FUNKCJONOWANIE SPOŁECZEŃSTWA

Transkrypt

1 Zmiana społeczna KLASYCZNE TEORIE ROZWOJU SPOŁECZNEGO: MARKSIZM I EWOLUCJONIZM TYPY SPOŁECZEŃSTW: SPOŁECZEŃSTWA NOWOCZESNE SPOŁECZEŃSTWA PONOWOCZESNE TEORIE MODERNIZACJI TEORIE KONWERGENCJI TEORIE ZALEŻNOŚCI FUNKCJONOWANIE SPOŁECZEŃSTWA DYNAMIKA W SYSTEMIE SOCJALIZACJA KONTROLA SPOŁECZNA INSTYTUCJONALIZACJA DYNAMIKA SYSTEMU ZMIANA SPOŁECZNA ROZWÓJ POSTĘP DEFINICJE ZMIANA SPOŁECZNA STAN W JEDNYM MOMENCIE W STOSUNKU DO STANU W INNYM MOMENCIE CZASU ROZWÓJ KIERUNEK POZYTYWNY POCZĄTEK ZMIAN MA CHARAKTER WEWNĘTRZNY (ENDOGENNY) POSTĘP ZBLIŻANIE DO STANU IDEALNEGO (WARTOŚCIOWANIE) 1

2 SOCJOLOGIA WSPÓŁCZESNA ODEJŚCIE OD POJMOWANIA ZMIANY JAKO PROCESU SAMOISTEGO ROZWOJU, NIEODWRACALNEGO I KONIECZNEGO PODKREŚLANIE ZNACZENIA DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA I NIEPRZEWIDYWALNOŚCI BIEGU WYDARZEŃ NIEOKREŚONOŚĆ PRZYSZŁOŚCI, OTWARTEJ NA RÓŻNE MOŻLIWOŚCI (B.SZACKA) MARKSIZM RODZAJ SIŁ WYTWÓRCZYCH SPOSÓB PRODUKCJI (POZIOM MATERIALNYCH SIŁ WYTWÓRCZYCH) STOSUNKI PRODUKCJI (np. formy własności) BAZA ( żródło dynamiki społecznej) NADBUDOWA (ustrój prawno-polityczny, charakter kultury symbolicznej) EWOLUCJONIZM (H.Spencer) Prawa rządzące ewolucją społeczeństw, są tymi samymi, które rządzą ewolucją w świecie przyrody Orientacja przyszłościowa (droga, jaką ludzkość przechodzi w kierunku nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego) 2

3 Społeczeństwa tradycyjne i nowoczesne (Max Weber) Charakter własności Organizacja pracy i produkcji Charakter siły roboczej Charakter rynku ekonomicznego Charakter obowiązujących praw Dominujące motywacje Koncepcja K.Kumara, (łączy wątki podkreślane przez Webera i Parsonsa z koncepcjami innych badaczy) Nowoczesności jest tworzona przez pięć zasad. Zasadę indywidualizmu Zasadę dyferencjacji Racjonalność Ekonomizm Ekspansywność Osobowość nowoczesna Potrzeba nowych doświadczeń, otwartość na innowację i zmianę Świadomość wielości opinii i poglądów, gotowość wypowiadania i uzasadniania własnych opinii i tolerancja dla opinii odmiennych Perspektywna orientacja wobec czasu, zogniskowana na przyszłości, a nie na przeszłości Poczucie mocy podmiotowej, tj. przekonanie, że problemy można rozwiązywać pod warunkiem, że podejmie się odpowiednie działania 3

