Spektrum py³kowe miodów gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie) ERNEST STAWIARZ

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Spektrum py³kowe miodów gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie) ERNEST STAWIARZ"

Barbara Kozak
7 lat temu
Przeglądów:

1 ACTA AGROBOTANICA Vol. 59, z s Spektrum py³kowe miodów gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie) ERNEST STAWIARZ Akademia Rolnicza w Lublinie, Katedra Botaniki, ul. Akademicka 15, Lublin e mail: erneststawiarz@o2.pl Department of Botany, Agricultural University in Lublin The pollen spectrum of honeys of Lipnik Gmina (Œwiêtokrzyskie Province) (Otrzymano: ) Summary During 2003 and 2004 apicultural seasons, 25 samples of honeys were collected in 10 localities of Lipnik (Œwiêtokrzyskie Province) countryside. Pollen analysis was made according to the requirements of the International Commission for Bee Botany IUSB (Louveaux et al., 1978). There were identified pollen of 85 taxa in the examined samples of honeys: pollen of 62 nectariferous and 23 non-nectariferous plants. Participation of non-nectariferous plant pollen in particular samples ranged between 0.3 and 28.4%. Among the nectariferous plant pollen, the highest pollen frequency (above 50%) have been stated for Brassicaceae (with Brassica napus), Prunus type, Trifolium repens, Anthriscus type, Salix, Aesculus, Rubus type, Tilia, Taraxacum type, Galeopsis and Heracleum type, among non-nectariferous plans: Poaceae, Papaver and Fragaria. On average, a particular honey contained 16 pollen types of nectariferous plants (range 7-26) and 7 of non-nectariferous (range 1-13). Among the examined samples, there were 11 specific honeys: 7 compatible with the Polish Standard 4 samples of Brassica napus honeys, 2 Robinia pseudacacia, 1 Tilia, and 4 samples of honeys out of his this standard. There were 3 Galeopsis honeys and 1 honey from Phacelia. The remaining 14 samples were classified as multifloral honeys compatible with the Polish Standard. The woods and scrubs as well as meadows and pastures supplied main sources of honeybee flow in the examined area. Keywords: honeys, pollen analysis, Lipnik, Poland

2 252 Ernest Stawiarz WSTÊP Rozwój rodziny pszczelej, zw³aszcza produkcjê towarow¹ miodu, œciœle warunkuj¹ zasoby pokarmowe nektar i py³ek kwiatowy. Zasobów tych dostarcza szata roœlinna wystêpuj¹ca w okolicy pasieki. Znajomoœæ flory miododajnej ma du e znaczenie praktyczne (Demianowicz, 1953; Lipiñski, 1976). Metod¹ pozwalaj¹c¹ na rozpoznanie ziaren py³ku w produktach pszczelich jak równie ustalenie geograficznego i botanicznego ich pochodzenia jest analiza py³kowa (Maurizio, 1951, 1975). Badania przeprowadzono na terenie gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie) po³o- onej na Wy ynie Sandomierskiej, która jest jednym z szeœciu mezoregionów Wy yny Kieleckiej (Kondracki, 1994, 2002; Czarnecki, 1996; Myjak, 2000). Na terenie ca³ej gminy wystêpuj¹ gleby lessowe. Urozmaicona rzeÿba terenu i spore deniwelacje powoduj¹ powstawanie inwersji termicznych dochodz¹cych nawet do 3-5 C. Liczne w¹wozy i wzgórza s¹ stanowiskiem reliktowej roœlinnoœci stepowej. Niedostêpne i trudne do uprawy sta³y siê równie ostoj¹ i miejscem tworzenia siê naturalnych zbiorowisk roœlinnych, gdzie mo na obserwowaæ wtórne powstawanie zespo³ów, czêsto z udzia³em roœlin uprawianych przez cz³owieka (Szafer i in., 1967; Szafer i Zarzycki, 1977; Czarnecki, 1996; Myjak, 2000). Celem niniejszej pracy by³o poznanie roœlin po ytkowych na podstawie obrazu py³kowego zebranych próbek miodów oraz wyró nienie miodów odmianowych i wielokwiatowych zgodnie z Polsk¹ Norm¹ PN-88/A Miód pszczeli (1988). MATERIA I METODY Obiektem badañ by³y próbki miodów uzyskane w sezonach po ytkowych 2003 i 2004 z kilkunastu pasiek rozmieszczonych na terenie gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie). Próbki uzyskano z nastêpuj¹cych miejscowoœci: Go³êbiów 6 próbek, Kaczyce 3, Kurów 2, Leszczków 3, Mal yn 2, Mêczennice 2, Miêdzygórz 1, S³abuszewice 2, W³ostów 1 i urawniki 3 próbki. Ogó³em zebrano 25 próbek w tym 12 w 2003 roku i 13 w Dla wiêkszoœci zebranego materia³u pszczelarze okreœlili termin odbioru miodu z ula i wskazali na ewentualne roœliny po ytkowe kwitn¹ce wówczas na danym terenie. Barwy miodów oznaczono na podstawie klucza do barw Maerza i Paul (1950). Analizê py³kow¹ miodów wykonano wed³ug wskazañ Miêdzynarodowej Komisji Botaniki Pszczelarskiej (Louveaux i in., 1978) oraz Polskiej Normy PN-88/A Miód pszczeli (1988). Preparaty glicero elatynowe z osadów miodów wykonano w dwóch powtórzeniach dla ka dej próbki. W ka dej próbce miodu liczono w kolejnych pasach pola widzenia ponad 300 ziaren py³ku (Moar, 1985). Zwracano równie uwagê na wskaÿniki spadzi, jakimi s¹ glony, strzêpki grzybni i zarodniki grzybów. W celu dok³adnego okreœlenia taksonów ziaren py³ku pos³ugiwano siê dodatkowo preparatami porów-

