WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY 4

Transkrypt

1 WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY 4 Uczeń otrzymuje: OCENĘ CELUJĄCĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ BARDZO DOBRĄ, A PONADTO: - twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne; nie powiela cudzych słów i poglądów; - osiąga sukcesy w konkursach literackich, ortograficznych i teatralnych w szkole i poza szkołą; - podejmuje działalność literacką lub kulturalną i prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny ( udział w akademiach, współpraca z gazetką szkolną, udział w imprezach artystycznych); OCENĘ BARDZO DOBRĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ DOBRĄ, A PONADTO OPANOWAŁ MINIMUM 75 % PONIŻSZYCH UMIEJĘTNOŚCI: - formułuje i zapisuje wypowiedź skierowaną do konkretnego odbiorcy w imieniu różnych nadawców; - dokonuje przedstawienia innych osób; - planuje własną wypowiedź; - czyta nowy tekst płynnie, wyraźnie, biegle z uwzględnieniem intencji nadawcy; - buduje przewidziane programem nauczania poprawne pod względem merytorycznym, logicznym, ortograficznym oraz stylistyczno-językowym formy wypowiedzi, uwzględniając właściwe dla tych form środki językowe (np. dialog, życzenia, zaproszenie, przepis, instrukcja, rozmowa telefoniczna., opis przedmiotu, opis miejsca, opis osoby, list prywatny, elementy dziennika i pamiętnika,opowiadanie ustne); - rozróżnia rodzaje wypowiedzeń; - formułuje różne rodzaje wypowiedzeń, biorąc pod uwagę ich funkcję; - przekształca zdania ze względu na zmianę nadawcy lub odbiorcy; - rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań); - rozróżnia i nazywa części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek w zdaniu pojedynczym oraz kategorie fleksyjne części mowy odmiennych zgodnie z przyjętym programem nauczania); - wskazuje różnicę między osobową, a nieosobową formą czasownika; - wyróżnia wyrazy bliskoznaczne; -rozpoznaje i tworzy rodzinę wyrazów; - rozróżnia głoskę od litery; - poprawnie artykułuje głoski w wypowiedzi ustnej w czasie czytania i recytacji;

2 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, porównanie, epitet, uosobienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, rym, rytm); -wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu; - na podstawie lektury ustnie opisuje postać literacką, ocenia postępowanie bohatera, stosuje słownictwo związane z określoną tematyką, np. baśnią- formułuje prawdy baśniowe jako pouczenia wypływające z treści, odróżnia bajkę od baśni i legendy, lirykę od prozy na podstawie wyróżników gatunkowych; - odróżnia fikcję od rzeczywistości; - wskazuje elementy świata przedstawionego utworu literackiego (bohaterowie, czas, miejsce, narrator, wydarzenia); - wskazuje rymy w wierszu, epitety, porównania; - dobiera epitety do wskazanych rzeczowników; - dostrzega funkcję poetycką środków artystycznych; - dostrzega i rozpoznaje charakterystyczne elementy języka potocznego i literackiego; - dostrzega różnice w sposobie przekazu między radiem, teatrem, literaturą; - odróżnia reklamę od innych informacji, pisze tekst reklamowy. OCENĘ DOBRĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚĆI NA OCENĘ DOSTATECZNĄ, A PONADTO OPANOWAŁ MINIMUM 50 % PONIŻSZYCH UMIEJĘTNOŚCI: - recytuje wiersz lub fragment prozy, wskazując przy tym dobre opanowanie pamięciowe tekstu, z właściwą ekspresją, tempem i artykulacją; - podejmuje rozmowę w określonym celu, używa zwrotów grzecznościowych; - czyta głośno i płynnie, wyraźnie wcześniej poznany tekst literacki, stosując znaki przestankowe; - czyta cicho w celu wyszukania najważniejszych informacji; - buduje poprawnie pod względem logicznym, treściowym, ortograficznym, stylistycznojęzykowym formy wypowiedzi ustnych i pisemnych przewidziane programem nauczania; - stosuje akapit w wypowiedzi pisemnej; - zapisuje prosty dialog na podstawie tekstu; - ustnie opowiada o zdarzeniach z lektury; - rozumie relację autor czytelnik na podstawie baśni, legendy, opowiadania; - dostrzega w tekście osobę opowiadającą; - wskazuje realistyczne i fantastyczne elementy świata przedstawionego; - porządkuje wydarzenia zgodnie z chronologią; - wyodrębnia cechy gatunkowe baśni i legendy; - zapisuje poprawnie formy grzecznościowe w liście, prawidłowo pisze datę i miejscowość; - rozróżnia rodzaje wypowiedzeń; - formułuje różne rodzaje wypowiedzeń, biorąc pod uwagę ich funkcję; - przekształca zdania ze względu.na zmianę nadawcy lub odbiorcy; - rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań); - określa formy czasu, liczby, osoby czasownika; przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika; 2

