LUNGTEST Instrukcja obsługi spirometru Lungtest 500

Transkrypt

1 System Lungtest LUNGTEST Instrukcja obsługi spirometru Lungtest 500 Producent: MES Sp. z o.o. ul. Zawiła Kraków tel/fax (12) tel. (12) mes@mes.com.pl EN ISO 9001:2000 EN ISO 13485:2003

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Opis systemu Lungtest Budowa spirometru LUNGTEST Moduł pomiarowy ze specjalizowanym komputerem Warunki pracy Parametry techniczne Opis elementów obudowy Głowica pneumotachograficzna Badania Cechowanie spirometru Badanie Przepływ - Objętość Spirometria Pulsoksymetria Maksymalna dowolna wentylacja minutowa MVV Badanie Rrs Jak prawidłowo wykonać badanie spirometryczne? Przykłady źle wykonanych badań Informacja ogólna Uwagi wstępne Menu główne Dane pacjenta Warunki otoczenia Badanie Spir+FV Spir+FV MVV maksymalna dowolna wentylacja minutowa Rrs opory oddechowe (opcja) Pulsoksymetria (opcja) Zakończenie badania Zapis wyników do bazy i wydruk wyników badania Wykonywanie badań Przygotowanie aparatu do pracy Ogólne wskazówki obsługi oprogramowania Obsługa klawiatury System menu Rozpoczęcie badań Wprowadzanie danych pacjenta Wykonywanie badań Moduł automatycznego pomiaru warunków otoczenia (opcja) Opis badania Badanie spirometria przepływ - objętość Badanie SPIR-FV Badanie maksymalna dowolna wentylacja minutowa MVV Badanie oporów oddechowych RRS. (opcja) Badanie pulsoksymetryczne. (opcja) Analiza badania i zapis do bazy danych Analiza badania przepływ-objętość Analiza wyników badania RRS Zapis wyników do bazy danych Baza Danych Opis ogólny Funkcje bazy danych Przeglądanie badań Wydruk badań Porównanie badań Funkcja bazy danych TREND Utrata bazy danych Funkcje dodatkowe Opcje

3 Cechowanie Transmisja danych Zegar Konfiguracja Nagłówek Serwis Akcesoria Konserwacja spirometru LUNGTEST Wskazówki eksploatacyjne Konserwacja Dezynfekcja i sterylizacja...36 Dodatek A. Definicje parametrów badań A.1. Definicje parametrów badania przepływ objętość A.2. Definicje parametrów badania MVV...40 A.3. Definicje parametrów spirometrii...41 A.4. Spirometria...43 A.5. Krzywa przepływ-objętości B. Wartości naleŝne B.1. Wartości naleŝne parametrów badania przepływ - objętość...44 B.2. Wartości naleŝne badania MVV B.3. Wartości naleŝne parametrów spirometrii...46 B.4. Wartości naleŝne parametru Rrs C. Warunki wykonania poprawnego badania krzywa przepływ-objetość wg ERS DODATEK: Zmiany w programie spirometrów LUNGTEST 500 uzupełnienie instrukcji obsługi DODATEK: TRANSMISJA BADAŃ NOWYM PROGRAMEM LUNGTEST READER (WINWOWS XP)...51 Literatura

4 1. Wprowadzenie Opis systemu Lungtest. System Lungtest został opracowany w firmie MES przez zespół inŝynierów posiadających wieloletnie praktyczne doświadczenie w projektowaniu i produkcji pulmonologicznej aparatury diagnostycznej. Wchodzące w skład systemu Lungtest urządzenia Lungtest 1000, Rhinotest 1000, Lungtest 500 oraz Lungtest 250 zostały przyjęte z ogromnym zainteresowaniem jako najnowocześniejsze aparaty do badań spirometrycznych i rhinomanometrycznych. Zasadniczą nowością naszego systemu jest głowica pomiarowa eliminująca wszystkie niedoskonałości stosowanych w tej dziedzinie systemów diagnostycznych. Konstrukcja głowicy została zastrzeŝona jako wyłączne opracowanie firmy MES (patent nr ). Naszym zdaniem jej parametry i walory uŝytkowe powodują całkowity przełom w badaniach spirometrycznych czyniąc je dokładniejszymi i bezpieczniejszymi dla pacjentów. Oto podstawowe zalety oferowanej przez nas głowicy: Walory uŝytkowe: 1) badanie kaŝdego pacjenta odbywa się przy uŝyciu nowej głowicy pneumotachograficznej, 2) głowice moŝna w całości myć i sterylizować, nie wymagają grzania, 3) głowice nie wymagają cechowania przez uŝytkownika, gdyŝ są wykonane jako jeden element metodą wtrysku, w związku z czym posiadają całkowicie powtarzalne parametry, 4) wymiana głowic jest łatwa, polega na podłączeniu dwóch przewodów powietrznych, 5) zanieczyszczenie głowicy śliną podczas przebiegu badania nie wpływa na wyniki badania, 6) głowice nie posiadają sitek lub innych oporów pomiarowych mogących zmieniać parametry w trakcie badania na skutek zanieczyszczenia śliną pacjenta, 7) przestrzeń martwa głowic jest bardzo mała, 8) opór głowic podczas spokojnego oddechu jest około czterokrotnie mniejszy niŝ w głowicach z sitkiem lub innym elementem oporowym. W praktyce w systemie Lungtest pacjent oddycha w warunkach fizjologicznych bez dodatkowego opornika obciąŝającego drogi oddechowe. Aktualny zakres wykonywanych badań spirometru Lungtest 500: wersja podstawowa: spirometria, przepływ-objętość, MVV (maksymalna dowolna wentylacja minutowa) opcje dodatkowe: Rrs (badanie oporów oddechowych metodą przerywania), pulsoksymetria moduł dodatkowy: automatyczny pomiar warunków otoczenia. Przeznaczenie spirometru Lungtest 500: Spirometr Lungtest 500 przeznaczony jest do wykonywania badań przez specjalistów pulmonologów i pneumonologów, alergologów, medycyny pracy, medycyny sportowej, lekarzy podstawowej opieki rodzinnej. Pacjentami mogą być ludzie zdrowi i chorzy w wieku od lat czterech. 4

5 1.2. Budowa spirometru LUNGTEST 500. Spirometr Lungtest 500 jest przenośnym aparatem do badań czynnościowych układu oddechowego. Lungtest 500 standard składa się z trzech zasadniczych elementów: - modułu pomiarowego ze specjalizowanym komputerem, - drukarki termicznej KAFKA SQ (istnieje moŝliwość dołączenia innej drukarki zalecanej przez producenta) - oprogramowania Moduł pomiarowy ze specjalizowanym komputerem. Zadaniem modułu pomiarowego jest przetworzenie parametrów przepływu i ciśnienia wdychanego i wydychanego przez pacjenta powietrza na sygnały elektryczne. Powstałe w module sygnały są przetwarzane przez specjalizowany komputer i w postaci krzywych i wartości parametrów wyświetlane na ciekłokrystalicznym ekranie spirometru oraz drukowane na przyłączonej drukarce. WyposaŜenie: - przewód powietrzny 1 szt. - głowice pneumotachograficzne 10 szt. - ustniki 20 szt. - klipsy na nos 2 szt. - kabel zasilający 1 szt. - instrukcja obsługi 1 szt Warunki pracy. Temperatura otoczenia o C Wilgotność względna % Przechowywanie o C Dopuszczalny okres przechowywania urządzenia 3 miesiące Parametry techniczne. Typ czujnika róŝnicowego do pomiaru przepływu: krzemowy. Typ czujnika róŝnicowego do pomiaru ciśnienia: krzemowy. Zakres pomiaru przepływu spirometrycznego +/- 18 l/s Dokładność pomiaru przepływu < 2 %. Rozdzielczość pomiaru przepływu: mierzona +/- 5 ml/s uŝytkowa +/- 10 ml/s. Zakres pomiaru ciśnienia +/- 1,25 kpa. Dokładność pomiaru ciśnienia 1% Rezystancja głowicy pomiarowej 0,9 cmh 2 O/l/s przy przepływie 12l/s Zasilanie 220 V 50 Hz. Pobór mocy (bez drukarki) 6 VA Wymiary 145x250x250 mm. Waga (bez drukarki) 1,4 kg. Klasa ochrony B2. 5

