będzie wyjaśnienie założeń tego nowego programu mówi. Komisja wie o tym i trzeba mieć nadzieję, że weźmie to pod uwagę. UEAPME, którego członkowie reprezentują 11 milionów małych i średnich przedsiębiorstw, ma jeszcze jeden powód do niepokoju: oficjalna wersja tekstu propozycji nie wspomina o mikroprzedsiębiorstwach, od roku 2003 definiowanych jako firmy zatrudniające poniżej 10 pracowników. Dawniej Komisja i państwa członkowskie nie mogły tworzyć przepisów David White odpowiada, że duża część prac w ramach programu CIP będzie dotyczyła pomocy dla firm rozpoczynających działalność, które są z reguły bardzo małe. Program przewiduje szerokie spektrum rozwiązań dla MŚP i przewidujemy, że wiele firm będzie zainteresowanych tymi rozwiązaniami. Innowacja? Kontrowersje budzi nawet sens pojęcia innowacja. Zależy nam, by w CIP sformułowano przejrzystą i pojemną definicję innowacji mówi Hendrickx. Po przeczytaniu tekstu propozycji nie tylko my, ale i urzędnicy z państw członkowskich odnieśliśmy wrażenie, że koncepcję innowacji zawężono tam do przedsiębiorstw z branży nowych technologii i tak zwanych gazel. W naszym pojęciu innowacja jest niezbędna w firmie każdego typu, także w małych tradycyjnych przedsiębiorstwach. Innowacja to wszystko, co firmie pomaga w dostosowaniu się do zmiennego otoczenia. White utrzymuje, że CIP dotyczy innowacji w jej najszerszym rozumieniu. Gdy rozpatrujemy innowację, nie ograniczamy się do dziedziny nowych technologii. Jest to jedna z przyczyn, dla których kwestie innowacji oddzieliliśmy od programów badawczych. Ogromna część działań innowacyjnych nie ma związku z nowoczesnymi technologiami, lecz odbywa się na płaszczyźnie organizacji, zarządzania lub marketingu dzięki zastosowaniu już istniejących technologii w znacznie zmieniony sposób. Chcemy wspierać każdą innowację, a nasza polityka wspiera innowację we wszystkich sektorach, w najnowocześniejszych technologiach i w bardzo tradycyjnych, gdzie silnie zaznaczona jest potrzeba nowego sposobu myślenia i zmiany podejścia. Polityka w zakresie innowacji Hendrickx stwierdza, że Komisja powinna także uwzględniać MŚP w analizach wpływu propozycji uregulowań prawnych na warunki działania firm, a także do przyjęcia perspektywy oddolnej w pracach nad nowymi propozycjami. W jego opinii europejskie programy wsparcia są zbyt skomplikowane dla MŚP. Na skutek ogromnych utrudnień biurokratycznych uzyskanie finansowania trwa całe miesiące, jeśli nie lata. Przy tak długim czasie oczekiwania oczywiście nie może być mowy o innowacji. Nasze firmy nie mają środków, by samodzielne finansować takie przedsięwzięcia i dopiero potem ubiegać się o pomoc. W walce o wyższy poziom innowacyjności UEAPME chciałoby także, aby stowarzyszenia biznesowe pełniły większą rolę w pomaganiu małym i średnim przedsiębiorstwom w prowadzeniu działalności na rynku wewnętrznym, gdyż organizacje takie są zwykle pierwszym miejscem, gdzie przedsiębiorcy udają się po poradę. W ocenie Hendrickxa, Komisja miała do 2000 roku znakomicie działające i oszczędne programy wspierania międzynarodowej współpracy firm. Innowacje w Europie 11

12 Polityka w zakresie innowacji Chcemy, by one powróciły. Jeśli chcemy poprawić dostęp małych i średnich firm do rynku wewnętrznego, a nawet do rynków międzynarodowych, pierwszą rzeczą, o jaką należy zadbać, jest wsparcie i doradztwo ze strony pośredników takich jak organizacje biznesowe. Potrzebujemy konkretnych programów dla nich, a takich obecnie brakuje. Bezpieczeństwo i przestrzeń kosmiczna Także w szkołach, jego zdaniem, powinno być więcej zachęt dla przedsiębiorczości, a Komisja powinna ponadto zbadać problem związany z przekazywaniem udziałów w małych firmach, gdy ich poprzedni właściciel np. odchodzi na emeryturę. Wszyscy są zgodni co do tego, że