3 - tworzy wyrazy bliskoznaczne; - rozpoznaje w tekście wyrazy pokrewne; - rozróżnia samogłoski i spółgłoski; - poprawnie artykułuje głoski; 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, porównanie, epitet, uosobienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, rym, rytm); - wykazuje się dobrą znajomością przeczytanego tekstu; - wskazuje zdarzenia tworzące akcję; - na podstawie lektury ustnie opisuje postać literacką, omawia postępowanie bohatera, stosuje słownictwo związane z określoną tematyką, np. baśnią, formułuje prawdy baśniowe jako pouczenie wypływające z treści, odróżnia baśń od legendy, lirykę od prozy na podstawie wyróżników gatunkowych; - odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości; - wskazuje elementy świata przedstawionego utworu literackiego; - rozpoznaje linijkę wiersza jako wers; posługuje się terminami: zwrotka, refren, rym; - rozumie refren jako powtarzającą się część piosenki, wiersza; - potrafi wskazać w wierszu epitet, postrzega go jako środek poetyckiego wyrazu; - dostrzega różnice między językiem literackim a potocznym; - zauważa różnice w sposobie przekazu między radiem, filmem, teatrem, literaturą; - korzysta z pism dziecięcych; odczytuje ilustracje w piśmie; - tworzy komiks; - ocenia krytycznie reklamę; OCENĘ DOSTATECZNĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ, A PONADTO: - recytuje wiersz lub fragment prozy ze zrozumieniem; - w wypowiedziach ustnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań; - uczestniczy w rozmowach, w których raz jest nadawcą, raz odbiorcą; - czyta głośno poprawnie poznany wcześniej tekst; - czyta cicho w celu wyszukania najistotniejszych informacji; - własnymi słowami przekazuje przebieg wydarzeń w utworze; - w opowiadaniu ustnym wykorzystuje środki językowe właściwe tej formie (czasowniki wyrażające dzianie się, określenia nazywające okoliczności, wyrazy sygnalizujące relacje czasowe); - ustnie formułuje proste formy użytkowe: podziękowanie, życzenia, zapytania, zaproszenie, przeprosiny; - wykonuje projekt graficzny, np. życzeń lub instrukcji; - rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone po ilości orzeczeń; 3

4 - rozpoznaje czasownik w funkcji orzeczeń; - rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu; - rozpoznaje formy czasu, osoby, liczby; - odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki, liczby, wskazuje rodzaj; - rozpoznaje przysłówek jako nieodmienną część mowy; -- tworzy wyrazy bliskoznaczne; - rozpoznaje w tekście wyrazy pokrewne; - rozumie różnice między głoską a literą; - rozpoznaje intonację, barwę, siłę głosu (bez operowania terminami); 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, porównanie, epitet, uosobienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, rym, rytm); - rozpoznaje porównania na podstawie połączenia jak ; - na podstawie baśni rozpoznaje uosobienie i ożywienie; - rozpoznaje cechy gatunkowe baśni: fantastyka, motywy wędrowne, ludzkie, cechy przyrody; -rozumie sytuacje, w których można się posłużyć językiem gwarowym, środowiskowym; - zauważa różnice między baśnią literacką a jej teatralną adaptacja (teatr: słowo, autor, scenografia, rekwizyt, efekty muzyczno świetlne); OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ: - UCZEŃ SAMODZIELNIE LUB Z POMOCĄ NAUCZYCIELA WYKONUJE ZADANIA O NIEWIELKIM STOPNIU TRUDNOŚCI ORAZ OPANOWAŁ NASTEPUJĄCE UMIEJĘTNOŚCI: - ustnie formułuje prośbę, zapytanie, przeprosiny; - ustnie opowiada o zdarzeniach, których sam był uczestnikiem; - rozróżnia funkcje zdań wyrażających prośbę i rozkaz; - poprawnie przedstawia się; - przeprowadza rozmowę telefoniczną; - czyta głośno poznany wcześniej tekst, nie zachowuje właściwego tempa, logicznego przestankowania, technika czytania pozwala mu jednak na rozumienie tekstu; - w wypowiedziach pisemnych popełnia błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne, które jednak nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie; - ustnie formułuje niektóre formy wypowiedzi przewidziane programem, z pomocą nauczyciela potrafi je zapisać; - redaguje list prywatny do rzeczywistego odbiorcy; - stosuje różne typy zdań, uwzględnia nagłówek i podpis; - stosuje różne rodzaje zdań ze względu na cel wypowiedzi; - zna i stosuje kropkę, znak zapytania, wykrzyknik na końcu zdania; - rozpoznaje zdanie pojedyncze; - rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte; 4