6 Opis elementów obudowy. Rys.1. Płyta czołowa. 1. Wyświetlacz ciekłokrystaliczny. 3. Wyłącznik sieciowy. 2. Klawiatura. 1. Gniazdo kabla sieciowego. 2. Króciec przewodu ciśnieniowego pomiaru przepływu. 3. Króciec przewodu ciśnieniowego pomiaru przepływu. 4. Gniazdo centronics. 5. Króciec przewodu ciśnieniowego pomiaru RRS. 6. Gniazdo zasilania zamykacza do pomiaru RRS. 7. Gniazdo portu szeregowego RS232.. Rys.2. Płyta tylna Głowica pneumotachograficzna. Głowica pneumotachograficzna jest wykonana metodą wtrysku. Parametry wszystkich głowic są dokładnie powtarzalne. Do głowicy podłączone są poprzez uchwyt jedynie przewody powietrzne połączone z modułem pomiarowym. Głowice moŝna myć ogólnie dostępnymi środkami myjącymi oraz sterylizować gazowo. Czystą głowicę naleŝy zakładać zawsze przed rozpoczęciem badania nowego pacjenta i odłączać bezpośrednio po zakończeniu badania. Po wymianie głowicy nie jest potrzebne kontrolne cechowanie urządzenia. Głowice zachowują swoje parametry aŝ do mechanicznego uszkodzenia. Deformację głowic moŝe spowodować równieŝ poddanie ich działaniu temperatury powyŝej 80 o C. Na rys.3. przedstawiono głowicę pneumotachograficzną wraz z uchwytem i ustnikiem 6

7 Rys.3. Głowica pneumotachograficzna. Przed załoŝeniem głowicy do uchwytu naleŝy obrotową część uchwytu ustawić w pozycji pokazanej na rysunku 3b, tak aby gniazda króćców głowicy znajdujące się w górnej części uchwytu głowicy (rys. 3a) były widoczne w sposób pokazany na rysunku. Następnie głowicę naleŝy załoŝyć do uchwytu, delikatnie wciskając do gniazd odpowiednie króćce. MoŜliwość pomyłki (odwrotnego załoŝenia głowicy) została wyeliminowana poprzez wykonanie króćców o róŝnej średnicy zewnętrznej. W przypadku trudności we wciśnięciu króćców do uchwytu naleŝy odwrócić głowicę o 180 o, tak aby króćce znalazły się nad gniazdami o odpowiedniej średnicy, i powtórzyć operację. 7

8 Głowicę naleŝy wciskać do momentu uzyskania lekkiego, lecz wyraźnego oporu. Po wciśnięciu króćców głowicy w gniazda naleŝy delikatnie obrócić górną część uchwytu głowicy w kierunku wskazanym na rysunku 3b aŝ do momentu zatrzaśnięcia się zaczepów uchwytu w pozycji pokazanej na rysunku 3c. Rys. 4. Głowica pneumotachograficzna z uchwytem. Ustnik naleŝy załoŝyć na głowicę zgodnie z rysunkiem na uchwycie (rys 4a). W trakcie badania głowicę pneumotachograficzną naleŝy trzymać w połoŝeniu przedstawionym na rysunku 4b. 8

9 1.3. Badania Cechowanie spirometru. Cechowanie urządzenia jest przeprowadzane u producenta. Czujnik i głowice neumotachograficzne cechowane są w pełnym zakresie mierzonych przepływów za pomocą precyzyjnego generatora przepływu. i nie wymagają cechowania przez uŝytkownika Badanie Przepływ - Objętość Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Po wykonaniu kilku spokojnych oddechów wykonuje spokojny wydech do momentu zupełnego opróŝnienie płuc, maksymalnie głęboki i natęŝony wdech oraz maksymalnie szybki i natęŝony wydech. Manewr ten jest powtarzany kilkakrotnie. Parametry wyznaczane w trakcie badania opisane zostały w dodatku do instrukcji Spirometria. Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Po wykonaniu min. 10 spokojnych oddechów wykonuje spokojnie maksymalnie głęboki wydech i równieŝ powoli maksymalnie głęboki wdech. Po zakończeniu tego manewru pacjent dalej oddycha swobodnie przez układ pomiarowy. Parametry wyznaczane w trakcie badania opisane zostały w dodatku do instrukcji Pulsoksymetria. Spirometr Lungtest 500 w jednej z opcji wyposaŝenia umoŝliwia wykonanie badania pulsoksymetrycznego przy uŝyciu zewnętrznej przystawki. Podobnie jak przy poprzednich badaniach wyniki wyświetlane na są ekranie LCD oraz mogą być wydrukowane na drukarce wraz z wynikami badania spirometrycznego. UWAGA: wyniki pulsoksymetrii mogą być zapamiętane i wydrukowane tylko z wynikami badania spirometrycznego Maksymalna dowolna wentylacja minutowa MVV. Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Badanie podzielone jest na dwie fazy: fazę spoczynkową i fazę MVV. Pacjent w pierwszej fazie oddycha swobodnie, natomiast w ściśle określonym czasie fazy drugiej oddycha maksymalnie szybko i głęboko. Po zakończeniu drugiej fazy badanie jest zakończone. Parametry wyznaczane w trakcie badania opisane zostały w dodatku do instrukcji Badanie Rrs. Pomiar oporów oddechowych (respiratory resistance) Rrs jest przeprowadzany w systemie Lungtest metodą przerywania przepływu w układzie pomiarowym, którego blokowy schemat połączeń przedstawiono poniŝej. Rys. 5. Schemat połączeń do badania RRS. 1. Ustnik. 4..Lungtest Głowica pneumotachograficzna. 5. Zasilacz sieciowy. 3. Zamykacz. Moduł pomiarowy do pomiaru Rrs został wykonany w oparciu o opracowanie Klass van der Plas i Piet Vooren z University Hospital w Leiden (Holandia). 9