innowacja odgrywa kluczową rolę w realizacji Strategii Lizbońskiej. Maksymalne wykorzystanie potencjału innowacyjnego Europy to jedyna szansa osiągnięcia celów społecznych, takich jak poprawa sytuacji finansowej opieki zdrowotnej i szkolnictwa mówi David White. Jeśli tylko uda nam się wpłynąć na wykorzystanie tego potencjału, będzie to nieoceniony wkład w rozwój Unii. Czy CIP pomoże w wytworzeniu kultury przedsiębiorczości w Europie? White nie ma co do tego wątpliwości. Mówimy o dziedzinie, w której gros kompetencji spoczywa w rękach państw członkowskich i nie ma możliwości, by Unia je w tym zastąpiła. Unia może jednak zapewnić wsparcie, nadając dodatkowy impet podejmowanym przez nie inicjatywom. Europa jest znacznie silniejsza, gdy kraje działają łącznie, niż gdy każdy z nich działa osobno. Wspólnym wysiłkiem zaprowadzimy Europę znacznie dalej. Galileo ESA Badania w dziedzinie bezpieczeństwa i przestrzeni kosmicznej zostaną dodane do unijnego Programu Ramowego począwszy od 2007 roku. Przewidziano na nie budżet w wysokości 500 mln euro. Kwestia bezpieczeństwa będzie związana ze wspólną europejską polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, a także z polityką w zakresie transportu, obrony cywilnej, energii i środowiska. Badania obejmą obronę przed terroryzmem i przestępczością, ochronę infrastruktury i mediów, granic i procedury antykryzysowe. Inne tematy to współdziałanie i integracja systemów bezpieczeństwa, bezpieczeństwo społeczne oraz koordynacja i organizowanie badań w zakresie bezpieczeństwa. 23 maja Komisja opublikowała zarys propozycji europejskiej polityki w zakresie wykorzystania przestrzeni kosmicznej w porozumieniu z Europejską Agencją Kosmiczną (c). Jako priorytetowe kierunki badań uznano system nawigacji satelitarnej Galileo, satelitarne systemy monitorowania stanu środowiska i bezpieczeństwa oraz techniki komunikacji satelitarnej. Rada otrzyma pełną wersję propozycji w listopadzie. Kontakty en.htm (c) Europejska polityka kosmiczna wstępne założenia (European Space Policy Preliminary Elements), COM(2005) 208; docs/esp_23_5_com_2005_208_final_en.pdf (1) Propozycja decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia Ramowego Programu na rzecz Konkurencyjności i Innowacji ( COM(2005) 121; patrz cip/index_en.htm Kontakty David White, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu Tel.: Faks: david.white@cec.eu.int enterprise_policy/cip/index_en.htm Luc Hendrickx, UEAPME Tel.: Faks: l.hendrickx@ueapme.com Innowacje w Europie 12

13 Lipiec 2005 Biuletyn informacyjny CRI Wyniki ankiety dowodzą przydatności sieci IRC Impreza IRC Future Match 2005 Verheugen składa wizytę w IRC Nowy chodzik przykładem transferu technologii

14 Działanie w sieci to oszczędność czasu i większa efektywność Ocena efektywności działania Wszystkie współczesne organizacje są zobowiązane do pomiaru efektywności swojego działania. Zasadnicze pytanie odnośnie sieci IRC brzmi: czy zainwestowane w nią środki publiczne UE przynoszą spodziewane efekty w postaci wzmożonej aktywności gospodarczej klientów sieci? Badania pilotażowe na temat oceny społecznoekonomicznej efektywności sieci IRC pozwoliły stwierdzić, że klienci dobrze oceniają usługi świadczone przez IRC i że pomoc w tej formie przynosi im wymierne korzyści. Usługa wartościowa, potrzebna i na bardzo wysokim poziomie tak brzmiał jeden z komentarzy respondenta w badaniu pilotażowym w 2004 roku. Ośrodki IRC, które zgłosiły się do badania przeprowadziły ankietę wśród 99 firm i organizacji z bazy klientów, używając do tego celu specjalnego kwestionariusza opracowanego przez grupę roboczą IRC. W wyniku badań stwierdzono, że efekt ekonomiczny umów międzynarodowego transferu technologii (MTT) dla tych klientów był około 1,8 razy większy niż łączny koszt