Akademia Oracle Kariera Inżyniera. Systemy operacyjne UNIX/Solaris

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Akademia Oracle Kariera Inżyniera. Systemy operacyjne UNIX/Solaris"

Transkrypt

1 Akademia Oracle Kariera Inżyniera Systemy operacyjne UNIX/Solaris

2 Spis treści Moduł 1: Wprowadzenie do systemu UNIX... 4 Interpretator poleceń... 4 Wybrane podstawowe polecenia... 5 Logowanie się użytkownika w systemie... 7 Podstawowe powłoki... 9 Zadania do samodzielnego rozwiązania Moduł 2: Podstawowe operacje na plikach i katalogach Wprowadzenie do struktury katalogów w Solaris 10 OS Wprowadzenie do podkatalogów Komponenty plików Systemy plików Typy plików Twarde linki (dowiązania twarde) Zadania do samodzielnego rozwiązania Moduł 3: Prawa dostępu Polecenia: chmod, umask, chown, chgrp Zakładanie i przeglądanie plików tekstowych Listy ACL Zadania do samodzielnego rozwiązania Moduł 4: Strumienie, potoki, sterowanie procesami Strumienie i potoki Sterowanie procesami Sterowanie zadaniami przez używaną powłokę (procesy pierwszo i drugoplanowe) Wstrzymywanie procesów Monitorowanie procesów Zadania do samodzielnego rozwiązania Moduł 5: Wybrane programy użytkowe Edytor Vi Wprowadzanie tekstu Poruszanie się w pliku Wstawianie innych plików Przeszukiwanie i podmienianie Zapisywanie plików Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

3 Zadania do samodzielnego rozwiązania Moduł 6: Administrowanie użytkownikami Użytkownicy Dodawanie użytkowników Modyfikowanie użytkowników Usuwanie użytkowników Dodawanie grup Modyfikowanie grup Usuwanie grup Zarządzanie hasłami Zadania do samodzielnego rozwiązania Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

4 Moduł 1: Wprowadzenie do systemu UNIX Interpretator poleceń Interpreter poleceń użytkownika, czyli inaczej powłoka. Powłoka pośredniczy pomiędzy użytkownikiem a jadrem. Kiedy użytkownik rozpoczyna prace (loguje sie do sytemu podając poprawny identyfikator konta i hasło) system operacyjny uruchamia program powłoki, który pobiera polecenia do wykonania z klawiatury terminala użytkownika. W systemie UNIX istnieje wiele rożnych powłok (np. sh, ksh, zsh, csh itd.). Administrator przydziela każdemu użytkownikowi jego powłokę standardowa (uruchamiana w chwili logowania sie do systemu); użytkownik może tez uruchomić dowolna powłokę zainstalowana w systemie. Shell interpretuje pierwsze słowo w wierszu polecenia, jako nazwę polecenia. $ ls -l plik? "test?" 1. Shell wczytuje polecenie do wewnętrznego bufora. ls -l plik? "test?" Polecenie jest dzielone na części nazywane słowami. Shell określa znaczenie każdego słowa. Shell szuka i przetwarza znaki specjalne. Rysunek 1. Podział polecenia Rysunek 2. Interpretacja poszczególnych elementów polecenia 4 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

5 W wyniku dokonanych przekształceń Shell zleca wykonanie polecenia o postaci: ls -l plik1 plik2 plik3 test? Shell "usypia" i czeka na zakończenie wykonywania polecenia. Po zakończeniu wykonywania polecenia zgłasza gotowość przyjęcia nowego polecenia. Wybrane podstawowe polecenia Identyfikacja użytkownika Konta użytkowników Każdy użytkownik systemu ma swój identyfikator (login id), za pomocą którego wchodzi do systemu. Pełna informacja o użytkowniku obejmuje: Rysunek 3. Pełne informacje o użytkowniku Tabela 1. Opis poszczególnych elementów Nazwa Opis Identyfikator użytkownika (ang. login ID) - używany przy rozpoczynaniu pracy Hasło (ang. password) - jest zakodowane Numer użytkownika (ang. user identifier) - liczbowy identyfikator użytkownika w systemie Numer grupy użytkownika (ang. group identifier) - użytkownicy systemu podzieleni są na grupy; grupa może mieć podobne prawa dostępu do plików Informacja o osobie dowolny tekst komentarza Katalog domowy (ang. home directory) - w tym katalogu użytkownik znajdzie się po rozpoczęciu sesji (pełna ścieżka) Shell ten shell zostanie wywołany po rozpoczęciu sesji 5 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

6 Sprawdzanie informacji o użytkowniku $ id uid=5214(agata) gid=11(users) $ finger agata Login name: agata In real life: Agata Kowalska Directory: /home/agata Shell: /bin/ksh Last login: Thu Mar 11 13:42 on ttyp2. $ who am i agata ttyp3 Mar 13 18:34 Kto pracuje w systemie -polecenie who Składnia: who [am i] Informacja o użytkownikach prowadzących sesję Przykład: Rysunek 4. Wykonanie polecenia 6 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

7 Logowanie się użytkownika w systemie Po uruchomieniu systemu, pojawia nam się okno wyboru systemu. Rysunek 5. Okno wyboru systemu Po wybraniu pierwszej pozycji, po chwili przechodzimy do okna logowania. W pierwszym kroku wpisujemy nazwę użytkownika, a następnie przypisane mu hasło. Rysunek 6. Logowanie Dodatkowymi opcjami w okienku logowania jest wyświetlenie okna pomocy, w którym opisane są wszystkie opcje okna logowania. 7 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

8 Dostępne opcje przedstawia poniższy rysunek Rysunek 7. Okno pomocy Rysunek 8. Ustawienia logowania Pierwsza opcja dotyczy zmiany języka. Następna opcja Session służy do wybrania preferowanego pulpitu użytkownika. Dostępne są tutaj: Common Deskop Environment dla CDE; Java Deskop System dla JDS; User s Last Deskop ustawienia z poprzedniej sesji; 8 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

9 FailSafe Session dla okna terminala. Kolejne opcje to Command Line Login służąca do przełączenia do środowiska tekstowego wiersza poleceń, oraz Reset Login Screen ponowne uruchomienie serwera i okna logowania. Podstawowe powłoki Powłoka (ang. shell) jest interfejsem między użytkownikiem a systemem operacyjnym. Jej podstawową funkcją jest interpretacja i wykonanie poleceń użytkownika. W celu ułatwienia wprowadzania często powtarzających się ciągów poleceń dla systemu operacyjnego powłoka udostępnia język programowania poleceń użytkownika (będzie on dalej nazywany językiem powłoki). Jest to program, który pośredniczy między jądrem systemu (kernel), systemem plików (file system) i programami usługowymi (utilities). Rysunek 9. Powłoki - objaśnienie Powłoka Korna Powłoka Bourne a Jądro Powłoka C Jądro Rysunek 10. Rozkład powłok w systemie UNIX Podstawowe funkcje shella Przekazywanie sterowania do programu wybranego poleceniem użytkownika Wykonywanie wbudowanych poleceń Dostarczenie języka do pisania skryptów 9 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

10 Ustawianie środowiska pracy Przywoływanie i edycja uprzednio wydanych poleceń Przeadresowywanie wejścia - wyjścia poleceń Generowanie nazw plików Umożliwienie łączenia poleceń w potok Umożliwienie przetwarzania w drugim planie (nie interakcyjnie) Wszystkie dostępne powłoki: /usr/bin/sh powłoka Bourne a, standardowa powłoka systemu UNIX /usr/bin/csh powłoka C, podobna do powłoki Bourne a, lecz dodatkowo zawiera rejestr wydawanych komend oraz wygodny sposób ponownego wydawania tych samych komend. /usr/bin/ksh powłoka Korna, łączy właściwości powłok Bourne a i C. /usr/xpg4/bin/sh powłoka POSIX (Single Unix Specification), podobny do Korn Shell.a. /usr/bin/bash Bourne Again /usr/bin/tcsh TENEX C /usr/bin/zsh Dokumentacja powłok man sh (1) man ksh (1) man csh (1) Najczęściej stosowanymi powłokami w różnych implementacjach systemu UNIX są: powłoka Bourne'a (sh) powłoka Korna (ksh) powłoka C (csh) Powłoka Korna czyta jedna linie dzieli dane na tokeny: słowa i operatory dzieli dane na polecenia proste i złożone określa kategorie gramatyczne tokenów wykonuje podstawienia, oddzielnie na każdym słowie 10 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

11 traktuje otrzymane dane, jako listę pól: nazwę polecenia i argumenty wykonuje przekierowania we/wy i usuwa je z listy pól przekazując argumenty wykonuje funkcje polecenia wbudowane programy z plików wykonywalnych skrypty opcjonalnie czeka na zakończenie wykonywania i odbiera status wyjściowy Powłoka C (csh) Jest jedną z systemowych powłok uniksowych. Została stworzona przez Billa Joya dla systemu BSD. Nazwa C shell jest grą słów: dosłownie oznacza powłokę języka C,fonetycznie da się to jednak odczytać sea shell, czyli muszelka. Powłoka ta pochodzi od /bin/sh. Składnia języka zastosowanego w powłoce jest bazowana na języku C. Powłoka C shell wniosła wiele ulepszeń w stosunku do sh, takich jak m.in. aliasy i historia komend. Obecnie csh nie jest zbyt często wykorzystywana Powłoka ksh Ksh. Korn Shell-Stworzona przez Davida Korna z AT& t Bell Labs. Kompatybilna z powłoką sh. Zawiera elementy powłoki csh, oraz kilka innych funkcji:ksh (shell scripting); ksh-powłoka systemowa ksh-strona projektu. Awk; awk-jezyk przetwarzania wzorców. Sed; sed-edytor strumieniowy, prosty język. 3) Zadania do samodzielnego rozwiązania Podstawy użytkowania systemu 1. Spróbuj rozpocząć pracę w systemie Unix celowo robiąc błędy: wpisz nieprawidłowy identyfikator (nazwę) użytkownika wpisz nieprawidłowe hasło użyj dużej litery w identyfikatorze wpisz wszystko prawidłowo 11 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

12 Rysunek 11. Logowanie na konto root 2. Zakończ pracę za pomocą polecenia exit. W jaki sposób poznasz, że zakończyłeś sesję? logout 3. Rozpocznij nową sesję. Na jakim komputerze i z jakim systemem operacyjnym pracujesz? who 4. Zmień hasło. Pamiętaj o wymaganiach, które musi spełniać. Wybrane podstawowe polecenia Rysunek 12. Zmiana hasła 1. Sprawdź jaki masz identyfikator liczbowy i do jakiej grupy należysz? Rysunek 13. Polecenie id 2. Sprawdź ilu użytkowników aktualnie pracuje w systemie. Rysunek 14. Polecenie who 3. Użyj polecenia finger, aby uzyskać informacje o użytkowniku user. 12 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

13 Rysunek 15. Wynik polecenia finger user Powłoki systemowe 1. Sprawdź typ powłoki w której pracujesz. Rysunek 16. Sprawdzanie powłoki trzema sposobami 13 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

14 2. Uruchom powłokę przeciwną do tej, w której pracujesz. a. /usr/bin/csh shell C b. /usr/old/bin/sh shell Bourne a c. /usr/bin/ksh shell Korna d. /usr/bin/sh shell Posix Rysunek 17. Zmiana powłoki 14 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

15 Moduł 2: Podstawowe operacje na plikach i katalogach Wprowadzenie do struktury katalogów w Solaris 10 OS Katalog jest specjalnym rodzajem pliku, w którym jest zapisana informacja o innych plikach (i/lub katalogach). Pozwala to utworzyć hierarchiczna, przypominająca drzewo, strukturę katalogów z umieszczonymi w katalogach plikami. Użytkownik wraz z kontem otrzymuje swój prywatny katalog (ang. HOME directory), gdzie ma wszystkie prawa (może tworzyć, modyfikować i usuwać pliki/katalogi). W chwili zalogowania sie do systemu prywatny katalog użytkownika staje sie katalogiem roboczym (nazywanym także katalogiem aktualnym lub bieżącym - ang. working or current directory). Katalog roboczy można zmienić przy użyciu komendy cd. System plików UNIX a jest hierarchiczną strukturą drzewa, rozpoczynającą się od specjalnego katalogu szczytowego poziomu zwanego korzeniem (root) oraz oznaczanego /. Każdy katalog może mieć wiele katalogów potomnych, ale tylko jeden katalog macierzysty. Poniżej przedstawiono część typowej struktury drzewa katalogów dla systemu Unix, natomiast na kolejnym obrazku widać przedstawioną pełną strukturę katalogów S.O. Solaris 10. Rysunek 18.Część typowego drzewa struktury katalogów UNIX-a Poniżej przedstawiono typowy układ katalogów systemu UNIX. Tabela 2. Układ katalogów UNIX Katalog Opis /bin Komendy dla użytkowników /usr/bin /etc Pliki systemowe i konfiguracyjne, programy systemowe i narzędzia dla /usr/etc administratora /sbin /usr/sbin /dev Pliki specjalne reprezentujące urządzenia /tmp Katalog na pliki tymczasowe /usr/tmp /lib Biblioteki, pliki nagłówkowe /usr/lib /lost+found Pliki odzyskane podczas sprawdzania spójności systemu plików (brak na powyższym obrazku, czynność nie była wykonywana) 15 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

16 /usr/local Dodatkowe oprogramowanie zainstalowane w systemie /var Zmieniające sie pliki systemowe (logi, kolejki itp.) /home Prywatne katalogi użytkowników /mnt Montowanie napędów, takich jak dyski wirtualne czy też CD-ROMy i napędy dyskietek /proc Wirtualny katalog zawierający wirtualne pliki z informacjami o stanie systemu i komputera /boot Zawiera m. in. informacje dla programu uruchamiającego jądro /vol Punkty montowania nośników wymiennych /system Systemowy /platform Moduły specyficzne dla platformy /net Montowanie NFS /opt Aplikacje (UFS, NFS) /kernel Moduły jądra /devices Pliki specjalne urządzeń (SPECFS) /export Katalogi eksportowane (UFS,NFS) Wprowadzenie do podkatalogów Katalog /etc Katalog /etc zawiera mnóstwo plików, znajdują się tam pliki konfigurujące sieci. Niektóre z elementów zawartych w katalogu zostały opisane poniżej. Tabela 3. Zawartość podkatalogu /etc Katalog Opis /etc/rc?.d Skrypty, lub katalogi zawierające skrypty uruchamiane podczas startu systemu i zmiany poziomu pracy. /etc/passwd Baza użytkowników zawierająca: nazwę, prawdziwą nazwę, katalog domowy, zakodowane hasło i inne informacje dla każdego z użytkowników systemu. /etc/fdprm Tabela parametrów pracy stacji dyskietek /etc/fstab Lista systemów plików montowanych automatycznie za pomocą mount a. /etc/group Plik podobny do /etc/passwd, zawiera opis grup. /etc/inittab Plik konfigurujący pracę programu init. /etc/issue Wyświetlany przez getty przed pytaniem o login. /etc/shadow Plik haseł na niektórych systemach - często hasła są przeniesione z pliku /etc/passwd do /etc/shadow. /etc/securetty Zawiera listę bezpiecznych terminali - terminali, przez które może się zalogować Root /etc/shells Lista zaufanych powłok. Katalog /dev 16 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

