Wstęp. Wstęp 3. I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 5. II. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia 12

Transkrypt

1 Wstęp SPIS TREŚCI Wstęp 3 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 5 II. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia 12 III. Obiekty użyteczności publicznej 18 IV. Stan sanitarny podmiotów leczniczych 21 V. Stan sanitarny środowiska pracy 32 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych 39 VII. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku 48 VIII. Zapobiegawczy nadzór sanitarny 51 IX. Działalność w zakresie promocji zdrowia 54 X. Higiena radiacyjna 58 XI. Nadzór nad środkami zastępczymi 60 XII. Działalność laboratoryjna 63 XIII. Podsumowanie 70 Strona 1 z 75

2 Wstęp Szanowni Państwo, Przedstawiam Państwu kolejne opracowanie raportu o stanie sanitarnohigienicznym województwa opolskiego za 2015 rok. Prezentowana publikacja została opracowana na podstawie sprawozdań i materiałów przekazanych przez 11 powiatowych stacji sanitarnoepidemiologicznych województwa opolskiego oraz informacji przygotowanych przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Opolu. Zawarte w niej informacje przedstawiają realizację działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego i ochrony społeczeństwa przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania chorobom zakaźnym i zawodowym. Zgodnie z art. 12 a ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1412) przekazuję niniejsze opracowanie władzom administracyjnym województwa opolskiego, Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu, a także inspekcjom, służbom, z którymi współpracujemy, celem zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa sanitarnego mieszkańcom naszego województwa. Anna Matejuk Opolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny Strona 2 z 75

3 Wstęp Wstęp W 2015 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa opolskiego działała, jak w latach poprzednich, na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1412). Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, zapobieganiu powstawania chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Zajmowała się nadzorem nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego, w liczbie jedenastu Powiatowych Stacji Sanitarno Epidemiologicznych i Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Opolu, wykonywały wymienione wyżej zadania sprawując zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny oraz prowadząc działalność przeciwepidemiczną oraz oświatową promującą zdrowie. Struktura organizacyjna, nowoczesne wyposażenie Działu Laboratoryjnego oraz wyszkolona kadra pozwoliły Państwowej Inspekcji Sanitarnej na obiektywną ocenę stanu sanitarnego województwa, która uwzględniała zarówno istniejące, jak i mogące się pojawić zagrożenia dla zdrowia ludności Opolszczyzny. Prowadzenie systematycznych badań oraz dokonywanie bieżących ocen stanu sanitarnego województwa umożliwiało monitorowanie sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej oraz w sytuacjach tego wymagających, skuteczną interwencję. W ramach realizowanych zadań pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego skontrolowali ponad 70 % obiektów będących pod nadzorem. Przeprowadzili w nich ogółem kontrole, wydali decyzji dotyczących likwidacji stwierdzanych uchybień, nałożyli 441 mandatów karnych na kwotę zł. Pracownicy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu wykonali ogółem badania i pomiary (chemiczne, fizyczne i mikrobiologiczne). Przedstawiony stan sanitarno - higieniczny województwa opolskiego za 2015 rok opracowany został na podstawie informacji i materiałów nadesłanych przez Powiatowe Stacje Sanitarno - Epidemiologiczne województwa opolskiego oraz informacji przygotowanych przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Opolu. Strona 3 z 75

4 Wstęp Województwo opolskie: * powierzchnia km 2 (16 te miejsce w kraju), * ludność * gęstość zaludnienia 106 osób / km 2 * miasta 35 największe: Opole mieszkańców najmniejsze: Olesno mieszkańców * powiaty 11 i 1 miasto na prawach powiatu * gminy 71 (3 gminy miejskie, 36 gmin wiejskich i 32 gminy miejsko-wiejskie). Strona 4 z 75

5 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Głównym zadaniem nadzoru epidemiologicznego w województwie opolskim jest monitorowanie sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych oraz wczesne wykrywanie zagrożeń w celu ich skutecznego zwalczania. Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w woj. opolskim w 2015 r. należy uznać za dobrą. Wybrane jednostki chorobowe pogrupowane pod względem dróg ich szerzenia się i metod zapobiegania. 1. Zatrucia i zakażenia pokarmowe Do chorób szerzących się drogą pokarmową należą między innymi: salmonelozy, zatrucia enterotoksyną gronkowcową, zatrucia jadem kiełbasianym, biegunki u dzieci do lat 2, wirusowe zapalenie wątroby typu A, czerwonka i dur brzuszny. Występowanie ww. chorób zwanych chorobami brudnych rąk, zależy w dużym stopniu od stanu sanitarnego, poziomu świadomości i higieny osób. Wskaźniki tych chorób są czułymi miernikami poziomu higieny przygotowania posiłków w zakładach żywienia zbiorowego i środowiskach domowych. W 2015 r. liczba zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella, wzrosła do 185 zachorowań ze 172 przypadków zarejestrowanych w 2014 r. 2. Wirusowe zaplenia wątroby typu B i C (wzw) Choroby tej grupy szerzą się przez krew wskutek zabiegów związanych z przerwaniem ciągłości tkanek, przetaczaniem krwi i preparatów krwiopochodnych, przyjmowaniem narkotyków drogą dożylną, przeszczepem narządów, stosowaniem niesterylnego sprzętu do zabiegów medycznych i niemedycznych (tatuaże, przekłuwanie uszu, akupunktura) oraz drogą seksualną i wertykalną. Zachorowania na wzw typu B: - ostre W 2015 r. w woj. opolskim zarejestrowano 5 zachorowań (zapadalność 0,50/100 tys.). W 2014 r. nie odnotowano ani jednego przypadku ostrego wzw typu B. Z uwagi na powszechność obowiązkowych szczepień ochronnych dzieci przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w populacji sporadycznie dochodzi do występowania przypadków ostrego wzw B. - przewlekłe i bliżej nieokreślone W 2015 r. zgłoszono 75 przypadków (zapadalność 7,49/100 tys.), co stanowi wzrost o 24 zachorowania w porównaniu do 2014 r., w którym zarejestrowano 51 przypadków (zapadalność 5,10/100 tys.). Zachorowania na wzw typu C (wg definicji 2014 r.) W 2015 r. zgłoszono 89 zachorowań (zapadalność 8,89/100 tys.). W porównaniu do 2014 r. odnotowano wzrost o 25 przypadków, w którym zgłoszono 64 zachorowania (zapadalność 6,48/100 tys.). Strona 5 z 75

6 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Z uwagi na brak swoistych metod zapobiegania zakażeniom HCV drogą szczepień ochronnych, jedynie wdrażanie i utrzymywanie wysokich standardów higieniczno - sanitarnych w placówkach ochrony zdrowia oraz w placówkach pozamedycznych może zapobiec szerzeniu się zachorowań. 3. Choroby zakaźne wieku dziecięcego Do tej grupy chorób zalicza się między innymi: nagminne zapalenie przyusznic (świnka), ospę wietrzną, krztusiec, odrę i różyczkę, czyli choroby, które przenoszone są drogą kropelkową. Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) Liczba zachorowań na świnkę w 2015 r. spadła do 71 zachorowań z 88 przypadków zgłoszonych w 2014 r. Ospa wietrzna W 2015 r. odnotowano istotny spadek zachorowań na ospę wietrzną w porównaniu do roku W 2015 r. zgłoszono zachorowań, w 2014 r Krztusiec W 2015 r. odnotowano spadek zachorowań na krztusiec w porównaniu do 2014 r. W 2015 r. zgłoszono 62 zachorowania, a w 2014 r przypadków. Różyczka W 2015 r. stwierdzono spadek zachorowań do 48 przypadków z 266 zachorowań zgłoszonych w 2014 r. Spadek zachorowań spowodowany był najprawdopodobniej zgłaszaniem przypadków różyczki potwierdzonych badaniami serologicznymi. Liczbowy rozkład zachorowań na świnkę, ospę wietrzną, krztusiec i różyczkę w województwie opolskim w latach przedstawia poniższa rycina. Ryc. 1. Liczbowy rozkład zachorowań na świnkę, ospę wietrzną, krztusiec i różyczkę w województwie opolskim w latach Strona 6 z 75