finansowania tych 13 ośrodków IRC, które wzięły udział w badaniu. Wynik bazuje na ostrożnym szacowaniu zysków i w większości przypadków nie uwzględnia korzyści odniesionych przez drugą stronę umowy. Ponadto część badanych firm nie zawarło jeszcze żadnej umowy dotyczącej transferu technologii. Relacja zaufania Bardzo nas cieszy taki wynik mówi Tania De Roeck z flandryjskiego oddziału IRC, członek grupy roboczej. Dowodzi on, że z klientami łączy nas relacja zaufania, w przeciwnym razie nie przekazaliby nam poufnych danych handlowych. Próbka nie jest reprezentatywna, a ponadto została wybrana na zasadzie akceptowania zgłoszeń. Mimo to można stwierdzić, że oceny klientów są ogólnie pozytywne. Jednak De Roeck uważa, że największą wartością oferowaną przez IRC jest sieć. Ludzie nawiązują znajomości biznesowe w ramach czasu prywatnego, dzięki wieczornym i weekendowym spotkaniom dodaje a więc trudno jest ocenić koszt tworzenia takiej sieci. Ale proces ten zajmuje sporo czasu. IRC pomaga klientom znaleźć partnerów o wiele szybciej niż gdyby mieli dokonać tego samodzielnie, uruchamiając przy tym środki, do których klienci nie mają dostępu albo o których istnieniu nawet nie wiedzą. Komentarze odpowiadających świadczą o tym, że klienci cenią sobie międzynarodowy profil sieci oraz uzyskiwany dzięki niej dostęp do partnerów i rynków Europy. Jeden z klientów pochwalił IRC za ułatwienie mu wejścia na rynki europejskie, inny za pomoc w zawarciu dużego kontraktu z partnerem ogólnoświatowym. Klienci również wiążą wzrost swojej konkurencyjności z oszczędnością czasu i środków, których dzięki pomocy IRC nie musieli przeznaczyć na badania przed wprowadzeniem swoich produktów i usług na rynek. Dla jednego z klientów efektem nawiązania umowy było wprowadzenie na rynek nowego produktu. Inny zdołał podwoić swoje zdolności produkcyjne. Wnioski na przyszłość Dodatkowym rezultatem badań było udoskonalenie kwestionariusza i metodologii. Teraz ankietę może przeprowadzić dowolny ośrodek IRC, który chce ocenić swoją efektywność. To badanie kosztowało nas wiele wysiłku reasumuje De Roeck. Cieszymy się, że pozwoliło ono potwierdzić wysoką jakość naszej pracy i ogólną przydatność sieci IRC. Dla jednego z klientów efektem nawiązania umowy było wprowadzenie na rynek nowego produktu. Inny zdołał podwoić swoje zdolności produkcyjne Kontakt: Tania De Roeck, flandryjski oddział IRC Tel.: Faks: tdr@iwt.be Claire Tombeaux, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu, Dział Wspierania Innowacji Tel.: Faks: claire.tombeux@cec.eu.int Gudrun Rumpf, sekretariat IRC Tel.: Faks: g.rumpf@ircnet.lu Innowacje w Europie 14

15 Jak znaleźć partnera podczas Future Match IRC Future Match to regularna impreza w ramach targów CeBIT, największej na świecie imprezy targowej poświęconej informatyce i telekomunikacji. MŚP i instytucje naukowe mogą wcześniej zapoznać się z profilami technologicznymi innych uczestników oraz zaplanować bezpośrednie spotkania w celu omówienia możliwości współpracy. Spotkanie w ramach Future Match potrafi otworzyć przed MŚP perspektywę nowych możliwości i ekspansji międzynarodowej. Wiemy już o jednym przypadku nawiązania współpracy po tegorocznej edycji Future Match. Chodzi o firmy z północnych Niemiec i ze Szwecji mówi Marion Laue z dolnosaksońskiego ośrodka IRC, która była koordynatorem imprezy. Wiemy ponadto o wielu innych nawiązanych kontaktach, co pozwala nam oczekiwać dalszych przypadków nawiązania współpracy. W drodze do sukcesu Cała procedura jest zdecydowanie ukierunkowana dodaje Laue ponieważ każdy może z góry zapoznać się z profilami pozostałych uczestników. Eliminuje to problem znany z innych, bardzo dużych imprez targowych, gdzie bez odpowiedniego przygotowania trudno jest w ograniczonym czasie wybrać właściwe