17 Katalog /dev zawiera pliki specjalne, które odpowiadają wszystkim urządzeniom. Nazwy plików tworzone są według specjalnej konwencji. Pliki urządzeń tworzone są podczas instalacji, później można je utworzyć za pomocą /dev/makedev, lub programu mknod. Katalog /var Zawiera pliki, które zmieniają się, np. wszelkie kolejki (poczty, newsów, drukarek, etc.), logi, sformatowane pliki podręczne oraz pliki tymczasowe. Tradycyjnie wszystko, co znajduje się w /var było umieszczane w /usr. Tabela 4. Zawartość katalogu /var Katalog Opis /var/catman Sformatowane strony. /var/lib Zmieniające się podczas pracy systemu pliki. /var/local Zmieniające się dane programów zainstalowanych w /usr/local. /var/lock Logi różnych programów, baza programu login /var/log Plik podobny do /etc/passwd, zawiera opis grup. /var/run Pliki, które zawierają informacje o systemie, które są aktualne podczas jego działania. /var/spool Katalog zawierający kolejki: poczty, drukowania i inne. Każda kolejka posiada własny podkatalog wewnątrz /var/spodl. /var/tmp Tymczasowe pliki, które są duże, lub mają istnieć przez dłuższy czas niż byłoby to możliwe w katalogu /tmp. Katalog /usr System plików /usr jest zazwyczaj duży - większość programów znajduje się w jego podkatalogach. Zazwyczaj wszystkie pliki w katalogu /usr przyszły wraz z daną dystrybucją, programy instalowane ręcznie, z innych pakietów powinny być umieszczane w /usr/local. Dzięki temu po aktualizacji, zmianie systemu nie musimy instalować (a przed tym np. ściągać z sieci) dodatkowych programów. Niektóre z podkatalogów /usr opisane są poniżej. Tabela 5. Zawartość katalogu /usr Katalog Opis /usr/x11r6 X Window System, wszystkie pliki. /usr/x386 To samo, co /usr/x11r6. /usr/bin Prawie wszystkie polecenia użytkownika. Niektóre polecenia znajdują się w /bin i /usr/local/bin. /usr/sbin Programy administratora, które nie muszą znajdować się na głównym systemie plików, np. większość serwerów. /usr/man Odpowiednio: strony podręcznika, dokumenty GNU Info i /usr/info dokumentacja w innych formatach. /usr/doc 17 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

18 /usr/include Pliki nagłówkowe dla języka C. Aktualnie powinny być w /usr/lib, jednak tradycja jest silniejsza. /usr/lib Niezmieniające się dane, zależne od architektury, niekiedy pliki konfiguracyjne programów. /usr/local Miejsce składowania oprogramowania (i konfiguracji) zainstalowanego niezależnie od dystrybucji Katalog /proc System plików /proc jest całkowicie wirtualny - nie istnieje na dysku. Jest tworzony i utrzymywany przez jądro w pamięci. Używany jest w celu dostarczenia informacji o systemie (oryginalnie o działających procesach, stąd nazwa). Ważniejsze pozycje omówione są poniżej. Tabela 6. Zawartość katalogu /proc Katalog Opis /proc/1 Katalog zawierający informacje o procesie numer 1 (init ma zawsze ten numer). Każdy proces posiada własny podkatalog o nazwie przedstawiającej identyfikator procesu. /proc/cpuinfo Informacje o procesorze: model, wydajność, itp. /proc/devices Lista sterowników urządzeń, które są aktualnie skonfigurowane i działające. /proc/dma Aktualnie używane kanały DMA. /proc/file systems Systemy plików aktualnie skonfigurowane. /proc/interrupts Lista przerwań aktualnie wykorzystywanych, oraz ilość przerwań, które zostały kiedykolwiek obsłużone. /proc/ioports Używane porty We/Wy. /proc/korce Obraz fizycznej pamięci systemu. Posiada rozmiar równy rozmiarowi zainstalowanej pamięci, jednak na dysku nie zajmuje ani bajta. (Uwaga: wpisy w katalogu /proc nie zajmują miejsca, chyba, że je skopiujesz w inne miejsce). /proc/kusg Wiadomości wysyłane przez jądro. Są one również przesyłane do sysloga. /proc/stat Statystyki systemu, np. ilość błędów stron od czasu startu, itd. /proc/uptime Okres pracy systemu. /proc/version Wersja jądra. Komponenty plików Każdy element przechowywany w systemie plików UNIX a jest jednego z czterech typów: 18 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

19 Tabela 7. Komponenty plików Typ Opis Zwykły plik Może zawierać tekst, dane lub informacje programu; nie może zawierać innych plików lub katalogów. Nazwy plików w UNIX ie mogą zawierać dowolny znak z wyjątkiem / i mieć do 256 znaków długości (znaki *,?, # i & mogą mieć specjalne znaczenie dla powłoki i nie należy ich używać w nazwach). Spacja w nazwie powoduje niewygodę w korzystaniu, lepszy jest podkreślnik _. Katalog Zawiera pliki i inne katalogi. Urządzenie Urządzenie jest traktowane przez UNIX a jak plik, aby zapewnić aplikacjom łatwość dostępu do niego. Są dwa rodzaje urządzeń w UNIX ie - blokowe, które wymieniają dane w blokach (np. dysk twardy) i znakowe, które wymieniają dane bajt po bajcie (np. modem). Dowiązanie Wskazanie innego pliku. Są dwa rodzaje dowiązań. Systemy plików Systemy plików stosuje się dla różnych nośników danych, takich jak dyski, dyskietki, a także w strumieniach danych, sieciach komputerowych, pamięciach. We współczesnych systemach operacyjnych bezpośrednie operowanie na danych w plikach zarezerwowane jest tylko dla systemu operacyjnego, aplikacje mają dostęp tylko do operacji na plikach i mają zabroniony bezpośredni dostęp do nośnika danych. Z formalnego punktu widzenia system plików to reguły umieszczania na nośniku abstrakcyjnych danych oraz informacji umożliwiających przechowywanie tych danych, łatwy i szybki dostęp do informacji o danych oraz do tych danych, manipulowania nimi, a także sposobach usuwania ich. W S.O. Unix wyróżniamy następujące typy: dyskowe na HD, CD, DVD, flopy 19 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

20 Służą do przechowywania danych użytkownika, programów aplikacyjnych lub systemowych; dla Unixa plik taki stanowi sekwencję bajtów i jest często nazywany strumieniem (stream) sieciowe NFS pseudo (wirtualne) dostęp do informacji jadra VFS abstrakcyjny model systemu plików (wspólny interfejs jadra do systemów plików) Dyskowe systemy plików o UFS podstawowy dyskowy o PCFS DOS, Windows (FAT) o HSFS High Sierra (CD) o ISO9660 oficjalny CD o Rock Ridge rozszerzenie ISO9660 z właściwościami UFS o UDF CD, DVD o ZFS zettabyte file system, skalowalny Wirtualne systemy plików o CACHEFS dla poprawy wydajności CD i NFS o DOORFS międzyprocesowe wołania funkcji (doors) o FIFOFS potoki nazwane (kolejki FIFO) o FDFS dostęp poprzez deskryptory plików o LOFS dostęp poprzez alternatywna ścieżkę o MNTFS plik /etc/mnttab o PROCFS dostęp do aktywnych procesów (/proc) o SOCKFS gniazda o DEVFS (SPECFS) dostęp do urządzeń (/devices) o SWAPFS obszar wymiany o TMPFS pliki tymczasowe (/tmp, /var/run) o CTFS Contract FS (/system/contract), o śledzenie procesów tworzących usługę o OBJFS Object FS, stan modułów aktualnie załadowanych przez jadro Typy plików Plik posiada następujące atrybuty: typ (type) - określa czy jest to plik (zwykły, specjalny) czy katalog prawa dostępu - określają, kto może czytać, pisać lub wykonywać (permission, mode) liczbę dołączonych nazw (number of links) 20 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

21 informację o właścicielu i grupie (user login name, group name) rozmiar pliku (size) - w bajtach datę ostatniej modyfikacji (date & time of last modification) nazwę (filename) Rysunek 19. Atrybuty pliku Pierwszy znak opisu określa typ pliku: Tabela 8. Atrybuty pliku Oznaczenie d katalog (directory) Opis - zwykły plik (regular file) l plik dowiązany symbolicznie (symbolically linked file) c plik urządzenia znakowego (character device file) b plik urządzenia blokowego (block device file) p plik typu FIFO (named pipe) 21 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

22 Twarde linki (dowiązania twarde) Jest to umieszczona w systemie plików referencja wskazująca na konkretny, istniejący wcześniej i-węzeł w obrębie tej samej partycji. Dla systemu operacyjnego, dowiązanie takie jest po prostu dodatkową nazwą dla wskazywanego obiektu plik z n dowiązaniami ma n nazw. Aby obiekt w systemie plików został skasowany, muszą zostać usunięte wszystkie odwołujące się do niego dowiązania. Stąd funkcja systemowa do kasowania plików w języku C nazywa się unlink kasowany nie jest plik, ale jedynie jego nazwa oraz dekrementowany jest wskaźnik dowiązań (dopiero, gdy spadnie on do zera, system automatycznie zwalnia zajętą przestrzeń dyskową zwalnia i-węzeł). Domyślnie każdy folder w Unix-owych systemach plików posiada zaraz po utworzeniu dwa dowiązania twarde swoją nazwę (np. /home/fizyk/przykład) oraz wewnątrz dowiązanie "."(kropka). Dodatkowo, jeśli folder zawiera pod foldery, to w każdym z nich znajduje się dowiązanie ".."(dwie kropki) wskazujące na niego, jako folder nadrzędny. Ze względu na możliwość tworzenia nieskończonych pętli przez tworzenie nieprawidłowych dowiązań do katalogów, niektóre systemy nie pozwalają na tworzenie nowych dowiązań tego typu lub pozwalają na to tylko użytkownikowi root. Dowiązania sztywne( twarde linki) i symboliczne jednego pliku lub katalogu do drugiego mogą być utworzone poleceniem ln. $ ln <nazwa_pliku><nazwa_linku> Polecenie to tworzy dla <nazwa_pliku> nowy wpis w katalogu o nazwie <nazwa_linku> (tj. <nazwa_linku> jest dowiązaniem sztywnym). Oba wpisy do katalogu są identyczne (i mają liczbę dowiązań 2). Jeżeli <nazwa_pliku> lub <nazwa_linku> ulegają modyfikacji, zmiany zachodzą i w drugim pliku. Zadania do samodzielnego rozwiązania 1. Które z podanych napisów mogą być nazwami katalogów: Pogramy RAPORTY moje dane list.* bardzodluganazwakatalogu Rysunek 20. Utworzenie katalogu 2. Sprawdź za pomocą polecenia mkdir co uzyskasz, gdy użyjesz każdego z napisów jako nazwy katalogu. a. Programy RAPORty -> 2 katalogi o podanych nazwach 22 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

23 b. Moje dane list. -> 3 katalogi o podanej nazwie c. Bardzodluganazwakatalogu -> katalogi o podanych nazwach Rysunek 21. Tworzenie folderów 3. Utwórz w katalogu osobistym (domowym) katalog rozne. Uczyń go katalogiem bieżącym. Jakiego użyłeś polecenia? Jaka jest pełna nazwa ścieżkowa tego katalogu? Rysunek 22. Tworzenie i przechodzenie do katalogu 4. Wróć do katalogu domowego. Jak sprawdzisz czy jest to już twój katalog domowy? Rysunek 23. Katalog w górę 5. Pozostając w katalogu domowym utwórz za pomocą jednego polecenia katalogi: rozne/listy/prywatne rozne /listy rozne /listy/sluzbowe rozne /listy/prywatne/ola Rysunek 24. Tworzenie podkatalogów 6. Utwórz plik (użyj polecenia touch) i sprawdź ile ma dowiązań. 23 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

24 7. Utwórz katalog i sprawdź ile ma dowiązań. Rysunek 25. Tworzenie pliku poleceniem touch Rysunek 26. Dowiązania katalogu Ala 8. Obejrzyj atrybuty pliku export znajdującego się w twoim katalogu domowym. Czy jest to plik zwykły czy katalog? Jaki jest rozmiar tego pliku? Jaka jest liczba dowiązań? #ls -li Rysunek 27. Informacje o katalogu export 24 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

25 Moduł 3: Prawa dostępu Polecenia: chmod, umask, chown, chgrp Prawa dostępu - w systemach uniksowych mają na celu umożliwić określenie uprawnień odczytu, edycji i uruchamiania dla poszczególnych użytkowników. Mechanizm ten ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa, stabilności i kontroli prywatności w systemach wielodostępnych. Prawa dostępu przydzielane są dla kategorii: user - użytkownik, właściciel pliku, group - grupa, właściciel pliku, other - pozostali użytkownicy, all dla wszystkich. Dla każdej z tych kategorii możliwe są trzy prawa dostępu, opisane literowo (rwx) lub liczbowo trzema bitami: read - odczyt, wartość (2) = 4 (8), write - zapis, wartość (2) = 2 (8), execute - wykonywanie, wartość 001 (2) = 1 (8).s Standardowym symbolicznym sposobem zapisu uprawnień jest: - rwx r-x r-- T uuu ggg ooo 1 fizyk fizyk 2010 kwi 16 13:09 plik Tabela 9. Symboliczny zapis uprawnień Oznaczenie Opis t oznacza typ pliku (- zwykły, d katalog, l dowiązanie symboliczne, s gniazdo, f FIFO, c urządzenie znakowe, b urządzenie blokowe) u Uprawnienia właściciela g Uprawnienia grupy o Uprawnienia pozostałych Zapis liczbowy praw dostępu polega na przedstawieniu uprawnień za pomocą trzycyfrowej lub czterocyfrowej liczby ósemkowej, której kolejne cyfry oznaczają: uprawnienia specjalne (w liczbie trzycyfrowej nie występuje, uprawnienia użytkownika, uprawnienia grupy, uprawnienia pozostałych) rwx r-x r (2) (8) 754 (8) Znaczenie praw dostępu dla zwykłych plików jest intuicyjne, natomiast dla katalogów znaczenie jest następujące: jeżeli użytkownik ma prawo x do katalogu, to może do niego "wejść" 25 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