7 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Odra W 2015 r. zgłoszono 3 podejrzenia zachorowania na odrę, z których po przeprowadzonych badaniach 1 przypadek potwierdzono. W 2014 r. zgłoszono 4 podejrzenia zachorowania na odrę, z których potwierdzono również 1 przypadek. Laboratoryjne badania diagnostyczne potwierdzające odrę przeprowadzane są przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny w Warszawie. Obserwowany, zarówno w województwie opolskim, jak i w Polsce wzrost, a następnie spadek liczby zachorowań na choroby wieku dziecięcego, m.in. różyczkę, świnkę i ospę wietrzną jest cechą charakterystyczną dla epidemiologii wszystkich chorób zakaźnych wieku dziecięcego. 3. Sytuacja epidemiologiczna grypy i podejrzeń na grypę Monitorowanie zachorowań i podejrzeń na grypę odbywa się przez cały rok, ze szczególnym uwzględnieniem sezonu grypowego (wrzesień marzec). W 2015 r. zgłoszono przypadków, co stanowi wzrost zachorowań w stosunku do 2014 r., w którym zarejestrowano zachorowań. W Polsce szczyt zachorowań przypada na miesiące: styczeń - marzec. Rejestruje się wtedy od kilkuset do kilku milionów zachorowań na grypę i choroby grypopodobne. 5. Gruźlica W 2015 r. w woj. opolskim odnotowano 164 zachorowania na gruźlicę, a w 2014 r. 142 przypadki. Stanowi to wzrost zachorowań o 22 przypadki. Analiza zachorowań na gruźlicę w 2015 r. wykazała podobnie jak w 2014 r. dominację zachorowań wśród mężczyzn z liczbą 121 przypadków, co stanowi 74% ogółu zachorowań. Analiza zachorowań na gruźlicę wg miejsca zamieszkania wykazała, że w 2015 r. więcej zachorowało osób mieszkających na wsi (84 osoby), niż w mieście (zgłoszono 77 przypadki). W 2015 r. 3 osoby chore na gruźlicę zarejestrowano jako bezdomne. 6. Inwazyjna Choroba Meningokokowa (IChM) W 2015 r. zgłoszono 4 zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową (serotyp B). We wszystkich przypadkach choroba zakończyła się wyzdrowieniem. Dla porównania w 2014 r. zarejestrowano 3 zachorowania. Choroba w dwóch przypadkach zakończyła się wyzdrowieniem, a w jednym przypadku doszło do zgonu pacjentki w wyniku posocznicy meningokokowej. 7. Borelioza W 2015 r. zarejestrowano spadek zachorowań na boreliozę do 394 z 417 zachorowań zgłoszonych w 2014 r. Najwięcej boreliozy w 2015 r. zgłoszono (podobnie jak w 2014 r.) w powiecie opolskim, tj. 76 (w 2014 r. 92), co stanowi odpowiednio 19% i 22% ogółu zachorowań. Strona 7 z 75

8 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 8. Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) Zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu w 2015 r. utrzymywały się na podobnym poziomie co w 2014 r., odpowiednio z liczbą 4 w 2015 r. i 5 w 2014 r. Chorobie można zapobiegać stosując szczepienia ochronne. Szczepienia są uznawane za jedyne skuteczne zabezpieczenie dzieci, młodzieży i osób dorosłych przed KZM. 9. Nowe zadania realizowane w 2015r. W nawiązaniu do pisma z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie z dnia r., Opolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wyraził zgodę na udział w projekcie I-MOVE plus dotyczącym badania efektywności szczepień przeciw grypie w populacji polskiej. Głównym zadaniem projektu jest badanie efektywności szczepień przeciw grypie w populacji polskiej w sezonie 2015/2016. Pacjenci z objawami klinicznymi grypy zgłaszający się do lekarzy uczestniczących w projekcie, zostają poddani badaniu po uprzednio wyrażonej zgodzie. W woj. opolskim w powyższym projekcie udział bierze 2 lekarzy z jednej placówki. Od stycznia 2015 r. na podstawie porozumienia nr OUW/OK-1/15 z dnia 6 lutego 2015 r. opublikowanym w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego z dnia 10 lutego 2015 r. poz. 304, Opolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny został upoważniony do wykonywania zadań organu egzekucyjnego w egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym, wynikających bezpośrednio z przepisów prawa, polegających na egzekucji obowiązku poddania szczepieniom ochronnym w celu przymuszenia do wykonania obowiązku poddania małoletnich dzieci szczepieniom ochronnym przeciwko wybranym chorobom zakaźnym zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Wg danych zgłoszonych do WSSE w Opolu przez świadczeniodawców realizujących szczepienia ochronne zgłoszono w IV kwartale 2015 r. 363 dzieci uchylających się od szczepień. Do dnia r. wydano 54 postanowienia wobec 17 rodziców (8 dzieci). 10. Ogniska epidemiczne zakażeń szpitalnych W 2015 roku zgłoszono do Państwowej Inspekcji Sanitarnej 18 ognisk z 10 szpitali na terenie województwa opolskiego. Najwięcej ognisk 9 zgłoszono ze szpitali z powiatu opolskiego, 3 z powiatu strzeleckiego, a 2 z kędzierzyńsko kozielskiego. Pojedyncze ogniska wystąpiły w powiatach: brzeskim, kluczborskim, namysłowskim i nyskim. Spośród 10 szpitali, w których wystąpiło ognisko, wszystkie posiadają Certyfikat Jakości, we wszystkich szpitalach, istnieje zespół kontroli zakażeń szpitalnych których przewodniczącym jest lekarz. Głównym czynnikiem etiologicznym w ogniskach w 2015 r. (jak i w 2014 r.) była laseczka Clostridium difficile. Liczbę ognisk epidemicznych z liczbą osób zakażonych w latach obrazuje poniższa rycina. Strona 8 z 75

9 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Ryc. 2 Liczba ognisk epidemicznych z liczbą osób zakażonych w woj. opolskim w latach Szczepienia ochronne Na terenie województwa opolskiego w 2015 r. szczepienia ochronne realizowano zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych (PSO). Szczepieniami obowiązkowymi objęto dzieci i młodzieży (dane wg sprawozdania Mz-54 za 2015 r.). Od lat w województwie opolskim obserwujemy ciągły, systematyczny spadek ilości dzieci i młodzieży podlegających szczepieniom. Jest to spowodowane osiągnięciem pełnoletności młodzieży z roczników znacznie liczniejszych, przy równoczesnym spadku ilości rodzących się dzieci i dużej emigracji, co przedstawiono na ryc. 3. Szczepienia przeciwko gruźlicy. Przeciwko gruźlicy zaszczepiono 99,1% dzieci urodzonych w 2015 r., nie zaszczepiono 67 dzieci w tym: 52 dzieci, których rodzice nie wyrazili zgody na szczepienie, 7 dzieci, które powróciły z zagranicy i 8 dzieci z powodu przeciwwskazań zdrowotnych (w 2014 r. rodzice nie wyrazili zgody na szczepienie u 35 dzieci, w 2013 r. u 18 dzieci). Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. W 2015 r. odsetek dzieci zaszczepionych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w pierwszym roku życia wynosił 88,5% (szczepienie pierwotne łącznie z dawką uzupełniającą), w drugim roku życia (rocznik 2014) zaszczepiono 99,3% populacji. Nie zaszczepiono 60 dzieci, w roku ubiegłym 45. Szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Porównując stan zaszczepienia dzieci uzyskany w 2015 r. do 2014, stwierdzono niższy odsetek zaszczepienia o 18,4,0% w 6 roku, o 0,1% w 14 roku życia i o 0,4% w 19 roku życia, co ilustruje rycina poniżej. Strona 9 z 75