propozycje z przeogromnej oferty. Future Match 2005 Bezpośrednie spotkania z potencjalnymi partnerami Impreza IRC Future Match 2005 odbyła się w dniach marca w niemieckim Hanowerze i była największa ze wszystkich dotychczasowych (1). Było to możliwe dzięki pozytywnej reakcji na pięć poprzednich edycji, z których wszystkie odbyły się w ramach największych na świecie targów informatyki i telekomunikacji CeBIT (2). Najważniejszym celem organizatorów Future Match jest niesienie pomocy MŚP i instytucjom naukowym z wielu krajów europejskich w promowaniu ich innowacji i w poszukiwaniu potencjalnych partnerów. Profilowanie uczestników zaczyna się już w momencie, gdy placówki sieci IRC rozprowadzają zapowiedzi i zaproszenia wśród MŚP i instytucji badawczych. Każdy zainteresowany wypełnia następnie ankietę ze skrótową charakterystyką swojego profilu technologicznego, określając szczegóły swojej oferty, innowacji lub wiedzy, którymi byłby zainteresowany. Wszystkie otrzymane profile są publikowane w postaci internetowego katalogu na witrynie Future Match. Każdy uczestnik otrzymuje następnie możliwość wyboru firm lub instytucji, z którymi chciałby w ramach imprezy bezpośrednio się spotkać. Planowany czas trwania spotkań to 30 minut, ale spotkanie takie może okazać się początkiem długotrwałych kontaktów między uczestnikami, którzy zdecydują, że nawiązany kontakt daje perspektywę owocnej współpracy. W przypadku nawiązania trwałych kontaktów uczestnicy mogą liczyć na pomoc w ich rozwijaniu ze strony lokalnych ośrodków IRC. Oprócz spotkań bezpośrednich tegoroczna edycja imprezy obejmowała kilka dwustronnych wideokonferencji między osobami, które nie mogły w tym terminie przybyć do Hanoweru. Dojrzałość rynkowa Rzut oka na tegoroczny katalog uczestników (3) daje dobre pojęcie na temat ogromu oferty technologicznej. Znajdziemy tu nowatorskie systemy zarządzania informacją, nowe metody kontroli warunków otoczenia w hodowli zwierząt, wielojęzyczne mechanizmy wyszukiwania danych, roboty zdolne do rozpoznawania obrazów oraz nowe metody hodowli nanorurek węglowych do zastosowań elektronicznych. Katalog stanowi imponujący zbiór innowacji gotowych do dalszego rozwijania i do zastosowań komercyjnych. Dyskusja przy okrągłym stole z udziałem ekspertów Innowacje w Europie 15

16 Nowym elementem Future Match 2005 była seria dyskusji przy okrągłym stole z udziałem ekspertów. Trwały one 90 minut i dotyczyły rozmaitych tematów interesujących dla MŚP, takich jak kursy internetowe, rozwiązania mobilne, metki radiowe RFID oraz bezpieczeństwo systemów informatycznych. Przynajmniej jedna z nich stała się dla uczestników bodźcem do utworzenia grupy kontaktowej w celu dalszej współpracy. W imprezie Future Match 2005 udział wzięło około 581 uczestników z 30 krajów. Na internetowej stronie imprezy opublikowano 719 profili. W trakcie samej imprezy zorganizowano około 1000 spotkań bezpośrednich, a ze wzglądu na ogromne zainteresowanie, niektóre spotkania trzeba było zaplanować w późniejszych terminach. Po zakończeniu imprezy, ośrodki IRC czuwają nad rozwijaniem kontaktów nawiązanych podczas Future Match i pomagają uczestnikom w utworzeniu partnerstw. Jak twierdzi Laue, Future Match 2005 komentowano bardzo pozytywnie, a wielu tegorocznych uczestników stwierdziło, że zachowają kontakt z potencjalnymi partnerami poznanymi w Hanowerze. Dolnosaksoński oddział IRC, wspólnie z oddziałem północnoniemieckim i innymi, zorganizuje Future Match 2006 w trakcie przyszłorocznej edycji CeBITu, chociaż w odczuciu organizatorów impreza ta, po kilku latach bezustannego rozwoju, osiągnęła już maksymalny rozmiar. W ciągu kolejnych lat nacisk będzie położony na dalsze podwyższanie jakości imprezy bez dążenia do istotnego zwiększania liczby uczestników. (1) Future Match: (2) CeBIT: (3) Katalog Future Match: Kontakt: Marion Laue, oddział IRC Dolna Saksonia / Saksonia-Anhalt Tel.: Faks: ml@tt.uni-hannover.de Wizytacja VIPa Komisarz Verheugen z wizytą w ośrodku IRC Günter Verheugen, komisarz do spraw przedsiębiorstw i przemysłu, odwiedził Ośrodek Przekazu Innowacji (IRC) w Niemczech, aby wyrobić sobie pogląd na rolę, jaką pełnią sieci IRC oraz EIC, za których działanie teraz odpowiada. Personel organizacji ZENIT, zarządzającej obiema sieciami przedstawił pokrótce komisarzowi codzienny harmonogram działań promujących innowację w Europie. Komisarz spotkał się też z przedstawicielami firm korzystających z sieci. Aby dowiedzieć się, co sieć Ośrodków Przekazu Innowacji (IRC) ma do zaoferowania, najlepiej bezpośrednio porozmawiać z jej personelem w terenowym ośrodku IRC. Powinien tak zrobić zarówno wizytujący komisarz, jak i potencjalny klient sieci. Z takim właśnie nastawieniem 14 marca 2005 r. komisarz Günter Verheugen (1) odwiedził ośrodek IRC Północna Nadrenia- Westfalia/Malta (IRC NRW/Malta). Chciał on zobaczyć jak wygląda codzienna praca w ośrodku mówi Peter Wolfmeyer z ośrodka IRC NRW/Malta. To dla nas zaszczyt, że wybrano akurat naszą placówkę. Dwie sieci Po zakończeniu kadencji komisarza ds. rozszerzenia UE w latach , Verheugen został w listopadzie zeszłego roku wiceprzewodniczącym Komisji i komisarzem do spraw przedsiębiorstw i przemysłu. Od tej pory jego głównym zadaniem jest zwiększanie konkurencyjności Unii. Jest to zarazem jeden z głównych celów sieci IRC, ale Verheugen nie znał wcześniej szczegółów oferty IRC. Komisarz Verheugen przyznał, że wizyta w naszym ośrodku była dla niego wielce pouczająca mówi Wolfmeyer. Jestem przekonany, że zdobyta tu wiedza przyda mu się podczas obmyślania planów dla sieci IRC. Innowacje w Europie 16

17 Przedstawiciele firm podkreślali pozytywne strony możliwości współpracy na rynku europejskim, jednocześnie krytykując obciążenia natury biurokratycznej, z jakimi wiąże się udział w inicjatywach unijnych. Komisarz Verheugen (z lewej) i Peter Wolfmeyer Wspólna przyszłość? Obecnie na szczeblu europejskim toczą się żywe dyskusje na temat sposobów zapewnienia lepszej koordynacji prac sieci IRC i EIC. Jako organizacja prowadząca obie sieci, ZENIT był w stanie przedstawić komisarzowi działanie i ukazać rolę każdej z nich. Wizytacja VIPa Było kilka przyczyn, dla których komisarz odwiedził akurat ten ośrodek. Tak się składa, że ośrodek IRC NRW/Malta znajduje się w ojczystym regionie komisarza w zachodnich Niemczech. Dzięki temu udało się powiązać jeden z aspektów nowej pracy Verheugena z przyjazdem do rodzinnego kraju. Ponieważ ZENIT, organizacja prowadząca ośrodek IRC NRW/Malta, prowadzi jednocześnie biuro Euro Info (EIC) (2), komisarz mógł podczas jednego wyjazdu zapoznać się z działalnością obu ogólnoeuropejskich sieci wspierających MŚP i innowację. Interesująca jest także współpraca ośrodków regionu północnej Nadrenii-Westfalii i Malty. Po kilku latach działania w pojedynkę, trzy lata temu ośrodek IRC NRW otrzymał propozycję połączenia sił z maltańskim partnerem. To długoletnie partnerstwo Wolfmeyer nazywa wspaniałą przygodą i zapewnia o znakomitym przebiegu współpracy. Przejdźmy do szczegółów W ramach pierwszej części swej trzydniowej wizyty komisarz spotkał się z personelem ośrodka IRC NRW/Malta. Przedstawiono mu najważniejsze aspekty działań sieci IRC, czyli kontaktowanie ze sobą MŚP z różnych krajów celem nawiązania współpracy. Firmy te nie miałyby możliwości nawiązania kontaktu w inny sposób. Wolfmeyer podkreśla, że komisarza zaskoczył ogrom wysiłku i pracy koniecznych do zawarcia międzynarodowej umowy transferu technologii. Zazwyczaj do ustalania szczegółów jednej umowy konieczne jest około tysiąca spotkań i rozmów. Jednak takie częste