26 jeżeli użytkownik ma prawo r do katalogu, to może wyświetlić jego zawartość jeżeli użytkownik ma prawo w do katalogu, to może w nim tworzyć i kasować pliki/katalogi Chmod (ang. change mode - zmiana atrybutu) - polecenie zmiany zezwoleń dostępu do plików w systemach uniksowych. chmod [opcje] uprawnienia plik Tabela 10. Opcje uprawnień Opcje -c, --changes --no-preserve-root --preserve-root -f, --silent, --quiet -v, --verbose -- reference=plik_wzorcowy -R, --recursive --help --version Znaczenie jak -v, ale podanie tylko, kiedy zaszła zmiana bez traktowania katalogu '/' w specjalny sposób (domyślnie) odmowa rekursywnego działania na '/' wyłączenie większości komunikatów o błędach wypisanie informacji o każdym przetwarzanym pliku użycie uprawnień pliku plik_wzorcowy zamiast wartości uprawnienia zmiany też w plikach w podkatalogach wyświetlenie tego opisu i zakończenie wyświetlenie informacji o wersji i zakończenie Przykłady użycia polecenia chmod $ chmod a+w plik.txt nadaje wszystkim uprawnienia do zmiany 'plik.txt', $ chmod o-x plik.txt usuwa możliwość wykonywania 'plik.txt' przez pozostałych użytkowników, $ chmod go=rx plik.txt grupa oraz pozostali użytkownicy będą mogli tylko czytać i wykonywać. $ chmod -R 777 /home/user wszyscy będą mogli zmieniać zawartość katalogu /home/user oraz jego podkatalogów, jak też czytać go i wykonywać zawarte w nim pliki Umask - pozwala określić, jakie prawa nie mają być nadawane domyślnie dla nowo utworzonego pliku Przykład użycia: $ umask 444 Będzie oznaczać, że standardowo nie będą przyznawane prawa do odczytu. Czyli jeśli stworzysz teraz nowy plik, to będzie on miał takie prawa: -w--w--w-. Zwykle maska ustawiana jest na 022 ( rw-r--r--). Trzeba zauważyć, iż 0 ustawia zapis i odczyt. 26 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

27 Tabela 11. Umask - możliwe cyfry Cyfra Znaczenie 0 Brak ograniczeń praw (zapis i odczyt) 2 Wyłącza zapis (ustawia tylko odczyt) 4 Wyłącza odczyt (ustawia tylko zapis) 6 Wyłącza zapis i odczyt (brak praw do pliku) Chown to polecenie systemu Unix i pochodnych używane do zmiany właściciela pliku. W większości implementacji może być wykonywane tylko przez administratora systemu. Zwykli użytkownicy, którzy chcą zmienić grupę pliku, muszą korzystać z polecenia chgrp. chown [użytkownik][:grupa] plik-1 [plik-2...] gdzie parametry oznaczają: użytkownik określa nowego właściciela pliku, grupa (koniecznie poprzedzony dwukropkiem) określa grupę, do której plik ma zostać przypisany, plik-n określają jeden lub więcej plików, których dotyczy zmiana. Uwagi: Co najmniej jeden z parametrów użytkownik lub grupa musi zostać określony. Zarówno użytkownik jak i grupa mogą zostać określone poprzez nazwę symboliczną lub identyfikator liczbowy. Przykłady użycia: $ chown nobody:nobody /tmp /var/tmp $ chown -R andrzej:marketing /katalog Pierwsze z poleceń chown operuje na katalogach /tmp i /var/tmp, zmieniając im właściciela i grupę na nobody. Nie modyfikuje jednak znajdujących się wewnątrz nich plików i podkatalogów w tym celu program należy wywołać z dodatkową opcję -R, co pokazuje drugie wywołanie komendy. Chgrp komenda systemu Unix i pochodnych, umożliwiająca zwykłym użytkownikom zmianę przypisania pliku do grupy. W przeciwieństwie do polecenia chown, chgrp pozwala na przypisanie pliku tylko do takiej grupy, do której użytkownik sam należy. chgrp [opcje...] grupa plik1 [plik2...] gdzie parametry określają: opcje określa opcje używane przy przypisywaniu, grupa określa nazwę nowej grupy, do której plik ma być przypisany, 27 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

28 plik1 [plik2...] określają listę plików, których przypisanie ma być zmienione. Tabela 12. Chgrp - opcje wiersza poleceń Opcje -c, --changes --dereference -h, --no-dereference -f, --silent, --quiet -v, --verbose -R, --recursive --reference=rplik --help --version Znaczenie Informuje użytkownika o czynnościach, ale tylko dla tych plików, których grupa rzeczywiście ulega zmianie. Działa na plikach wskazywanych przez dowiązania symboliczne zamiast na samych dowiązaniach. Działa na dowiązaniach symbolicznych zamiast na plikach, które one wskazują (dostępne tylko w systemach potrafiących zmienić właściciela dowiązania symbolicznego). Jest to zachowanie domyślne. Opiera się na wywołaniu funkcji systemowej lchown. Na systemach niezapewniających tej funkcji chgrp zawodzi w przypadku próby zmiany grupy dowiązania symbolicznego. Domyślnie nie są emitowane żadne komunikaty diagnostyczne dla dowiązań symbolicznych napotykanych podczas rekurencyjnej pracy w katalogach, zobacz jednak opis opcji -- verbose. Nie wyświetla komunikatów o błędach dla plików, których grupa nie może zostać zmieniona. Informuje użytkownika o zmianach właściciela. Jeżeli podczas rekurencyjnego przetwarzania napotkane jest dowiązanie symboliczne, zaś system nie obsługuje funkcji systemowej lchown a działa opcja --nodereference, to wysyła komunikat diagnostyczny informujący, że nie jest zmieniane ani dowiązanie ani wskazywany przez nie plik. Rekurencyjnie zmień grupę dla katalogów i ich zawartości. Używa grupy wskazanego rpliku zamiast wprost podanej grupy. Wyświetla informację o stosowaniu programu i dostępnych opcjach, kończy działanie. Wyświetla numer wersji programu i kończy działanie. Przykłady użycia: Jeżeli mamy np. plik o nazwie plik i chcemy, aby dostęp do niego miała grupa laboranci używamy polecenia: chgrp laboranci plik Aktualną grupę zobaczymy używając polecenia: $ ls -l plik -rw-r--r-- 1 uzytkownik laboranci sie 15 17:32 plik Polecenie $ chgrp koty kot.jpg 28 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

29 Powoduje przypisanie pliku kot.jpg do grupy koty (pod warunkiem, że użytkownik wykonujący to polecenie, jest członkiem grupy koty). Zakładanie i przeglądanie plików tekstowych Touch polecenie systemów UNIX zmieniające datę modyfikacji lub ostatniego dostępu pliku. Wywołane z argumentem tworzy (jeżeli jeszcze nie istnieje) nowy plik o takiej jak argument nazwie i ustala jego daty modyfikacji i ostatniego dostępu na aktualną datę. Przykład: $ date śro sie 16 13:06:41 CEST 2006 $ ls -l -rw-r--r-- 1 user user :04 plik1 $ touch plik2.txt $ ls -l -rw-r--r-- 1 user user :04 plik1 -rw-r--r-- 1 user user :06 plik2.txt Cat (ang. catenate - łączyć) jest poleceniem systemu Unix służącym do łączenia (konkatenacji) plików (np. podzielonych komendą split) oraz wyświetlania (kierowania na standardowe wyjście) zawartości pliku (plików). Wyświetlanie zawartości plików jest jednak znacznie częściej stosowane niż łączenie plików. Wyświetlenie zawartości pliku lub kilku plików: $ cat <nazwa pliku 1> [<nazwa pliku 2> <nazwa pliku 3>..] Łączenie zawartości kilku plików w jeden: $ cat <nazwa pliku 1> <nazwa pliku 2> [<nazwa pliku 3>..] > <nazwa pliku wynikowego> Tabela 13. Cat - opcje wiersza poleceń Opcje Znaczenie -b Numeruje nie puste linie wyjściowe -e Dodatkowo wyświetla znak końca linii jako $ -n Numeruje linie wyjściowe -t Wyświetla znak tabulacji jako ^ -s Zastępuje sąsiadujące puste wiersze jednym pustym wierszem -v Wyświetla białe znaki w widoczny sposób, wyłączając znaki tabulacji oraz znak końca lini 29 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

30 Listy ACL ang. Access Control List, ACL lista kontroli dostępu. W systemach uniksowych poprzez rozszerzenie możliwości systemu plików, umożliwia bardziej rozbudowaną i dokładną kontrolę dostępu do plików, w porównaniu do standardowych uprawnień w systemie. Standardowe uprawnienia w systemie plików systemu Unix obejmują tylko: zapis, odczyt oraz wykonanie. Każde z uprawnień możemy definiować dla: właściciela pliku (ang. owner), grupy, do której ten plik należy (ang. group) oraz pozostałych użytkowników (ang. other). Polecenia: Getfacl służy do odczytania prawa dostępu z listy ACL Setfacl służy do ustawienia prawa dostępu do listy ACL Tabela 14. Setfacl - opcje wiersza poleceń Atrybut Opis Znaczenie --set Ustawia -m Modyfikuj -x Usuń Usuwa wpis w ACL -d Skasuj Kasuje cała listę ACL Zadania do samodzielnego rozwiązania 1. Stwórz katalog o nazwie test1, sprawdź, jakie posiada on atrybuty. Jeżeli możesz je zmienić odbierz na 3 sposoby wszelkie prawa grupie i pozostałym. Stworzenie katalogu: $ mkdir test1 Wyświetlenie informacji o plikach i katalogach $ ls l 30 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

31 Rysunek 28. Przedstawia informacje o plikach folderach oraz ich prawach Zmienienie praw dostępu na 3 sposoby $ chmod 700 test1 $ chmod og=t test1 $ chmod og-rwx test1 Rysunek 29. Przedstawia zmienione prawa pliku test1. 2. Zmiana właściciela katalogu na użytkownika o nazwie stud oraz grupy na lab (polecenie chown) Zaczniemy od utworzenia nowego użytkownika poleceniem: $ useradd stud Następnie utworzymy grupę o nazwie lab: $ groupadd lab 31 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

32 Na koniec dokonamy zmiany właściciela katalogu: $ chown stud:lab test1 $ ls l Wynik końcowy: Rysunek 30. Wynik działania zmiany właściciela pliku. 3. Utwórzmy plik o nazwie hello, w którym wypiszemy tekst Hello, World ze standardowymi prawami. A następnie stwórzmy z niego skrypt oraz program wykonywalny, który uruchomimy. $ echo Hello, World > hello ; ls l Rysunek 31. Stworzony plik ze standardowym prawami. 32 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

33 Teraz stworzymy najprostszy skrypt shellowy za pomocą komendy: $ echo #!/bin/sh > hello ; echo echo Hello, World >> hello ; cat ls-l #!/bin/sh echo Hello, World Oraz stworzymy z niego program wykonywalny za pomocą dodania do niego prawa do uruchomienia pliku jako programu $ chmod +x hello Uruchamianie programu $./hello Rysunek 32. Wynik działania programu hello. Teraz odbierzemy prawa uruchamiania pliku jako program I przetestujemy działanie polecenia./hello $ chmod -x hello Uruchamianie programu $./hello Rysunek 33. Brak dostępu do uruchamia programu. Jak widać po odebraniu praw nie mamy dostępu do uruchomienia pliku jako programu. 4. Utwórz dwa dowolne pliki, w taki sposób, aby od początku istnienia posiadały prawa - rw Określimy za pomocą polecenia umask prawa, jakie mają być nadane nowo utworzonym plikom $ umask 166 Następnie utworzymy pliki: 33 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

34 $ touch plik1 $ touch plik2 Wynik działania: Rysunek 34. Utworzone pliki dostały prawa wcześniej ustalone w pleceniu umask. 5. Stwórz plik secret.doc tak, aby był własnością użytkownika stud, następnie stwórz użytkownika stud2, który dostanie prawa tylko do odczytu tego pliku. Tworzenie użytkownika, pliku oraz przypisanie pliku do użytkownika $ useradd stud2 $ touch secret.doc $ useradd stud2 $ chown stud:lab secret.doc W tym miejscu użytkownik stud2 dostaje prawa tylko do odczytu pliku: $ setfacl -m user:stud2:r-- secret.doc Kiedy ACL została ustawiona, listę plików, pokazuje symbol + na koniec uprawnienia ciąg: # ls -l /home/stud2/secret.doc -rw stud2 admin Jan 24 12:07 /home/stud2/secret.doc Wypiszemy teraz rozszerzone uprawnienia do pliku za pomocą polecania getfacl $ getfacl /etc/passwd 34 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

35 # file: /etc/passwd # owner: root # group: sys user::rwgroup::r mask:r-- other:r-- #effective:r-- 35 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

36 Moduł 4: Strumienie, potoki, sterowanie procesami Strumienie i potoki Standardowe strumienie są podstawowymi kanałami komunikacji pomiędzy komputerem a otoczeniem. Do podstawowych strumieni należą Standard input standardowy strumień wejścia oraz Standard output standardowy strumień wyjścia. Standardowy strumień wejścia stdin - to dane przekazywane do programu zwykle w formie tekstu. Pobiera dane używając funkcji read. Nie wszystkie programy wymagają danych wejściowych i wykonują się nie pobierając żadnych danych z stdin. Jeżeli dane nie są przekierowane to zostają pobierane z terminala. Przykłady: #ls - wyświetla listę plików #man ls - opisuje działanie komendy ls #cat < przyklad.txt wyświetlenie zawartości pliku przykład.txt Standardowy strumień wyjścia stdout strumień, do którego są zapisywane dane wynikowe przez program. Wykorzystuje funkcje write, niektóre programy nie zwracają danych wynikowych, jeżeli zostaną przeprowadzone prawidłowo to nie wypisują żadnego wyniku. Jeżeli dane nie są przekierowane to są wysyłane do terminala, z którego uruchomiono program. Przykłady: #mkdir nazwa_forderu - tworzenie folderu nazwa_folderu #rmdir nazwa_forderu - usunięcie folderu nazwa_folderu #touch plik.txt wstawia plik plik.txt #cat plik.txt wyświetla zawartość pliku plik.txt Przekierowanie strumieni umożliwia przeniesienie wyniku np. do pliku tekstowego. Wyróżniamy 3 sposoby przekierowania danych: > umożliwia przekierowanie strumienia danych do pliku. W przypadku, gdy plik już istnieje to jego zawartość zostaje usunięta >> podobnie jak w przypadku > z tą różnicą, że jeżeli plik istnieje to wynik komendy zostaje dopisany do końca pliku < Umożliwia pobranie z pliku danych i przetworzenia ich przez polecenie Przykłady: #ls > plik1.txt wpisze wynik polecenia ls do pliku #ls >> plik1.txt dopisze wynik polecenia ls na koniec pliku #cat < plik1.txt wypisze zawartość pliku 36 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

37 Przetwarzanie potokowe pozwala za pomocą znaku łączyć wyjścia jednego polecenia z wejściem innego. Umożliwia to wymianę danych pomiędzy procesami. Przykład: #touch procesy.txt #cat > procesy.txt << EOF >Wykaz procesów, które nie zawierają w sobie wzorca sh >EOF #ps grep v sh cat >> procesy.txt #cat procesy.txt Sterowanie procesami Rysunek 35. Zawartość pliku procesy.txt Każdy program, który jest uruchomiony w systemie nosi nazwę procesu. Proces składa się z następujących elementów: Kod binarny procesu załadowany z pliku Dane programu struktury danych, pamięć dynamicznie przydzielona w trakcie działania procesu Dane systemowe informacja o procesie utrzymywania przez system Podczas tworzenia procesu system inicjalizuje systemowe struktury danych opisujące proces. Podczas działania procesu dane są aktualizowane. Wyróżniamy następujące dane systemowe: Identyfikator procesu (PID) unikalna liczba całkowita jednoznacznie identyfikująca proces Identyfikator procesu macierzystego (PPID) - wartość PID procesu, który stworzył dany proces Środowisko procesu zbiór zmiennych środowiskowych. Każdy proces ma swoje niezależne od innych procesów środowisko wykonania, które początkowo jest kopiowane z procesu-rodzica, a następnie jest modyfikowane niezależnie od innych procesów Standardowe strumienie danych Komenda ps komenda wyświetla listę wszystkich aktywnych procesów. Domyślnie komenda wyświetla poniższe dane: Rysunek 36. Lista procesów wyświetlona po wykonaniu komendy ps. PID numer procesu TTY terminal, z którego została wykonana komenda TIME czas aktywności CMD nazwa komendy, która została wykonana 37 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