5 - wyróżnia przymiotnik jako określenie rzeczownika; - wskazuje, kto jest wykonawcą czynności, kto lub co jej podlega; - odróżnia czasownik i rzeczownik od innych części mowy; - stosuje w zdaniu wskazaną formę rzeczownika i przymiotnika; - wyszukuje w tekście przysłówek; - zna wyrazy związane z tematyką tekstów, rozumie ich znaczenie (np. używa w zdaniu); - dzieli wyraz na sylaby, określa ilość sylab w wyrazie; - prawidłowo dzieli wyraz na sylaby przy przenoszeniu; - porządkuje wyrazy według kolejności alfabetycznej; - odszukuje w słowniku ortograficznym potrzebne wyrazy; - mówi z właściwą intonacją; 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, porównanie, epitet, uosobienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, rym, rytm); - wypowiada się na temat lektury; - rozumie pojęcie autora jako twórcy dzieła; - rozpoznaje utwór prozatorski na podstawie znanych elementów, np. narrator, bohater, zdarzenia; - rozumie pojęcia: wydarzenia, postać zmyślona; - wskazuje bohaterów literackich baśni, wyodrębnia z tekstu główne wydarzenia; - postrzega zwrotkę jako graficznie wydzieloną część wiersza; - dostrzega niektóre wyróżniki wiersza, np. zwrotka, wers; - posługuje się językiem ogólnym w wypowiedziach na lekcji; -- zauważa różnice między baśnią literacką a jej teatralną adaptacja (teatr: słowo, autor, scenografia, rekwizyt, efekty muzyczno świetlne). 5

6 WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY 5 Uczeń otrzymuje: OCENĘ CELUJĄCĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ BARDZO DOBRĄ, A PONADTO: - twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; - proponuje oryginalne rozwiązania; - jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne i dojrzałe; - nie powiela poglądów innych, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości; - bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i międzyszkolnych; - podejmuje działalność literacką, kulturową np. twórczość własna, współpraca z gazetką szkolną, udział w inscenizacjach teatralnych. OCENĘ BARDZO DOBRĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ DOBRĄ, A PONADTO OPANOWAŁ MINIMUM 75 % PONIŻSZYCH UMIEJĘTNOŚCI: - odczytuje relacje nadawczo odbiorcze w związku z poznawaniem różnych tekstów kultury; - określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu; - rozumie pojęcia: nadawca, odbiorca; - interpretuje wiersz barwa i siła głosu, intonacja; - formułuje wypowiedzi za świadomością celu: pyta i odpowiada, potwierdza i zaprzecza, poleca i prosi, przyrzeka i obiecuje, zachęca i zniechęca, zaprasza, przeprasza, żartuje, wątpi, odmawia; - czyta płynnie z uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych, intonacji zdaniowej; -odczytuje różne teksty kultury; - buduje przewidziane programem formy wypowiedzi, uwzględniając właściwe dla nich środki wypowiedzi (plan, tytuł, opis postaci rzeczywistej i literackiej, opowiadanie, relacja z wycieczki, zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie, dialog jako zapis rozmowy, życzenia, instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, opis miejsca i opis postaci, list prywatny i oficjalny, dziennik, pamiętnik); - odczytuje teksty użytkowe w tym zaproszenie, zawiadomienie, instrukcję przepis, ogłoszenie, kartkę pocztową, list prywatny i oficjalny, tabelę, notatkę; - wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistycznojęzykowym, ortograficznym, treściowym i logicznym; - wyszukuje potrzebne informacje z kilku tekstów o charakterze informacyjnym; - zmienia dialog na opowiadanie i odwrotnie; - dokonuje oceny postaci; - uzasadnia własne sądy; - ustala zakres treści, wybiera formę i styl wypowiedzi, np. opowiadanie wesołe, smutne; - redaguje notatkę jako wniosek wypływający z przebiegu lekcji; - dostrzega symboliczne sensy w micie i opowieści biblijnej; -rozpoznaje i tworzy różne rodzaje zdań pojedynczych i złożonych; - rozumie funkcje równoważników w różnych formach użytkowych; - rozróżnia zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; 6