10 Metoda przerywania przepływu polega na szybkim zamknięciu drogi przepływu powietrza podczas swobodnego, spokojnego oddechu. Zamykacz zostaje zamknięty na okres 100 ms lub dłuŝszy, a po jego otwarciu dokonuje się pomiaru wielkości przepływu i ciśnienia w sposób opisany w dalszej części instrukcji. Ten sposób pomiaru pozwala na wyeliminowanie wewnętrznych zaburzeń przepływu i zaburzeń wynikających z wyrównywania się ciśnień. Zjawisko "asynchronicznej wentylacji" występujące szczególnie u pacjentów ze schorzeniami astmy i bronchitis nie zaburza pomiaru w zastosowanej technice "opening interrupter". Dzięki zastosowaniu głowicy pneumotachograficznej nowej generacji o bardzo małej rezystancji (patent firmy MES) oraz nowej konstrukcji szybkiego, precyzyjnego zamykacza pomiar oporów jest bardzo dokładny i zapewnia komfort badanemu pacjentowi. Opis przebiegu badania. Na początku fazy wydechowej (opcjonalnie wdechowej) następuje zamknięcie drogi przepływu na określony czas. Pomiaru ciśnienia i przepływu dokonujemy zaraz po otwarciu zamykacza w przedziale 0-30 ms licząc od momentu otwarcia. Sposób ten pozwala na pomiar ciśnienia alvolarnego P ALV mierzonego w momencie otwarcia zamykacza, ciśnienia przy ustach i przepływu zgodnego w fazie z tym ciśnieniem. W celu przeprowadzenia ilościowych obliczeń stosujemy uproszczony model płuc w postaci układu elektrycznego przedstawionego poniŝej. Rys. 6. Model płuc stosowany do obliczania parametru Rrs. R RS - opór oddechowy (respiratory resistance) P M - ciśnienie w jamie ustnej R RP - opór głowicy pneumotachograficznej Z - zamykacz P ALV - ciśnienie alvolarne PowyŜszy elektryczny układ zastępczy z zamkniętym zamykaczem Z odpowiada układowi pneumatycznemu, w którym pacjent oddycha przez otwarty zamykacz i głowicę pneumotachograficzną do atmosfery. Sytuacja, w której następuje zamknięcie zamykacza w układzie pneumatycznym (zatrzymanie przepływu) odpowiada otwarciu zamykacza Z w zastępczym schemacie elektrycznym (zatrzymanie przepływu prądu poprzez przerwanie obwodu). Rys. 7. Wykresy zaleŝności ciśnienia i przepływu w badaniu Rrs. 10

11 Podczas zamknięcia zamykacza w układzie pneumatycznym następuje narastanie i wyrównanie ciśnień. Odczyt ciśnienia P ALV mierzonego przy ustach pacjenta dokonywany jest w momencie otwarcia zamykacza, czyli w chwili gdy P ALV = P M. Odczyt ciśnienia P M dokonywany jest tuŝ po otwarciu zamykacza w układzie pneumatycznym. Mierzona jest równieŝ wartość maksymalnego przepływu wydychanego (wdychanego) powietrza będąca w fazie z odczytywanym ciśnieniem w jamie ustnej. Na podstawie przedstawionego schematu zastępczego moŝna wyprowadzić równania: R RS + R RP = P ALV /(dv/dt) R RS = P ALV /(dv/dt) - R RP PoniewaŜ R RP zmienia się w zaleŝności od wartości przepływu obliczamy R RP w zaleŝności od mierzonego przepływu: RRP=PM/(dV/dt) Czyli: RRS= PALV/(dV/dt) RRS=(PALV-PM)/(dV/dt) Ta ostatnia zaleŝność jest wykorzystywana do wyliczaia oporów oddechowych metodą przerywania przepływów Jak prawidłowo wykonać badanie spirometryczne? Przygotowanie pacjenta. 1. Pacjent siedzi w pozycji wyprostowanej z lekko uniesionym podbródkiem. Pacjent otyły powinien stać. 2. W czasie badania pacjent nie zmienia pozycji i nie pochyla się. 3. NaleŜy kontrolować szczelność pomiędzy ustnikiem i wargami. Ustnik powinien być tak załoŝony aby zęby oparły się na powierzchni ustnika a wargi szczelnie dolegały do ustnika. Język musi być lekko cofnięty. 4. ZałoŜyć zacisk na nos. 5. Przed przystąpieniem do badania poinformować pacjenta o sposobie wykonania testu. 6. W czasie badania wydawać zrozumiałe, jednoznaczne polecenia. 7. Dorosły pacjent nie powinien w czasie badania obserwować ekranu LCD. 8. Pacjentowi, który nigdy nie miał wykonywanego badania spirometrycznego polecamy kilka minut przed badaniem oddychanie przez ustnik, tak aby przyzwyczaił się do prawidłowego, szczelnego trzymania ustnika w ustach. 9. Badanie spirometryczne, które chcemy uznać za badanie referencyjne (PRE) naleŝy wykonać po minimum 6 godzinach po podaniu beta mimetyka. 10. Wpisać do spirometru dokładne dane parametrów otoczenia: temperatura, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne (warunki ATP) dotyczy spirometrów bez automatycznego modułu pomiarów warunków otoczenia. Prawidłowe wykonanie badania kryteria prawidłowej współpracy. a. Badanie krzywa przepływ-objętość moŝemy zaakceptować jeŝeli pacjent wykona minimum trzy powtarzalne krzywe. b. Czas forsownego wydechu nie moŝe być krótszy niŝ 3 s. Zdrowy człowiek wydycha: 83% VC w ciągu 1 s 94% VC w ciągu 2 s 97% VC w ciągu 3 s MoŜemy przyjąć, Ŝe FEV 3.0 = VC c. DąŜymy do uzyskania zamkniętych krzywych wdechowo wydechowych ale w przypadku obturacji oskrzeli wartość pojemności Ŝyciowej uzyskanej w czasie forsownego wydechu jest mniejsza niŝ wartość pojemności wdechowej. 4. Czas uzyskania PEF powinien być jak najkrótszy. jeŝeli spirometr podaje TPEF to powinien on być krótszy niŝ 300 ms. 5. W badaniu spirometrycznym polecenie wykonania manewru głębokiego spokojnego wydechu musi nastąpić na początku spokojnego wydechu. 11

12 W przypadku pacjentów otyłych manewr do oznaczenia wartości ERV rozpoczynamy od spokojnego maksymalnego wdechu i wtedy polecenie wykonania maksymalnego spokojnego wdechu musi nastąpić na początku spokojnego wdechu. Pacjenci o normalnej wadze Pacjenci otyli 12

13 6. W badaniu przepływ-objętość istotna jest kolejność. manewrów wdechowo-wydechowych 1 pacjent wykonuje spokojne, równe, stabilne oddechy 2 na początku spokojnego wydechu polecamy pacjentowi wykonanie spokojnego maksymalnego wydechu do poziomu RV ( w płucach pozostaje jedynie objętość zalegająca) 13

14 Przykłady źle wykonanych badań. Przykład pierwszy Opis przykładu nr.1 1. Odwrócony kierunek przepływów -ustnik został podłączony do głowicy pomiarowej ze złej strony (ustnik naleŝy załoŝyć od tej strony przyłącza, która posiada szary znacznik) lub zostały zamienione przewody powietrzne z tyłu aparatu (naleŝy podłączyć przewód z czarnym otokiem do tak samo oznaczonego króćca). -krzywa wdechowa została zamieniona z krzywą wydechową i dlatego wartości przepływu są bardzo wysokie. 2. Wykres ucieka -spirometria wykonana nieprawidłowo gdyŝ wykres ucieka (w przykładowym badaniu w górę). MoŜliwe przyczyny: -brak szczelności przy ustniku -źle wprowadzone dane warunków otoczenia (temperatura wilgotność,ciśnienie atmosferyczne) -nie został załoŝony klips na nos -źle przeprowadzone zerowanie Błąd w wartości ERV (bardzo duŝe wartości przy uciekaniu w górę). 14

15 Przykład drugi Opis przykładu nr.2 1. Zbyt krótki wdech FVC IN zaniŝone w stosunku do FVC EX, krzywa przepływ objętość nie jest zamknięta. 2. Zbyt krótki wydech. FVC EX obniŝona w stosunku do normy (87% wartości normy) na skutek zakończenia wydechu przed upływem 3 sekund (krzywa stromo opada na oś objętości, prawidłowo powinna schodzić łagodnie). ObniŜenie wartości FVC EX powoduje zwiększenie wartości przepływów znacznie ponad wartość naleŝną (FEF 50/FEF50 naleŝne wynosi 117,3% a FEF 25/FEF25naleŜne wynosi 141,5) 15