38 Więcej informacji o procesie aktualnej powłoki można uzyskać za pomocą polecenia #ps f UID ID właściciela PPID C numer procesu nadrzędnego STIME czas uruchomiania Rysunek 37. Więcej informacji na temat procesów Jeżeli chcemy uzyskać wszystkie dostępne informacje o procesie używamy komendy #ps l Rysunek 38. Wszystkie informacje na temat procesów F flaga procesu S status procesu PRI priorytet procesu NI wartość NI ADDR adres pamięci przedstawiony w systemie szesnastkowym SZ rozmiar w KB WCHAN adres pamięci dla śpiących procesów Gdy jesteśmy zalogowani, jako administrator to możemy wyświetlić listę procesów, które są aktualnie uruchomione na całym komputerze za pomocą komendy #ps-a. Rysunek 39. Fragment listy procesów uruchomionych na maszynie Bardziej szczegółowy opis procesów można uzyskać podobnie jak w poprzednich przypadkach dołączając do komendy literkę f. Rysunek 40. Bardziej szczegółowa lista procesów uruchomionych na maszynie Komenda #ps c wyświetla klasę(cls) procesu i priorytet. 38 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

39 Rysunek 41. Wynik polecenia ps -c Opis skonfigurowanych klas można uzyskać dzięki poleceniu #priocntl l Rysunek 42. Skonfigurowane klasy Analogicznie jak w przypadku #ps Af, można łączyć też polecenie wyświetlania procesów szczegółowo wraz z klasami poleceniem #ps -cf. Aby wyświetlić listę procesów aktualnie wykonywanych używamy polecenia #ps g 0. Rysunek 43. Lista procesów aktualnie wykonywanych Aby wyświetlić identyfikator sesji (SID) wykorzystujemy polecenie #ps -j. Rysunek 44. Wyświetlenie danych o procesach wraz z SID Komenda sleep komenda usypiająca proces na podany czas. Są dwie opcje użycia polecenia sleep : #date;sleep 10;date wyświetlenie daty w danym momencie i po upływie polecenia sleep Rysunek 45. Efekt wywołania polecenia sleep 39 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

40 #(sleep 10; date) & - Wyświetlenie daty po upływie 10 sekund i możliwość wykonywania w tym czasie innych komend dzięki ustawieniu pracy w tle za pomocą znaku & na końcu komendy. Dodatkowo po wpisaniu znaku & na końcu komendy otrzymujemy od razu jego ID. Rysunek 46. Efekt wykonana polecenia sleep pracującego w tle Komenda kill komenda umożliwiająca usunięcie procesu. Przykład: #ps wyświetlenie listy procesów #sleep 120 & - uruchomienie sleep w tle #ps wyświetlenie listy procesów #kill 2207 usunięcie procesu 2207 #ps ponowne wyświetlenie listy procesów Rysunek 47. Przykład wykorzystania polecenia "kill" Sterowanie zadaniami przez używaną powłokę (procesy pierwszo i drugoplanowe) Procesy interakcyjne dzielimy na dwa rodzaje: Procesy pierwszoplanowe związane z terminalem (np. ls) Procesy drugoplanowe wykonywane w tle Aby program był wykonywany w tle wystarczy na końcu polecenia dodać znak & Przykład: #(sleep 10; date) & - wyświetli datę po 10 sekundach #gedit & uruchamia edytor treści w tle 40 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

41 Przykład zarządzania zadaniami w powłoce znajduje się w następnym rozdziale, gdzie będzie uruchamiany edytor treści gedit, a następnie będziemy go przenosić z pierwszego planu do tła i odwrotnie. Wstrzymywanie procesów Aby uruchomić wybrany proces wpisujemy w konsoli jego nazwę, przykładowo będzie to edytor tekstu gedit. Polecenie jobs polecenie wyświetla aktualnie wykonywane zadania oraz ich status Polecenie ^Z oznacza w rzeczywistości skrót klawiszowy CTRL + Z i jego zadaniem jest przerwanie wykonywanego zadania. Polecenie ^C polecenie zamyka uruchomiony proces Polecenie bg %id lub bg przenosi jeden lub wszystkie zatrzymane procesy do tła, a następnie je uruchamia Polecenie fg %id przywraca proces z tła, blokując w ten sposób konsolę Polecenie kill ID kończy proces o podanym ID Przykłady: #gedit uruchamia edytor tekstu ^Z zatrzymuje działanie edytora #jobs l wyświetla status programu #bg przenosi program do tła i uruchamia #jobs l wyświetla status programu #fg %1 przywraca edytor z tła i blokuje w ten sposób terminal ^C zamyka uruchomiony program Rysunek 48. Uruchamianie poleceń #gedit & - uruchamia programik w tle #jobs l wyświetla informacje o procesie #fg %1 przywraca proces z tła ^Z zatrzymuje działanie procesu odblokowując terminal #jobs l wyświetla informacje o procesie 41 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

42 Rysunek 49. Uruchamianie poleceń cd. #kill 1487 usuwa proces Monitorowanie procesów Monitorowanie procesów może się odbywać za pomocą każdej z poniższych komend Tabela 15. Komendy monitorowania procesów Komenda ps pgrep prstat preap pstop prun pwait pwdx pargs pfiles pldd ptree pstack truss svcs Działanie Wyświetla status i informacje na temat procesów Szuka PID procesów Wyświetla statystyki wszystkich procesów Wyłapuje procesy Zombie Zatrzymuje tymczasowo procesy Kontynuuje wcześniej zatrzymane procesy Czeka aż skończy się proces Pokazuje folder, w którym działa proces Wypisuje argumenty i wartości procesu Wypisuje listę opisów procesu Lista dynamicznych bibliotek procesu Wypisuje drzewo procesu Debuguje wynik procesu Śledzi wezwania i sygnały systemowe dla procesu Z opcją -p komenda wyświetla listę procesów należących do instancji usługi Komenda pgrep sprawdza aktywne procesy w systemie i sporządza raport ID procesów, których atrybuty spełniają kryteria wpisane w komendzie. Może być używany do zmiany połączenia komend grep i ps w celu pobrania PID. 42 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

43 Rysunek 50. Przykład użycia pgrep Komenda prstat- wyświetla interwałowo informacje na temat wszystkich procesów. #prstat 1 wyświetla, co sekundę informacje(crtl + c, aby przerwać). Komenda preap czyści niedziałające procesy lub procesy zombie, które są bezużyteczne a pobierają zasoby systemu. #ps efl greap Z wyszuka wadliwe procesy #preap PID usunie proces o identyfikatorze PID Komendy pstop PID i prun PID zatrzymują i uruchamiają podany proces. Komenda pwait PID usypia konsole do czasu zakończenia wskazanego procesu Komenda pwdx Pokazuje lokalizację wybranego procesu Rysunek 51. Wyświetlenie wybranej lokalizacji procesu Komenda pargs wyświetla informacje o procesach bez limitu w porównaniu do komendy ps Rysunek 52. Wynik użycia komendy pargs dla procesu 1237 Komenda pfiles wyświetla listę plików otwartych podczas działania procesu 43 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

44 Rysunek 53. Efekt działania polecenia pfiles Komenda pldd lista bibliotek wykorzystywanych przez proces Rysunek 54. Lista bibliotek wykorzystywanych przez proces Komenda ptree wyświetla wszystkie dzieci i rodziców danego procesu Rysunek 55. Efekt działania ptree 44 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

45 Komenda pstack śledzi uruchomiony proces Rysunek 56. Wynik komendy pstack Komenda truss jedna z najbardziej pożytecznych komend, śledzi wezwania i sygnały systemu wygenerowane przez proces. Przykładowo można śledzić wybrany proces: Rysunek 57. Przykładowy wynik śledzenia procesu 333 Zadania do samodzielnego rozwiązania Po uruchomieniu klikamy prawym przyciskiem na pulpicie i wybieramy opcję Open Terminal. Zad.1 Podstawowe wykorzystanie strumieni oraz potoków. Wyświetl listę plików i folderów #ls Rysunek 58. Lista plików i folderów Utwórz folder Lab_procesy i sprawdź czy folder został utworzony Rysunek 59. Lista z nowo utworzonym folderem 45 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

46 Przejdź do utworzonego folderu, a następnie upewnij się że jesteś w utworzonym folderze Utwórz plik lista_procesow.txt Rysunek 60. Przejście do utworzonego folderu Sprawdź czy został utworzony plik Rysunek 61. Tworzenie nowego pliku Rysunek 62. Lista plików Dodaj treść do pliku Lista aktywnych procesów: Sprawdź zawartość pliku lista_procesow.txt Rysunek 63. Dodawanie treści do pliku Rysunek 64. Wyświetlenie zawartości pliku Wyświetl listę procesów, następnie dodaj ją do pliku usuwając jeden z procesów o wybranym identyfikatorze PID Wyświetl zawartość pliku Rysunek 65. Zapisywanie listy procesów do pliku 46 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

47 Zad.2. Operacje na procesach(sleep, kill, &) Rysunek 66. Zawartość pliku "lista_procesow.txt" Utwórz proces który wyświetli aktualną datę i datę po 10 sekundach Rysunek 67. Wyświetlanie daty z opóźnieniem Po wykonaniu poprzedniego zadania konsola została zablokowana na 10 sekund, przekształć poprzednie polecenie tak, aby można było po wykonaniu polecenia użyć komendy ls Rysunek 68. Uruchomienie procesu sleep w tle Wyświetl listę procesów, a następnie utwórz proces jak w poprzednim poleceniu ustawiając go na 2 minuty. Sprawdź ponownie listę procesów i sprawdź czy znajduje się tam uruchomiony przez ciebie proces. Następnie usuń proces wykorzystując jego PID i ponownie sprawdź listę procesów 47 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

48 Rysunek 69. Usuwanie utworzonego procesu Zad.3. Sterowanie procesami(jobs, ^Z, ^C, bg, fg, kill) Uruchom z poziomu terminala edytor tekstu gedit Rysunek 70. Uruchomienie edytora tekstu Po uruchomieniu edytora tekstu nie można wpisywać komend w terminalu dopóki proces działa jako pierwszoplanowy. Zatrzymaj działanie programu(ctrl + Z) Rysunek 71. Zatrzymanie działania programu 48 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

49 Następnie wyświetl status uruchomionych zadań Rysunek 72. Lista uruchomionych zadań Uruchom ponownie program w tle i wyświetl jego status Rysunek 73. Przeniesienie procesu na drugi plan Przywróć program do działania w trybie pierwszoplanowym posługując się jego numerem z polecenia jobs, a następnie poleceniem CTRL + C zakończ działanie programu Rysunek 74. Przywrócenie programu na pierwszy plan Uruchom ponownie program gedit w tle i wyświetl działające zadania Rysunek 75. Uruchamianie procesu w tle Przenieś proces z tła do pierwszego planu używając jego numeru i zatrzymaj jego działanie Rysunek 76. Przeniesienie procesu z tła na pierwszy plan 49 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

50 Wyświetl listę aktywnych procesów i usuń proces gedit Rysunek 77. Lista aktywnych procesów Rysunek 78. Usuwanie procesu 50 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

51 Moduł 5: Wybrane programy użytkowe Edytor Vi Edytor Vi uruchamiany jest w oknie terminala. Przy jego pomocy możemy dokonywać następujących operacji: Tworzenie nowych plików; Modyfikowanie istniejących plików; Przeszukiwanie fragmentu tekstu w pliku; Zmiana fragmentu tekstu na inny; Przenoszenie lub kopiowanie fragmentu tekstu w pliku; Usuwanie fragmentu tekstu w pliku. Edytor ten działa w dwóch trybach pracy: Tryb wstawiania: w tym trybie litera jest dodawana do tekstu w miejscu wskaźnika; Tryb poleceń: w tym trybie wydajemy komendy, oraz edytujemy plik (np. litera x kasuje znaki). Edytor Vi uruchamia się poleceniem vi: Rysunek 79. Uruchomienie edytora Lub wyszczególniając istniejący plik do edycji, albo też nowy do utworzenia: Rysunek 80. Uruchomienie pliku do edycji, lub tworzenie nowego Rysunek 81. Okno edytora Vi 51 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

52 Możliwe jest również podanie listy plików do edycji. Po zakończeniu edycji jednego, uruchomi się edycja kolejnego. Poniższe komendy są wykonywane w trybie poleceń. Tabela 16. Opcje edytora Vi Opcje Znaczenie / Wykonuje przeszukiwanie pliku do przodu? Wykonuje przeszukiwanie pliku wstecz : Wykonuje polecenia edytora ex w bieżącym wierszu! Wykonuje powłokę w ramach vi ZZ Zapisuje plik i zamyka edytor h Przesuwa kursor w lewo j Przesuwa kursor w dół k Przesuwa kursor w górę l Przesuwa kursor w prawo ng Przesuwa kursor do n-tej linii w b dw ndw d^ dd dg D x nx ny p P Przesuwa kursor to następnego słowa Przesuwa kursor o jedno słowo wstecz Usuwa słowo Usuwa n słów Usuwa wszystkie słowa do początku linii Usuwa bieżącą linię Usuwa wszystkie linie do końca pliku Usuwa wszystkie słowa do końca linii Usuwa bieżący znak Usuwa n znaków w prawo Szarpie n linii do bufora Wkleja po prawej stronie kursora Wkleja po lewej stronie kursora Oddzielny zestaw poleceń, zwany poleceniami ex, mogą być wprowadzane przy użyciu dwukropka w połączeniu z jednym z poniższych poleceń. Tabela 17. polecenia ex Opcje Znaczenie :n Przesuwa kursor do n-tej linii :$ Przesuwa kursor na koniec pliku :s/a/b/g Zamienia wszystkie wystąpienia fragmentu tekstu a, na tekst b w bieżącej linii :%s/a/b/g Zamienia wszystkie wystąpienia fragmentu tekstu a, na tekst b w pliku :wq Zapisuje plik i zamyka edytor 52 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

53 :q! Zamyka edytor bez zapisywania Opcje menu takie jak File, Edit, View itp. Są przeznaczone dla terminala, w edytorze Vi nie działają. Edytor Vi nie posiada takich elementów, wszystko jest obsługiwane za pomocą klawiatury. Wprowadzanie tekstu Domyślnie edytor uruchamia się z włączonym trybem poleceń. Do przełączania między trybami służy klawisz Esc. Tabela 18. Opcje wstawiania tekstu Opcje i a O o Znaczenie Wstawianie tekstu przed kursorem Wstawianie tekstu za kursorem Wstawianie tekstu tuż powyżej bieżącej linii, w nowym pustym wierszu Wstawianie tekstu tuż poniżej bieżącej linii, w nowym pustym wierszu Poruszanie się w pliku Rysunek 82. Wprowadzanie tekstu Ponieważ edytor Vi nie posiada paska przewijania, oraz nie wspiera myszki posiada zestaw klawisz służących do poruszania się w trybie poleceń. 53 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

