dr Radosław Bul mgr Marzena Walaszek Dojazdy do pracy i do szkół jako kryterium delimitacji obszaru metropolitalnego Poznania

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "dr Radosław Bul mgr Marzena Walaszek Dojazdy do pracy i do szkół jako kryterium delimitacji obszaru metropolitalnego Poznania"

Wacława Antczak
7 lat temu
Przeglądów:

1 dr Radosław Bul mgr Marzena Walaszek Dojazdy do pracy i do szkół jako kryterium delimitacji obszaru metropolitalnego Poznania Konferencja Naukowo Samorządowa Delimitacja Obszarów Metropolitalnych zagadnienia metodyczne i praktyczne Poznań, 14 maja 2014 r.

2 metropolitalnego Poznania Delimitacja Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego Zamawiający: Stowarzyszenie Metropolia Poznań Wykonawca: Centrum Badań Metropolitalnych UAM Styczeń, 2014

3 metropolitalnego Poznania Przyjęte kryteria delimitacji: 1) Kryteria strukturalne, ilustrują stopień podobieństwa zjawisk i procesów zachodzących w obszarach funkcjonalnych. Podzielono je na dwie grupy zagadnień: - Spójność społeczno-gospodarcza - Poziom zurbanizowania 2) Kryteria przestrzenno - funkcjonalne, związane z zasięgiem i siłą oddziaływania ośrodków centralnych MOF, identyfikowane głównie z: - powiązaniami transportowymi miast z ich obszarem wpływów, - dojazdami do pracy do miasta ośrodka MOF, - dojazdami do szkół ponadgimnazjalnych, 3) Kryteria współpracy samorządowej, ilustrujące stan i zasięg dotychczasowej współpracy jednostek samorządowych miejskiego obszaru funkcjonalnego. Tu okładka dokumentu

4 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy Obserwuje się odchodzenie od złożonych kryteriów delimitacji i eliminowanie kryteriów strukturalnych na rzecz miar powiązań (Korcelli, 1976). Granice aglomeracji miejskiej utożsamia się z zasięgiem obszaru, który cechuje się wysokim stopniem domknięcia sfer codziennych kontaktów mieszkańców aglomeracji, zwłaszcza zasięgów przejazdów pomiędzy miejscami zamieszkania a miejscami pracy. Omawiane jednostki przestrzenne są często określane mianem dziennych systemów miejskich (tzw. DUS - Daily Urban Systems) Aglomeracja poznańska może być traktowana jako dzienny system miejski, który w największym stopniu delimitują powiązania ludności w postaci dojazdów do pracy (Andrzejewska, Stryjakiewicz, 1986). Podstawę delimitacji obszaru funkcjonalnego mogą stanowić także dojazdy do szkół, szczególnie ponadgimnazjalnych i wyższych. Wiele badań wskazuje rolę dojazdów do pracy jako podstawowego czynnika delimitacji obszarów metropolitalnych. W Stanach Zjednoczonych podstawowymi kryteriami delimitacji Standard Metropolian Statistical Area są dojazdy do pracy i odsetek zatrudnionych poza rolnictwem (Kaczmarek, Mikuła, 2007). W Wielkiej Brytanii Standard Metropolitan Labour Areas wyznacza się tylko na podstawie dojazdów do pracy (Pacione 2001).

5 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy Podstawowym problemem w badaniu dojazdów do pracy stanowi dostęp do danych. Informacje statystyczne nt. skali i kierunków migracji pracowniczych pochodzą z roku 2006 i stanowią pierwszą od wielu lat próbę przedstawienia wielkości zjawiska. Jak podaje GUS ze względu na metodykę badania oraz jego eksperymentalny charakter wartości liczbowe należy traktować jako szacunkowe. Informacje statystyczne pochodzą z urzędów skarbowych i systemu POLTAX. Dzięki temu można uznać je za wiarygodne. Za osobę dojeżdżającą do pracy uważa się taką, która pracuje w gminie innej niż jej gmina zamieszkania, oraz ponosi dodatkowe koszty uzyskania przychodu z tytułu dojazdów. Istotną wadą systemu jest fakt że uwzględnia on jedynie osoby pracujące na umowę o pracę co sprawia, że dane mogą nie wskazywać na skalę całego zjawiska.