16 Przykład trzeci Opis przykładu nr.3 1,2 artefakty Zarejestrowane były róŝne krzywe, równieŝ takie, które były artefaktami (np.:kaszel lub przełykanie śliny w trakcie wdechu lub wydechu). W prezentowanej obwiedni występują wszystkie zaburzenia.w prawidłowym postępowaniu naleŝy usunąć krzywe które były artefaktami. NALEśY DĄśYĆ DO UZYSKANIA 3 POWTARZALNYCH KRZYWYCH PRZEPŁYW-OBJĘTOŚĆ. 3. Zbyt wczesny koniec wydechu. Badanie zostało wykonane nieprawidłowo ze względu na zbyt krótki wydech. Artefakty oraz zbyt krótki wydech były powodem bardzo duŝych wartości przepływów, np.:mef25 /MEF25 nal. =266% Natomiast wartości FVC EX i FVC IN są znacznie niŝsze od wartości VC i jest to następna informacja o tym Ŝe wydech i wydech trwały zbyt krótko, bez osiągnięcia plateau w zmianach objętości. 4. Brak plateau Spirometria wykonana prawidłowo, ale naleŝy dąŝyć przy wdechu i wydechu maksymalnym do uzyskania plateau. 16

17 Przykład czwarty Opis przykładu numer cztery: 1. RóŜnica pomiędzy badaniami przed i po podaniu leku jest nieprawdopodobnie duŝa. Badanie numer 1 zostało wykonane nieprawidłowo. Badanie drugie (po podaniu leku) jest badaniem forsownym natomiast badanie pierwsze (przed podaniem leku) jest badaniem spoczynkowym. W warunkach natęŝonego wdech i wydechu porównanie takich badań nie ma sensu. 17

18 Przykład piąty Opis przykładu numer 5: 1. Mała liczba oddechów i ucieczka wykresu. Zalecamy wykonanie minimum 7 spokojnych, równomiernych oddechów przed manewrem głębokiego wydechu i wdechu. Zbyt mała liczba oddechów spoczynkowych jest przyczyną braku wartości w tabeli. Wykres spirometrii ucieka w dół i nawet w przypadku uzyskania wartości wyniki ERV byłyby zafałszowane. Spirometria wykonana jest nieprawidłowo ucieczka wykresu spowodowana moŝe być : -brakiem szczelności przy ustniku -źle wprowadzonymi danymi warunków otoczenia -nie załoŝonym klipsem na nos -Ŝle przeprowadzonym zerowaniem 18

19 Przykład szósty Opis przykładu numer 6: 1. Zalecamy wykonanie minimum 7 oddechów, przed manewrem głębokiego wdechu i wydechu. Zbyt mała liczba oddechów jest przyczyną braku wartości w tabeli. Spokojne oddechy powinny być równomierne.wykres spirometrii pokazuje, Ŝe pacjent nie był jeszcze przyzwyczajony do warunków pomiarowych. 19

20 Przykład siódmy Opis przykładu numer 7: 1. Zarejestrowana krzywa nie została zarejestrowana podczas badania przy natęŝonym przepływie i obrazuje spokojny wdech i wydech, dlatego wartości w tabeli są tak małe. 2. Spirometria została wykonana bardzo dobrze i tym bardziej moŝna zauwaŝyć olbrzymią róŝnicę pomiędzy wartościami VC i FVC EX, FVC IN. 20

21 2. Opis oprogramowania Lungtest Informacja ogólna. Oprogramowanie Lungtest 500 zostało wykonane w sposób ułatwiający wykonywanie badań oraz łatwy dostęp do wyników wykonanych badań. Producent zaleca zapoznanie się z instrukcją obsługi systemu dostarczoną wraz ze spirometrem. Lungtest 500. Moduł Lungtest 500 spełnia następujące funkcje: - wprowadzanie danych pacjenta, - dobór parametrów badań, - przeprowadzanie badań, - opracowanie wyników, - wydruk wyników badań i krzywych, - zapis wyników badań do bazy danych. Podstawowym załoŝeniem projektantów i wykonawców oprogramowania do spirometru było zapewnienie uŝytkownikowi maksimum swobody i komfortu podczas wykonywania badań. Obsługa oprogramowania spirometru została zredukowana do koniecznego minimum. Zainstalowana w programie baza danych umoŝliwia: - archiwizację wyników, - przeglądanie wyników, - wydruk wyników badań, - porównanie wyników i wykonywanie zestawień, - transmisję danych do komputerów klasy PC Uwagi wstępne. Prostą i szybką obsługę spirometru Lungtest 500 zapewnia oprogramowanie oparte o system list (menu) poleceń wyświetlanych przez oprogramowanie aparatu na ekranie ciekłokrystalicznym. Wybór za pomocą jednego z czterech klawiszy ze strzałkami odpowiedniego polecenia z aktualnie wyświetlanego przez aparat menu jest potwierdzony przez zmianę sposobu wyświetlania tego polecenia: wybrane przez uŝytkownika polecenie jest wyświetlane w trybie negatywu (jasne litery i symbole na ciemnym tle). Wciśnięcie klawisza ENTER powoduje przejście aparatu do wykonania wybranego polecenia. Wyjątkiem od tej reguły są ekrany, na których poszczególne funkcje są opisane wprost przez litery. Wciśnięcie na klawiaturze litery o opisanej przez program funkcji spowoduje natychmiastowe przejście programu do wykonywania tej funkcji Menu główne. Menu główne Lungtest 500 zostaje pokazane na ekranie po wciśnięciu klawisza ENTER po ukazaniu się logo firmy w wyniku załączenia aparatu do sieci i po wprowadzeniu parametrów otoczenia. Menu główne przedstawione jest na poniŝszym rysunku: Rys.8. Menu główne 21

22 Opis funkcji menu głównego Dane pacjenta. Po wybraniu z menu głównego funkcji DANE PACJENTA zostanie wyświetlona makieta do wprowadzenia danych pacjenta. Aparat przechowuje następujące informacje o pacjencie: - imię - nazwisko - data urodzenia - cięŝar - wzrost - płeć - PESEL - nr badania - nazwisko lekarza Wprowadzenie danych pacjenta wyróŝninych pogrubieniem jest obligatoryjne, poniewaŝ aparat oblicza wartości parametrów naleŝnych i porównuje je z wynikami obliczonymi na podstawie wykonanego badania oraz drukuje dane pacjenta obok wyników badań Warunki otoczenia. Funkcja WARUNKI OTOCZENIA słuŝy do zmiany i kontroli wprowadzonych przy załączaniu aparatu wartości ciśnienia, temperatury i wilgotności. Wartości te naleŝy wprowadzać tylko w aparatach bez modułu automatycznego pomiaru warunków otoczenia. Wprowadzenie nieprawdziwych wartości parametrów otoczenia prowadzi do otrzymania błędnych wyników badań Badanie. Wybranie funkcji BADANIE powoduje wyświetlenie kolejnego menu przedstawionego poniŝej: 1 SPIR+FV 2 SPIR+FV MVV PULSOKSYMETR POWRÓT Rys.9. Menu BADANIE. Poszczególne funkcje tego menu opisane są poniŝej. RRS COMPILANCE Spir+FV 1. Wybranie tej funkcji powoduje przejście aparatu do trybu badania. Na wyświetlaczu pojawia się układ współrzędnych przygotowany do wyświetlania krzywych generowanych w trakcie badania. Rys.10. Ekran do prezentacji przebiegu badania spirometria i przepływ-objętość. 22