3 Spektrum py³kowe miodów gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie) 253 nawczymi i dostêpnymi kluczami (Zander, 1935, 1937; Hodges, 1952; Sawye r, 1981, 1988; Ricciardelli d Albore i Campagnucci, 1991). W ka dej próbce miodu okreœlono udzia³ py³ku roœlin nektarodajnych oraz nienektarodajnych wiatropylnych i owadopylnych. WYNIKI Badane miody charakteryzowa³y siê barw¹ od jasnokremowej do ró nych odcieni barwy bursztynowej. W analizowanym materiale wyró niono ziarna py³ku 85 taksonów, w tym 62 taksony stanowi³y roœliny nektarodajne i 23 nienektarodajne. Spoœród roœlin nektarodajnych najwy sz¹ ponad 50% frekwencjê py³ku w miodach wykaza³y: Brassicaceae (w tym Brassica napus), Prunus typ, Trifolium repens, Anthriscus typ, Salix, Aesculus, Rubus typ, Tilia, Taraxacum typ, Galeopsis i Heracleum typ (ryc. 1). Najwy szym udzia³em charakteryzowa³ siê py³ek Brassica napus i Galeopsis. W grupie taksonów o frekwencji 8% znalaz³y siê Campanulaceae, Cucumis, Epilobium, Geranium, Polygonum persicaria typ, Ribes i Sedum. Ponadto stwierdzono obecnoœæ ziaren py³ku 17 innych taksonów, których frekwencja wynosi³a 4%. W jednej próbce stwierdzano wystêpowanie ziaren py³ku od 11 do 34 taksonów roœlin, wœród których liczba taksonów roœlin nektarodajnych wynosi³a od 7 do 26, a nienektarodajnych od 1 do 13. Udzia³ py³ku roœlin nienektarodajnych w poszczególnych próbkach waha³ siê w granicach od 0,3 do 28,4%. Najwy sz¹ frekwencjê osi¹gnê³y Poaceae (88%). Ni sz¹, w granicach od 56 do 36% wykaza³y: Papaver, Fragaria, Quercus, Plantago, Anemone, Rumex i Filipendula. Dodatkowo stwierdzono obecnoœæ py³ku 8 taksonów o frekwencji od 12 do 28%. By³y to: Artemisia, Betula, Chenopodiaceae, Ranunculus, Zea mays, Pinus, Carex i Hypericum. Notowano jeszcze obecnoœæ 7 innych taksonów, których ziarna py³ku wyst¹pi³y jako pojedyncze, a frekwencja wynios³a poni ej 10%. W 10 próbkach stwierdzano równie obecnoœæ nielicznych wskaÿników spadzi. Wœród badanych próbek wyró niono 11 miodów odmianowych: w tym 7 zgodnych z Polsk¹ Norm¹ PN-88/A Miód pszczeli: 4 miody rzepakowe, 2 akacjowe i 1 lipowy. Miody rzepakowe pochodzi³y z miejscowoœci Go³êbiów, Kaczyce, Kurów i W³ostów, a udzia³ py³ku Brassica napus w ich osadzie waha³ siê w granicach od 47,6% do 87,8%. Z miejscowoœci Go³êbiów i Kurów pochodzi³y miody akacjowe charakteryzuj¹ce siê udzia³em py³ku Robinia pseudacacia od 55,2% do 88,7%. Miód lipowy o udziale py³ku Tilia 20,4% pochodzi³ z Go³êbiowa. Ponadto wyró niono 4 miody odmianowe poza Polsk¹ Norm¹: 3 miody z poziewnika z udzia³em py³ku Galeopsis od 58,2% do 76,7% z miejscowoœci Go³êbiów i Mêczennice oraz 1 z facelii o udziale py³ku Phacelia 52,9% z Leszczkowa. Pozosta³ych 14 próbek to miody wielokwiatowe. G³ównym Ÿród³em po ytku w tym regionie s¹ roœliny lasów i zaroœli (30,3% wszystkich wystêpuj¹cych taksonów), wœród których wysok¹ frekwencjê osi¹gnê³y Anthriscus typ, Salix, Tilia i Rubus typ (ryc. 2). Wœród roœlin ³¹k i pastwisk (27,2%