54 W systemach Solaris, do poruszania się w pliku można również wykorzystać klawisze strzałki. Jakby jednak nie działały, opcjonalne sterowanie przedstawia poniższa tabela. Tabela 19. Opcje poruszania się w pliku Opcje h W lewo j W dół k W górę l W prawo w Jedno słowo w prawo b Jedno słowo w lewo 0 (zero) Do początku linii $ Do końca linii ^F Strona w przód ^B Strona wstecz ^D Połowa strony w dół ^U Połowa strony w górę 0G Pierwsza linia pliku G Koniec pliku Znaczenie Wstawianie innych plików Wstawianie zawartości innych plików tekstowych odbywa się w trybie poleceń. Aby tego dokonać wciskamy klawisz :. Kursor przechodzi do lewego dolnego rogu terminala. Poniższy przykład wstawia zawartość pliku wstaw.txt do naszego pliku: Rysunek 83. Wstawianie zawartości pliku do innego pliku Rezultat operacji przedstawia poniższy rysunek 54 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

55 Rysunek 84. Wstawianie innych plików Przeszukiwanie i podmienianie Operacja przeszukiwania i zmiany ciągu znaków przeprowadzana jest w trybie poleceń, komendy szukania wprowadzane są po : (dwukropku). Podstawową ideą jest to, że edytor ma: Przeszukać tekst w celu znalezienia starego wzorca; Zamian go na nowy; W edytorze vi służy do tego składnia: s/stary_wzorzec/nowy_wzorzec/ Jednakże powyższa komenda zamieni tylko pierwszy wzorzec w danej linii. Aby zmienić wzorzec we wszystkich liniach należy dodać selektor adresu precyzujący zasięg linii tekstu od pierwszej (1) do ostatniej ($) oddzielając znaki przecinkiem. 55 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

56 Rysunek 85. Przeszukiwanie i podmienianie W powyższym przykładzie zastąpione zostają tylko pierwsze wystąpienia wzorca w linii. Aby zastąpić wszystkie wystąpienia we wszystkich liniach należy dodać jeszcze przyrostek g Rysunek 86. Zastąpienie wzorca w pliku Wynikiem operacji jest zamienienie wszystkich wystąpień litery b na literę w. Rysunek 87. Rozszerzone podmienianie Jeśli chcemy cofnąć operację wciskamy klawisz u, zaraz po jej wykonaniu. 56 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

57 Zapisywanie plików Jeśli przy tworzeniu pliku podaliśmy już jego nazwę zapisywanie pliku odbywa się dwoma sposobami. Tabela 20. Opcje zapisywania plików Opcje Znaczenie :w Zapisuje plik i pozostaje w edytorze :wq Zapisuje plik i zamyka edytor Rysunek 88. Zapisywanie plików ZZ zapisuje plik, jeśli został zmieniony, a następnie zamyka edytor bez potrzeby wpisywania znaku : (dwukropka). Jeśli przy otwieraniu wprowadzono więcej plików, wystarczy użyć :w aby zamknąć obecny, oraz :n, aby przejść do następnego. Aby wyjść bez zapisywania zmian wpisujemy komendę: Rysunek 89. Zamknięcie edytora Jeśli jednak przy otwieraniu edytora nie podaliśmy nazwy, wystarczy ją podać po komendzie zapisu: 57 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

58 Rysunek 90. Zapisywanie jako... Zadania do samodzielnego rozwiązania 1. Stwórz plik tekstowy o dowolnej nazwie zawierający kilka linijek tekstu, polecenie vi nazwa_pliku.txt; Rysunek 91. Wprowadzony tekst do pliku 2. Pomiędzy trzecią, a czwartą linijką utwórz pusty wiersz i wprowadź przykładowy tekst; 58 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

59 Rysunek 92. Wprowadzenie nowego wiersza 3. Przejdź na początek linijki i usuń pierwszych 10 znaków, polecenie nx; Rysunek 93. Wynik polecenia 10x 4. Zapisz plik i wyjdź z edytora, polecenie :wq; Rysunek 94. Zapisanie pliku i wyjście z edytora 5. Stwórz drugi plik tekstowy o dowolnej nazwie, w treści wpisz swoje dane; 59 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

60 Rysunek 95. Podgląd pliku dane.txt 6. Na koniec pliku wstaw zawartość wcześniej utworzonego pliku tekstowego, polecenie :r nazwa_pliku.txt; Rysunek 96. Połączenie obu plików 7. Zapisz plik nie wychodząc z edytora, polecenie :w; Rysunek 97. Wynik zapisywania pliku 8. Wybierając jedno słowo z utworzonego pliku, zamień wszystkie jego wystąpienia na inne dowolne słowo, polecenie :1,$s/a/b/g; 60 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

61 Rysunek 98, Efekt podmiany wzorca 9. Zamknij edytor bez zapisywania zmian. Rysunek 99. Zamknięcie pliku bez zapisu 61 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

62 Moduł 6: Administrowanie użytkownikami Pojęcie użytkownika jest centralną częścią systemu Solaris. Wszystkie procesy i pliki w systemie Solaris są własnością określonego użytkownika, oraz są przypisane do konkretnych grup użytkowników. Żadne dane, bądź działania w systemie nie mogę wystąpić bez ważnego użytkownika lub grupy. Zarzadzanie użytkownikami i grupami, jako administrator systemu Solaris może okazać się trudnym zadaniem ponosi się odpowiedzialność za przypisanie wszystkich udzielonych, bądź niedozwolonych przywilejów dla użytkowników, lub grup użytkowników, a wiele z tych uprawnień niesie za sobą wielkie ryzyko. W przeszłości, podjętych zostało kilka prób opracowania rozszerzalnego, łatwego w użytkowaniu graficznego interfejsu do zarządzania użytkownikami i grupami w systemie Solaris. Do niedawna głównym systemem zarządzania z graficznym interfejsem użytkowników, dostarczonym z systemem był admintool. Jednakże, wraz z wydaniem Admin Pack dla systemu Solaris 8 zostało udostępnione nowe narzędzie Solaris Management Consol (SMC). Użytkownicy Wszyscy użytkownicy w systemie Solaris posiadają unikatowy identyfikator i cechy, które mogą być używane do rozróżniania użytkowników między sobą, oraz do logicznego powiązania użytkowników do grup. Większość fizycznych użytkowników systemu Solaris posiada unikatową nazwą użytkownika, która zajmuje maksymalnie osiem znaków. Jak już konto użytkownika zostanie utworzone, może zostać wykorzystane do następujących celów: Zarządzanie powłokami, Interaktywne wykonywanie aplikacji, Planowanie uruchamiania aplikacji w określonym czasie i na konkretnych danych, Dostęp do baz danych i innych usług systemowych. Solaris posiada również predefiniowanych użytkowników (tj. root, daemon, bin, sys, Ip, adm, uucp) do wykonywania różnego rodzaju rutynowych prac konserwacyjnych, tj.: Alokacja zasobów systemu do wykonywania określonych zadań; Uruchamianie serwera pocztowego; Uruchamianie serwera Web; Zarządzanie procesami. Wiele innych cech użytkownika związane są z każdym użytkownikiem, w uzupełnieniu do nazwy użytkownika i hasła. Te cechy to: 62 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

63 Identyfikator użytkownika (UID) unikalna liczba całkowita zaczynająca się od użytkownika root (UID=0), kolejne przydzielane są zazwyczaj kolejno; Elastyczny mechanizm rozróżniania różnych kategorii użytkowników, znany jako grupy grupy nie są tylko zestawem powiązanych użytkowników. System plików Solaris pozwala przypisać do grup prawa czytania, zapisywania oraz wykonywania plików, oprócz uprawnień przyznanych dla danego użytkownika; Katalog domowy domyślna lokalizacja przechowywania wszystkich plików utworzonych przez danego użytkownika; Rodzaj powłoki używany do wydawania interaktywnych poleceń lub pisania prostych programów; Komentarz przeważnie znajduje się tutaj pełna nazwa użytkownika. Dodawanie użytkowników Dodawanie użytkowników do systemu Solaris jest proste, jednakże operacja ta może być wykonywana tylko przez użytkownika root. Są dwa sposoby dodawania użytkowników. Pierwszy polega na edytowaniu pliku /etc/passwd. Prostszą metodą jest wykorzystanie komendy useradd. Tabela 21.Useradd - opcje wiersza polecenia Opcje Znaczenie -c Określa komentarz konta -d Określa katalog domowy konta -e Określa ważność konta -f Określa interwał za zamknięcie konta -g Określa grupę konta -G Określa dodatkowe grupy konta -k Określa katalog, który zawiera informacje szkieletu, które będą kopiowane do nowego konta użytkownika -m Tworzy katalog domowy użytkownika, jeśli nie istnieje -s Określa pełną ścieżkę dostępu do powłoki logowania -u Określa identyfikator użytkownika #useradd -u uid -g gid -d katalog_domowy -s ścieżka_powłoki -c komentarz nazwa_użytkownika Dodawanie użytkownika o następujących parametrach: Nazwa: jkowal Komentarz: Jan Kowal Powłoka: /usr/bin/bash Składnia polecenia useradd wygląda następująco 63 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

64 Rysunek 100. dodawanie użytkownika poprzez terminal W tym przypadku w linii poleceń podaliśmy identyfikator użytkownika oraz grupy. Jednakże nie jest to wymagane, w systemach Solaris identyfikator jest definiowany, jako następna wolna wartość na podstawie pliku /etc/passwd. Dla grup, domyślną wartością ID jest 1. Powyższa komenda tworzy wpis w pliku /etc/passwd Rysunek 101. Wyświetlony plik /etc/passwd Aby dodać użytkownika przez SMC, uruchamiamy SMC wpisując w terminalu smc. W nowo otwartym oknie wybieramy This Computer ( ), Następnie System Configuration, Users i Users Accounts. Z paska zadań wybieramy Action->Add User->With Wizard 64 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

65 Rysunek 102. Okno SMC W pojawiającym okienku podajemy nazwę użytkownika oraz opcjonalnie pełną nazwę i komentarz: Rysunek 103. Dodawanie użytkownika Klikamy Next, w następnym okienku ustawiamy identyfikator: 65 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

66 Następnie ustalamy hasło użytkownika: Rysunek 104. Ustawianie jego numeru ID Wybieramy grupę: Rysunek 105. Ustawianie hasła Rysunek 106. Wybór grupy 66 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

67 Oraz katalog domowy: Rysunek 107. Przypisanie katalogu domowego Na końcu wyświetli się podsumowanie, klikamy Finish: Rysunek 108. Okno podsumowujące Modyfikowanie użytkowników Komenda usermod przeznaczona jest do modyfikowania już utworzonych kont użytkowników na systemach UNIX. Wykorzystuje dużo tych samych opcji wiersza poleceń, co komenda useradd, dodatkowo wspiera kilka nowych. Tabela 22. Usermod - opcje wiersza poleceń Opcje Znaczenie -l Zmiana nazwy użytkownika -L Blokuje konto użytkownika (tylko Linux) 67 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

68 -m Zmiana katalogu użytkownika -U Odblokowuje konto użytkownika (tylko Linux) -u Zmiana identyfikatora użytkownika Aby zmienić pole komentarza użytkownika jkowal, należy wpisać: Rysunek 109. Zmiana parametrów konta Aby modyfikować użytkownika przy pomocy SMC, klikamy na nim prawym przyciskiem myszki i wybieramy Properties. Rysunek 110. Modyfikowanie użytkownika 68 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

69 W tym miejscu możemy zmienić wszystkie parametry konta: Usuwanie użytkowników Rysunek 111. Okno właściwości użytkownika Polecenie userdel usuwa użytkowników z systemu. Komenda ta wspiera tylko jedną opcję wiersza poleceń, -r, co powoduje usunięcie użytkownika wraz z katalogiem domowym. Aby usunąć wcześniej utworzonego użytkownika należy wpisać komendę: Rysunek 112. Usuwanie konta użytkownika Usuwanie użytkownika przy pomocy SMC sprowadza się do wybrania opcji Delete po kliknięciu prawym przyciskiem myszki na danym użytkowniku Rysunek 113. Usuwanie użytkownika 69 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

70 W pojawiającym się okienku można wybrać usunięcie katalogu domowego i skrzynki pocztowej Dodawanie grup Rysunek 114. Potwierdzenie usunięcia Za dodawanie grup odpowiada komenda groupadd. Dodaje ona wpis do pliku /etc/group. Składnia tego polecenia wygląda następująco: #groupadd -g gid -o nazwa_grupy Tabela 23. Groupadd - opcje wiersza poleceń Opcje Znaczenie -g <gid> Przypisuje identyfikator grupy -o Pozwala, by identyfikator był powtarzany (tj., kilka grup o różnych nazwach posiada ten sam identyfikator) Poniższy przykład doda nową grupą o nazwie akademia o identyfikatorze 1000: Rysunek 115. Dodawanie grupy przez terminal W pliku /etc/group powstał nowy wpis 70 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

71 Rysunek 116. Plik /etc/group Aby dodać grupę za pomocą SMC przechodzimy kolejno do SMC->This Computer ( )->System Configuration->Users->Groups. Z paska zadań wybieramy Action->Add Group Rysunek 117. Dodawanie grupy W powstałym oknie wpisujemy nazwę grupy, ustawiamy identyfikator, oraz możemy przydzielić użytkowników do nowotworzonej grupy 71 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

72 Modyfikowanie grup Rysunek 118. Wprowadzanie parametrów Do modyfikowania parametrów grup służy polecenie groupmod. Składnia tego polecenia wygląda następująco: #groupmod -g gid -o -n nowa_nazwa nazwa_grupy Tabela 24. Groupmod - opcje wiersza poleceń Opcje Znaczenie -g <gid> Przypisuje identyfikator grupy -o Pozwala, by identyfikator był powtarzany (tj, kilka grup o różnych nazwach posiada ten sam identyfikator) -n <nowa_nazwa> Zmienia nazwę grupy Poniższy przykład zmieni identyfikator grupy akademia na wartość 2000: Rysunek 119. Zmiana parametrów grupy Aby modyfikować grupę przy pomocy SMC klikamy na nią prawym przyciskiem myszki i wybieramy Properties. 72 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

73 Rysunek 120. Okno właściwości grupy Usuwanie grup Do usuwania grup służy polecenie groupdel. Składnia przedstawia się następująco: #groupdel nazwa_grupy Poniższy przykład usunie grupę akademia: Rysunek 121. Usuwanie grupy Aby usunąć grupą przy pomocy SMC wybieramy Delete po kliknięciu prawym klawiszem myszki na daną grupę 73 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