7 - wskazuje i tworzy zdania, uwzględniając stosunki między wyrazami ( związek główny i nadrzędno podrzędny); - wyróżnia antonimy; - rozpoznaje tematy oboczne rzeczownika; - poprawnie pisze często używane wyrażenia przyimkowe; - rozróżnia liczebniki główne i porządkowe, zbiorowe; - poprawnie stosuje związki frazeologiczne; - posługuje się frazeologizmami odnoszącymi się do wybranych opowieści biblijnych i mitologicznych; - stosuje zaimki w tekście czytanym i w wypowiedzi; - wskazuje i tworzy wyraz podstawowy i pochodny, wyróżnia ich część wspólną i różniącą się; - rozumie funkcje głoski i ; -poprawnie akcentuje formy trybu; - poprawnie akcentuje formy liczebników; 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, epitet, porównanie, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze); - rozumie pojęcie akcji; - rozumie rytm jako powtarzalność elementów, podejmuje próby tworzenia własnych wierszy rytmicznych; - rozumie przenośny sens opowieści biblijnej; - omawia funkcje uosobienia w tekście, dostrzega funkcję wyrazów dźwiękonaśladowczych w tekście; - odszukuje w tekstach cechy charakterystyczne dla języka potocznego, literackiego i gwarowego; - wskazuje różnice między utworem literackim a jego wersją filmową; - zna słownictwo związane z filmem; - rozróżnia film animowany, aktorski, dokumentalny; - opisuje dzieło filmowe ze względu na środki wyrazu i elementy świata przedstawionego; - opisuje tekst prasowy ze względu na jego funkcję ( notatka, artykuł). OCENĘ DOBRĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚĆI NA OCENĘ DOSTATECZNĄ, A PONADTO OPANOWAŁ MINIMUM 50 % PONIŻSZYCH UMIEJĘTNOŚCI: - ustala o kim lub o czym mówi nadawca; - formułuje pytania ogólne i szczegółowe dotyczące tekstu; - czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, czyta teksty prasowe ze zrozumieniem ich treści i funkcji; - buduje przewidziane programem wypowiedzi (ustne i pisemne), uwzględniając właściwe dla tych form środki językowe (plan, tytuł, opis postaci, opowiadanie, relacja z wycieczki, 7

8 zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie) oraz te, które poznał w kl.iv (dialog jako zapis rozmowy, życzenia, przepis, instrukcja, rozmowa tel., opis przedmiotu, list prywatny, opowiadanie ustne); - wykonuje projekty graficzne zaproszenia, zawiadomienia, ogłoszenia; - zapisuje dialog, stosując właściwą interpunkcję; - zestawia cechy przeciwstawne, tworząc opisy kontrastowe; - w określeniu cech przeciwstawnych wykorzystuje przymiotniki i przysłówki, zaprzeczenia; - redaguje odtwórczy plan wydarzeń (ramowy); - planuje własną wypowiedź ustną i pisemną; - dzieli tekst na części w porządku logicznym (akapity), nadaje tytuły akapitom; - rozróżnia formy wypowiedzi w tekście: dialog, opis, opowiadanie; - ocenia zachowanie bohaterów; - tworzy proste teksty informacyjne (np. do gazetki szkolnej); - przekształca zdanie na równoważniki i odwrotnie; - oddziela przecinkiem jednorodne człony zdania; - wskazuje w zdaniu grupę podmiotu i orzeczenia; - odmienia poprawnie czasowniki o nieregularnej odmianie tematu (np. być jest); - rozumie różnice między bezokolicznikiem a osobową formą czasownika; - wyróżnia przysłówek, liczebnik główny i porządkowej, wykrzykniki, spójnik, przyimek, zaimek wskazujący; - tworzy czasowniki dokonane i niedokonane; - poprawnie pisze cząstki: -bym, -byś, - by, - w czasownikach; - stopniuje przymiotniki, poprawnie pisze nie z przymiotnikami w stopniu równym; - poprawnie pisze zmiękczenia w liczebnikach; - wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne w tworzonych tekstach; - rozumie budowę słowotwórczą wyrazów; - poprawnie zapisuje spółgłoski dźwięczne w wyrazach, poprawnie oznacza miękkość spółgłosek; - rozumie pojęcia akcentu wyrazowego i zdaniowego; - wskazuje głoski ustne i nosowe, spółgłoski twarde i miękkie; 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, epitet, porównanie, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze); - rozróżnia pojęcia pisarz poeta; - łączy poznanych autorów z utworami; - odróżnia autora od narratora; - określa czas, przestrzeń i sytuację mówienia w tekście, dostrzega związki przyczynowoskutkowe w utworze; - wskazuje w legendzie elementy prawdziwe i fantastyczne; - rozpoznaje cechy opowiadania; - rozpoznaje powieść na podstawie elementów świata przedstawionego: narrator, bohater, akcja, czas i przestrzeń; - wskazuje cechy utworu poetyckiego (budowa, podmiot mówiący, środki artystyczne); 8