6 256 Ernest Stawiarz Ricciardelli d Albore G., Compagnucci R., Apicolture e spettro di alcuni mieli del Senegal. Apicoltura, 7: Szafer W., Kulczyñski S., Paw³owski B., 1967, Roœliny Polskie. PWN, Warszawa, pp Szafer W., Zarzycki K., Szata roœlinna Polski, t. I, II, PWN, Warszawa, pp Sawyer R., Pollen identification for beekeepers. Ed. R.S. Pickard, Univ. College Cardiff Press, pp Sawyer R., Honey identification. Cardiff Acad. Press, Wales, UK, pp Zander E., 1935, Beiträge zur Herkunftsbestimmung bei Honig. I Reichsfachgruppe Imker, Berlin; II Liedloff, Loth & Michaelis, Leipzig: pp Streszczenie W sezonach po ytkowych 2003 i 2004 zebrano 25 próbek miodów z 10 miejscowoœci zlokalizowanych na terenie gminy Lipnik (woj. œwiêtokrzyskie). Analizê py³kow¹ miodów wykonano wed³ug wskazañ Miêdzynarodowej Komisji Botaniki Pszczelarskiej (Louveaux i in., 1978) oraz Polskiej Normy PN-88/A Miód pszczeli (1988). W analizowanym materiale wyró niono ziarna py³ku 85 taksonów, w tym 62 taksony stanowi³y roœliny nektarodajne i 23 nienektarodajne. Spoœród roœlin nektarodajnych najwy sz¹, ponad 50% frekwencjê py³ku w miodach wykaza³y: Brassicaceae (w tym Brassica napus), Prunus typ, Trifolium repens, Anthriscus typ, Salix, Aesculus i Rubus typ, Tilia, Taraxacum typ, Galeopsis i Heracleum typ (rys. 1). W jednej próbce stwierdzano wystêpowanie ziaren py³ku od 11 do 34 taksonów roœlin, wœród których liczba taksonów roœlin nektarodajnych wynosi³a od 7 do 26, a nienektarodajnych od 1 do 13. Udzia³ py³ku roœlin nienektarodajnych w poszczególnych próbkach waha³ siê w granicach od 0,3 do 28,4%. Najwy sz¹ frekwencjê osi¹gn¹³ py³ek Poaceae (88%). W 10 próbkach stwierdzano równie obecnoœæ nielicznych wskaÿników spadzi. W badanym materiale wyró niono 11 próbek miodów odmianowych; w tym 7 zgodnych z Polsk¹ Norm¹ PN-88/A Miód pszczeli: 4 próbki rzepakowe, 2 akacjowe i 1 lipowy. Ponadto wyró niono 4 miody odmianowe poza Polsk¹ Norm¹: 3 próbki z poziewnika i 1 z facelii. Pozosta³ych 14 próbek to miody wielokwiatowe. G³ównym Ÿród³em po ytku w tym regionie s¹ roœliny lasów i zaroœli jak równie ³¹k i pastwisk. W mniejszym stopniu po ytku dostarcza³y chwasty. Dodatkowo bazê pokarmow¹ wzbogaca³y sady i ogrody oraz uprawy rolne (rys. 2).

Podobne dokumenty

Vol. 52 No Journal of Apicultural Science 83 POLLEN SPECTRUM OF RAPESEED HONEY FROM THE SANDOMIERSKA UPLAND AREA

Vol. 52 No Journal of Apicultural Science 83 POLLEN SPECTRUM OF RAPESEED HONEY FROM THE SANDOMIERSKA UPLAND AREA Vol. 52 No. 1 2008 Journal of Apicultural Science 8 POLLEN SPECTRUM OF RAPESEED HONEY FROM THE SANDOMIERSKA UPLAND AREA Ernest Stawiarz University of Life Sciences in Lublin, Department of Botany, Akademicka