spotkania i rozmowy dają ośrodkom IRC dużą wiedzę na temat działalności gospodarczej prowadzonej na ich terenie, która to wiedza stanowi podstawę nawiązywania kolejnych umów współpracy. Po rozmowach z personelem IRC i EIC komisarz udał się na spotkanie z przedstawicielami kilku przedsiębiorstw, które skorzystały z usług sieci. W spotkaniu udział wzięło ośmiu przedstawicieli małych i średnich przedsiębiorstw, którzy rozmawiali z komisarzem o pomocy, jaką otrzymali w ośrodku IRC oraz problemach, jakie napotkali w swojej działalności na europejskim rynku. Zawarcie międzynarodowej umowy transferu technologii wymaga wielu wysiłków. (1) Komisarz Verheugen: index_en.htm (2) Biura Euro Info: Kontakt: Peter Wolfmeyer, IRC NRW/Malta Tel.: Faks: wo@zenit.de Innowacje w Europie 17

18 Chodzik o ogromnym potencjale Pomoc dla otyłych Chodzik dla pacjentów z nadwagą, który zwęża się, aby ułatwić przechodzenie przez drzwi, przyciągnął uwagę organizacji amerykańskich zajmujących się rosnącym problemem otyłości społeczeństwa. Urządzenie jest wytwarzane w Estonii dla brytyjskiej firmy w ramach kontraktu podpisanego dzięki pomocy sieci Ośrodków Przekazu Innowacji. 100 kg. Problem polega na tym, że coraz więcej osób z ograniczoną sprawnością ruchową miewa jednocześnie kłopoty z nadwagą. Somerwood Rollator jest to solidny chodzik z ramą stalową i opatentowanym regulatorem szerokości w postaci kółka zębatego, dzięki któremu chodzik może być rozszerzany do dogodnego rozmiaru w przypadku pacjentów o masie ciała do 290 kg, czyli prawie trzykrotnie większej niż w przypadku większości chodzików obecnych na rynku. Hunter wyjaśnia: Jeśli chodzik jest dostatecznie duży i wytrzymały, by utrzymać ciężar pacjenta z nadwagą, istnieje zagrożenie, że nie zmieści się on w drzwiach i na klatkach schodowych. Nasza konstrukcja rozwiązuje ten problem dzięki regulatorowi, który pozwala szybko i wygodnie poszerzać i zwężać urządzenie. Chodzik w codziennym użyciu W codziennej pracy Tanel Joost cały swój czas i uwagę poświęca na szukanie rozwiązań problemów stojących przed osobami niepełnosprawnymi. Ten estoński biznesmen, poruszający się na wózku od 1991 roku, kiedy podczas wypadku samochodowego złamał kręgosłup, założył firmę OÜ Händikäpp Imidž, zajmującą się opracowywaniem rozwiązań dla osób z ograniczoną sprawnością ruchową. Natychmiast zainteresował go projekt chodzika przedstawiony przez brytyjską firmę Somerwood Ltd.; obie firmy zostały skojarzone dzięki skontaktowaniu się wschodnioangielskiego i estońskiego ośrodka IRC. Zorganizowano spotkanie i, mimo nagłego przyjęcia Joosta do szpitala tuż przed przyjazdem Grahama Huntera z Wielkiej Brytanii, szybko przygotowano zarys współpracy. Była to niezwykła sceneria, jak na pierwsze spotkanie, ale żaden z nas nie był zmieszany prowadzeniem negocjacji przy szpitalnym łóżku wspomina Hunter. Regulator szerokości Jako doświadczony szef firmy dostarczającej sprzęt medyczny, posiadającej opatentowany projekt chodzika na kółkach, Hunter poszukiwał europejskiego producenta, który zapewniałby niskie koszty produkcji i własny wkład koncepcyjny, a także posiadałby odpowiednie doświadczenie. Konwencjonalny chodzik jest wykonany z aluminium, waży około 9 kg i jest przeznaczony dla osób o masie ciała nieprzekraczającej Ważący 15 kg chodzik jest cięższy i bardziej wytrzymały niż większość standardowych urządzeń tego typu i ma wbudowane siedzenie umożliwiające odpoczynek. Cena detaliczna 325 funtów (475 euro) trzykrotnie przekracza cenę lżejszych konstrukcji aluminiowych, ale Somerwood uważa taką cenę za uzasadnioną, wziąwszy pod uwagę dodatkową funkcjonalność urządzenia. Niestety, koszty produkcji w Wielkiej Brytanii były tak wysokie, że po odjęciu kosztów administracyjnych i marketingu, cena zbytu nie zapewniała