9 - rozpoznaje środki poetyckie w wierszu; - zmienia język potoczny na język literacki; - odróżnia film dokumentalny od filmu fabularnego; - zna podstawowe środki wyrazu dzieła filmowego, teatralnego, audycji radiowej. OCENĘ DOSTATECZNĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ, A PONADTO: - formułuje pytania i odpowiedzi, przeprasza, prosi, rozkazuje, odmawia; - wskazuje kto do kogo mówi; - czyta głośno poznany wcześniej tekst, błędnie odczytuje niektóre wyrazy, nie zachowuje odpowiedniego tempa i intonacji, technika czytania pozwala mu jednak na rozumienie tekstu; - redaguje zaproszenie, ogłoszenie i zawiadomienie, przepis, instrukcję uwzględniając charakterystyczne dla tych form środki językowe; - opisuje postać literacką, opisuje elementy świata przedstawionego; - tworzy lub odtwarza dialogi rzeczywiste i wyobrażone, przekształca dialog w wypowiedź ciągłą; - tworzy opowiadanie (ustne i pisemne) uwzględniając: chronologię wydarzeń, związki przyczynowo- skutkowe między elementami wypowiedzi, wyrazy i wyrażenia sygnalizujące następstwo w czasie; - ustnie i pisemnie opisuje wygląd zewnętrzny postaci rzeczywistej i literackiej; - redaguje list oficjalny; - redaguje sprawozdanie; - redaguje list do wybranego fikcyjnego bohatera literackiego; - dba o estetykę i układ graficzny; - redaguje notatkę z obserwacji, sporządza notatkę z lektury (wspólnie z nauczycielem lub w zespole), samodzielnie redaguje zdania do wspólnego zapisu notatki; - odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji; - dzieli się z innymi opiniami na temat przeczytanego fragmentu; - tworzy zdania złożone ukazujące różne zależności między faktami; - dostrzega potrzebę używania znaków interpunkcyjnych w zdaniu złożonym; - tworzy szeregi wyrazowe; - rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wskazuje wyrazy określane i określające; - odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych; - rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego; - posługuje się kategoriami rzeczowników; własne i pospolite, osobowe i nieosobowe, żywotne i nieżywotne; - określa przypadek, rodzaje i liczbę przymiotników; - poprawnie stosuje spójniki w zdaniu pojedynczym; - poprawnie pisze podstawowe wyrażenia przyimkowe; - rozumie znaczenie zaimków i ich funkcje; - dostrzega rolę wyrazów określających wzbogacających opis; 9

10 - dzieli wyraz na sylaby; - określa liczbę sylab; - wskazuje wyraz podstawowy i pochodny na prostych przykładach; - rozróżnia spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, głoski ustne i nosowe; - poprawnie artykułuje głoski i akcentuje wyrazy; 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, epitet, porównanie, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze); - określa układ rymów w zwrotkach, wystukuje rytm; - dostrzega powtarzalność: układ zwrotek, liczby wersów w zwrotkach sylab w wersie; -wygłasza tekst ze świadomością budowy wiersza (rytm, rym); - rozpoznaje legendę jako utwór łączący treści historyczne lub religijne z fantastycznymi; - zna wybrane opowieści biblijne; - odróżnia język literacki od języka potocznego; - dostrzega podstawowe środki wyrazu sztuki filmowej; - dostrzega swoistość przekazu ikonicznego i utworu muzycznego; - gromadzi i notuje informacje z tekstu prasowego; - tworzy prosty komiks (tekst, rysunek). OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ: - UCZEŃ SAMODZIELNIE LUB Z POMOCĄ NAUCZYCIELA WYKONUJE ZADANIA O NIEWIELKIM STOPNIU TRUDNOŚCI ORAZ OPANOWAŁ NASTEPUJĄCE UMIEJĘTNOŚCI: - pracując z zespole prowadzi rozmowę na określony temat; - czyta głośno w sposób ułatwiający zrozumienie tekstu; - czyta cicho pod kątem określonego problemu; - redaguje (zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie, opowiadanie, opis postaci, opis ilustracji, opis miejsca, relacji z wycieczki, list prywatny i oficjalny, przepis, instrukcja); - poprawnie zapisuje dialog; - opowiada treść przeczytanych tekstów; - relacjonuje wydarzenia z wycieczki; - uczestniczy we wspólnej (zespołowej lub grupowej) redakcji planu wydarzeń; - porządkuje wydarzenia w tekście; - nadaje tekstowi tytuł; - zwraca uwagę na pisownię zwrotów grzecznościowych; - wskazuje dialogi w tekście; - rozpoznaje mit jako opowieść o wierzeniach Greków i Rzymian; - zna wybrane mity; - rozpoznaje opowieść biblijną; - poprawnie stosuje przecinki przy wyliczeniu; - poprawnie używa form czasu, osoby, liczby; - odróżnia zdanie i równoważnik zdania; - rozpoznaje zdanie złożone na podstawie liczby orzeczeń; 0

11 - rozpoznaje w zdaniu czynność i wykonawcę czynności; - wskazuje określenia do podmiotu i orzeczenia; - wskazuje temat i końcówkę; - stopniuje regularnie przymiotniki i przysłówki; - rozpoznaje podstawowe spójniki w zdaniu; - wyróżnia liczebniki spośród innych części mowy; - wyjaśnia znaczenie niektórych związków frazeologicznych związanych z mitami i Biblią; - wyjaśnia znaczenie wyrazu na podstawie słownika; - dostrzega różnice między pisownią a wymową spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych; - poprawnie artykułuje wyrazy; 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, epitet, porównanie, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze,); - rozumie pojęcia nadawca odbiorca; - odnajduje w tekście fragmenty wskazujące na czas i miejsce wydarzeń; - wskazuje bohaterów pierwszoplanowych i drugorzędnych; - opowiada o zdarzeniach tworzących akcję; - zauważa wyrazy języka codziennego, które naśladują dźwięki; - rozpoznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze w poezji; - rozpoznaje uosobienie w bajce; - odróżnia język potoczny i gwarę od języka literackiego; - dostrzega cechy charakterystyczne dla komiksu, audycji radiowej i telewizyjnej, teatru, prasy.