10 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Ryc. 3 Procent zaszczepienia dzieci i młodzieży przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w 6 roku życia oraz w 14 i 19 roku życia zaszczepionych p/tężcowi i błonicy w latach w województwie opolskim. Szczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce. Szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce w miesiącu życia, zaszczepiono 83,2% dzieci z rocznika Szczepienia dzieci z rocznika 2013 wykonano w 97,3%. W 10 roku życia (rocznik 2006), dawkę przypominającą otrzymało 83,6% dzieci (co przedstawia ryc. 3 poniżej z podziałem na powiaty). 83,6 83,2 96,1 92,5 85,1 94,3 93,6 78, , ,7 Ryc. 4. Stan zaszczepienia dzieci w 10 roku życia dawką przypominającą p/odrze, śwince i różyczce w 2015r. w województwie opolskim z podziałem na powiaty. Strona 10 z 75

11 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 9. Nowe zadania realizowane w 2015 r. W ramach współpracy z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego Państwowym Zakładem Higieny w Warszawie, Opolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wyraził zgodę na udział w projekcie I-MOVE plus dotyczącym badania efektywności szczepień przeciw grypie w populacji polskiej. Głównym zadaniem projektu jest badanie efektywności szczepień przeciw grypie w populacji polskiej w sezonie 2015/2016. Pacjenci z objawami klinicznymi grypy zgłaszający się do lekarzy uczestniczących w projekcie, zostają poddani badaniu po uprzednio wyrażonej zgodzie. W woj. opolskim w powyższym projekcie udział bierze 2 lekarzy z jednej placówki. Od stycznia 2015 r. na podstawie porozumienia nr OUW/OK-1/15 z dnia 6 lutego 2015 r., Opolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny został upoważniony przez Wojewodę Opolskiego do wykonywania zadań organu egzekucyjnego w egzekucji administracyjnej obowiązków polegających na egzekucji obowiązku poddania małoletnich dzieci szczepieniom ochronnym przeciwko wybranym chorobom zakaźnym zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Wg danych zgłoszonych do WSSE w Opolu przez świadczeniodawców realizujących szczepienia ochronne zgłoszono w IV kwartale 2015 r. 363 dzieci uchylających się od szczepień. Do dnia r. wydano 54 postanowienia wobec 17 rodziców (8 dzieci). Strona 11 z 75

12 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk II. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk. Jednym z priorytetowych zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Działania te wynikają z art. 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212 poz z późn. zm.) oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2015 r. poz. 139). Jakość wody przeznaczonej do spożycia powinna odpowiadać wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). Badania jakości wody do spożycia na terenie województwa opolskiego wykonywało laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Opolu wraz z Oddziałem Laboratoryjnym w Kędzierzynie Koźlu i Kluczborku. Podstawowe źródło zaopatrzenia ludności w wodę stanowią wody podziemne czerpane z warstw czwarto- i trzeciorzędowych. Jedynie wodociągi w Nysie i Głuchołazach oparte były wyłącznie na wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych, a wodociąg w Brzegu korzystał z wody mieszanej. W ewidencji stacji sanitarnoepidemiologicznych w roku 2015 znajdowało się ogółem 235 wodociągów (2014 r ), ich strukturę przedstawia wykres nr 1. Spośród wodociągów objętych nadzorem sanitarnym, 187 z nich to wodociągi zbiorowego zaopatrzenia, w tym: 53 wodociągi o produkcji poniżej 100 m 3 /dobę, 107 wodociągów o produkcji m 3 /dobę, 26 wodociągów o produkcji m 3 /dobę, 1 wodociąg o produkcji m 3 /dobę. Przepisy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków regulują jedynie zaopatrzenie w wodę prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo -kanalizacyjne prowadzące działalność gospodarczą zgodnie z przepisami o swobodzie działalności gospodarczej. Zaopatrzeniem w wodę zajmują się także inne podmioty jak np. szpitale, zakłady karne, ośrodki wypoczynkowe, szkoły. Podmioty te produkują wodę na potrzeby własne oraz sprzedają ją podmiotom zewnętrznym. W ewidencji stacji sanitarnoepidemiologicznych w roku 2015 znajdowało się 48 tego typu wodociągów, o 4 mniej niż w 2014 r. (tj. 52). Odsetek ludności korzystającej z odpowiedniej jakości wody na terenie województwa opolskiego wynosił 97,7% (2014 r. 95,7%) i kształtował się następująco w poszczególnych powiatach: powiat brzeski 97,7% (2014 r.- 96,4%), powiat głubczycki 99,9% (w 2014 r.- 99,9%), powiat kędzierzyńsko-kozielski 100% (w 2014 r.- 100%), powiat kluczborski 84,6% ( w 2014 r.- 91,0%), powiat krapkowicki 100% (2014 r.- 86,8%), Strona 12 z 75

13 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk powiat namysłowski 100% (2014 r %), powiat nyski 97,4% (2014 r. - 98,2%), powiat oleski 100% (2014 r.- 100%), powiat opolski 97,0% (2014 r. - 91,5%), powiat prudnicki 100% (2014 r.- 100%), powiat strzelecki 99,8% (2014 r. 98,4%). Wykres 1. Zaopatrzenie ludności w wodę przez wodociągi w 2015 roku Wykres 2. Odsetek (%) ludności zaopatrywanej w wodę o odpowiedniej jakości w latach Wodę spełniającą wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. nr 61 poz. 417 z późn. zm.) dostarczało 219 wodociągów, czyli 93,2% skontrolowanych wodociągów (w 2014 r. 88,8%). Wodę o odpowiedniej jakości dostarczano do ok. 984,52 tys., czyli 97,7% mieszkańców województwa opolskiego (w 2014 r.- 95,7%). Strona 13 z 75

14 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk Wodę nieodpowiadającą wymaganiom produkowało 16 wodociągów (w tym 11 zbiorowego zaopatrzenia w wodę), czyli 6,8% skontrolowanych (w 2014 r. 27 wodociągów, czyli 11,2% skontrolowanych). Wodociągi produkujące wodę o nieodpowiedniej jakości zaopatrywały ok. 23,23 tys., czyli 2,3% mieszkańców województwa opolskiego (w 2014 r.- 4,3%). Jakość wody kwestionowano przede wszystkim ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne, tj. żelazo, mangan, mętność, azotany, nikiel, pestycydy. W porównaniu z rokiem ubiegłym zmniejszył się odsetek wodociągów dostarczających wodę o nieodpowiedniej jakości o 4,4% oraz odsetek mieszkańców województwa opolskiego zaopatrywanych w wodę o nieodpowiedniej jakości o 2% (tabela 1). Tabela 1. Odsetek (%) ludności zaopatrywanej w wodę odpowiadającą i nieodpowiadającą wymaganiom sanitarnym w latach <100 Wodociągi o produkcji [m 3 /dobę] Inne podmioty zaopatrujące w wodę Razem wodociągi Rok % ludności korzystającej z wody o odpowiedniej jakości % ludności korzystającej z wody o nieodpowiedniej jakości ,3 2, ,6 5, ,6 6, ,0 11, ,8 0, ,6 2, ,4 24, ,7 2, ,7 4,3 Tereny niezwodociągowane w województwie opolskim Tereny niezwodociągowane w województwie opolskim stanowiły niewielki odsetek, ponieważ poza nielicznymi miejscowościami i przysiółkami ludność miała możliwość korzystania ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Mieszkańcy terenów niezwodociągowanych korzystali z własnych studni przydomowych. Liczba ludności na terenach niezwodociągowanych w poszczególnych powiatach wynosiła: w brzeskim 10, kluczborskim 100, namysłowskim - 152, nyskim 443, oleskim 198, opolskim 60. W 2015 r. zwodociągowano 1 miejscowość na terenie województwa opolskiego, tj. Sucha Kamienica gm. Głuchołazy (liczba ludności-191). Działalność kontrolno-represyjna W ramach prowadzonego urzędowego monitoringu jakości wody oraz wpływających interwencji pobrano 1511 próbek wody do badań parametrów fizykochemicznych i 1709 próbek wody do badań mikrobiologicznych. Przeprowadzono 210 kontroli stanu Strona 14 z 75