6 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy

7 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy W celu dokonania ostatecznej delimitacji MOF przyjęto kilka ogólnych zasad dotyczących wydzielania obszarów funkcjonalnych (w analogii do opracowania WBPP 2006 r. i MRR z 2012 r.): 1) zasadę ciągłości w skład obszaru funkcjonalnego mogą wchodzić tylko jednostki sąsiadujące bezpośrednio z rdzeniem lub z jednostką wchodzącą w skład tego obszaru 2) zasadę bezpośredniego sąsiedztwa w skład obszaru funkcjonalnego wchodzą wszystkie jednostki sąsiadujące z Poznaniem, niezależnie od ich możliwości spełnienia kryteriów delimitacji 3) zasadę zwartości w skład obszaru funkcjonalnego wchodzą również jednostki niespełniające kryteriów delimitacji, ale sąsiadujące wyłącznie z jednostkami spełniającymi kryteria delimitacji.

8 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy Liczba osób przyjeżdżających do Poznania do pracy wg gmin

9 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy Liczba osób wyjeżdżających z Poznania do pracy wg gmin

10 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy Przyjazdy Wyjazdy Udział przyjeżdżających / wyjeżdżających do pracy do / z Poznania w liczbie zatrudnionych w gminie zamieszkania

11 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy

12 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy Wyniki delimitacji wskazują, że w skład strefy o silnych powiązaniach w dojazdach do pracy wchodzi obok Poznania 19 gmin, tj. wszystkie jednostki gminne powiatu poznańskiego oraz Szamotuły i Oborniki. Wszystkie kryteria delimitacji obszaru o silnych powiązaniach spełnia także gmina Września, z uwagi jednakże na konieczność uwzględnienia zasady ciągłości jednostka ta nie została włączona do tej strefy. W skład strefy o słabszych powiązaniach w dojazdach do pracy wchodzą 64 gminy z 13 powiatów województwa wielkopolskiego. Trzy gminy należące do strefy o słabszych powiązaniach w dojazdach do pracy dodano z uwagi na konieczność uwzględnienia zasady zwartości (Dominowo, Niechanowo oraz Kuślin). Jednostki nie spełniały kryterium liczby osób dojeżdżających do Poznania powyżej 100.

13 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy

14 metropolitalnego Poznania dojazdy do pracy

15 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół Badaniem objęto szkoły ponadgimnazjalne samorządowe i niesamorządowe dla młodzieży, bez szkół specjalnych i bez szkół dla dorosłych. Baza teleadresowa szkół wraz z danymi dotyczącymi liczby uczniów udostępniona została przez Wydział Oświaty Urzędu Miasta Poznania wg stanu na dzień Badanie przeprowadzono drogą bezpośrednią, poprzez skierowanie do dyrekcji szkół ankiet dotyczących miejsc zamieszkania uczniów pozamiejscowych (spoza Poznania). W badaniu udział wzięło 60 szkół ponadgimnazjalnych samorządowych oraz 3 niesamorządowe szkoły ponadgimnazjalne (3 licea). Badaniem objęto uczniów samorządowych szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży, co stanowi 98,4 % wszystkich uczniów szkół tego typu w Poznaniu oraz 263 uczniów niesamorządowych szkół ponadgimnazjalnych kształcących w trybie dziennym, co stanowi 12,9 % uczniów (a więc ogółem uczniów). Dane dotyczące dojazdów do szkół ponadgimnazjalnych w Poznaniu analizowano w granicach województwa wielkopolskiego. Uznano, zgodnie z sugestiami dyrekcji szkół, że uczniowie spoza tego województwa zamieszkują w internatach i bursach, bądź na stancjach, dlatego nie stanowią grupy uczniów dojeżdżających do szkół codziennie.