12 WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY 6 Uczeń otrzymuje: OCENĘ CELUJĄCĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ BARDZO DOBRĄ, A PONADTO: - stosuje różne typy notatek, np. wykresy, tabela w celu uporządkowania elementów; - tworzy proste teksty dziennikarskie (np. wywiad, sprawozdanie z wycieczek) do szkolnej gazetki; - tworzy proste scenariusze filmowe lub teatralne; - twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; - proponuje rozwiązania oryginalne; - wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia; nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej i kulturalnej rzeczywistości; - bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy; - podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. OCENĘ BARDZO DOBRĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ DOBRĄ, A PONADTO OPANOWAŁ MINIMUM 75 % PONIŻSZYCH UMIEJĘTNOŚCI: - posługuje się w rozmowie środkami komunikacji niewerbalnej; - posługuje się mową zależną i niezależną w mowie i piśmie; - określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu; - rozumie pojęcia: nadawca, odbiorca; - formułuje wypowiedzi ze świadomością celu (intencji): pyta i odpowiada, potwierdza i zaprzecza; przyrzeka i obiecuje; przeprasza, współczuje, żartuje, wątpi, odmawia. - czyta biegle nowy tekst ze zwróceniem uwagi na sens przenośny; - redaguje ustne i pisemne formy wypowiedzi (opowiadanie, opis przedmiotu, krajobrazu, postaci rzeczywistej i literackiej, dzieła sztuki, miejsca, sprawozdanie z uroczystości szkolnej, wycieczki, notatka w formie planu, tabeli, wykresu, streszczania, kartka pocztowa, list prywatny i oficjalny, zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie, instrukcja, przepis, dziennik, pamiętnik); - wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno językowym, ortograficznym, treściowym i logicznym; - rozróżnia opis rzeczowy i artystyczny; - samodzielnie tworzy plan opisu krajobrazu lub dzieła sztuki; - odczytuje różne teksty kultury; - odczytuje teksty użytkowe; - określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu; - pisze na temat i zgodnie z celem; - buduje tekst poprawnie kompozycyjnie, celowo stosując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych; - dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu; - dostosowuje zapis do formy wypowiedzi, wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą, pisze czytelnie; - rozumie rolę dialogu, monologu i opisu w utworze; 2

13 - dostrzega i komentuje wybrany problem w utworze literackim; - formułuje pytania, na które tekst nie daje odpowiedzi ( pytania retoryczne). -rozpoznaje w tekście i buduje wszystkie typy wypowiedzi; - buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo stosując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych; - rozpoznaje różne rodzaje podmiotu; - opisuje stosunki między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym i przedstawia je graficznie. - popranie pisze przyimki złożone; - poprawnie łączy liczebnik złożony z rzeczownikiem; rozróżnia formy przypadków liczebnika zbiorowego; - zna wzory odmian zaimków; - świadomie stosuje i poprawnie zapisuje przyimki złożone; - świadomie stosuje zaimki w celu uzyskania jednoznaczności zdań i spójności tekst; - rozróżnia realne, przenośne i symboliczne znaczenie związku wyrazowego. - poprawnie stosuje skróty i zapisuje skrótowce; - wyjaśnia znaczenie wyrazów na podstawie prostej etymologii lub analizy słowotwórczej; - poprawnie zapisuje wyrazy z przedrostkami; - poprawnie zapisuje wyrazy obcego pochodzenia; - zna i stosuje różne rodzaje formantów. - wskazuje głoski dźwięczne i bezdźwięczne. - w wypowiedziach ustnych poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, uwzględniając intonacje zdaniowa. 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, rym, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, epitet, porównanie); - wyróżnia wątki w utworze literackim; - dostrzega różnicę miedzy wierszem sylabicznym, a wierszem wolnym; - interpretuje wiersz ze świadomością roli i charakteru podmiotu mówiącego; - dostrzega swoiste cechy języka literatury w poszczególnych utworach (funkcja poetycka); - rozróżnia rodzaje powieści ze względu na czas prezentowanych zdarzeń; - odczytuje różne teksty kultury; - rozumie pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, rym, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, epitet, porównani; - wyróżnia wątki w utworze literackim; - podejmuje próby tworzenia wypowiedzi na ten sam temat w języku literackim, potocznym i regionalnym; - ustnie i pisemnie redaguje teksty reklamowe o funkcji informacyjnej i perswazyjnej ze zwróceniem uwagi na etyczny wymiar składanych obietnic; 3

