17 stycznia Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach

Transkrypt

1 17 stycznia 2018 Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach W wyniku zwycięstwa koalicji antyhitlerowskiej w drugiej wojnie światowej, w szczególności zwycięstwa aliantów na Dalekim Wschodzie, doszło do niespotykanego wcześniej ożywienia ruchów niepodległościowych i narodowowyzwoleńczych, stanowiących początek rozpadu systemu kolonialnego w świecie. W chwili zakończenia wojny na Dalekim Wschodzie i upadku Japonii francuskie panowanie kolonialne w Indochinach w rzeczywistości już nie istniało. Marionetkowy rząd Cesarstwa Wietnamu, utworzony pod auspicjami Japonii w marcu 1945 roku, w najmniejszym stopniu nie kontrolował dalszego rozwoju sytuacji. W sierpniu 1945 roku obradujący w Tan Trao Kongres, wyłoniony przez Viet Minh z Komitetu Wyzwolenia Narodowego Wietnamu, przyjął program, którego zasadniczym elementem było utworzenie niepodległej i suwerennej Demokratycznej Republiki Wietnamu. Kilka dni później Tymczasowy Rząd Rewolucyjny przejął władzę w największych miastach Wietnamu, cesarz Bao Dai zmuszony został do abdykacji. 2 września 1945 roku w Hanoi, rewolucyjny przywódca Ho Chi Minh ogłosił deklarację niepodległości Wietnamu. W tym samym czasie do Sajgonu przybywały wojska brytyjskie, które miały przyjąć kapitulację w rąk japońskich. Sytuacja w tym mieście, stolicy francuskiej Kochinchiny, nie była tak klarowna, jak w miastach północnego Wietnamu. Nowy francuski komisarz Kochinchiny nie uznał powstania Demokratycznej Republiki Wietnamu i stosunkowo szybko, przy pomocy wojska, doprowadził do restytucji francuskiej władzy w Sajgonie. Na początku 1946 roku Francuzi kontrolowali wszystkie najważniejsze miasta i punkty na południu Wietnamu, natomiast na wsi zdecydowanie największą rolę odgrywała partyzantka związana z demokratyczną Republiką Wietnamu. Dla Wietnamczyków jedynie całkowite zjednoczenie kraju oznaczało definitywne odrzucenie systemu kolonialnego. W tej sytuacji konflikt wietnamsko-francuski wydawał się nieunikniony. Za początek wojny uznaje się konflikt, do jakiego doszło 23 listopada 1946 roku wokół kontroli celnej w Hajfongu, konflikt, który zakończył się ostrzelaniem tego miasta przez okręty francuskiej marynarki wojennej. Miesiąc później wybuchły walki w Hanoi, gdzie stacjonował garnizon francuski. W okresie następnych trzech miesięcy Francuzi opanowali już niemal wszystkie najważniejsze miasta i punkty północnego Wietnamu, ale nie rozbili dobrze już zorganizowanej partyzantki Demokratycznej Republiki Wietnamu. W maju 1948 roku Francuzi doprowadzili do utworzenia tzw. centralnego rządu, a w grudniu 1949 roku Strona 1