16 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół Stan szkolnictwa ponadgimnazjalnego w województwie wielkopolskim i w aglomeracji poznańskiej 2012/2013

17 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół Charakterystyka szkolnictwa ponadgimnazjalnego w Poznaniu w roku szkolnym 2013/2014

18 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół

ponadgimnazjalnym Poznania Kryteria delimitacji strefy o

19 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół Kryteria delimitacji strefy o silnych powiązaniach ze szkolnictwem ponadgimnazjalnym Poznania Kryteria delimitacji strefy o słabszych powiązaniach ze szkolnictwem ponadgimnazjalnym Poznania

20 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół

21 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół LO LO św. LO św. Marii św. Marii Magdaleny Marii Magdaleny ZSZ nr 8 w Zespole Szkół Przemysłu Spożywczego

22 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół

23 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół Strefa silnych powiązań szkolnictwa ponadgimnazjalnego Poznania obejmuje wszystkie gminy powiatu poznańskiego oraz dwie gminy bezpośrednio sąsiadujące z powiatem poznańskim gminę Duszniki i Kaźmierz. Strefa słabszych oddziaływań obejmuje 4 gminy: Oborniki, Szamotuły, Opalenicę i Czempiń.

24 metropolitalnego Poznania dojazdy do szkół Dojazdy do szkół ponadgimnazjalnych w Poznaniu mają charakter powiatowy i domykają się w całości w województwie wielkopolskim. Uczniowie pozamiejscowi stanowią 46% wszystkich uczniów kształcących się w szkołach ponadgimnazjalnych w Poznaniu. Zdecydowana większość uczniów dojeżdża do poznańskich szkół ponadgimnazjalnych z powiatu poznańskiego (81%) Na możliwość codziennych dojazdów wpływa dobrze rozwinięta sieć połączeń transportowych, szczególnie kolejowych (gm. Czempiń, Oborniki, Szamotuły). Maksymalna odległość, jaką jest w stanie pokonać uczeń przy codziennych dojazdach do szkół w Poznaniu wynosi ok. 50 km. Zarówno strefa silnych powiązań ze szkolnictwem ponadgimnazjalnym jak i strefa silnych powiązań w dojazdach do pracy liczą po 19 gmin (po 17 gmin powiatu poznańskiego, i po 2 gminy spoza powiatu poznańskiego: dojazdy do szkół gm. Kaźmierz i Duszniki, dojazdy do pracy: gm. Szamotuły i Oborniki) Strefa słabszych powiązań ze szkolnictwem ponadgimnazjalnym Poznania jest znacznie mniejsza niż strefa słabszych oddziaływań w dojazdach do pracy (4:64). Wynika to z przestrzennego rozmieszczenia placówek szkolnictwa ponadgimnazjalnego oraz organizacji szkolnictwa ponadgimnazjalnego na poziomie powiatowym.

25 Wnioski Badanie zasięgu i intensywności migracji pracowniczych jest jednym z kluczowych czynników w procesie delimitacji obszarów metropolitalnych również w Polsce (Śleszyński, 2013). Podobną rolę mogą spełniać dojazdy do szkół, szczególnie ponadgimnazjalnych i wyższych. Zasięg codziennych potoków dojazdów do pracy może stanowić cechę diagnostyczną, świadczącą o występowaniu na danym obszarze szerszego wachlarza związków, odzwierciedlających przestrzenną strukturę powiązań w sektorze usług, a ponadto cechy struktury ludności, w tym strukturę demograficzną, zawodową i wykształcenia Badania migracji dobowych nabierają coraz większego znaczenia praktycznego, dostarczając ważnych argumentów w procesie integracji zarządzania na obszarach metropolitalnych. Identyfikacja dojazdów do pracy i szkół może wpłynąć na ograniczenie negatywnych skutków w/w zjawisk

26 Dziękujemy za uwagę! Źródło: Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. dr Radosław Bul mgr Marzena Walaszek Centrum Badań Metropolitalnych UAM Instytut Geografii Społeczno Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM

Podobne dokumenty

Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich Bydgoszczy i Torunia dla ZIT Wojewódzkiego

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Departament Planowania Regionalnego Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich Bydgoszczy i Torunia dla ZIT Wojewódzkiego