74 Zarządzanie hasłami Rysunek 122. Usuwanie grupy Wszystkie hasła przechowywane są w pliku /etc/shadow w postaci zaszyfrowanej. Użytkownik beż ustawionego hasła posiada w nim następujący wpis Rysunek 123. Plik /etc/shadow przed ustawieniem hasła Aby ustawić, bądź zmienić hasło użytkownika poprzez terminal wykorzystywana jest funkcja passwd. Tabela 25. Opcje zarządzania hasłami Opcje Znaczenie -s <nazwa> Wyświetla atrybuty hasła dla poszczególnego użytkownika -d <nazwa> Usuwa hasło dla danego użytkownika -e <nazwa> Zmienia powłokę użytkownika -f <nazwa> Zmusza użytkownika do zmiany hasła przy następnym logowaniu -h <nazwa> Zmienia katalog domowy użytkownika 74 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

75 -l <nazwa> Blokuje konto użytkownika -N <nazwa> Sprawia, że podane hasło dla danego użytkownika nie może być wykorzystywane do logowania, nie blokuje konta -u <nazwa> Odblokowuje konto użytkownika Zmiana hasła dla użytkownika jkowal wygląda następująco: Rysunek 124. Ustawianie hasła Hasło w postaci zaszyfrowanej zostaje zapisane w pliku /etc/shadow. Powyższe ustawienie hasła dodaje następującą linijkę w tym pliku: Rysunek 125. Plik /etc/shadow po ustawieniu hasła Do ustawienia, bądź zmiany hasła przy pomocy SMC postępujemy zgodnie z opisem jak przy dodawaniu, bądź modyfikacji parametrów użytkownika z wykorzystaniem interfejsu SMC. Zadania do samodzielnego rozwiązania 1. Stwórz nową grupę o dowolnych parametrach; Rysunek 126. Utworzenie przykładowej grupy test 2. Stwórz nowego użytkownika jednocześnie przypisując go do tej grupy; 75 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

76 Rysunek 127. Utworzenie użytkownika user 3. Wyświetl informacje o nowo utworzonym użytkowniku z pliku /etc/passwd (komenda cat); Rysunek 128. Podgląd pliku /etc/passwd 4. Sprawdź utworzoną grupę i jej użytkowników, plik /etc/group; Rysunek 129. Podgląd pliku /etc/group 5. Zmień grupę i opis utworzonemu użytkownikowi; 76 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

77 6. Usuń utworzoną wcześniej grupę; Rysunek 130. Zmiana parametrów konta user Rysunek 131. Usunięcie grupy test 7. Sprawdź wpis w pliku /etc/shadow odpowiadający utworzonemu użytkownikowi; Rysunek 132. Podgląd pliku przed ustawieniem hasła 8. Wyloguj się z systemu, a następnie spróbuj się zalogować na nowo utworzone konto; Rysunek 133. Wylogowywanie użytkownika Logowanie, z powodu nie ustawionego hasła nie powiedzie się. 9. Zaloguj się jako root, ustaw hasło dla utworzonego użytkownika, z koniecznością zmiany przy pierwszym logowaniu; 77 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

78 Rysunek 134. Ustawianie hasła użytkownikowi user 10. Sprawdź zmiany w pliku /etc/shadow; Rysunek 135. Podgląd pliku po ustawieniu hasła 11. Ponownie spróbuj zalogować się na utworzonego użytkownika; Rysunek 136. Logowanie jako użytkownik user 12. Zaloguj się jako root, zablokuj użytkownika i spróbuj się zalogować na jego konto; Rysunek 137. Blokowanie użytkownika 13. Zaloguj się jako root i usuń użytkownika wraz z katalogiem domowym. Rysunek 138. Usuwanie użytkownika 78 Z a k ł a d S y s t e m ó w R o z p r o s z o n y c h - P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

Zakład Systemów Rozproszonych

Zakład Systemów Rozproszonych Zakład Systemów Rozproszonych Politechnika Rzeszowska Moduł 1: Wprowadzenie do systemu UNIX Interpretator poleceń Interpreter poleceń użytkownika, czyli inaczej powłoka. Powłoka pośredniczy pomiędzy użytkownikiem

Bardziej szczegółowo

Moduł 4: Strumienie, potoki, sterowanie procesami

Moduł 4: Strumienie, potoki, sterowanie procesami Moduł 4: Strumienie, potoki, sterowanie procesami Strumienie i potoki Standardowe strumienie są podstawowymi kanałami komunikacji pomiędzy komputerem a otoczeniem. Do podstawowych strumieni należą Standard

Bardziej szczegółowo

Zakład Systemów Rozproszonych

Zakład Systemów Rozproszonych Zakład Systemów Rozproszonych Politechnika Rzeszowska Moduł 5: Wybrane programy użytkowe Edytor Vi Edytor Vi uruchamiany jest w oknie terminala. Przy jego pomocy możemy dokonywać następujących operacji:

Bardziej szczegółowo

SYSTEMY OPERACYJNE I laboratorium 3 (Informatyka stacjonarne 2 rok, semestr zimowy)

SYSTEMY OPERACYJNE I laboratorium 3 (Informatyka stacjonarne 2 rok, semestr zimowy) Procesy i shell. Polecenia ps, sleep, exit, jobs, bg, fg, top, kill, bash, tcsh, which, type, whereis, touch. Metaznak & i >>. Dowiązania miękkie i twarde. Proces jest programem, który jest wykonywany

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne. Instrukcja laboratoryjna. Ćwiczenie 1: Polecenia systemu UNIX/LINUX. Opracował: dr inż. Piotr Szpryngier

Systemy operacyjne. Instrukcja laboratoryjna. Ćwiczenie 1: Polecenia systemu UNIX/LINUX. Opracował: dr inż. Piotr Szpryngier Systemy operacyjne Instrukcja laboratoryjna Ćwiczenie 1: Polecenia systemu UNIX/LINUX Opracował: dr inż. Piotr Szpryngier Olsztyn 2009 1 Wprowadzenie. Cel zajęć praktycznych. Wymagania stawiane studentom

Bardziej szczegółowo

Kurs systemu Unix wykład wstępny. Kurs systemu Unix 1

Kurs systemu Unix wykład wstępny. Kurs systemu Unix 1 Kurs systemu Unix wykład wstępny Kurs systemu Unix 1 Cele wykladu Zdobycie podstawowej wiedzy o systemie i jego narzędziach. Poznanie unixowych języków skryptowych (bash, awk,...). Nauka programowania

Bardziej szczegółowo

Znaki globalne w Linuxie

Znaki globalne w Linuxie Znaki globalne w Linuxie * reprezentuje jeden lub wiele znaków (wild-card character)? reprezentuje dokładnie jeden znak (wild-card character) [abcde] reprezentuje dokładnie jeden znak z wymienionych [a-e]

Bardziej szczegółowo

Architektura systemów informatycznych WPROWADZENIE DO SYSTEMU LINUX

Architektura systemów informatycznych WPROWADZENIE DO SYSTEMU LINUX Architektura systemów informatycznych WPROWADZENIE DO SYSTEMU LINUX Materiały: www.staff.amu.edu.pl/~evert/asi.php W razie nieobecności proszę o zapoznanie się z materiałem z ćwiczeń w domu Zaliczenie

Bardziej szczegółowo

Uruchamianie programów w systemie Linux, potoki, strumienie, procesy, alias

Uruchamianie programów w systemie Linux, potoki, strumienie, procesy, alias 7 październik 2008 Uruchomienie, monitorowanie procesu, potoki, aliasy S laj d 1 Uruchamianie programów w systemie Linux, potoki, strumienie, procesy, alias 7 październik 2008 Uruchomienie, monitorowanie

Bardziej szczegółowo

Linux: System Plików

Linux: System Plików Linux: System Plików Systemy Operacyjne Mateusz Hołenko 3 marca 2013 Plan zajęć Wszystko jest plikiem Obsługa systemu plików Prawa dostępu Wyszukiwanie Mateusz Hołenko Linux: System Plików [2/24] Wszystko

Bardziej szczegółowo

Powłoka I. Popularne implementacje. W stylu sh (powłoki zdefiniowanej w POSIX) W stylu csh. bash (najpopularniejsza) zsh ksh mksh.

Powłoka I. Popularne implementacje. W stylu sh (powłoki zdefiniowanej w POSIX) W stylu csh. bash (najpopularniejsza) zsh ksh mksh. Powłoka I Popularne implementacje W stylu sh (powłoki zdefiniowanej w POSIX) bash (najpopularniejsza) zsh ksh mksh W stylu csh csh tcsh 12 października 2018 1 / 16 Powłoka II Zachęta Komunikuje się z użytkownikiem

Bardziej szczegółowo

System operacyjny UNIX Ćwiczenie 1. Podstawowe polecenia systemu Unix

System operacyjny UNIX Ćwiczenie 1. Podstawowe polecenia systemu Unix Wydział Mechatroniki i Budowy Maszyn Specjalność: Automatyka i Robotyka Rok II Semestr IV 1. Logowanie w systemie Unix. System operacyjny UNIX Ćwiczenie 1. Podstawowe polecenia systemu Unix Do zalogowania

Bardziej szczegółowo

Sieci i systemy operacyjne I Ćwiczenie 1. Podstawowe polecenia systemu Unix

Sieci i systemy operacyjne I Ćwiczenie 1. Podstawowe polecenia systemu Unix Wydział Zarządzania i Modelowania Komputerowego Specjalność: Informatyka Stosowana Rok III Semestr V 1. Logowanie w systemie Unix. Sieci i systemy operacyjne I Ćwiczenie 1. Podstawowe polecenia systemu

Bardziej szczegółowo

Użytkownicy I. Użytkownik. Głównym celem istnienia użytkowników i grup w systemie jest utrzymanie porządku i separacja uprawnień.

Użytkownicy I. Użytkownik. Głównym celem istnienia użytkowników i grup w systemie jest utrzymanie porządku i separacja uprawnień. Użytkownicy I Głównym celem istnienia użytkowników i grup w systemie jest utrzymanie porządku i separacja uprawnień. Użytkownik login (nazwa) UID identyfikator numeryczny przynależność do grup, w tym dokładnie

Bardziej szczegółowo

Technologie Informacyjne - Linux 2

Technologie Informacyjne - Linux 2 Technologie Informacyjne - 2 Instytut Matematyki Uniwersytet Gdański Powłoka - polecenia pośredniczace Polecenie grep wypisuje z pliku lub strumienia wejściowego te wiersze, które sa zgodne z podanym wyrażeniem.

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne. System operacyjny Linux - wstęp. Anna Wojak

Systemy operacyjne. System operacyjny Linux - wstęp. Anna Wojak Systemy operacyjne System operacyjny Linux - wstęp Anna Wojak 1 1 Wstęp Linux jest systemem z rodziny Unix. Pierwsza wersja systemu została opracowana w 1969 roku przez K.Thompsona i D.Ritchie Jest to

Bardziej szczegółowo

W pierwszej kolumnie wyświetlany jest identyfikator procesu (pid)

W pierwszej kolumnie wyświetlany jest identyfikator procesu (pid) Ćwiczenie 2 Cel ćwiczenia: Poznanie mechanizmów wejścia/wyjścia, zapoznanie się ze sposobami wyświetlania plików tekstowych i wyszukiwania informacji, podstawowe operacje na plikach tekstowych, zmienne

Bardziej szczegółowo

Prawa dostępu do plików

Prawa dostępu do plików Prawa dostępu do plików Wszystkie pliki systemów uniksowych posiadają swoje prawa dostępu dla zapisu, odczytu i wykonywania. Jeżeli dotychczas spotykałeś się z systemami Windows na partycjach FAT - możesz

Bardziej szczegółowo

Niektóre katalogi są standardowymi katalogami zarezerwowanymi do użytku przez system. Znaczenie wybranych katalogów systemowych jest następujące:

Niektóre katalogi są standardowymi katalogami zarezerwowanymi do użytku przez system. Znaczenie wybranych katalogów systemowych jest następujące: Podstawy systemu Linux Linux jest systemem operacyjnym dla komputerów PC, opracowany na początku lat dziewięćdziesiątych przez Linusa Torvaldsa. Podobnie jak Unix jest on systemem wielozadaniowym - umożliwia

Bardziej szczegółowo

Podstawy użytkowania Linux a

Podstawy użytkowania Linux a Podstawy użytkowania Linux a Systemy Operacyjne Mateusz Hołenko 3 marca 2013 Plan zajęć Rozpoczynanie pracy z systemem Podstawowe polecenia Pomoc systemowa Interpreter poleceń Mateusz Hołenko Podstawy

Bardziej szczegółowo

2. System uprawnień w linuxie

2. System uprawnień w linuxie 2. System uprawnień w linuxie Uprawnienia do plików: -rw-r--r-x 1 pawelza students 0 Lis 17 08:21 plik Mamy tutaj trzy grupy uprawnień: -rw - dla właściciela (owner, oznaczany też "user" reprezentowany

Bardziej szczegółowo

Typy plików. Oznaczenie f -

Typy plików. Oznaczenie f - Typy plików Oznaczenie f - d b c l p s Typ Zwykły plik Katalog Urządzenie blokowe Urządzenie znakowe Dowiązanie symboliczne Potok (pipe) do komunikacji międzyprocesowej Gniazdo (socket) do komunikacji

Bardziej szczegółowo

Pracownia Komputerowa wyk ad II

Pracownia Komputerowa wyk ad II Pracownia Komputerowa wykad II dr Magdalena Posiadaa-Zezula Magdalena.Posiadala@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~mposiada Magdalena.Posiadala@fuw.edu.pl 1 Systemy operacyjne Windows np. Windows 8. Systemy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1. Podstawowe wiadomości

Ćwiczenie 1. Podstawowe wiadomości Ćwiczenie 1. Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z podstawowymi poleceniami systemu Linux. Poznanie praw dostępu do plików oraz struktury katalogów systemu Linux. Podstawowe informacje o systemie. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

System plików Linuxa. Tomasz Borzyszkowski

System plików Linuxa. Tomasz Borzyszkowski System plików Linuxa Tomasz Borzyszkowski Diagram blokowy jądra systemu Programy użytkowników Poziom użytkownika Poziom jądra Biblioteki Interfejs funkcji systemowych Podsystem plików Bufor Znakowe Blokowe

Bardziej szczegółowo

1. Znajdź za pomocą programu locate wszystkie pliki które zawierają w nazwie słowo netscape locate netscape

1. Znajdź za pomocą programu locate wszystkie pliki które zawierają w nazwie słowo netscape locate netscape FIND http://www.cs.put.poznan.pl/akobusinska/downloads/find.pdf 1. Znajdź za pomocą programu locate wszystkie pliki które zawierają w nazwie słowo netscape locate netscape 2. Ogranicz wynik polecenia 1

Bardziej szczegółowo

Szkolenie dla nauczycieli SP10 w DG Operacje na plikach i folderach, obsługa edytora tekstu ABC. komputera dla nauczyciela. Materiały pomocnicze

Szkolenie dla nauczycieli SP10 w DG Operacje na plikach i folderach, obsługa edytora tekstu ABC. komputera dla nauczyciela. Materiały pomocnicze ABC komputera dla nauczyciela Materiały pomocnicze 1. Czego się nauczysz? Uruchamianie i zamykanie systemu: jak zalogować się do systemu po uruchomieniu komputera, jak tymczasowo zablokować komputer w

Bardziej szczegółowo

Podstawy systemów UNIX

Podstawy systemów UNIX Podstawy systemów UNIX Autor: Maciej Friedel Zajęcia prowadzone dla Polskiej Szkoły IT Wrocław, 2008 Struktura systemu UNIX POWŁOKA (SHELL) JĄDRO SPRZĘT Pracę całego systemu koordynuje

Bardziej szczegółowo

1 Przygotował: mgr inż. Maciej Lasota

1 Przygotował: mgr inż. Maciej Lasota Laboratorium nr 1 1/7 Język C Instrukcja laboratoryjna Temat: Programowanie w powłoce bash (shell scripting) 1 Przygotował: mgr inż. Maciej Lasota 1) Wprowadzenie do programowania w powłoce Skrypt powłoki

Bardziej szczegółowo

Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami

Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami Dotyczy programów opartych na bazie BDE: Menedżer Pojazdów PL+ Ewidencja Wyposażenia PL+ Spis treści: 1. Wstęp...