zysku. Rozważano produkcję w Chinach, ale ze względów ubezpieczeniowych Somerwood wolał wytwarzać chodzik w Europie. OÜ Händikäpp Imidž, niewielkie estońskie przedsiębiorstwo oferujące szeroki asortyment sprzętu dla osób niepełnosprawnych na rynku krajów bałtyckich i Skandynawii, umiało zaproponować skuteczniejszą metodę wytwarzania opatentowanego wyrobu, nadając mu większą wytrzymałość i niezawodność. Redukcja kosztów o połowę Joost twierdzi, że mimo wciąż jeszcze niezbyt dużej produkcji, kontrakt z Somerwood jest niezwykle cenny także jako pierwszy zdobyty przyczółek na rynku brytyjskim, gdzie być może uda się sprzedać jeszcze inne produkty i pozyskać innych partnerów. Kontrakt pozwala nam osiągnąć biegłość w obróbce tworzyw sztucznych, w technice cięcia laserowego i w wykonywaniu skomplikowanych frezów. To dla nas cenne doświadczenia, które wykorzystamy w przyszłości mówi Joost. Firma zdobywa także nową wiedzę w zakresie podwykonawstwa, ponieważ koła są importowane z Niemiec, a siedzenia z Tajwanu. Koszty produkcji są o ponad połowę niższe niż w Wielkiej Brytanii, a Somerwood uzyskuje dzięki temu godziwą marżę bez trudności organizacyjnych związanych z produkcją na Dalekim Wschodzie. Brytyjska firma dostrzega możliwości rozszerzenia współpracy z OÜ Händikäpp Imidž o inne produkty, takie jak produkowany przez Estończyków specjalny chodzik dla osób z urazami kręgosłupa. Daje on podparcie na wysokości ramion, tak jak Innowacje w Europie 18

19 Obie firmy już przymierzają się do wejścia z chodzikiem Somerwood na chłonny rynek amerykański. Chodzikiem tym zainteresował się Amerykański Związek Kombatantów, który dla swoich członków kupuje chodzików rocznie. Ponieważ problem nadwagi w USA jest jeszcze o wiele większy niż w Europie, możemy osiągnąć wysokie wartości sprzedaży na tym rynku mówi Hunter. Kontakt: Czas na odpoczynek kule inwalidzkie. Hunter sprowadził jedno takie urządzenie do Wielkiej Brytanii, aby poddać je rygorystycznym procedurom testowym wymaganym do uzyskania certyfikatu CE, który jest dowodem spełniania norm unijnych. Z takim certyfikatem produkt może być oferowany w całej Europie. Graham Hunter, Somerwood Ltd Tel.: graham@somerwood.com Tanel Joost, OÜ Händikäpp Imidž Tel.: tanel@equa.ee Współpraca z klastrami przemysłowymi Usługi świadczone przez Ośrodki Przekazu Innowacji są ogólnodostępne. Gdy jednak ośrodek taki nawiąże współpracę z firmami tworzącymi klaster, może on zaoferować usługi lepiej dopasowane do ich potrzeb, a więc skuteczniejsze. Często są to firmy, którym usługi IRC są najbardziej potrzebne. Ponadto sieć IRC może skontaktować ze sobą klastry z różnych części Europy. Klastry to kręgosłup innowacji w Europie mówi Gudrun Rumpf z sekretariatu IRC dlatego trudno się dziwić, że naszej sieci zależy na bliskiej współpracy z takimi inicjatywami. Chcieliśmy dobrze wykorzystać doświadczenia różnych ośrodków IRC, aby jak najlepiej ukształtować partnerstwo między IRC a klastrami. Klastry są niejednokrotnie uznawane za istotny czynnik wspierania przedsiębiorczości, a promowanie innowacyjnych klastrów jest jednym z celów wdrożenia unijnego Planu Działania na rzecz Przedsiębiorczości (1). Powołano grupę roboczą złożoną z przedstawicieli 14 ośrodków IRC w dziesięciu krajach. Jej zadaniem było przygotowanie zaleceń mających usprawnić współpracę między IRC a klastrami. Członków wyłoniono spośród ochotników. Każdy z nich ma spore doświadczenie we współpracy z klastrami w swoim regionie. Grupa stworzyła menu działań, spośród których ośrodki IRC mogą wybierać współpracując z klastrami wyjaśnia Rumpf. Przygotowane przez grupę zalecenia są teraz rozprowadzane wśród wszystkich ośrodków sieci. Wyniki pracy grupy zostały przedstawione na dorocznej konferencji IRC, która odbyła się w zeszłym miesiącu. Usługi uzupełniające Jednym z pierwszych zadań grupy było ustalenie definicji roboczych. Klaster zdefiniowano jako grupę przedsiębiorstw uczestniczących w międzynarodowej konkurencji powiązanych ze sobą poziomymi i pionowymi relacjami ekonomicznymi i należących do wspólnego sektora przemysłowego w danym regionie. Inicjatywa w zakresie klastrów zdefiniowana została Wspieranie klastrów przemysłowych Innowacje w Europie 19

