Francuzi nie pogodzili się z utratą części kraju. Zgodnie z powiedzeniem z tamtych czasów nigdy o tym nie rozmawiano, zawsze pamiętano.

Transkrypt

1 W 1871 koalicja państw niemieckich pod wodzą Prus pokonała Francję doprowadzając do upadku cesarza Napoleona III i powstania III Republiki. W Sali Zwierciadlanej pałacu w Wersalu proklamowano powstanie II Rzeszy Niemieckiej, na czele której stanął cesarz Wilhelm I. Pokonana Francja musiała zapłacić olbrzymią kontrybucją oraz oddać dwie prowincje Alzację i Lotaryngię. MARCIN BATORY

2 Francuzi nie pogodzili się z utratą części kraju. Zgodnie z powiedzeniem z tamtych czasów nigdy o tym nie rozmawiano, zawsze pamiętano. Dla obydwu stron przyszły konflikt w trudnej do określenia przyszłości był oczywisty. Sztaby generalne opracowywały kolejne plany strategiczne następnej wojny.

3 Rzesza Niemiecka miała zdecydowaną przewagę militarną nad osamotnioną Francją do czasu podpisania sojuszu francusko- rosyjskiego w 1892 r. (ratyfikowanego przez Rosję i Francję ) Zmieniony układ sił wymagał opracowania przez Niemcy nowego planu strategicznego przyszłego konfliktu. Oczywistym zagrożeniem było prowadzenie walki na dwóch frontach. Zachodnim przeciw Francji i wschodnim przeciw Rosji. W tych warunkach narodził się Plan Schlieffena

4 Nagrobek prezydenta Francji Felixa Faure`a na cmentarzu Pere Lachaise w Paryzu

5 Panujący od 1888 r. cesarz niemiecki Wilhelm II okazał się jednym z głównych sprawców nadchodzącego konfliktu. Głęboko przekonany o konieczności objęcia przez Niemcy prymatu w Europie, poprzez swój osobisty wpływ na politykę zagraniczną kilkakrotnie doprowadzał kontynent na skraj wojny. Z właściwą sobie otwartością potrafił pytać króla Belgów Leopolda jak zareaguje armia belgijska na wkroczenie Niemców, albo pokazywać gościom podczas balu generała von Klucka informując, że to właśnie on zajmie Paryż.

6 Wszystkie te niedyskrecje cesarza były elementami planu strategicznego, którego autorem był Alfred von Schlieffen ( ). Przyjął on założenie, że w przypadku wojny Niemiec z Rosją i Francją czas potrzebny do pełnej mobilizacji armii rosyjskiej będzie na tyle długi, że możliwe będzie wcześniejsze pokonanie Francji w trakcie krótkiej kampanii, a następnie przerzucenie wojsk na front wschodni. Co roku aktualizowany, plan Schlieffena, był jednym z najbardziej złożonych i dopracowanych w każdym szczególe planów w dziejach. Zakładał : - Uzyskanie zdecydowanej przewagi liczebnej nad armią francuską poprzez włączenie do atakujących pułków żołnierzy rezerwy - Wkroczenie wojsk niemieckich do Belgii w celu głębokiego oskrzydlenia wojsk Francji poprzez dogodne do rozwinięcia ataku niziny nadmorskie, przy jednoczesnym blokowaniu ofensywy francuskiej na południu - Dokładne rozpisanie harmonogramu zajmowania określonych rubieży w kolejnych dniach ofensywy (zwycięstwo miało być osiągnięte w 42 dniu działań) - Zaniechanie zdobywania Paryża, z jednoczesnym obejściem miasta od zachodu i uzyskanie jednostronnego okrążenia całości sił francuskich. Manewr ten nawiązywał do historycznego triumfu Hannibala pod Kannami, który cofając się w centrum otoczył z obu flank armię rzymską i ją unicestwił. Niemcy zakładali osiągnięcie tego efektu jednostronnym, prowadzonym szeroko natarciem z prawej flanki. Dlatego konieczne okazało się naruszenie neutralności Belgii by manewr był możliwy. Oznaczało to prawdopodobne włączenie się Wielkiej Brytanii do wojny, jednakże zakładano, że nie będzie mogła ona szybko przetransportować istotnych sił na kontynent przed decydującym rozstrzygnięciem.