4 Osobowość nowoczesna Planowanie przyszłych działań - angażowanie wyobraźni w celu planowania przyszłości Zaufanie do istniejącego porządku społecznego, wiara w prawidłowość, przewidywalność i kalkulowalność życia społecznego Zasada merytokratyczna, która polega na domaganiu się nierównego wynagradzania dla nierównych zasług Przywiązywanie wagi do edukacji i ciągłego doskonalenia się Szanowanie godności innych Przykład: medykalizacja życia Stawanie się faktem medycznym, czegoś wcześniej niemedycznego (nieśmiałość, otyłość, ciąża i poród, starość, zmarszczki..).. kultura terapeutyczna to kultura indywidualizmu, która przekonuje człowieka, że to jego cechy i zachowania stanowią główną przyczynę dotykających go problemów. Przeniesienie odpowiedzialności na jednostki, wprowadza je w stan niepewności i zagubienia, rzucając w ramiona terapeutów, psychiatrów, psychologów, dietetyków, trenerów oraz lekarzy (Bauman, Giddens, Beck, Jacyno) Przekształcanie obywateli w konsumentów. Multiplikacja chorób Przykład: medykalizacja życia T.Parsons, medycyna, jako instytucja społeczna o funkcjach kontrolnych, choroba to poddawana kontroli dewiacja społeczna (dewiacyjna rola społeczna) R.Merton, badając system kształcenia studentów medycyny, stworzył model socjalizacji do roli profesjonalnej E.Friedson, choroba jako forma społecznie konstruowanej dewiacji ( umożliwiło to ekspansję medycyny na niezmedykalizowane sfery życia) Współcześnie: od terapeutycznej tyranii do całościowego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego (WHO) 4

5 Mechanizmy Ekspertyza i terapia - droga do szczęścia i realizacji przy wsparciu ekspertów i terapeutów, ponieważ pracujemy nad swoimi emocjami i psychiką; - rola poradników w różnych dziedzinach życia; - rozwiązywanie problemów, typu: rozpad związku czy trudności w znalezieniu pracy, nie zależą od systemu, ale od jednostki; Świat zewnętrzny i wewnętrzny Osiągnięcie szczęścia nie jest już wiązane z przekształcaniem świata społecznego, ale realizuje się przez samokontrolę świata wewnętrznego. >>ja<< staje się przedmiotem niezmordowanej pracy Jacyno idea pracy nad sobą wykazuje związki z fascynacją Zachodu religiami Wschodu (buddyzm) Społeczeństwa ponowoczesne Schematy interpretacyjne : ewolucyjny Przyjmuje się w nim, że przyszłość już była ; Założenie o linearnej ciągłości dziejów. Przykłady: koncepcja społeczeństwa postindustrialnego, D.Bella czy A.Touraine a. P.Drucker - społeczeństwo oparte o wiedzę, inni - społeczeństwo informacyjne Społeczeństwa ponowoczesne Schematy interpretacyjne cykliczny Nostalgiczna idea powrotu do utraconej przeszłości. Narastająca świadomość istnienia różnych negatywnych aspektów i konsekwencji nowoczesności New Age, wiara w odbudowanie utraconych więzi rodzinnych, wspólnot lokalnych, czy religijnych. 5

6 RUCH PRECESYJNY NEW AGE DEF. NIEFORMALNY, WIELOPOSTACIOWY I WIELPWYMIAROWY, ALTERNATYWNY RUCH KULTUROWY, KTÓRY NARODZIŁ SIĘ W USA W LATACH 60tych Wiąże się z wiarą w nadejście epoki Wodnika pod koniec 2012 roku i końcem Chrześcijaństwa (Ery Ryb) Jednym ze znaków rozpoznawczych New Age jest panteizm tj wiara, że Bóg jest we wszystkim i wszystko jest Bogiem. Ruch ten zaleca min. medytacje, afirmacje, jogę, reiki 6