20 Wspieranie klastrów przemysłowych jako zorganizowana sieć współpracy w ramach branży i regionu, której uczestnicy starają się zwiększyć efektywność wdrażania innowacji i swoją konkurencyjność na arenie międzynarodowej. Działania w ramach klastrów mają na celu wzmocnienie ich pozycji i rozwój. Ankieta przeprowadzona w wybranych ośrodkach IRC współpracujących z klastrami i wśród członków grup tematycznych (skupiających ośrodki IRC zainteresowane danym zagadnieniem) miała za zadanie zgromadzić informacje na temat rodzajów klastrów z którymi współpracują ośrodki IRC oraz działań i usług wykonanych w ramach takiej współpracy. Klastry zapewniają z reguły wspólny marketing, szkolenia, ułatwiają nawiązywanie kontaktów i działalność badawczą. Indywidualnie dobrane usługi oferowane przez ośrodki IRC poszczególnym firmom mają więc charakter dopełniający, co dodatkowo podnosi wartość współpracy IRC z klastrami. Obustronne korzyści Firmy łączące się w klastry najczęściej należą do branży zaawansowanych technologii i przywiązują dużą wagę do ciągłego rozwoju mówi Rumpf. Dlatego firmy te mają szczególnie dużą szansę wiele skorzystać na usługach sieci IRC. Natomiast z punktu widzenia sieci IRC tego rodzaju firmy dają największe szanse wniesienia i wykorzystania nowych, obiecujących technologii. Tak więc korzyści są obustronne. Oczywiście, zadaniem IRC jest przygotowanie oferty usług dostosowanych do potrzeb takich klientów. Szablony umów zawarte w pakiecie zaleceń opracowanym przez grupę roboczą mogą służyć poszczególnym placówkom IRC za wzorce przy formalizowaniu własnych relacji z klastrami. Są to zarówno proste umowy o poufności, mające zagwarantować obu stronom bezpieczną wymianę informacji, jak i kompleksowe umowy o współpracy, będące podstawą długoterminowego i głębokiego partnerstwa. Dzięki nim klastry i ośrodki IRC będą mogły w pełni wykorzystać potencjał wspólnego działania. Ośrodki IRC regularnie przekazują klastrom napływające z sieci oferty i pytania dotyczące technologii; z drugiej strony wprowadzają do sieci oferty i pytania pochodzące z samego klastra. Inne standardowe usługi IRC, takie jak organizowanie misji gospodarczych, imprez mających ułatwić nawiązanie kontaktów i seminariów, także uwzględniają potrzeby firm tworzących klastry i często są organizowane z ich pomocą. Najbardziej cenną rzeczą, którą sieć IRC wnosi we tę współpracę jest jej zdolność tworzenia międzynarodowych sieci powiązań dla klastrów. Współpraca z siecią IRC pomaga nawiązać kontakty w innych regionach podkreśla Rumpf. Ośrodki IRC tworzą międzynarodowe sieci powiązań (1) Informacje na temat Planu Działania na rzecz Przedsiębiorczości dostępne są pod adresem O sieci IRC w skrócie Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu przy Komisji Europejskiej wspiera sieć 240 lokalnych Ośrodków Przekazu Innowacji w 33 krajach, w tym we wszystkich państwach członkowskich Unii i w kilku krajach stowarzyszonych. Każdy IRC pośredniczy w transferze ogólnoeuropejskich innowacji oraz pomaga firmom i ośrodkom badawczym w nawiązaniu skutecznej ponadnarodowej współpracy przy tworzeniu nowych technologii. Kontakt: Claire Tombeaux, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu, Dział Wspierania Innowacji Tel.: Faks: claire.tombeux@cec.eu.int Gudrun Rumpf, sekretariat IRC Tel.: Faks: g.rumpf@ircnet.lu Innowacje w Europie 20