14 - odczytuje różne teksty kultury, teksty podręcznikowe, a także publicystyczne i popularnonaukowe; - opisuje tekst prasowy uwzględniając jego zawartość informacyjną i prawdziwość; - rozumie rolę twórców dzieła radiowego, filmowego i teatralnego; - wskazuje źródła informacji, posługuje się nimi; - analizuje oferty mediów kierowane do dzieci i młodzieży, wybiera spośród tych ofert, kierując się wskazanymi kryteriami. OCENĘ DOBRĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚĆI NA OCENĘ DOSTATECZNĄ, A PONADTO OPANOWAŁ MINIMUM 50 % PONIŻSZYCH UMIEJĘTNOŚCI: - poprawnie posługuje się mową zależną i niezależną; - dostrzega różnice między językiem mówionym a pisanym; - określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu; - rozumie punkty widzenia innych ludzi; - rozumie pojęcia: nadawca i odbiorca; - formułuje wypowiedzi ze świadomością celu (intencja). - redaguje ustnie i pisemnie formy wypowiedzi: reklama, notatka, próby streszczenia, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, dzieła sztuki, opis miejsca, opowiadanie z dialogiem, list oficjalny, prywatny, zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie, przepis, instrukcja dziennik, pamiętnik; - tworzy opowiadanie z elementami opisu i dialogu; - redaguje szczegółowy plan opowiadania; - redaguje notatki; - streszcza tekst; - relacjonuje dialog w mowie zależnej i niezależnej; - dostrzega wybrany problem w utworze literackim; - ocenia postawy bohaterów, potwierdzając właściwym cytatem; - odczytuje teksty użytkowe ( zaproszenie, zawiadomienie, instrukcja, przepis, tabele, notatkę); - pisze na temat i zgodnie z celem; - buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo stosując środki językowe, przestrzegając norm gramatycznych, interpunkcyjnych i ortograficznych; - dba o układ graficzny tekstu, czytelność i estetykę; - podejmuje próby porównania różnych form przekazu treści; - posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń( przedstawia przyczyny i skutki, domyśla się przyczyn, przewiduje skutki itp.). - posługuje się sprawnie wszystkimi typami wypowiedzeń ustnych i pisemnych. - z szyku wyrazów oraz form strony czasownika wnioskuje, na jakie pytanie zdanie odpowiada. - wskazuje i nazywa oboczności w temacie rzeczowników; - zna zasady i poprawnie pisze nie z różnymi częściami mowy; - stosuje różne formy zaimków, by uniknąć powtórzeń; - poprawnie odmienia zaimki. - analizuje związki znaczeniowe między wyrazami; 4

15 - rozumie budowę słowotwórczą wyrazów; - rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazu; - wyodrębnia podstawę słowotwórczą w wyrazach pochodnych i formant; - rozpoznaje formant przedrostkowy i przyrostkowy. - wskazuje różnice między głoską a literą; - określa ilość głosek w wyrazie. - poprawnie akcentuje wyrazy na 3 i 4 sylabie od końca. 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, rym, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, epitet, porównanie); - określa adresata utworu; - odczytuje różne teksty kultury (w tym kształtujące tożsamość narodową i postawę obywatelską), teksty literackie; - rozumie pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, narracja, rytm, przenośnia itp.; - omawia funkcję środków artystycznych w tekście; - rozpoznaje komedię jako utwór dramatyczny; - odróżnia nowelę od powieści; - rozróżnia utwory należące do epiki, liryki, dramatu. - dostosowuje słownictwo do tworzonej wypowiedzi w zależności od sytuacji komunikacyjnej. - zna podstawowe pojęcia różnych sztuk; - odczytuje teksty kultury, proste teksy podręcznikowe, publicystyczne i popularnonaukowe; - ocenia programy dla młodzieży pod kątem ich przydatności; - rozróżnia czasopisma ze względu na częstotliwość ich ukazywania oraz ze względu na funkcję tekstów (informacyjne i rozrywkowe); - wskazuje źródła informacji i posługuje się nimi; - analizuje oferty mediów. OCENĘ DOSTATECZNĄ: - UCZEŃ OPANOWAŁ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ, A PONADTO: - odczytuje z tekstu sytuację komunikacyjną; - w tekstach literackich rozpoznaje intencje; - wygłasza tekst ze świadomością roli języka poetyckiego; - rozumie pojęcia: nadawca i odbiorca; - formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. - czyta głośno, wyraźnie teksty o różnym zabarwieniu uczuciowym; - odczytuje teksty kultury; - odczytuje informacje z różnych przystępnych źródeł i zestawia je; - odczytuje teksty użytkowe; - redaguje formy wypowiedzi przewidziane programem klas IV-VI; - określa funkcję charakterystyczną dla danego tekstu; - pisze na temat i zgodnie z celem; 5