15 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk sanitarno-technicznego urządzeń wodociągowych oraz 870 kontroli związanych z pobraniem próbek wody do badania. W celu poprawy jakości wody przeznaczonej do spożycia Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie województwa opolskiego wydała na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne i pozostałe podmioty produkujące wodę: 34 decyzje nakazujące poprawę jakości wody, 18 decyzji na poprawę stanu sanitarno-technicznego urządzeń wodociągowych, 105 decyzji finansowych, 9 decyzji prolongujących, 5 upomnień, 2 postanowienia o nałożeniu grzywny, 1 mandat na kwotę 100 zł. Odstępstwa PIS W 2015 r. PIS województwa opolskiego udzieliła 2 odstępstwa (w 2014 r. - 5) w zakresie podstawowych parametrów chemicznych określonych w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia w/s jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, tj.: 1 odstępstwo OPWIS dla wodociągu publicznego Kastel Nasale (powiat kluczborski), ze względu na ponadnormatywną zawartość niklu. Czas trwania odstępstwa do dnia r. 1 odstępstwo PPIS w Strzelcach Opolskich dla wodociągu publicznego Poznowice, ze względu na ponadnormatywną zawartość azotanów. Czas trwania odstępstwa do dnia r. Działania naprawcze zakończono w terminie, uruchomiono stację uzdatniania wody w Siedlcu, co pozwoliło na wyłączenie ujęcia wody w Poznowicach. Mieszkańcy wsi Poznowice, Siedlec i Sprzęcice zaopatrywani są w wodę o odpowiedniej jakości. Ogółem na terenie województwa funkcjonowało 8 (w 2014 r.-7) wodociągów, które dostarczały wodę nieodpowiadającą ww. wymaganiom, w tym: 4 ze względu na ponadnormatywną zawartość azotanów (Kastel-Nasale i Kostów w powiecie kluczborskim, Gniewkowice w powiecie głubczyckim, Poznowice w powiecie strzeleckim); 2 ze względu na ponadnormatywną zawartość niklu (Nasale-Kastel w powiecie kluczborskim i Spiny w powiecie nyskim); 1 ze względu na ponadnormatywną zawartość benzo(a)pirenu i Σ WWA (Nowy Świętów w powiecie nyskim); 1 ze względu na ponadnormatywną zawartość pestycydów (alachlor) oraz Σ pestycydów (Nowy Świat w powiecie brzeskim). Zanieczyszczenia mikrobiologiczne wody przeznaczonej do spożycia Występowanie w wodzie mikroorganizmów, takich jak Escherichia coli i enterokoki (paciorkowce kałowe), bytujących zwykle w odchodach ludzi i zwierząt stałocieplnych wskazuje na zanieczyszczenie typu kałowego. Stanowią one swoisty wskaźnik zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody i ich obecność w wodzie wiąże się z koniecznością podjęcia natychmiastowych działań naprawczych. Od tych parametrów nie może być żadnych odstępstw. Bakterie Escherichia coli oraz enterokoki stanowią podstawowe wymagania mikrobiologiczne Strona 15 z 75

16 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk określone w załączniku nr 1A do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). W 2015 roku na terenie województwa opolskiego stwierdzono 6 przypadków przekroczeń dotyczących występowania E.coli oraz 1 przekroczenie dotyczące występowania enterokoków. W takich przypadkach organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydawały decyzje nakazujące zarządcy wodociągu podjęcie natychmiastowych działań naprawczych. Następnie pobierano próbki kontrolne wody w celu potwierdzenia jej odpowiedniej jakości sanitarnej. Na koniec roku jakość wody spełniała wymagania sanitarne. Ponadto w badanej wodzie stwierdzano obecność bakterii grupy coli, które w załączniku nr 3A ww. rozporządzenia, ujęte są jako dodatkowe wymagania mikrobiologiczne. Obecność bakterii grupy coli wskazuje na wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w wodzie (zanieczyszczenie ściekami, glebą lub rozkładającymi się resztkami pochodzenia roślinnego), jak również na nieodpowiednie jej uzdatnianie. W 2015 r. obecność bakterii grupy coli stwierdzono w 37 wodociągach na terenie województwa (głównie w małych wodociągach). Powyższe zanieczyszczenia mikrobiologiczne występowały krótkotrwale w wodzie, średnio 3-14 dni. W ramach działań naprawczych natychmiast przeprowadzano dezynfekcję wody oraz płukanie sieci wodociągowej oraz pobierano próbki kontrolne wody w celu potwierdzenia jej odpowiedniej jakości sanitarnej. Na koniec roku jakość wody spełniała wymagania sanitarne. Badania ciepłej wody w szpitalach i w budynkach zamieszkania zbiorowego na obecność pałeczek Legionella sp. W 2015 r. kontynuowano badania określające skolonizowanie instalacji ciepłej wody pałeczkami Legionella sp. w wytypowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną obiektach. Występowanie bakterii Legionella sp. w większych ilościach stanowi naruszenie wymagań określonych w załączniku nr 1 część D rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.) Bakterie z rodzaju Legionella mogą wywołać chorobę zakaźną zwaną legionelozą, wymienioną w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.). Potencjalnym źródłem zakażenia jest woda i aerozol wodny, o średnicy kropel od 2 µm do 5 µm, zawierający bakterie Legionella sp. Do zakażenia dochodzi na skutek wdychania skażonego aerozolu wodno-powietrznego. Osobami narażonymi na zakażenia są chorzy z niedoborami immunologicznymi przebywający w szpitalach, zakładach opiekuńczo-leczniczych, hospicjach oraz mieszkańcy domów pomocy społecznej, a także innych obiektów zamieszkania zbiorowego: hoteli, domów dziecka, internatów itp. Szczególnie narażone są osoby chore przebywające w stacjonarnych podmiotach leczniczych. Badania ciepłej wody pod kątem obecności pałeczek Legionella sp. przeprowadzono w 88 obiektach (najbardziej zagrożonych kolonizacją), pobrano do badań 282 próbki ciepłej wody, z czego 55 (w 33 obiektach) nie odpowiadało normom sanitarnym. W związku ze stwierdzoną obecnością Legionella sp. w ilości większej niż wartość dopuszczalna, wydawano decyzje nakazujące działania naprawcze. Kąpieliska i baseny W 2015 roku na terenie województwa opolskiego zorganizowano 2 kąpieliska (w 2014 r. - 2), tj. Kąpielisko w Pietrowicach (gm. Głubczyce) i Kąpielisko Jezioro Nyskie w Skorochowie oraz 19 miejsc wykorzystywanych do kąpieli, (w 2014 r. - 18). Strona 16 z 75