Bardziej szczegółowo

SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE

SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE Klasyczne polecenia: ls [opcje][katalog][pliki] opcje podstawowe -a wyświetla również pliki ukryte -b znaki niedrukowane jako liczby ósemkowe -c sortuje dane zgodnie z datą zmiany -k podaje wielkość pliku

Bardziej szczegółowo

Ewidencja Wyposażenia PL+

Ewidencja Wyposażenia PL+ Ewidencja Wyposażenia PL+ Jak poprawnie skonfigurować uprawnienia systemowe Spis treści: 1. Wstęp 2. Systemy: Windows Vista,, 8, 8.1, 10... 2.1. Folder z bazą danych... 2.2. Folder z konfiguracją programu...

Bardziej szczegółowo

Zmienne powłoki. Wywołanie wartości następuje poprzez umieszczenie przed nazwą zmiennej znaku dolara ($ZMIENNA), np. ZMIENNA=wartosc.

Zmienne powłoki. Wywołanie wartości następuje poprzez umieszczenie przed nazwą zmiennej znaku dolara ($ZMIENNA), np. ZMIENNA=wartosc. Zmienne powłoki Zmienne powłoki (shell variables) to tymczasowe zmienne, które mogą przechowywać wartości liczbowe lub ciągi znaków. Związane są z powłoką, Przypisania wartości do zmiennej następuje poprzez

Bardziej szczegółowo

Warstwy systemu Windows 2000

Warstwy systemu Windows 2000 Warstwy systemu Windows 2000 Tryb użytkownika (User Mode) Tryb jądra (Kernel Mode) Tryb użytkownika (User Mode) Zarządzanie pamięcią wirtualną Cechy charakterystyczne systemu Windows XP: system bardzo

Bardziej szczegółowo

Linux. Uprawnienia pliku / katalogu, właściciel pliku, UID, GID, sticky bit.

Linux. Uprawnienia pliku / katalogu, właściciel pliku, UID, GID, sticky bit. Strona1 Linux Uprawnienia pliku / katalogu, właściciel pliku, UID, GID, sticky bit. Strona2 Spis treści Spis treści... 2 Ogólny schemat uprawnieo.... 3 Identyfikatory typu... 3 Sposoby nadawania uprawnieo...

Bardziej szczegółowo

EDYTOR TEKSTOWY VIM WYBRANE POLECENIA. Pracownia Informatyczna 5

EDYTOR TEKSTOWY VIM WYBRANE POLECENIA. Pracownia Informatyczna 5 EDYTOR TEKSTOWY VIM WYBRANE POLECENIA Pracownia Informatyczna 5 DLACZEGO VIM? nieprzyjazny? standardowy edytor w systemach UNIX niezwykle użyteczny dość szybki (ważne przy plikach o dużych rozmiarach)

Bardziej szczegółowo

Laboratorium systemów operacyjnych ćwiczenie nr 3. [ilość modułów: 1] Temat zajęć: Procesy w systemie operacyjnym

Laboratorium systemów operacyjnych ćwiczenie nr 3. [ilość modułów: 1] Temat zajęć: Procesy w systemie operacyjnym Temat zajęć: Procesy w systemie operacyjnym Czas realizacji zajęć: 45 min. Zakres materiału, jaki zostanie zrealizowany podczas zajęć: Pojęcie procesu, procesy w systemie, usuwanie procesów, priorytety

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie użytkownikami w

Zarządzanie użytkownikami w Zarządzanie użytkownikami w systemie Linux Konta użytkowników Konto to wszystkie pliki, zasoby i informacje należące do użytkownika. Każdy użytkownik jest identyfikowany przez unikatową liczbę całkowitą

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Systemów Operacyjnych

Laboratorium Systemów Operacyjnych Laboratorium Systemów Operacyjnych Użytkownicy, Grupy, Prawa Tworzenie kont użytkowników Lokalne konto pozwala użytkownikowi na uzyskanie dostępu do zasobów lokalnego komputera. Konto domenowe pozwala

Bardziej szczegółowo

Pracownia Komputerowa wykład II

Pracownia Komputerowa wykład II Pracownia Komputerowa wykład II dr Magdalena Posiadała-Zezula http://www.fuw.edu.pl/~mposiada 1 Systemy operacyjne! Windows np. Windows 8.! Systemy unixowe:! Linux i Mac OS X 2 Logowanie na konta studenckie!

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia Linux konsola

Ćwiczenia Linux konsola Ćwiczenia Linux konsola Ćwiczenie wstępne: Wyczyść terminal za pomocą polecenia clear. Ćwiczenie 1. Wyświetlanie pomocy 1. Wyświetl pomoc za pomocą poleceń man man oraz info (wyjście z pomocy: klawisz

Bardziej szczegółowo

UNIX SYSTEM PLIKÓW. UNIX System plików

UNIX SYSTEM PLIKÓW. UNIX System plików UNIX SYSTEM PLIKÓW UNIX System plików UNIX SYSTEM PLIKÓW Jednym z podstawowych zadań SO jest zarządzanie zasobami danych Komputer może być wyposażony w różnego rodzaju urządzenia przechowujące dane i programy

Bardziej szczegółowo

Skrypty powłoki Skrypty Najcz ciej u ywane polecenia w skryptach:

Skrypty powłoki Skrypty Najcz ciej u ywane polecenia w skryptach: Skrypty powłoki Skrypty są zwykłymi plikami tekstowymi, w których są zapisane polecenia zrozumiałe dla powłoki. Zadaniem powłoki jest przetłumaczenie ich na polecenia systemu. Aby przygotować skrypt, należy:

Bardziej szczegółowo

Temat zajęć: Filtry, strumienie standardowe oraz przetwarzanie potokowe. stderr

Temat zajęć: Filtry, strumienie standardowe oraz przetwarzanie potokowe. stderr Temat zajęć: Filtry, strumienie standardowe oraz przetwarzanie potokowe Czas realizacji zajęć: 180 min. Zakres materiału, jaki zostanie zrealizowany podczas zajęć: Strumienie standardowe i ich przekierowywanie,

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie Nr 7 Instalacja oraz konfiguracja wskazanego systemu operacyjnego

Ćwiczenie Nr 7 Instalacja oraz konfiguracja wskazanego systemu operacyjnego Ćwiczenie Nr 7 Instalacja oraz konfiguracja wskazanego systemu operacyjnego Cel ćwiczenia: Celem zajęć jest zdobycie doświadczenia i umiejętności instalacji systemu operacyjnego z rodziny Unix bez wykorzystania

Bardziej szczegółowo

Ustalanie dostępu do plików - Windows XP Home/Professional

Ustalanie dostępu do plików - Windows XP Home/Professional Ustalanie dostępu do plików - Windows XP Home/Professional Aby edytować atrybuty dostępu do plikow/ katalogow w systemie plików NTFS wpierw sprawdź czy jest Wyłączone proste udostępnianie czyli przejdź

Bardziej szczegółowo

Egzamin pisemny z przedmiotu: Systemy operacyjne Semestr I

Egzamin pisemny z przedmiotu: Systemy operacyjne Semestr I Egzamin pisemny z przedmiotu: Systemy operacyjne Semestr I Uwaga: Test odnosi się do systemu operacyjnego Linux! 1) Linux jest systemem wielodostępnym, co oznacza, że: a) pozwala na logowanie się do systemu

Bardziej szczegółowo

Trochę o plikach wsadowych (Windows)

Trochę o plikach wsadowych (Windows) Trochę o plikach wsadowych (Windows) Zmienne środowiskowe Zmienną środowiskową można ustawić na stałe w systemie (Panel sterowania->system- >Zaawansowane ustawienia systemu->zmienne środowiskowe) lub też

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ A PIERWSZE KROKI Z KOMPUTEREM

CZĘŚĆ A PIERWSZE KROKI Z KOMPUTEREM CZĘŚĆ A PIERWSZE KROKI Z KOMPUTEREM 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE PC to skrót od nazwy Komputer Osobisty (z ang. personal computer). Elementy komputera można podzielić na dwie ogólne kategorie: sprzęt - fizyczne

Bardziej szczegółowo

Pracownia Komputerowa wykład III

Pracownia Komputerowa wykład III Pracownia Komputerowa wykład III dr Magdalena Posiadała-Zezula http://www.fuw.edu.pl/~mposiada/pk16 1 Powłoki - rodzaje! W Linux ie mamy kilka powłok do wyboru:! sh : Bourne Shell, oryginalna powłoka systemu

Bardziej szczegółowo

Wstęp do systemów wielozadaniowych laboratorium 02 Praca w systemie plików

Wstęp do systemów wielozadaniowych laboratorium 02 Praca w systemie plików Wstęp do systemów wielozadaniowych laboratorium 02 Praca w systemie plików Jarosław Piersa Wydział Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika 2013-10-08 Co to jest konsola / terminal UNIX-owy?

Bardziej szczegółowo

IdyllaOS. Prosty, alternatywny system operacyjny. www.idyllaos.org. Autor: Grzegorz Gliński. Kontakt: milyges@gmail.com

IdyllaOS. Prosty, alternatywny system operacyjny. www.idyllaos.org. Autor: Grzegorz Gliński. Kontakt: milyges@gmail.com IdyllaOS www.idyllaos.org Prosty, alternatywny system operacyjny Autor: Grzegorz Gliński Kontakt: milyges@gmail.com Co to jest IdyllaOS? IdyllaOS jest to mały, prosty, uniksopodobny, wielozadaniowy oraz

Bardziej szczegółowo

Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami

Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami Dotyczy programów opartych na bazie Firebird: System Obsługi Zleceń PL+ Grafik Urlopowy PL+ Zarządzanie Szkoleniami

Bardziej szczegółowo

Rozdział 5. Administracja kontami użytkowników

Rozdział 5. Administracja kontami użytkowników Rozdział 5. Administracja kontami użytkowników Ćwiczenia zawarte w tym rozdziale pozwolą przygotować oddzielne środowisko pracy dla każdego użytkownika komputera. Windows XP, w porównaniu do systemów Windows

Bardziej szczegółowo

Powłoka, redyrekcja, potok

Powłoka, redyrekcja, potok UNIX POWŁOKA I POTOK WYKŁAD 5 Powłoka, redyrekcja, potok UNIX POWŁOKA POWŁOKA ( ang. SHELL) - to program interpretujący polecenia użytkownika. nazywamy powłoką. Powłoka przyjmuje polecenia od użytkownika,

Bardziej szczegółowo

Konta uŝytkowników. Konta uŝytkowników dzielą się na trzy grupy: lokalne konta uŝytkowników, domenowe konta uŝytkowników, konta wbudowane

Konta uŝytkowników. Konta uŝytkowników dzielą się na trzy grupy: lokalne konta uŝytkowników, domenowe konta uŝytkowników, konta wbudowane Konta uŝytkowników Konta uŝytkowników dzielą się na trzy grupy: lokalne konta uŝytkowników, domenowe konta uŝytkowników, konta wbudowane Lokalne konto uŝytkownika jest najczęściej wykorzystywane podczas

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne i sieci komputerowe. 1 SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE. Etapy uruchamiania systemu

Systemy operacyjne i sieci komputerowe. 1 SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE. Etapy uruchamiania systemu Systemy operacyjne i sieci komputerowe. 1 SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE Etapy uruchamiania systemu 010 2 Systemy operacyjne i sieci komputerowe. Część 010. I. Etapy uruchamiania systemu Windows

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie Nr 6 Przegląd pozostałych najważniejszych mechanizmów systemu operacyjnego Windows

Ćwiczenie Nr 6 Przegląd pozostałych najważniejszych mechanizmów systemu operacyjnego Windows Ćwiczenie Nr 6 Przegląd pozostałych najważniejszych mechanizmów systemu operacyjnego Windows Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z: zarządzaniem systemami plików, zarządzaniem atrybutami plików, prawami do plików

Bardziej szczegółowo

Zawartość. Wstęp. Moduł Rozbiórki. Wstęp Instalacja Konfiguracja Uruchomienie i praca z raportem... 6

Zawartość. Wstęp. Moduł Rozbiórki. Wstęp Instalacja Konfiguracja Uruchomienie i praca z raportem... 6 Zawartość Wstęp... 1 Instalacja... 2 Konfiguracja... 2 Uruchomienie i praca z raportem... 6 Wstęp Rozwiązanie przygotowane z myślą o użytkownikach którzy potrzebują narzędzie do podziału, rozkładu, rozbiórki

Bardziej szczegółowo

Memeo Instant Backup Podręcznik Szybkiego Startu

Memeo Instant Backup Podręcznik Szybkiego Startu Wprowadzenie Memeo Instant Backup pozwala w łatwy sposób chronić dane przed zagrożeniami cyfrowego świata. Aplikacja regularnie i automatycznie tworzy kopie zapasowe ważnych plików znajdujących się na

Bardziej szczegółowo

Systemy Operacyjne I: System plików

Systemy Operacyjne I: System plików Politechnika Poznańska 18 marca 2014 Materiały Prezentacja oraz inne materiały zostały przygotowane na podstawie: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX - dr D.Wawrzyniak Systemy operacyjne - skrypt - dr

Bardziej szczegółowo

Proces instalacji systemu operacyjnego Linux Red Hat 7.3 (1)

Proces instalacji systemu operacyjnego Linux Red Hat 7.3 (1) Proces instalacji systemu operacyjnego Linux Red Hat 7.3 (1) 1. Ustawiamy w biosie bootowanie systemu z CD-ROMu bądź z dyskietki (tworzymy wówczas dyskietki startowe). 2. Aby rozpocząć proces instalacji

Bardziej szczegółowo

Narzędzia informatyczne w językoznawstwie

Narzędzia informatyczne w językoznawstwie Narzędzia informatyczne w językoznawstwie Wiersz poleceń - Potoki i pliki wsadowe Marcin Junczys-Dowmunt junczys@amu.edu.pl Zakład Logiki Stosowanej http://www.logic.amu.edu.pl 22. października 2008 Marcin