7 Społeczeństwa ponowoczesne Schematy interpretacyjne : dialektyczny Przyszłość, to nie kontynuacja teraźniejszości czy odwrót ku przeszłości, a budowanie zmiany o charakterze jakościowym. Do tego nurtu zaliczyć możemy prace F.Fukuyamy, a także postmodernistów; Z.Baumana, Baudrillarda, czy Lyotarda. Zaprzeczają oni w nich istnieniu w ogóle jakichkolwiek prawidłowości historycznych i społecznych, które dałoby się ująć w prawa. Ogłaszają pełną dominację przedmiotów i dóbr konsumpcyjnych nad ludźmi, całkowitą zatratę podmiotowości, wyparcie stosunków międzyludzkich przez symulację, zastąpienie kultury domeną hiperrzeczywistości w której panuje spektakl i w efekcie chaos wrażeń. KONSUMERYZM Ekonomiczne potrzeby kapitalizmu przesunęły się z produkcji na konsumpcję (kredyty konsumenckie, rozwój agencji reklamowych, marketingu,) Świat składa się z ekranów mediów i wytworów kultury popularnej: telewizji, telewizji kablowej, video, komputera, gier, reklam, parków tematycznych, centrów handlowych, fikcyjnego kapitału i kredytu, które wszystkie są częścią postmodernistycznej kultury popularnej NOWE ZAJĘCIA KLASY ŚREDNIEJ Wzrastające znaczenie konsumpcji i mediów spowodowały powstanie nowych zawodów (lub zmieniło rolę i charakter starych), zainteresowanych namawianiem ludzi do częstszej i bardziej różnorodnej konsumpcji; pracownicy społeczni, terapeuci, nauczyciele, wykładowcy Określają oni wzory smaku i gustu dla reszty społeczeństwa, wywierając wpływ na style życia, wartości i ideologie innych ludzi Grupy te dążą do uzyskanie władzy kulturowej, co prowadzi je ku postmodernizmowi 7

8 EROZJA TOŻSAMOŚCI ZBIOROWYCH I PRYWATNYCH TRADYCYJNE PODSTAWY TOŻSAMOŚCI: KLASA SPOŁECZNA, RODZINA, SPOŁECZNOŚCI LOKALNE, SĄSIEDZKIE, RELIGIA, PAŃSTWO NARODOWE SĄ W PROCESIE ZAŁAMYWANIA SIĘ W REZULTACIE ZMIAN SPOŁECZNYCH NIE POJAWIAJĄ SIĘ ŻADNE PORÓWNYWALNE FORMY, KTÓRE MOGŁYBY ZAJĄC MIEJSCE TRADYCYJNYCH PODSTAW TOŻSAMOŚCI KONSUMERYZM SPRZYJA SKRAJNEMU INDYWIDUALIZMOWI, KTÓRY NISZCZY MOŻLIWOŚCI ISTNIENIA MOCNYCH I STABILNYCH TOŻSAMOŚCI PONIEWAŻ ANI TELEWIZJA ANI KONSUMERYZM NIE TWORZĄ AUTENTYCZNYCH PODSTAW TOŻSAMOŚCI I PRZEKONAŃ, KULTURA POPULARNA I MEDIA SŁUŻĄ JAKO JEDYNE RAMY ODNIESIENIA DOSTĘPNE DLA KONSTRUKCJI TOŻSAMOŚCI, ZARÓWNO ZBIOROWYCH JAK I OSOBISTYCH 8

9 Późna nowoczesność (A.Giddens, S.Lash, U.Beck) Można ją scharakteryzować przy pomocy czterech cech : 1. Nową formę zaufania, która wyraża się w dominującej obecności w naszym życiu licznych abstrakcyjnych systemów (komunikacyjnych, rynków finansowych, korporacji transnarodowych, organizacji międzynarodowych, środków masowego przekazu, itp.) Jest to nowy kontekst w którym toczy się nasze życie. 2. Pojawienie się nowych form ryzyka, będących ceną postępu cywilizacyjnego i technicznego. Oprócz AIDS, Sears, Czarnobyla, zaliczyć do nich można modę na sporty ekstremalne czy pojawienie się giełdy. To nowe ryzyko przekracza dotychczasowe granice, podlega uniwersalizacji i intensyfikacji. Zjawiskom tym towarzyszy zwiększona percepcja i świadomość istniejących zagrożeń. 3. Nieprzejrzystość płynność i niepewność sytuacji społecznych, w jakich ludziom przychodzi działać, prowadzi do nieprzewidywalności i niepożądanych efektów dotyczących podejmowanych działań. 4. Skrajny relatywizm, będący rezultatem ogromnego zróżnicowania wartości i interesów pomiędzy jednostkami i grupami, prowadzi do utraty dotychczas istniejących prostych drogowskazów i schematów, które okazują się być mało przydatne do oceny działań i nowych sytuacji społecznych. 9