17 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, basenów i kąpielisk Jakość wody w kąpieliskach oceniano w oparciu o Rozporządzanie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). Prowadzono urzędową oraz wewnętrzną kontrolę jakości wody. Badania jakości wody obejmowały ocenę organoleptyczną oraz wskaźniki mikrobiologiczne. W trakcie trwania sezonu letniego stan sanitarno - porządkowy oraz jakość wody w kąpieliskach i miejscach wykorzystywanych do kąpieli nie budziły zastrzeżeń, za wyjątkiem wystąpienia zakwitu sinic na Kąpielisku Jezioro Nyskie w dniu r. W związku z powyższym wydano decyzję o tymczasowym zakazie kąpieli, której realizację stwierdzono w dniu r. W sezonie kąpieliskowym zgłoszono 1 interwencję dotyczącą miejsca wykorzystywanego do kąpieli Silesia w Opolu, związaną z pojawiającą się okresowo zawiesiną o nieznanym charakterze. Badanie wody nie wykazało zanieczyszczeń, zalecono powstrzymanie się od kąpieli w momencie, gdy zawiesina jest widoczna w wodzie. W sezonie letnim Opolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał 9 komunikatów dot. kąpielisk oraz 10 komunikatów dot. miejsc wykorzystywanych do kąpieli, w których informował o jakości wody w akwenach województwa opolskiego. W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego w 2015 roku znajdowało się 70 (w 2014 r. - 67) basenów kąpielowych, w tym 35 pływalni krytych oraz 35 basenów odkrytych. W 2015 r. nadzorem objęto 3 nowo oddane do użytku pływalnie, tj.: - basen kryty AQUAREH w Opolu, - basen kąpielowy odkryty Sommer Residence w Kuniowie, - pływalnię odkrytą w Starym Oleśnie. Skontrolowano 65 basenów, tj. 92,9 % obiektów ujętych w ewidencji, z czego 4 oceniono negatywnie. W ramach sprawowanego nadzoru kontrolowano stan sanitarny pomieszczeń i zaplecza basenów oraz jakość wody w nieckach, głównie pod kątem bakteriologicznym. Pobrano 321 próbek do badań fizykochemicznych oraz 1264 do badań bakteriologicznych. Zanieczyszczenia bakteriologiczne stwierdzono w 11 basenach odkrytych oraz w 13 krytych pływalniach. W celu poprawy jakości wody administratorzy basenów przeprowadzali dezynfekcję lub wymianę wody basenowej oraz pobierali kontrolne próbki wody. Na basenie przy Ośrodku Szkoleniowo - Wypoczynkowym w Suchym Borze dwukrotnie stwierdzono wysokie skażenie bakteriologiczne i wprowadzono zakaz kąpieli. Basen pozostał zamknięty do końca sezonu kąpielowego. W celu poprawy jakości wody basenowej Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie województwa opolskiego wydała 4 decyzje nakazujące poprawę jakości wody oraz 45 zaleceń pokontrolnych. Kąpielisko w Pietrowicach Kąpielisko Jezioro Nyskie Strona 17 z 75

18 Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej III. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej W 2015 r. w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego skontrolowano 1560 (w 2014 r ) obiektów użyteczności publicznej, tj. 49,1 % obiektów ujętych w ewidencji. Zły stan higieniczno sanitarny, techniczny lub higieniczno sanitarny i techniczny, stwierdzono ogółem w 37 obiektach, tj. 2,3 % z ogółu skontrolowanych obiektów (w 2014 r. 29 obiektów, tj. 1,8 %). Poniżej przedstawiono i omówiono wyniki przeprowadzonych kontroli wybranych obiektów użyteczności publicznej nadzorowanych na terenie województwa (tabela nr 1 i 2). Tabela nr 1. Wyniki kontroli w wybranych obiektach użyteczności publicznej w latach Rodzaj obiektu Rok Liczba obiektów wg ewidencji Ustępy publiczne i ogólnodostępne Domy pomocy społecznej Inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej Placówki zapewniające całodobową opiekę Obiekty hotelarskie Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuażu, solaria Dworce autobusowe Dworce i stacje kolejowe Domy przedpogrzebowe Liczba skontrolowanych obiektów % skontrolowanych obiektów Liczba obiektów ze złym stanem higieniczno - sanitarnym i/lub technicznym ogółem % obiektów ze złym stanem higieniczno - sanitarnym i/lub technicznym ogółem ,6 2 3, , , ,5 8 34, , , , , , ,9 1 0, ,1 5 0, ,2 8 1, , , , ,7 1 5, ,1 3 8, Cmentarze ,6 1 1,6 Strona 18 z 75

19 Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej ,7 3 3,9 Zakłady karne i areszty śledcze Inne obiekty użyteczności publicznej , , ,5 4 1, ,1 4 1,5 Hotel Gorzelanny w Pokrzywnej Best Western Plus Brzeg Centrum Tabela nr 2. Działania kontrolno - represyjne w obiektach użyteczności publicznej w latach Rok Liczba obiektów skontrolowanych (% obiektów będących w ewidencji) Liczba złych obiektów Odsetek (%) obiektów ocenionych jako złe Liczba decyzji nakazowych Liczba decyzji finansowych Liczba mandatów Kwota mandatów (50 %) 29 1,8% (49,1%) 35 2,2% Strona 19 z 75

20 Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej Dom Pomocy Społecznej w Klisinie Dom Pomocy Społecznej w Jędrzejowie Dom Pomocy Społecznej w Klisinie Filia w Głubczycach Dom Pomocy Społecznej w Strzelcach Opolskich Filia w Szymiszowie Strona 20 z 75

21 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych IV. Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych oraz indywidualnych i grupowych praktyk lekarskich i pielęgniarskich Pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego w 2015 r., znajdowały się 2384 obiekty świadczące usługi medyczne, w tym: 51 obiektów wykonujących stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, 828 obiektów wykonujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne (przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, zakłady rehabilitacji leczniczej, zakłady badań diagnostycznych), 439 praktyk lekarskich, 55 praktyk pielęgniarskich, 11 innych obiektów świadczących działalność leczniczą wykonywaną przez praktykę zawodową. Skontrolowano 1187 obiektów (tj. 49,8 % ogółu), z czego negatywnie pod względem sanitarnym oceniono 32 placówki, co stanowiło 2,7 % ogółu skontrolowanych. Tabela nr 1. Zestawienie kontroli placówek służby zdrowia w latach 2014 i Rodzaj placówki Działalność lecznicza wykonywana przez podmioty lecznicze Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową Razem Rok Liczba obiektów wg ewidencji Liczba skontrolowanych % skontrolowanych Liczba obiektów ze złym stanem sanitarnym % obiektów ze złym stanem sanitarnym ,1 20 3, ,6 27 4, ,7 5 0, ,7 5 0, ,6 25 2, ,8 32 2,7 1. Szpitale W 2015 roku na terenie województwa funkcjonowały 32 szpitale, z czego skontrolowano 30, tj. 93,7 % ujętych w ewidencji. Nieodpowiedni stan higieniczno sanitarny i techniczny stwierdzono w 10 obiektach, co stanowiło 33,3% skontrolowanych placówek (w 2014 r.7 obiektów). W przypadku stwierdzenia naruszeń w zakresie stanu higieniczno sanitarnego i technicznego organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego wszczynały postępowanie administracyjne. W roku 2015 wydano łącznie 53 decyzje, nałożono 4 grzywny w drodze mandatów karnych na łączną kwotę 300 zł. Strona 21 z 75