Bardziej szczegółowo

10.2. Udostępnianie zasobów

10.2. Udostępnianie zasobów Rozdział 10 t Praca w sieci równoprawnej Aby komputer mógł być widoczny wśród innych w otoczeniu sieciowym, musi mieć unikalną nazwę i przynależeć do grupy roboczej. Ustawienia te dostępne są poprzez aplet

Bardziej szczegółowo

host name: 192.168.11.110 protokół SSH System plików - wprowadzenie Ścieżki dostępu

host name: 192.168.11.110 protokół SSH System plików - wprowadzenie Ścieżki dostępu Ćw. 13 Linux - operacje systemu plików 1. Ściągnąć program PUTTY ze strony z materiałami dydaktycznymi - zapisać, rozpakować skompresowany plik i uruchomić. 2. Skonfigurować host name: host name: 192.168.11.110

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9 Linux - operacje systemu plików

Ćwiczenie 9 Linux - operacje systemu plików Systemy teleinformatyczne AiR Ćwiczenie 9 Linux - operacje systemu plików 1. Ściągnąć program PUTTY - (portal tbajorek.prz.rzeszow.pl lub www.prz.rzeszow.pl/~tbajorek - dostęp po zalogowaniu: użytkownik:

Bardziej szczegółowo

tworzenie katalogów Aby utworzyć nowy katalog wpisz: mkdir katalog1 Ta komenda utworzy katalog o nazwie katalog1.

tworzenie katalogów Aby utworzyć nowy katalog wpisz: mkdir katalog1 Ta komenda utworzy katalog o nazwie katalog1. Linux podobnie jak MacOS X są systemami opartymi na Unixie. Wiele programów linuxowych działa z poziomu terminala dlatego aby móc ich używać należy poznać podstawowe komendy systemu Unix. Nauczycie się

Bardziej szczegółowo

Podstawy technologii cyfrowej i komputerów

Podstawy technologii cyfrowej i komputerów BESKIDZKIE TOWARZYSTWO EDUKACYJNE Podstawy technologii cyfrowej i komputerów Budowa komputerów cz. 2 systemy operacyjne mgr inż. Radosław Wylon 2010 1 Spis treści: Rozdział I 3 1. Systemy operacyjne 3

Bardziej szczegółowo

Linux cz.3: polecenia systemowe, ćwiczenia

Linux cz.3: polecenia systemowe, ćwiczenia Linux cz.3: polecenia systemowe, ćwiczenia Wykład: polecenia terminala, manualia systemowe, uprawnienia, kompresja, archiwizacja, ukrywanie plików, sudo su, ps, kill, chmod, chown, tar, gzip, whoami, ls,

Bardziej szczegółowo

SYSTEMY OPERACYJNE: STRUKTURY I FUNKCJE (opracowano na podstawie skryptu PP: Królikowski Z., Sajkowski M. 1992: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX)

SYSTEMY OPERACYJNE: STRUKTURY I FUNKCJE (opracowano na podstawie skryptu PP: Królikowski Z., Sajkowski M. 1992: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX) (opracowano na podstawie skryptu PP: Królikowski Z., Sajkowski M. 1992: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX) W informatyce występują ściśle obok siebie dwa pojęcia: sprzęt (ang. hardware) i oprogramowanie

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne. Zasady lokalne i konfiguracja środowiska Windows 2000

Systemy operacyjne. Zasady lokalne i konfiguracja środowiska Windows 2000 Instytut Sterowania i Systemów Informatycznych Uniwersytet Zielonogórski Systemy operacyjne Laboratorium Zasady lokalne i konfiguracja środowiska Windows 2000 Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Zasoby dyskowe: Eksplorator Windows Z zasobami dyskowymi związane są nierozłącznie prawa dostępu gwarantujące możliwość odczytu, kasowania,

Zasoby dyskowe: Eksplorator Windows Z zasobami dyskowymi związane są nierozłącznie prawa dostępu gwarantujące możliwość odczytu, kasowania, Zasoby dyskowe: Eksplorator Windows Z zasobami dyskowymi związane są nierozłącznie prawa dostępu gwarantujące możliwość odczytu, kasowania, kopiowania bądź też zapisu plików. Poznawanie zasobów dyskowych

Bardziej szczegółowo

UŻYTKOWNIK. APLIKACJE UŻYTKOWE (wszelkie programy zawarte domyślnie w systemie operacyjnym jak i samodzielnie zainstalowane przez użytkownika systemu)

UŻYTKOWNIK. APLIKACJE UŻYTKOWE (wszelkie programy zawarte domyślnie w systemie operacyjnym jak i samodzielnie zainstalowane przez użytkownika systemu) System operacyjny mgr inż. Sławomir Kopko System operacyjny (OS - Operating System) zaraz po sprzęcie jest jednym z najważniejszych składników komputera. Najprościej mówiąc jest to oprogramowanie zarządzające

Bardziej szczegółowo

Pracownia internetowa w szkole ZASTOSOWANIA

Pracownia internetowa w szkole ZASTOSOWANIA NR ART/SBS/07/01 Pracownia internetowa w szkole ZASTOSOWANIA Artykuły - serwery SBS i ich wykorzystanie Instalacja i Konfiguracja oprogramowania MOL Optiva na szkolnym serwerze (SBS2000) Artykuł opisuje

Bardziej szczegółowo

MS-DOS polecenia wewnętrzne i

MS-DOS polecenia wewnętrzne i MS-DOS polecenia wewnętrzne i zewnętrzne Polecenia zewnętrzne i wewnętrzne Tekstowy system DOS zawiera dużą liczbę poleceń pozwalających na realizację zadań systemu operacyjnego. Dzielą się one na polecenia

Bardziej szczegółowo

Wstęp do informatyki Shell podstawy

Wstęp do informatyki Shell podstawy Wstęp do informatyki Shell podstawy Podstawowe polecenia less plik(i) Przeglądaj interaktywnie zawartość plików. Można używać klawiszy kursora, PgDn, PgUp, etc. Koniec pracy (q), wyszukiwanie / Less is

Bardziej szczegółowo

Windows XP Wiersz polecenia

Windows XP Wiersz polecenia Windows XP Wiersz polecenia, opracował Jan Biernat 1 z 7 Windows XP Wiersz polecenia DOS (ang. Disk Operating System) pierwszy przenośny (dyskowy) system operacyjny komputerów PC i mikrokomputerów lat

Bardziej szczegółowo

Działanie systemu operacyjnego

Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Działanie systemu operacyjnego Jednostka centralna dysku Szyna systemowa (magistrala danych) drukarki pamięci operacyjnej I NIC sieci Pamięć operacyjna Przerwania Przerwania

Bardziej szczegółowo

System operacyjny UNIX system plików. mgr Michał Popławski, WFAiIS

System operacyjny UNIX system plików. mgr Michał Popławski, WFAiIS System operacyjny UNIX system plików System plików systemu UNIX (s5fs) System plików ma strukturę drzewa. Na samym szczycie znajduje się korzeń (root), symbolicznie przedstawiany jako /. Z punktu widzenia

Bardziej szczegółowo

Lekcja 10. Uprawnienia. Dołączanie plików przy pomocy funkcji include() Sprawdzanie, czy plik istnieje przy pmocy funkcji file_exists()

Lekcja 10. Uprawnienia. Dołączanie plików przy pomocy funkcji include() Sprawdzanie, czy plik istnieje przy pmocy funkcji file_exists() Paweł Gmys PHP strona 1 Lekcja 10 Uprawnienia Aby skrypt PHP mógł odwołać się do pliku, musi mieć odpowiednie uprawnienia. Szczegóły są zależne od serwera. Najczęściej chyba skrypt ma uprawnienia takie,

Bardziej szczegółowo

Korzystanie z edytora zasad grupy do zarządzania zasadami komputera lokalnego w systemie Windows XP

Korzystanie z edytora zasad grupy do zarządzania zasadami komputera lokalnego w systemie Windows XP Korzystanie z edytora zasad grupy do zarządzania zasadami komputera lokalnego w systemie Windows XP W tym opracowaniu opisano, jak korzystać z edytora zasad grupy do zmiany ustawień zasad lokalnych dla

Bardziej szczegółowo

Instalacja Systemu Linux na maszynie writualnej

Instalacja Systemu Linux na maszynie writualnej Instalacja Systemu Linux na maszynie writualnej Pobierz obraz systemu CentOS ze strony https://www.centos.org/download/ Wybierz obraz minimal ISO. Tworzenie maszyny wirtualnej 1. W Oracle VM VirtualBox

Bardziej szczegółowo

Dlaczego stosujemy edytory tekstu?

Dlaczego stosujemy edytory tekstu? Edytor tekstu Edytor tekstu program komputerowy służący do tworzenia, edycji i formatowania dokumentów tekstowych za pomocą komputera. Dlaczego stosujemy edytory tekstu? możemy poprawiać tekst możemy uzupełniać

Bardziej szczegółowo

System plików - wprowadzenie. Ścieżki dostępu. Informatyka ćw 1

System plików - wprowadzenie. Ścieżki dostępu. Informatyka ćw 1 Informatyka ćw 1 Linux - operacje systemu plików 1. Ściągnąć program PUTTY - (portal tbajorek.prz.rzeszow.pl - dostęp po zalogowaniu: użytkownik: student hasło: samoloty 2. Skonfigurować połączenie z adresem

Bardziej szczegółowo

PAMIĘĆ OPERACYJNA...107

PAMIĘĆ OPERACYJNA...107 SPIS TREŚCI: Od Autora...9 PODSTAWY...11 Charakterystyka systemu...13 Standardy...15 PIERWSZE KROKI...31 Uruchomienie...33 Instalacja na twardym dysku...34 Czynności poinstalacyjne...49 Program instalacyjny...49

Bardziej szczegółowo

2014 Electronics For Imaging. Informacje zawarte w niniejszej publikacji podlegają postanowieniom opisanym w dokumencie Uwagi prawne dotyczącym tego

2014 Electronics For Imaging. Informacje zawarte w niniejszej publikacji podlegają postanowieniom opisanym w dokumencie Uwagi prawne dotyczącym tego 2014 Electronics For Imaging. Informacje zawarte w niniejszej publikacji podlegają postanowieniom opisanym w dokumencie Uwagi prawne dotyczącym tego produktu. 23 czerwca 2014 Spis treści 3 Spis treści...5

Bardziej szczegółowo

Powłoka interpreter poleceń systemu UNIX

Powłoka interpreter poleceń systemu UNIX SOE - Systemy Operacyjne Wykład 4 Powłoka interpreter poleceń systemu UNIX dr inż. Andrzej Wielgus Instytut Mikroelektroniki i Optoelektroniki WEiTI PW Powłoka Interpreter poleceń, powłoka (ang. shell)

Bardziej szczegółowo

Silent setup SAS Enterprise Guide (v 3.x)

Silent setup SAS Enterprise Guide (v 3.x) SAS Institute TECHNICAL SUPPORT Silent setup SAS Enterprise Guide (v 3.x) Silent Setup ( cicha instalacja oprogramowania) pozwala na instalację Enterprise Guide (lub całości oprogramowania SAS) na wielu

Bardziej szczegółowo

Skróty klawiaturowe w systemie Windows 10

Skróty klawiaturowe w systemie Windows 10 Skróty klawiaturowe w systemie Windows 10 Skróty klawiaturowe to klawisze lub kombinacje klawiszy, które zapewniają alternatywny sposób na wykonanie czynności zwykle wykonywanych za pomocą myszy. Kopiowanie,

Bardziej szczegółowo

Kancelaria Prawna.WEB - POMOC

Kancelaria Prawna.WEB - POMOC Kancelaria Prawna.WEB - POMOC I Kancelaria Prawna.WEB Spis treści Część I Wprowadzenie 1 Część II Wymagania systemowe 1 Część III Instalacja KP.WEB 9 1 Konfiguracja... dostępu do dokumentów 11 Część IV

Bardziej szczegółowo

Wykonać Ćwiczenie: Active Directory, konfiguracja Podstawowa

Wykonać Ćwiczenie: Active Directory, konfiguracja Podstawowa Wykonać Ćwiczenie: Active Directory, konfiguracja Podstawowa Instalacja roli kontrolera domeny, Aby zainstalować rolę kontrolera domeny, należy uruchomić Zarządzenie tym serwerem, po czym wybrać przycisk

Bardziej szczegółowo

Lokalne konta użytkowników

Lokalne konta użytkowników Lokalne konta użytkowników Konto użytkownika Konto użytkownika to zbiór zasobów i uprawnień w ramach danego systemu, które są przypisane konkretnemu użytkownikowi. Konta posiadają unikatową nazwę (login)

Bardziej szczegółowo

Działanie systemu operacyjnego

Działanie systemu operacyjnego Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Jednostka centralna Sterownik dysku Sterownik drukarki Sterownik sieci Szyna systemowa (magistrala danych) Sterownik pamięci operacyjnej Pamięć

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Skąd pobrać program do obsługi FTP? Logowanie

Wstęp. Skąd pobrać program do obsługi FTP? Logowanie Wstęp FTP - (ang. File Transfer Protocol - protokół transmisji danych) jest to protokół typu klient-serwer, który umożliwia przesyłanie plików na serwer, oraz z serwera poprzez program klienta FTP. Dzięki

Bardziej szczegółowo

Przedstawię teraz tzw. podstawowe symbole wyrażenia regularne (BRE, Basic Regular Expression)

Przedstawię teraz tzw. podstawowe symbole wyrażenia regularne (BRE, Basic Regular Expression) Sed edytor strumieniowy,sed wczytuje bieżący wiersz pliku do wewnętrznego bufora celem manipulowania tekstem. Wynik jest wysyłany na standardowe wyjście. Oryginalny plik nie jest nigdy zmieniany. Jeżeli

Bardziej szczegółowo

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007)

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007) Instrukcja numer D1/04_01/Z Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007) Opiekun pracowni internetowej cz. 1 (D1) Tworzenie kopii zapasowej ustawień systemowych serwera - Zadania do wykonania

Bardziej szczegółowo

Pracownia Technik Obliczeniowych

Pracownia Technik Obliczeniowych Pracownia Technik Obliczeniowych Instalowanie oprogramowania Paweł Daniluk Wydział Fizyki Wiosna 2016 P. Daniluk(Wydział Fizyki) PTO XI Wiosna 2016 1 / 16 Standardowy układ katalogów Systemy UNIXowe mają

Bardziej szczegółowo

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007)

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007) Instrukcja numer D2/08_01 Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007) Opiekun pracowni internetowej cz. 2 (D2) Określanie właściwości stron WWW (domyślne pliki startowe, katalogi wirtualne,

Bardziej szczegółowo

Współczesne systemy komputerowe

Współczesne systemy komputerowe 1. Powłoki, konfiguracja. Do komunikacji użytkownika z jądrem systemu operacyjnego służy powłoka systemu (shell), w linuksie jest dostępnych kilka powłok; o The C shell (/bin/csh, często link do /bin/tcsh);

Bardziej szczegółowo

Pracownia Komputerowa wykład III

Pracownia Komputerowa wykład III Pracownia Komputerowa wykład III dr Magdalena Posiadała-Zezula dr Jan Suffczyński 1 Powłoki - rodzaje! W Linux ie mamy kilka powłok do wyboru:! sh : Bourne Shell, oryginalna powłoka systemu unix! csh :

Bardziej szczegółowo