23 Wybranie z ekranu funkcji FV powoduje przejście aparatu do wykonywania badania przepływobjętość, wybranie funkcji SPIR umoŝliwia wykonywanie spirometrii. Funkcja STOP zatrzymuje badanie i pozwala na wyświetlanie wyników. Wyniki wyświetlane są w przedstawionej poniŝej postaci: Rys.11. Opracowanie wyników badania przepływ-objętość. Wyniki badania przepływ-objętość są standardowo obliczane metodą obwiedni. UŜytkownik ma jednak moŝliwość wyboru krzywych wchodzących w skład obwiedni. UmoŜliwia to przedstawiony powyŝej ekran. Przesuwając podświetlone pole po prostokątach umieszczonych pod układem współrzędnych moŝna obserwować na ekranie poszczególne krzywe wynikowe. Krzywe te moŝna eliminować z obwiedni wciskając klawisz ENTER (przy numerze krzywej pojawi się wtedy znaczek "-"). Powtórne przyciśnięcie klawisza ENTER przywraca krzywą do obliczania obwiedni (obok numeru krzywej pojawia się znaczek "+"). W trakcie przeglądania krzywych obok wykresów podawane są liczbowe wartości parametrów obliczone dla kaŝdej krzywej. Po wykonaniu badania aparat standardowo zgłasza się w pozycji "X" - obwiednia, do której włączone są wszystkie krzywe, numery krzywych wyświetlone są na ekranie. Aparat "pamięta" maksymalnie 5 ostatnich najlepszych krzywych. Do bazy danych jest zapisywana obwiednia utworzona z wybranych krzywych. Rysunek poniŝszy podaje sposób wyświetlania wyników po wybraniu krzywych do obwiedni. Rys.12. Prezentacja wyników badania przepływ-objętość. Rys.13. Prezentacja wyników spirometrii. Parametry spirometrii obliczane są automatycznie przez aparat po wykonaniu badania. PowyŜszy rysunek przedstawia sposób ich prezentacji na ekranie. W celu wyświetlenia na ekranie tabeli wyników badania wraz z porównaniem do wartości naleŝnych naleŝy uzyć klawisza, aby powrócić spowrotem do wykresu naleŝy uŝyć klawisza 23

24 Rys.14. Tabela wyników. Wyświetlanie wyników w tabeli pozwala na porównanie wyników otrzymanych w trakcie wykonywania badania (AKT.) z wartościami naleŝnymi (NAL.) i wyświetlenie stosunku AKT/NAL podanego w procentach w rubryce (%) Spir+FV 2. Wybranie tej funkcji z menu pozwala równieŝ, jak w przypadku SPIR+FV-1, wykonać badanie przepływ-objętość i spirometrię z tą jednak róŝnicą, Ŝe uŝytkownik moŝe przed wykonaniem wprowadzić do pamięci aparatu dowolny komentarz, np. nazwę leku podanego pacjentowi przed wykonaniem badania. Funkcja ta słuŝy porównaniu wyników badań wykonanych jednemu pacjentowi w odstępie pewnego czasu. Wyniki badania prezentowane są w identyczny sposób jak w badaniu Spir+FV-1. Podwójne wciśnięcie klawisza ENTER po akceptacji obwiedni powoduje wyświetlenie rysunku dwóch krzywych przepływ-objętość na jednym układzie współrzędnych i wyświetlenie tabeli z ich porównaniem MVV maksymalna dowolna wentylacja minutowa. Funkcja ta powoduje przejście spirometru LUNGTEST 500 do trybu wykonania badania MVV. Po jej wybraniu z menu aparat wyświetla ekran umoŝliwiający wybór 12 lub 15 sekundowej fazy badania. Standardowo ustawiona jest wartość 12s. Po ustawieniu długości fazy zostaje wyświetlony na ekranie następujący układ współrzędnych: Rys.15. Badanie MVV. Badnie rozpoczyna się wybierając na ekranie funkcję START a zatrzymuje się automatycznie lub ręcznie funkcją STOP przed zakończeniem czasu badania Rrs opory oddechowe (opcja). Funkcja ta powoduje przejście spirometru Lungtest 500 do trybu wykonania badania Rrs. Po jej wybraniu z menu aparat wyświetla ekran przedstawiony na poniŝszym rysunku. Rys. 16. Badanie Rrs. 24

25 Standardowo Lungtest 500 zgłasza się z podświetloną funkcją OPCJE. Wciśnięcie klawisza ENTER w tej pzycji umoŝliwia uŝytkownikowi wybór czasu zamknięcia zamykacza spośród wartości 100, 150, 200, 250 ms oraz częstości zamykania zamykacza: co 1, 2 lub 3 oddechy. Standardowo aparat ustawia czas zamknięcia zamykacza na 200 ms oraz częstotliwość zamykania co 1 oddech. Wybranie funkcji START umoŝliwia przyzwyczajenie pacjenta do oddychania przez układ z zastawką. W momencie, kiedy oddech pacjenta będzie wyrównany i wyświetlane na wyświetlaczu wartości stabilne, naleŝy wybrać funkcję ZAPIS. Funkcja ta powoduje zapis wyników badania do pamięci komputera - tylko te wartości, które są zarejestrowane po wybraniu funkcji ZAPIS będą mogły zostać opracowywane po zakończeniu badania i będą mogły być zapisane do bazy danych. Aparat umoŝliwia rejestrację maksymalnie 37 wyników Rrs w jednym cyklu badania po czym badanie automatycznie się zatrzymuje. Badanie moŝna równieŝ zatrzymać "ręcznie" wybierając funkcję STOP. Po zakończeniu badania moŝna przystąpić do opracowania uzyskanych wyników. Wyniki badania są przedstawione w postaci słupków histogramu, których wysokość jest proporcjonalna do otrzymanej w danym oddechu wartości Rrs. PoniŜszy rysunek przedstawia makietę słuŝącą do opracowywania wyników badania. Rys. 17. Opracowanie wyników badania Rrs. Celem opracowania jest eliminacja wyników raŝąco odbiegających od średniej. Po zakończeniu badania aparat oblicza średnią ze wszystkich zarejestrowanych wyników, podaje jej wartość oraz rysuje na wyświetlaczu prostą na poziomie wartości średniej Rrs. Pod histogramem program wyświetla prostokątny kursor. Kursor oznacza pozycję, w której moŝemy dokonać operacji wyłączenia wyniku badania z obliczeń średniej. Wciśnięcie klawisza ENTER powoduje wyłączenie pojedynczej wartości Rrs z obliczeń średniej. Wyłączenie wyniku z obliczeń średniej sygnalizowane jest przez spirometr zmianą koloru wyświetlania słupka histogramu na jaśniejszy. Aparat automatycznie wylicza wartość średnią Rrs bez wyłączonego wyniku i wyświetla ją na ekranie. Wyniki liczbowe wyświetlane są w prawym górnym rogu wyświetlacza w kolejności: wartość Rrs dla bieŝącego wyniku, wartość średnia AV dla wszystkich wybranych wyników (ciemne słupki), odchylenie standardowe SD dla wszystkich wybranych wyników. Ponowne włączenie do obliczeń wyłączonego wyniku moŝliwe jest poprzez powtórne wciśnięcia klawisza ENTER. Zmiana pozycji kursora pod wykresem moŝliwa jest przy uŝyciu klawiszy. Po wyeliminowaniu nieprawidłowych wartości Rrs klawiszem F3 naleŝy zakończyć opracowanie badania. Do bazy danych zostaną wpisane jedynie wartości, które nie zostały wyeliminowane z obliczeń średniej (ciemniejsze słupki histogramu) Pulsoksymetria (opcja). Wybranie z ekranu funkcji PULSOKSYMETR powoduje przejście aparatu do wykonywania badania pulsoksymetrycznego. Przed rozpoczęciem badania naleŝy załoŝyć pacjentowi na palec klips z czujnikiem. Na ekranie pojawi się fala pletyzmograficzna i STATUS badania. NaleŜy poczekać aŝ sygnał ustabilizuje się. Wyniki badania są poprawne gdy w polu STATUS wyświetlony zostanie napis OK. Badanie naleŝy zakończyć klawiszem ENTER. Uwaga: aby wyniki pulsoksymetrii były widoczne na wydrukach naleŝy najpierw wykonać pacjentowi test pulsoksymetryczny a następnie badanie spirometryczne Zakończenie badania Zapis wyników do bazy i wydruk wyników badania. Po zakończeniu badania funkcją STOP i wciśnięciu klawisza ENTER aparat wyświetli menu: 25