22 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych Stwierdzone nieprawidłowości w głównej mierze dotyczyły: złego stanu sanitarno technicznego ścian i sufitów, podłóg oraz ich połączeń ze ścianami, stolarki drzwiowej, wyposażenia podmiotów leczniczych (szczególnie mebli). Ponadto kwestionowano nieprawidłowości polegające na niedostosowaniu pomieszczeń higieniczno sanitarnych dla potrzeb osób niepełnosprawnych, zapewnieniu punktów pielęgniarskich w oddziałach szpitalnych, braku blatów roboczych zapewniających cykl technologiczny przygotowania narzędzi wielokrotnego użytku. W 2015 r. w skontrolowanych obiektach szpitalnych nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno porządkowego. Wszystkie skontrolowane obiekty posiadały opracowane procedury postępowania z odpadami medycznymi na stanowiskach pracy, które zawierały informacje dotyczące zasad selektywnego zbierania odpadów, ich magazynowania oraz transportu. Skontrolowane obiekty złożyły sprawozdania do Marszałka Województwa Opolskiego z ilości i rodzajów wytworzonych odpadów za 2014 r. oraz prowadziły jakościową i ilościową ewidencję odpadów. We wszystkich szpitalach odbiorem odpadów medycznych zajmowały się specjalistyczne firmy, z którymi szpitale miały podpisane umowy na odbiór odpadów. W 2015 r. stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi w 2 placówkach, w następującym zakresie: - przechowywanie odpadów o kodzie * w brudowniku Traktu Porodowego w nieodpowiedniej temperaturze, - brak pełnego lub częściowego oznakowania worków na odpady medyczne * magazynowanych w magazynie odpadów medycznych, - brak zabezpieczonego worka z odpadami o kodzie * magazynowanego w magazynie odpadów medycznych. - przekroczenie czasu magazynowania odpadów medycznych w obiekcie, - brak środka do dezynfekcji rąk oraz ręczników jednorazowego użytku w magazynie odpadów medycznych. - zlokalizowanie lodówki na odpady medyczne na zewnątrz budynku, bez termometru, - pomieszczenie do magazynowania odpadów nie spełniało wymagań określonych przepisami (zły stan sanitarno techniczny ścian, zepsuty agregat chłodniczy), - zły stan techniczny wózka do transportu wewnętrznego odpadów medycznych. W związku z powyższym organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadziły postępowanie administracyjne, mające na celu wyegzekwowanie poprawy stanu w tym zakresie. Na osoby winne zaniedbań nałożono 2 mandaty karne na łączną kwotę w wysokości 200 złotych. Z usług firm zewnętrznych zajmujących się przewozem oraz praniem bielizny szpitalnej korzystało 15 szpitali objętych kontrolą w 2015 r. Nieprawidłowości w zakresie postępowania z bielizną szpitalną stwierdzono w 1 obiekcie, w zakresie niewłaściwego stanu sanitarno technicznego pomieszczeń do przechowywania czystej i brudnej bielizny. Skontrolowane obiekty posiadały procedury i/lub instrukcje postępowania z bielizną. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę dla większości szpitali, tak jak w latach ubiegłych, była woda z wodociągu publicznego. Jedynie dla 3 placówek podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę było własne ujęcie. W 23 szpitalach przeprowadzono badanie wody ciepłej pod kątem obecności bakterii Legionella sp. W 10 szpitalach stwierdzono zanieczyszczenie sieci wewnętrznej bakteriami Legionella sp. Na ww. obiekty wydano decyzje nakazujące poprawę jakości wody. W 8 szpitalach, jakość wody została doprowadzona do wymagań sanitarnych, natomiast w 2 trwają prace mające na celu poprawę jakości wody. Strona 22 z 75

23 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych Stan techniczny i funkcjonalny szpitali na terenie województwa opolskiego był bardzo zróżnicowany. W podmiotach leczniczych wymagających poprawy stanu sanitarno technicznego sukcesywnie przeprowadzane były prace remontowe i modernizacyjne, mające na celu przystosowanie placówek do wymogów obowiązującego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia z dnia r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r. poz. 739). Niemniej nadal stwierdza się nieprawidłowości wynikające z eksploatacji obiektów i braku kapitalnych remontów, czy modernizacji. Stan sanitarny bloków żywieniowych w szpitalach, w porównaniu do 2014 r., uległ poprawie zarówno kuchni centralnych, jak i kuchenek oddziałowych. W 2015 r. przeprowadzono teoretyczne oceny jadłospisów w 11 szpitalach. Na 11 ocenianych jadłospisów do 4 wniesiono uwagi. W wyniku ocen stwierdzono w większości przypadków małą podaż warzyw w postaci surowej bądź przetworzonej do śniadań i kolacji. Ponadto stwierdzono: małą podaż ryb i przetworów rybnych w posiłkach, brak udziału kasz w posiłkach obiadowych w drugich daniach. Dezynfekcja W 2015 r. we wszystkich skontrolowanych oddziałach szpitalnych zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu było wystarczające. Używane były środki zaliczane do kategorii produktów leczniczych, wyrobów medycznych i produktów biobójczych zarejestrowane w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz wyroby medyczne oznakowane symbolem CE. Preparaty stężone przeznaczone do rozcieńczania oraz preparaty do bezpośredniego zastosowania przechowywano i stosowano zgodnie z zaleceniami producentów. Nie stwierdzono stosowania środków przeterminowanych. W przeprowadzaniu zabiegów uwzględniano zasady zapobiegania zakażeniom szpitalnym, w tym zakażeniom krwiopochodnym, specyfikę oddziałów szpitalnych, rodzaj sprzętu medycznego w zależności od stwarzanego ryzyka zakażenia, Do dezynfekcji narzędzi medycznych i powierzchni zanieczyszczonych materiałem biologicznym używane były preparaty w stężeniach posiadających pełny zakres biobójczy. Do powierzchni czystych, niezanieczyszczonych stosowane były środki o wąskim spektrum działania. Roztwory robocze sporządzane były przy użyciu wyskalowanych miarek lub miarek dostarczanych przez producentów środków dezynfekcyjnych. Do dezynfekcji narzędzi i drobnego sprzętu medycznego używano firmowych, właściwie oznakowanych pojemników wyposażonych w pokrywy i sita do odsączania. W większości placówek roztwory sporządzano w pomieszczeniach gabinetów zabiegowych, brudownikach i pomieszczeniach gospodarczych. Do sporządzania roztworów środków myjących i dezynfekcyjnych przeznaczonych do dużych powierzchni w większości placówek używane były automatyczne dozowniki firm dostarczających te preparaty. W większości szpitali sprzęt sanitarny (miski, baseny, kaczki,) dezynfekowany był zarówno ręcznie, jak i w urządzeniach. Tylko 5 szpitali, tak jak w roku 2014 stosowało wyłącznie jednorazowy sprzęt sanitarny, do niszczenia którego używano urządzeń zwanych maceratorami. W Programach Dostosowawczych szpitale deklarują wyposażenie brudowników w takie urządzenia do końca 2016 roku. W 2015 r. doposażono 3 szpitale - do jednego szpitala zakupiono 3 urządzenia do mycia i dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego (w tym 2 myjki ultradźwiękowe), a do dwóch szpitali 4 myjnie dezynfektory do sprzętu sanitarnego (misek, basenów, kaczek). We wszystkich kontrolowanych szpitalach umywalki do mycia rąk w gabinetach lekarskich i zabiegowych wyposażone były w ręczniki jednorazowe, mydło w płynie i środek Strona 23 z 75