7

8 Realizatorem planu został szef sztabu armii niemieckiej Helmuth Johannes Ludwig von Moltke ( ). Od objęcia stanowiska w 1906, co roku aktualizował go, dokonując w nim niewielkich korekt. Według legendy Schlieffen umierając szeptał jeszcze : koniecznie wzmocnijcie prawe skrzydło. Teoretyczne rozważania wszystkich możliwych scenariuszy rozwoju sytuacji zajmowało umysły niemieckich sztabowców aż do dnia wybuchy konfliktu w Sarajewie zginął następca tronu Austrii Franciszek Ferdynand. Rząd austriacki wystosował ultimatum do Serbii połączonej sojuszem z Rosją. Gdy Serbowie przyjęli je tylko częściowo Austro-Węgry wypowiedziały Serbii wojnę. Rosja ogłosiła mobilizację, co spowodowało zapowiedź wypowiedzenia wojny Rosji przez Niemcy, zrealizowaną 1 sierpnia. Francja, wypełniając postanowienia sojuszu ogłosiła także mobilizację. Dnia 3.08 Niemcy wypowiedziały wojnę Francji i rozpoczęły ofensywę, wkraczając do Belgii. Wtedy do wojny przystąpiła Wielka Brytania ( ). Plan Schlieffena wszedł w fazę realizacji..

9 Przez kilkanaście lat przygotowań wszystkie strony konfliktu poznały w generalnym zarysie plany przeciwników, co właściwie nie miało większego wpływu na planowanie strategiczne. Niemcy zakładali ofensywę na północy z jednoczesną obroną na południu. Francuzi zakładali atak na południu w celu odzyskania Alzacji i Lotaryngii, z jednoczesnym oddaniem terenów na północy. Jako jedyny, głównodowodzący armii francuskiej, Victor-Constant Michel prawidłowo ocenił skalę zagrożenia ofensywą niemiecką i planował działania defensywne. Takie podejście było całkowicie sprzeczne z nastrojami społecznymi i nową, niezwykle popularną wśród oficerów wiarą w potęgę ducha bojowego Francuzów opartą na przekonaniach gen. Ferdynanda Focha. Michel podał się do dymisji, a jego miejsce zajął generał Joffre.

10 Sierpień roku 1914 poddał bolesnej weryfikacji marzenia Francuzów o szybkim rewanżu za 1871 rok oraz niemiecki Plan Schlieffena. Francuzi, nie zdający sobie kompletnie sprawy z ilościowej przewagi Niemców, omal nie przegrali. Nie udało im się zająć na dłużej terenów Alzacji, a ponieśli w tym ataku olbrzymie straty. Lewa flanka francuska musiała cofać się, aż do rzeki Marny, wspierana w swym oporze przez Brytyjski Korpus Ekspedycyjny. Niemcy pomimo sukcesów zajęcia Belgii, dotarcia aż pod Paryż ponieśli strategiczną porażkę, odparci w bitwie nad Marną. Plan Schlieffena zawiódł. Historycy napisali wiele publikacji tłumaczących ten fenomen. Wśród przyczyn wymienia się między innymi: - niedocenienie siły oporu armii belgijskiej, która w znacznym stopniu opóźniła i częściowo osłabiła jednostki niemieckie - przeprowadzenie przez Rosję ataku na Prusy Wschodnie, słabo przygotowanego i zakończonego klęską w Bitwie w Lasach Mazurskich, ale zmuszającego von Moltkego do odesłania dwóch korpusów armii na wschód w krytycznym momencie z frontu zachodniego - nieuwzględnienie w kalkulacjach niemieckich zmęczenia własnych żołnierzy, pokonujących ogromny dystans od granicy belgijskiej do środka Francji pieszo, przy jednoczesnym obciążeniu walką. - niedocenienie przez Niemców determinacji żołnierzy francuskich, którzy po miesiącu odwrotu, stojąc w obliczu klęski, potrafili dokonać rzeczy niemożliwej, której dokonali..

11 Plan Schlieffena jest historycznym przykładem jak nawet najbardziej rozbudowane, opisane w najdrobniejszych detalach i analizowane teoretycznie po stokroć, planowanie może okazać się nieskuteczne w momencie wprowadzania go w życie przez tak nieprzewidywalny czynnik jakim jest człowiek.