26 ZAPIS BADANIA DO BAZY WYDRUK BADANIA AKCEPTACJA Wybranie jednej lub dwóch funkcji naraz i wybranie funkcji WYKONAJ umoŝliwi wydrukowanie wyników badania, zapisanie wyników badania do bazy danych lub wykonanie tych funkcji równocześnie. Niewykonanie Ŝadnej z tych funkcji spowoduje bezpowrotną utratę wyników. 26

27 3. Wykonywanie badań. Niniejszy rozdział zawiera wskazania praktyczne konieczne do prawidłowego i pełnego wykorzystania spirometru Lungtest Przygotowanie aparatu do pracy. UWAGA. Spirometr Lungtest 500 naleŝy włączać do sieci nie rzadziej niŝ co dwa tygodnie. DłuŜsza przerwa w uŝytkowaniu spirometru grozi utratą bazy danych oraz koniecznością ustawienia zegara i ponownego wprowadzenia nagłówka wydruku. W celu przygotowania aparatu do pracy naleŝy: - podłączyć przewody powietrzne do króćców na tylnej części obudowy, w celu wyróŝnienia jeden z przewodów posiada czarny otok podobnie jak jeden z króćców - podłączyć głowicę pneumotachograficzną do przewodu powietrznego, - podłączyć kabel interfejsu drukarki do gniazda RS232 (Centronics) zlokalizowanego na tylnej części obudowy, - podłączyć kabel sieciowy aparatu do gniazda sieciowego aparatu, - załączyć kabel zasilający drukarki do sieci 220V 50 Hz, - podłączyć kabel sieciowy aparatu do gniazda sieci 220V 50 Hz, - załączyć drukarkę wyłącznikiem sieciowym, - włączyć aparat wyłącznikiem sieciowym zlokalizowanym z prawej strony obudowy. UWAGA. Przed wykonaniem badań producent zaleca włączenie urządzenia na okres co najmniej 30 min. w celu stabilizacji warunków pracy. Wyłączania naleŝy dokonywać w odwrotnej kolejności. JeŜeli aparat będzie uŝytkowany bez zmiany miejsca naleŝy jedynie wyłączyć zasilanie wyłącznikiem sieciowym. UWAGA. Wyłączenia aparatu moŝna dokonać w dowolnym momencie pracy programu. Wyłączenie aparatu podczas wykonywania badania, bez zapisu wyników do bazy, powoduje utratę wyników aktualnie wykonywanego badania Ogólne wskazówki obsługi oprogramowania Obsługa klawiatury. Komunikacja z aparatem jest moŝliwa wyłącznie za pośrednictwem klawiatury. Oprogramowanie aparatu jest skonstruowane w sposób uniemoŝliwiający zaburzenie pracy programu spowodowane wciśnięciem nieodpowiedniego klawisza. Producent w sposób maksymalny ułatwił obsługę aparatu wybierając do sterowania jego pracą bardzo ograniczony zestaw klawiszy:,,,, Esc, ENTER, F1. Pozostałych klawiszy uŝywa się jedynie do wprowadzania tekstu ( imię, nazwisko, nagłówek, opis badania) oraz w przypadku, kiedy zostało to wprost opisane na ekranie aparatu. Klawisze,,, słuŝą do "poruszania" się wewnątrz menu wyświetlanych przez program odpowiednio w lewo, w górę, w prawo i w dół ekranu. Klawisz Esc umoŝliwia wyjście z dowolnej opcji programu, np. z obsługi badania do menu głównego. Klawisz ENTER słuŝy do potwierdzenia wyboru opcji z menu lub akceptacji wprowadzonych danych np. danych pacjenta. Wciśnięcie tego klawisza powoduje przejście programu do wykonania wybranego z menu polecenia lub wpisanie do pamięci wprowadzonych danych. Wciśnięcie klawisza F1 powoduje pokazanie na ekranie podpowiedzi w postaci listy aktywnych klawiszy dostępnych do sterowania aparatem w danym momencie. Komunikat wyświetlany jest w środku ekranu w prostokątnej ramce. Kasowanie komunikatu jest moŝliwe poprzez wciśnięcie dowolnego klawisza klawiatury aparatu. Przy wprowadzaniu tekstów polskie znaki pisarskie otrzymuje się wciskając równocześnie klawisz Alt i klawisz z odpowiednią literą. Np. w celu napisania litery Ą wciskamy klawisz Alt i klawisz A System menu. System menu aparatu polega na wyświetleniu przez aparat listy moŝliwych poleceń, przy czym zawsze jedno z nich jest wyświetlone jasnymi literami na ciemnym tle. Wyświetlone w ten sposób polecenie zostanie wykonane przez aparat po wciśnięciu klawisza ENTER. Zmiany wyróŝnionego pola moŝna dokonać posługując się klawiszami,,,. Istnieje inna moŝliwość wyboru poleceń przekazywanych aparatowi: na ekranie wypisane są polecenia w postaci W - WYKONAJ. W tym przypadku wciśnięcie klawisza W spowoduje wykonanie wybranego polecenia. 27