24 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych do dezynfekcji rąk. Zaopatrzenie w mydło płynne i środki do dezynfekcji rąk w dozownikach na salach chorych w 2015 r. uległo dalszej, ale niewielkiej poprawie. Dodatkowo część placówek wyposażyła niektóre sale chorych i korytarze w dozowniki ze środkiem dezynfekcyjnym do rąk. W pozostałych pokojach personel dezynfekuje ręce środkiem dezynfekcyjnym będącym na wyposażeniu wózka zabiegowego. Znajomość przez personel zasad w zakresie mycia i dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego należy uznać za wystarczającą. W 2015 r. nie stwierdzono ani jednego przypadku braku ich znajomości u personelu. Przeprowadzone kontrole sprawdzające wykazały wykonanie wszystkich wydanych w 2013 i 2014 roku nakazów i zaleceń Opolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. W żadnej placówce nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w sprzęt jednorazowego użytku. Komory dezynfekcyjne W 2015 r., tak jak w roku ubiegłym, tylko w dwóch szpitalach funkcjonowały 4 komory dezynfekcyjne: 1 w Szpitalu w Nysie, 3 w Wojewódzkim Centrum Medycznym w Opolu. Komora w Szpitalu w Nysie sprawna, używana w razie potrzeby. Dezynfekcji poddawane były materace, poduszki, kołdry i koce dla Szpitalnego Oddziału Ratunkowego i Oddziału Zakaźnego. Komora testowana 2 razy w roku. Liczba komór na przestrzeni lat sukcesywnie malała (w 2000 r. na terenie naszego województwa znajdowało się jeszcze 9 komór, w 2001 i 2002 r. 7 komór, w 2003 r. do 2007 r.- 6 komór, a w 2008 do 2014 r. już tylko 4 komory). W grudniu 2015 r. ponownie zmniejszyła się liczba komór dezynfekcyjnych, z uwagi na likwidację pralni (z komorą dezynfekcyjną) dzierżawioną od Wojewódzkiego Centrum Medycznego przez firmę DGP Dozorbud Grupa Polska w Legnicy. Pozostałe dwie komory w WCM eksploatowane od 1995 r., awaryjne, naprawiane na bieżąco. W 2015 r. przeprowadzono 74 procesy w jednej komorze i 287 procesów w drugiej komorze. Komory testowane raz w roku. W dalszym ciągu tylko jeden z dwóch Oddziałów Zakaźnych działających na terenie województwa opolskiego ma możliwość wykonywania dezynfekcji w miejscu zagrożenia, tj. Oddział Zakaźny Szpitala w Nysie (komora sprawna, używana sporadycznie). Dla pozostałych oddziałów (oprócz Szpitalnego Oddziału Ratunkowego i Oddziału Zakaźnego) Szpital zlecał wykonywanie dezynfekcji komorowej podmiotowi zewnętrznemu. Sterylizacja W 2015 r. uruchomione zostały 2 Centralne Sterylizatornie w pełnym zakresie, tj. w Opolskim Centrum Rehabilitacji w Korfantowie i w Szpitalu w Oleśnie. W 27 pozostałych szpitalach (przeprowadzających sterylizację) warunki sterylizacji narzędzi i sprzętu medycznego nie uległy zmianie. W kontrolowanych placówkach procesy sterylizacji wykonywane były prawidłowo. - W 2 ww. Szpitalach sterylizację przeprowadzano w Centralnych Sterylizatorniach spełniających wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia r. - W 9 szpitalach sterylizację przeprowadzano w Centralnych Sterylizatorniach nie spełniających w pełni wymagań zawartych w ww. rozporządzeniu, w których występują m.in.: krzyżowanie się dróg transportu sprzętu brudnego dostarczanego do sterylizacji i sprzętu sterylnego przekazywanego na oddziały, brak podziału na wymagane trzy strefy czystości lub brak pomiędzy nimi pełnej izolacji, brak wyposażenia Strona 24 z 75

25 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych w myjące i sterylizujące urządzenia przelotowe. Centralna Sterylizatornia w Szpitalu w Kluczborku (oddana do użytku z końcem 2011r.) w dalszym ciągu nie spełnia swojej roli z powodu braków w wyposażeniu i braku personelu. Przeprowadza się w niej tylko sterylizację gotowych pakietów, sporządzanych na oddziałach i blokach operacyjnych. - W 9 szpitalach sterylizację przeprowadzano na blokach operacyjnych, oddziałach szpitalnych lub w tzw. punktach sterylizacyjnych. - W 9 szpitalach sterylizację narzędzi zlecano innym szpitalom. W większości szpitali istnieje system nadzoru nad sprzętem i dokumentacją, który pozwala na zidentyfikowanie wysterylizowanego sprzętu medycznego użytego u konkretnego pacjenta. Dla każdego urządzenia prowadzona jest bieżąca kontrola procesów sterylizacji za pomocą wskaźników fizycznych i chemicznych oraz okresowa za pomocą wskaźników biologicznych. Wyroby medyczne i sterylny sprzęt medyczny w tym jednorazowego użytku przechowywany był prawidłowo z zachowanym terminem ważności. 1. Zakłady opiekuńczo lecznicze, hospicja, inne Na terenie województwa opolskiego w 2015 roku działało 17 placówek opieki leczniczej i paliatywnej, z których skontrolowano 15, co stanowi 88,2 % ogółu. W wyniku przeprowadzonych kontroli wszczęto postępowanie administracyjne w 2 obiektach. Poprawę stanu sanitarno - technicznego poprzez częściowe wykonanie nakazów decyzji stwierdzono w 1 Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym. Wszystkie kontrolowane w 2015 r. placówki zaopatrywane były w wodę z wodociągów publicznych. W 2015 r. w 7 obiektach przeprowadzono badanie ciepłej wody w kierunku obecności pałeczek Legionella sp. W 1 obiekcie stwierdzono zanieczyszczenie sieci wewnętrznej bakteriami Legionella sp. (decyzja w trakcie realizacji). Postępowanie w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi w skontrolowanych obiektach było prawidłowe, za wyjątkiem 2 obiektów, gdzie wszczęto postępowanie administracyjne mające na celu wyegzekwowanie poprawy stanu w tym zakresie. W zakresie sposobu postępowania z bielizną w omawianej grupie obiektów w 2015 r. nie stwierdzono nieprawidłowości. Stan sanitarno porządkowy skontrolowanych obiektów nie budził zastrzeżeń. W zakładach opiekuńczo-leczniczych w Brzegu, Głuchołazach, Górażdżach i Wołczynie dokonano teoretycznej oceny jadłospisów (za 10 dni). W wyniku przeprowadzonych ocen żywienia w jadłospisach stwierdzono następujące nieprawidłowości: małą podaż warzyw w posiłkach śniadaniowych i kolacyjnych, małą podaż ryb i przetworów rybnych w posiłkach, brak owoców, soków owocowych lub warzywnych. Dezynfekcja W 2015 r. skontrolowano 3 placówki, tj.: NZOZ PROMED (Zakład Opiekuńczo - Leczniczy) w Grodkowie (pow. brzeski), Hospicjum Stowarzyszenia Aluminium w Nysie i SP ZOZ Zakład Opiekuńczo Leczniczy w Głuchołazach (pow. nyski). Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu w ww. placówkach było wystarczające. Stosowane środki dezynfekcyjne posiadały wymaganą rejestrację i oznakowanie. Roztwory dezynfekcyjne przygotowywane i stosowane były prawidłowo, zgodnie z zaleceniami producentów. Roztwory do dezynfekcji drobnych narzędzi (nożyczek, pęset) sporządzano w gabinetach zabiegowych lub dyżurkach pielęgniarskich. Strona 25 z 75