2 utworzyli Państwo Wietnamskie, stowarzyszone z Francją. Na początku 1950 roku, odbudowująca się i umacniająca swoje struktury partyzantka DRW, przystąpiła do pierwszej ofensywy, odzyskując kontrolę nad całym pograniczem wietnamsko-chińskim, zmuszając Francuzów do wycofania się w deltę Rzeki Czerwonej. Siły zbrojne DRW nadal rosły w siłę, uzyskując dużą pomoc militarną, przede wszystkim w sprzęcie i broni od Chin. Przełomowym momentem wojny wietnamsko-francuskiej była bitwa pod Dien Bien Phu, stoczona w okresie od 13 marca do 7 maja 1954 roku, w której francuskie siły ekspedycyjne poniosły klęskę. W tym momencie wiadomo już było, że karty wojny nie da się odwrócić. 4 czerwca 1954 roku Francja uznała suwerenność Państwa Wietnamskiego. Wcześniej, w październiku 1953 roku uznała suwerenność Laosu, a w czerwcu 1953 roku Kambodży. 21 lipca 1954 roku zakończyła obrady Konferencja Genewska. Jej druga faza poświęcona była uregulowaniu sytuacji w Indochinach. W tej części obrad uczestniczyli przedstawiciele ZSRR, Chińskiej Republiki Ludowej, USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Kambodży, Laosu, DRW i tzw. Państwa Wietnamskiego. Konferencja zakończyła się podpisaniem układów o zawieszeniu broni w Indochinach oraz przyjęciem Deklaracji Końcowej. Najważniejsze postanowienia układów genewskich mówiły o zaprzestaniu działań wojennych, bezwarunkowym uznaniu przez Francję niepodległości Wietnamu, Laosu i Kambodży, ustanowieniu tymczasowej wojskowej linii demarkacyjnej wzdłuż 17 równoleżnika, oddzielającej DRW od Państwa Wietnamskiego, ustalały terminy wycofania oddziałów francuskich na południe i oddziałów Wietnamskiej Armii Ludowej na północ od 17 równoleżnika. Zgodnie z decyzjami podjętymi w Genewie obowiązywać miał zakaz wprowadzania do Wietnamu obcych wojsk i obcego personelu wojskowego, jak również wszelkiego rodzaju broni i amunicji. Na mocy klauzul przyjętych w Genewie w strefach przegrupowań stron konfliktu nie mogły być zakładane bazy wojskowe obcego państwa. Strona 2

3 Mapa Wietnamu (z zaznaczonymi granicami Kambodży i Laosu) W dalszej części Deklaracji Końcowej stwierdzono, iż jeśli chodzi o Wietnam, uregulowanie problemów politycznych, realizowane na podstawie poszanowania zasad niezawisłości, jedności i integralności terytorialnej, powinno umożliwić narodowi wietnamskiemu korzystanie z podstawowych swobód zagwarantowanych przez Strona 3

4 instytucje demokratyczne, które wyłonią się w wyniku powszechnych, wolnych i tajnych wyborów. Zgodnie z decyzją uczestników konferencji wybory te miały się odbyć pod kontrolą komisji międzynarodowej w lipcu 1956 roku. Postanowienia porozumień o przerwaniu działań wojennych, dotyczące zapewnienia ochrony osobistej i mienia, powinny być stosowane jak najściślej, umożliwiając każdemu mieszkańcowi Wietnamu swobodny wybór strefy, w której pragnie zamieszkać. Uczestnicy konferencji zgadzali się również konsultować wzajemnie we wszystkich kwestiach, które będą im przedstawione przez Międzynarodowe Komisje Nadzoru i Kontroli w celu zbadania kroków, jakie mogłyby okazać się konieczne dla zapewnienia poszanowania przyjętych porozumień. W celu ustanowienia rozejmu, likwidacji skutków wojny oraz dla kontroli wykonania przyjętych postanowień uczestnicy konferencji genewskiej powołali do życia stałe organy: Mieszane Komisje Wojskowe, składające się z przedstawicieli stron konfliktu, oraz Międzynarodowe Komisje Nadzoru i Kontroli (MKNiK). Dla każdego z trzech krajów indochińskich, tj. Wietnamu, Laosu i Kambodży, powołana została odrębna Komisja Mieszana i odrębne MKNiK, przy czym w każdym z tych państw Komisje te miały ze sobą ściśle współdziałać. Przy podejmowaniu takiej właśnie decyzji kierowano się doświadczeniami pracującej już od kilku miesięcy Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei. Strona 4

5 Wylot pierwszej grupy poslkich oficerów udających się do Laosu Jednym z oficjalnych dokumentów konferencji genewskiej jest również depesza, podpisana przez jej współprzewodniczących, ministrów spraw zagranicznych ZSRR i Wielkiej Brytanii, skierowana do rządów Indii, Strona 5

6 Kanady i Polski z propozycją wyznaczenia swych przedstawicieli do powoływanych komisji. Mimo wielu wspólnych cech, jakie występowały w działalności powołanych komisji w trzech państwach indochińskich, każda z nich pracowała w odmiennych warunkach, w odmiennej sytuacji militarnej i politycznej, wreszcie różne też były rezultaty ich prac. Strona 6