28 3.3. Rozpoczęcie badań. Po załączeniu aparatu do sieci na wyświetlaczu pokazany jest znak firmowy producenta. Po wciśnięciu klawisza ENTER na ekranie pokaŝe się plansza "PARAMETRY OTOCZENIA". NaleŜy wprowadzić aktualne parametry otoczenia: ciśnienie, temperaturę i wilgotność względną w jednostkach wyświetlonych przez aparat. Konstrukcja apartu wyklucza moŝliwość wykonania badania bez uprzedniego wprowadzenia danych otoczenia. Wprowadzenie parametrów otoczenia jest istotne ze względu na fakt, Ŝe aparat przelicza wszystkie wartości z warunków ATP do warunków BTPS i wprowadzenie błędnych wartości parametrów otoczenia prowadzi do uzyskania błędnych wyników. Po wprowadzeniu danych naleŝy wcisnąć klawisz ENTER i na ekranie pojawi się menu główne spirometru Wprowadzanie danych pacjenta. Z menu głównego naleŝy wybrać funkcję DANE PACJENTA. Na ekranie pojawi się plansza z polami do wypełnienia. Miejsce, w którym zostanie wpisany kaŝdy następny znak jest wskazane kursorem w postaci znaku _ wyświetlonego w odpowiednim miejscu na ekranie. Ustawienia pozycji kursora na ekranie dokonujemu uŝywając klawiszy,,,. JeŜeli ustawimy kursor pod wprowadzonym juŝ znakiem i wciśniemy inny znak to wpisany poprzednio znak zostanie zastąpiony nowym i kursor przesunie się do następnej pozycji. Klawisz SPACE powoduje wprowadzenie znaku pustego pola czyli spacji. Uwagi. Przejścia do nowej linii dokonujemy klawiszami. W pierwszej kolejności wprowadzamy imię i nazwisko pacjenta a następnie datę urodzenia wprowadzając w kolejności dzień (dwie cyfry), miesiąc (dwie cyfry), rok (cztery cyfry) np Znaki "-" aparat wyświetla automatycznie. Dane: waga, wzrost, identyfikator są przyjmowane tylko w postaci numerycznej. Dalej kolejno wprowadzamy płeć oraz informacje o tym czy pacjent jest osobą palącą. Dwie ostatnie rubryki (do opcjonalnego wprowadzenia) to numer badania, pesel i nazwisko lekarza. W przypadku błędnego wprowadzenie danych aparat nie pozwala do przejścia do następnej linii. Posługując się klawiaturą naleŝy wypełnić wszystkie pola i zakończyć wprowadzanie wszystkich danych klawiszem ENTER. (dane identyfikator i nazwisko lekarza są opcjonalne) Przed rozpoczęciem wykonywania badań naleŝy bezwzględnie wprowadzić dane pacjenta, poniewaŝ aparat oblicza wartości naleŝne parametrów w oparciu o wprowadzone dane. Dane pacjenta moŝna równieŝ sprowadzić z bazy danych wybierając badanie uprzednio wykonane danemu pacjentowi i wychodząc z ekranu bazy danych klawiszem W Wykonywanie badań. W celu wykonania badania naleŝy z menu głównego wybrać funkcję BADANIE. Wybór tej funkcji spowoduje wyświetlenie menu z badaniami moŝliwymi do wykonania aparatem Lungtest 500. Przed kaŝdym badaniem aparat umoŝliwia uŝytkownikowi wprowadzenie krótkiego opisu do badania (15 znaków). Opis ten zostaje wyświetlony po wciśnięciu klawisza z literą I w kaŝdym miejscu, gdzie klawisz ten jest aktywny oraz na wydruku badania Moduł automatycznego pomiaru warunków otoczenia (opcja). Moduł automatycznego pomiaru warunków otoczenia słuŝy do pomiaru temperatury, ciśnienia i wilgotności powietrza atmosferycznego w otoczeniu spirometru. Moduł naleŝy podłączyć do gniazda znajdującego się w tylnej części obudowy spirometru, przed załączenim do sieci. Po włączeniu do sieci spirometr odczytuje pomiar warunków otoczenia oraz dokonuje odczytu przed kaŝdym rozpoczęciem badania. Aktualne wartości temperatury, ciśnienia i wigotności moŝna przeglądać po wybraniu z menu aparatu funkcji WART. OTOCZ Opis badania. Po wybraniu z menu 'BADANIE' rodzaju badania pojawia się ekran z napisem : 'Opis badania:'. W miejscu tym moŝna wprowadzić krótki komentarz (do 15 znaków). Komentarz ten zostanie zapamiętany wraz z badaniem, pojawi się na wydruku, lub podczas przeglądania badania w bazie danych (klawisz 'I'). W celu rezygnacji z wprowadzania komentarza naleŝy nacisnąć klawisz ENTER. 28

29 Kasowanie danych pacjenta. W celu skasowania danych pacjenta widocznych na ekranie 'Dane Pacjenta' naleŝy nacisnąć klawisz F2, ułatwi to wprowadzenie zupełnie nowych danych Badanie spirometria przepływ - objętość. W celu wykonania pacjentowi badania spirometrii i przepływ objętość naleŝy z menu wybrać funkcję SPIR-FV-1 lub SPIR-FV-2 (w przypadku badania porównawczego). Wprowadzić komentarz do badania i zakończyć go klawiszem ENTER lub tylko wcisnąć klawisz ENTER. Na wyświetlaczu pojawią się układy współrzędnych przygotowanych do wykonania spirometrii i badania przepływobjętość. Następnie naleŝy nakazać pacjentowi zapięcie klipsa na nos, w celu uniemoŝliwienia oddychania nosem. Z menu wyświetlonego na ekranie naleŝy wybrać badanie FV i nacisnąć klawisz ENTER. Na ekranie zostanie przez chwilę wyświetlony komunikat ZEROWANIE. (W trakcie zerowania głowica pneumotachograficzna powinna znajdować się w bezruchu, najlepiej połoŝona na niruchomym podłoŝu np. blat stołu.) Po jego wygaszeniu naleŝy przystąpić do wykonywania badania. W tym przypadku pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Po wykonaniu kilku spokojnych oddechów naleŝy polecić pacjentowi wykonanie maksymalnie głębokiego, spokojnego wydechu i maksymalnie szybkiego i natęŝonego wdechu a następnie maksymalnie szybkiego i natęŝonego wydechu. Manewr ten naleŝy powtórzyć kilkakrotnie. W czasie rzeczywistym kontrolowane są zmiany wszystkich mierzonych wielkości i pokazywane są krzywe w układzie przepływ-objętość i objętość-czas. Czas wykonywania badania jest nieograniczony. Po zakończeniu badania przepływ-objętość moŝna bez przerywania oddechu pacjenta przejść do wykonywania badania spirometrii wybierając u dołu ekranu funkcję SPIR. Po wybramiu funkcji SPIR naleŝy wcisnąć klawisz ENTER i przystąpić do wykonania badania. Badanie naleŝy wykonać w sposób następujący. Po wykonaniu 10 spokojnych oddechów naleŝy polecić pacjentowi wykonanie maksymalnie głębokiego spokojnego wydechu i następnie maksymalnie głębokiego spokojnego wdechu. Po zakończeniu manewru naleŝy pacjentowi nakazać dalsze spokojne oddychanie i po kilku oddechach zakończyć badanie. (W przypadku pacjentów otyłych manewr naleŝy rozpocząć od wdechu). Rejestrację badania moŝna w kaŝdej chwili zatrzymać klawiszem STOP. W przypadku stwierdzenia podczas przebiegu badania "ucieczki" wykresu krzywej przepływ objętość moŝna sprowadzić wykres do początku układu współrzędnych klawiszem F2, a w przypadku ucieczki krzywej spirometrycznej moŝna wykres sprowadzić do poziomu zerowego klawiszem F Badanie SPIR-FV-2. Badanie SPIR-FV-2 wykonuje się dla porównania wyników aktualnych parametrów spirometrycznych z wynikami badania wykonanymi uprzednio tej samej osobie. Badanie wykonuje się w sposób opisany powyŝej w punkcie z tą róŝnicą, Ŝe przed wykonaniem badania moŝna wprowadzić tekst krótkiego komentarza (15 znaków). Tekst jest zapamiętywany przez aparat łącznie z badaniem Badanie maksymalna dowolna wentylacja minutowa MVV. W celu wykonania pacjentowi badania MVV naleŝy z menu wybrać funkcję MVV. Wprowadzić komentarz do badania i zakończyć go klawiszem ENTER lub tylko wcisnąć klawisz ENTER. Na wyświetlaczu pojawią się dwie alternatywne długości fazy badania do wyboru. Klawiszem ENTER naleŝy zaakceptować wybraną przez siebie długość fazy badania. Na wyświetlaczu pojawią się układy współrzędnych przygotowane do wykonania badania MVV. Przed rozpoczęciem badania naleŝy nakazać pacjentowi zapięcie klipsa na nos, w celu uniemoŝliwienia oddychania nosem. Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Pacjent oddycha spokojnie. NaleŜy włączyć rejestrację badania funkcją START i obserwować przebieg krzywej V(t). W momencie przekroczenia przez wykres linii końca fazy spoczynkowej naleŝy polecić pacjentowi oddychanie z maksymalną szybkością i maksymalnie głębokie. Po przekroczeniu przez wykres linii kończącej fazę MVV badanie zatrzymuje się automatycznie. 29