10 STRATEGIE DZIAŁANIA Pojawiającym się zagrożeniom towarzyszą strategie, jakie ludzie przyjmują wobec nasilonego ryzyka i niepewności, tj.: 1. Pragmatyczna akceptacja życia takiego jakim jest, skupienie się na rozwiązywaniu własnych życiowych problemów (strategia ta przejawia się to w stwierdzeniu : mam dość swoich zmartwień ) 2. Konsekwentny optymizm i wiara w to, że zagrożenia i niepewności da się uniknąć i pokonać dzięki opatrzności, dobremu losowi, nauce i technice ( zawsze znajdzie się jakieś wyjście ). STRATEGIE DZIAŁANIA 3. Cyniczny pesymizm, godzący się z nieuchronnością zagrożeń, przejawia się on w dążeniu do korzystania z hedonistycznych przyjemności 4. Radykalna walka ze źródłami zagrożeń, poprzez mobilizację opinii, organizowanie kampanii propagandowych, tworzenie ruchów społecznych - dobrym przykładem tego sposobu działań, mogą być ruchy antyglobalistyczne. MODERNIZACJA Proces zmian prowadzący do powstania nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego ( upowszechnianie umiejętności czytania i pisania, rozwój oświaty, systemów komunikacji, opieki medycznej, poszerzanie uczestnictwa obywateli w życiu politycznym.) Zmiany w sposobie patrzenia na świat, systemach wartości, które towarzyszą rozwojowi społeczeństwa przemysłowego, kształtowanie się osobowości człowieka nowoczesnego ) 10

11 KONWERGENCJA ZBIEŻNOŚĆ wg. Kopalińskiego W miarę postępującego uprzemysłowienia wszystkie kraje w sposób konieczny będą upodabniać się do siebie, także pod względem ustroju politycznego Pierwszy i drugi świat różnią się nie jakościowo odmiennymi ustrojami, ale odmiennym usytuowaniem na tej samej linii rozwojowej, prowadzącej do rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego (B.Szacka) KONCEPCJE ZALEŻNOŚĆI CENTRUM KRAJE BOGATE, WYSOKO UPRZEMYSŁOWIONE, SĄ STOSUNKOWO NIEZALEŻNE, STABILNE POLITYCZNE, O USTROJACH DEMOKRATYCZNYCH PERYFERIE KRAJE KIEDYŚ ZALICZANE DO TRZECIEGO ŚWIATA. NIE SĄ KONKURENCYJNE NA RYNKACH ŚWIATOWYCH. SĄ MAŁO STABILNE POLITYCZNE I DALEKIE OD DEMOKRACJI PÓŁPERYFERIA SYTUUJĄ SIĘ POMIĘDZY CENTRUM I PERYFERIAMI. RUCHY SPOŁECZNE ZBIOROWE DĄŻENIA LUDZI DO REALIZACJI OKREŚLONEGO CELU (J.SZCZEPAŃSKI) REFORMATORSKIE REWOLUCYJNE EKSPRESYWNE (POSTAWY, WARTOŚCI) STARE PODŁOŻE EKONOMICZNO- POLITYCZNE np. związki zawodowe NOWE - PODŁOŻE KULTUROWE, np. ruchy feministyczne i ekologiczne 11

12 DZIĘKUJĘ I DO ZOBACZENIA NA EGZAMINIE! 12