16 - poprawnie stosuje zwroty grzecznościowe; - próbuje włączyć dialog w tok opowiadania; - ustnie i pisemnie opisuje wygląd krajobrazu lub dzieła sztuki; -tworzy plan własnego opowiadania z zastosowaniem różnych struktur językowych (zdanie, równoważnik zdania, grupa rzeczownikowa); - redaguje list prywatny i oficjalny wykorzystując właściwe słownictwo; - buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo stosując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych, interpunkcyjnych; - skraca wypowiedź i eliminuje jej drugorzędne elementy; - dba o układ graficzny tekstu, czytelność, estetykę; posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni, porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej, przedstawia przyczyny i skutki, itp. - stosuje różne rodzaje zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych w wypowiedziach ustnych i pisemnych; - buduje tekst poprawny kompozycyjnie; - posługuje się szykiem wyrazów zdanie w celu uniknięcia dwuznaczności oraz uzyskania spójności tekstu; stosuje różne rodzaje orzeczeń. - rozpoznaje i tworzy formy czasowników zakończonych na -no, -to ; - zna zasady i poprawnie pisze nie z różnymi częściami mowy; - rozpoznaje rzeczowniki nazywające czynności, pojęcia i cechy; - rozpoznaje przymiotniki nie podlegające stopniowaniu; - używa zaimków we własnych tekstach. - wyróżnia wyrazy pokrewne. - tworzy wyrazy pochodne za pomocą znanych formantów; - rozróżnia samogłoski i spółgłoski; - dzieli wyraz na sylaby; - określa liczbę liter i głosek w wyrazie. - poprawnie artykułuje głoski i akcentuje wyrazy przy wymawianiu. 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, rym, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, epitet, porównanie); - wyodrębnia i wskazuje cechy opowiadania i powieści; - odczytuje teksty kultury; - rozumie pojęcia: fikcja literacka, wątek, fabuła; - wskazuje podmiot mówiący w wierszu; - rozpoznaje przenośnie jako niezwykłe, zaskakujące połączenie wyrazów; - rozumie pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiany, nadawca, odbiorca, narracja, podmiot mówiący, przenośnia rytm, itd. - dostrzega różnice między językiem potocznym a literackim; - dostrzega walory estetyczne dzieła teatralnego, filmowego, muzycznego; - opisuje dzieło filmowe, teatralne, uwzględniając jego elementy, swoistość tworzywa 6

17 i funkcje; - wskazuje źródła informacji i posługuje się nimi; -analizuje oferty mediów kierowane do dzieci i młodzieży. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ: - UCZEŃ SAMODZIELNIE LUB Z POMOCĄ NAUCZYCIELA WYKONUJE ZADANIA O NIEWIELKIM STOPNIU TRUDNOŚCI ORAZ OPANOWAŁ NASTEPUJĄCE UMIEJĘTNOŚCI: - pracując z zespole prowadzi rozmowę na określony temat; - określa funkcję elementów charakterystycznych dla danego tekstu; - rozumie pojęcia: nadawca i odbiorca; - formułuje wypowiedzi ze świadomością celu: pyta i odpowiada, potwierdza, zaprzecza, zaprasza, przeprasza, obiecuje, współczuje żartuje, wątpi, odmawia, itp.; - czyta tekst z podziałem na role; - odczytuje ilustracje i schematy; - odczytuje teksty użytkowe; - podejmuje próby tworzenia form wypowiedzi przewidzianych w programie klas IV-VI; - redaguje odtwórczy plan ramowy opowiadanie; - tworzy opowiadanie ustne i pisemne; - dba o układ graficzny, czytelność, estetykę tekstu; - posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni; - porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej; - domyśla się przyczyn i skutków. itp. - stosuje spójniki w zadaniu współrzędnie złożonym; - buduje tekst zrozumiały, stosując środki językowe, przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych; - stosuje różne rodzaje zdań w zależności od celu wypowiedzi. - wskazuje wyraz nazywający czynność i wykonawcę czynności. - rozpoznaje i podaje przykłady rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków, liczebników, spójników, zaimków, przyimków. - rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazów. - dzieli wyraz na litery i sylaby. - rozpoznaje samogłoski i spółgłoski. - w większości poprawnie artykułuje wyrazy. 0. Pojęcia (fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, rym, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, epitet, porównanie); - wskazuje w tekście osobę narratora; - odróżnia podmiot mówiący od autora; - liczy sylaby w wierszu; - wskazuje w utworze postacie i wydarzenia komiczne; - odróżnia poezję od prozy; 7

18 - rozumie pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm, itd. - rozróżnia język potoczny od literackiego. - dokonuje wyboru propozycji z programu telewizyjnego; - rozumie, że prasa jest jedynym ze środków przekazu; - wskazuje źródła informacji; - analizuje oferty mediów kierowane do dzieci i młodzieży, wybiera spośród tych ofert, kierując się wskazanymi kryteriami. 8

19 9