30 Badanie oporów oddechowych RRS. (opcja) W celu wykonania pacjentowi badania Rrs naleŝy w menu wybrać funkcje RRS. Wprowadzić komentarz do badania i nacisnąć klawisz ENTER. Na wyświetlaczu pojawi się układ współrzędnych przygotowany do badania Rrs. JeŜeli chcemy zmienić standardowe ustawienia (czas zamknięcia zamykacza 200 ms. I częstotliwość zamykania co 1 oddech) naleŝ wybrać funcje opcje, następnie ustawić parametry i klawiszem ENTER powrócić do poprzedniego stanu. Przed rozpoczęciem badania naleŝy pacjentowi nałoŝyć klips na nos. Pacjent oddycha przez ustnik, zamykacz i głowice pneumotachograficzną. Pacjent oddycha spokojne. NaleŜy włączyć rejestracje badań funkcją START i obserwować wartości Rrs. W momencie ustabilizowania się obserwowanych wartości naleŝ wybrać funkcje ZAPIS i kontynuować badanie. Badanie zatrzyma się automatycznie lub moŝna go zatrzymać funkcją STOP Badanie pulsoksymetryczne. (opcja) Spirometr Lungtest 500 z przystawką mierzy nieinwazyjnie procentowe utlenienie hemoglobiny krwi tętniczej (SpO2), minutowe tętno (HR) oraz wyświetla falę pletyzmograficzną. Do wyznaczania saturacji oraz tętna wykorzystywane jest zjawisko absorpcji światla przez krew płynącą w tętniących naczyniach krwionośnych.wyniki pomiaru są wyświetlane w postaci cyfrowej. Przystawka wyposaŝona jest w dwa gniazda: 1. Gniazdo typu telefonicznego do podłączenia spirometru (gniazdo to łączy się z gniazdem spirometru oznaczonym symbolem OUT). 2. Gniazdo 9 stykowe typu cannon do podłączenia kabla z czujnikiem pulsoksymetrycznym typu palcowego. DANE TECHNICZNE: - zakres SpO2...0%-99% - zakres tętna bpm - rozdzielczość SpO2...1% - rozdzielczość tętna...1 bpm - czas odpowiedzi...10 s. W CELU PRZYGOTOWANIA PULSOKSYMETRU DO PRACY NALEśY: 1. Podłącz przystawkę pulsoksymetryczną do gniazda spirometru oznaczonego symbolem OUT. 2. Podłączyć kabel z czujnikiem palcowym do przystawki. 3.Włączyć spirometr. 4. Upewnić się czy zielona lampka przystawki sygnalizuje gotowość do pracy oraz czy na czujniku palcowym widać czerwony odblask świadczący o porawnej pracy czujnika. 5. Przed załoŝeniem czujnika na palec upewnić się czy paznokcie nie są polakierowane i czy nie są zbyt długie. 6. Stanowisko pomiarowe naleŝ przygotować tak aby kabel czujnika nie był zbyt napięty a oświetlenie zbyt mocne, migotanie świetlówek moŝe zakłócić pomiar. Uwaga: aby wyniki pulsoksymetrii były widoczne na wydrukach naleŝy najpierw wykonać pacjentowi test pulsoksymetryczny a następnie badanie spirometryczne. 1. Wprowadzić dane pacjenta 2. ZałoŜyć klips pomiarowy na palec pacjenta 3. Z menu BADANIE wybrać polecenie PULSOKSYMETR 4.Obserwować przebieg fali pletyzmograficznej, i STATUS badania,poczekać na ustalenie się sygnału 5. Wyniki badania są poprawne jeŝeli w polu STATUS wyświetlony jest napis O.K. 6. Zakończyć badanie klawiszem ENTER 7. Wykonać badanie spirometryczne opisane w punkcie UWAGA: pole status określa czy zapis odbywa się prawidłowo. MoŜliwe komunikaty w tym polu: ERROR - zkłócenie w czasie pomiaru. Sprawdzić połoŝenie czujnika na palcu. SYGNAŁ POZA ZAKRESEM - sygnał nie ustalony. Poczekać na ustalenie warunków pomiarowych,sprawdzić czujnik na palcu,przypilnować aby pacjent się nie ruszał. BRAK CZUJNIKA czujnik nie podpięty na palec lub uszkodzony. O.K. sygnał poprawny 30

31 3.5. Analiza badania i zapis do bazy danych. Analiza badania polega na przeglądzie wyników badania po jego zakończeniu w celu wyeliminowania wyników nieprawidłowo wykonanych badań oraz obliczenia odpowiednich parametrów lub porównania wyników. W spirometrze Lungtest 500 moŝliwa jest wstępna analiza badania przepływ-objętość. KaŜde wykonane badanie moŝe być zapisane do bazy danych włącznie z krzywymi wynikowymi Analiza badania przepływ-objętość. Analiza badania przepływ-objętość moŝliwa jest po zakończeniu bdania SPIR-FV przy uŝyciu funkcji STOP. UŜytkownik moŝe wybrać z ostatnich 5 krzywych zarejestrowanych podczas badania krzywe lub krzywą reprezentatywną dla całego badania w sposób opisany w rozdziale ( ). MoŜliwe jest równieŝ przeglądanie i wydruk wyników przed zapisaniem ich do bazy. Tabela z wynikami badania FV zostaje wyświetlona po wciśnięciu klawisza kiedy ciemne pole na ekranie z krzywymi FV znajduje się w pozycji >< (obwiednia). Powrót do poprzedniego ekranu moŝliwy jest po wciśnięciu klawisza. Wyświetlenie krzywej spirometrycznej moŝna uzyskać po wciśnięciu klawisza ENTER gdy jest wybrane (ciemne) pole >< (obwiednia). Uzyskanie na ekranie tabeli wyników spirometrii jest moŝliwe w sposób identyczny jak opisano powyŝej dla badania FV Analiza wyników badania RRS. Analizę wyników badania RRS wykonuje się w celu wyeliminowania nieprawidłowych wartości Rrs. W tym celu naleŝy klawiszami naprowadzić prostokątny kursor znajdujący się pod wykresem pod słupek histogramu odbiegający znacznie od wartości średniej i nacisnąć klawisz ENTER. Słupek zmieni kolor na jaśniejszy, średnia wartość Rrs i odchylenia standardowego zostanie przeliczona a ilość wyników zmniejszy się o 1. Czynności te naleŝy powtarzać do momentu likwidacji wszystkich wyników raŝąco odbiegających od średniej. W celu przywrócenia wyniku do obliczenia średniej naleŝy wcisnąć powtórnie klawisz ENTER w odpowiedniej pozycji kursora. Po zakończeniu badania aparat wylicza średnią ze wszystkich wyników. JeŜeli wartości Rrs dla poszczególnych oddechów są stabilne analizę wyników moŝna pominąć. Wyniki akceptujemy klawiszem F3. Do bazy danych przesyłane są jedynie wyniki uznane za prawidłowe (ciemne słupki w histogramie) Zapis wyników do bazy danych. Zapis wyników do bazy danych następuje po wciśnięciu klawisza ENTER gdy wyświetlony jest ekran z wynikami spirometrii w badaniu SPIR-FV-1, SPIR-FV-2 oraz po zatrzymaniu badania MVV. Aparat wyświetla menu: ZAPIS BADANIA DO BAZY WYDRUK BADANIA AKCEPTACJA NaleŜy wybrać odpowiednią pozycję z menu i wcisnąć klawisz ENTER. Obok odpowiedniej pozycji menu zostanie zaciemniony prostokąt markujący polecenie do programu. Wybranie pozycji AKCEPTACJA i wciśnięcie klawisza ENTER spowoduje wykonanie wybranych z menu poleceń. 31