26 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych W 2 placówkach sprzęt sanitarny (baseny, kaczki) myty i dezynfekowany był ręcznie. W jednej placówce u pacjentów stosowane były pampersy. Do higieny rąk stosowano mydło w płynie, ręczniki papierowe oraz środki dezynfekcyjne. W dozowniki z mydłem i podajniki ręczników papierowych wyposażone były wszystkie gabinety zabiegowe, dyżurki pielęgniarskie, a także sale chorych. Nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w sprzęt jednorazowego użytku. 2. Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria z izbą chorych, lecznice W 2015 roku z 507 przychodni, ośrodków zdrowia, poradni, ambulatoriów z izbami chorych, lecznic skontrolowano 349 obiektów, tj. 68,8 %. Stan sanitarny zakwestionowano w 9 placówkach, co stanowiło 2,6 % obiektów skontrolowanych (w 2014 roku - 3 %). W roku 2015 wydano łącznie 26 decyzji oraz nałożono 2 mandaty karne o łącznej wysokości 250 zł. Stwierdzone nieprawidłowości w szczególności dotyczyły: złego stanu sanitarno technicznego ścian i sufitów, kafli ściennych i podłogowych w gabinetach lekarskich, zabiegowych, sanitariatach, poczekalniach, ciągach komunikacyjnych oraz innych pomieszczeniach (magazyny, szatnie); podłóg oraz połączenia ścian z podłogami; mebli uniemożliwiających ich mycie i dezynfekcję; braku zlewu do mycia i dezynfekcji narzędzi, braku blatu roboczego niezbędnego do zachowania ciągu technologicznego przygotowania narzędzi do dezynfekcji i sterylizacji, braku bezpośredniego połączenia gabinetu ginekologicznego z pomieszczeniem higieniczno sanitarnym, braku bieżącej zimnej i ciepłej wody przy umywalce do mycia rąk. Nieprawidłowości w zakresie utrzymania czystości i porządku pomieszczeń stwierdzono w 3 placówkach, w szczególności dotyczące braku właściwego suszenia mopów oraz braku mydła i/lub środka do dezynfekcji rąk w pomieszczeniach porządkowych. W 5 obiektach stwierdzono nie zatwierdzone przez kierownika procedury higieniczne, brak potwierdzenia zapoznania się pracowników z procedurami oraz brak uwzględnienia w procedurach mycia i dezynfekcji narzędzi aktualnie stosowanych preparatów dezynfekcyjnych. W 2015 roku stwierdzono w 19 placówkach nieprawidłowości w postępowaniu z odpadami medycznymi m.in.: Strona 26 z 75

27 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych - niesprawna lodówka do przechowywania odpadów, brak termometrów w lodówkach, - przepełnione pojemniki na odpady medyczne, - nieopisane pojemniki oraz worki na odpady, - przechowywanie odpadów w niewłaściwej temperaturze, - przekroczenie czasu magazynowania odpadów medycznych, - niewłaściwe warunki przechowywania odpadów medycznych (np. w lodówce z lekami), - odpady wytwarzane w miejscu wezwania przekazywane do urządzenia chłodniczego dopiero po napełnieniu pojemnika, - brak kart odpadów potwierdzających ich odbiór, - brak podajników z mydłem, środkiem do dezynfekcji rąk i ręcznikami jednorazowego użytku w pomieszczeniu z lodówką, - brak prowadzonej ewidencji odpadów. W związku z powyższym organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadziły postępowanie administracyjne, mające na celu wyegzekwowanie poprawy stanu w tym zakresie. W dwóch przypadkach osoby winne zaniedbań ukarano mandatem karnym w łącznej wysokości 250 złotych. W 2015 r. nie zanotowano nieprawidłowości w zakresie postępowania z bielizną, za wyjątkiem 1 obiektu (stwierdzono nieodpowiednią procedurę postępowania z bielizną). Dezynfekcja W 341 skontrolowanych przychodniach, ośrodkach oraz poradniach publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej szczególną uwagę zwracano na stan sanitarno higieniczny, zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, sposób i zakres przeprowadzania zabiegów dezynfekcji powierzchni, narzędzi i sprzętu medycznego oraz właściwe przygotowanie pomieszczeń, zarówno pomiędzy zabiegami, jak i po zakończeniu dnia pracy. Oceniano i sprawdzano przestrzeganie procedur i instrukcji mających na celu zapobieganie zakażeniom zakładowym. W 2015 r. podczas zabiegów dezynfekcyjnych przeprowadzanych w ww. placówkach uwzględniano specyfikę gabinetów oraz zasady zapobiegania zakażeniom krwiopochodnym. Środki dezynfekcyjne dobierane były stosownie do występujących zagrożeń. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu w większości placówek było wystarczające. Braki w zaopatrzeniu stwierdzono w: 8 placówkach w powiecie opolskim, 1 placówce w powiecie brzeskim, 1 placówce w powiecie głubczyckim, (m.in. w placówkach tych brakowało preparatów do dezynfekcji powierzchni bezdotykowych, drobnego sprzętu medycznego, aparatury dializacyjnej oraz środków do dezynfekcji rąk). Do dezynfekcji narzędzi medycznych oraz powierzchni używane były środki dopuszczone do stosowania. Jedynie w 3 placówkach do dezynfekcji rąk używano preparatów po upływie terminu ich ważności (2 placówki w powiecie strzeleckim i 1 w powiecie głubczyckim). Do dezynfekcji narzędzi medycznych stosowano preparaty o szerokim spektrum działania (tj. bakteriobójczym, prątkobójczym, grzybobójczym i wirusobójczym). Roztwory środków dezynfekcyjnych przygotowywane były prawidłowo i stosowane zgodnie z zaleceniami producentów. Na ogólną liczbę 114 skontrolowanych placówek mycie narzędzi wielokrotnego użytku i drobnego sprzętu medycznego przeprowadzano w następujący sposób: w 86 placówkach - ręcznie, w 9 placówkach wyłącznie w urządzeniach myjących, a w 19 - zarówno ręcznie, jak i w urządzeniach myjących. Strona 27 z 75

28 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych W większości placówek roztwory środków dezynfekcyjnych sporządzano w gabinetach zabiegowych. Osobnymi pomieszczeniami, w których przeprowadzano dezynfekcję narzędzi i sprzętu medycznego dysponowały zaledwie 23 placówki. Personel wykazywał dostateczną znajomość procedur sanitarnych w tym zasad dezynfekcji. W skontrolowanych placówkach do higieny rąk stosowano mydło w płynie, ręczniki jednorazowe, środki dezynfekcyjne. Brak mydła i ręczników papierowych stwierdzono w 1 placówce w pow. głubczyckim i w 1 NZOZ w powiecie strzeleckim. Sterylizacja W 2015 r. skontrolowano 98 z 118 placówek przeprowadzających sterylizację narzędzi i sprzętu medycznego. Sterylizację w tych placówkach przeprowadzano wyłącznie w autoklawach. Używana aparatura kontrolowana była prawidłowo testami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi. W większości placówek (71) nie ma możliwości powiązania procesu sterylizacji sprzętu z konkretnym pacjentem, który skorzystał z tego sprzętu. 3. Inne placówki (zakłady badań diagnostycznych, medyczne laboratoria diagnostyczne, zakłady rehabilitacji leczniczej oraz inne placówki świadczące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne) Na terenie województwa opolskiego w 2015 roku działało łącznie 321 obiektów z grupy pozostałych zakładów świadczących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Skontrolowano 165 placówek i wydano łącznie 13 decyzji. Nie nałożono mandatów karnych. W wyniku przeprowadzonych kontroli wszczęto postępowanie administracyjne w 6 obiektach, w zakresie niewłaściwego stanu sanitarno technicznego ścian i sufitów w sanitariatach, szatni, pomieszczeniu porządkowym; podłóg oraz połączenia ścian z podłogami; mebli stanowiących wyposażenie ww. obiektów; braku pomieszczeń higieniczno sanitarnych wyposażonych w natrysk, przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich. Stan sanitarno porządkowy skontrolowanych obiektów nie budził zastrzeżeń. Nieprawidłowości w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi stwierdzono w 6 obiektach i dotyczyły one: nieprawidłowej lokalizacji urządzenia chłodniczego z odpadami medycznymi, nieaktualnej procedury postępowania z odpadami, braku kart przekazania odpadów, braku termometrów w lodówkach na odpady, braku rejestru temperatur oraz nieprawidłowego przechowywania odpadów. W 2015 r. nie wnoszono zastrzeżeń do sposobu postępowania oraz przechowywania bielizny w tej grupie obiektów. Dezynfekcja Dezynfekcję narzędzi, sprzętu medycznego i laboratoryjnego przeprowadzano w: - zespołach ratownictwa medycznego, - stacjach dializ, - punktach poboru materiału do badań, - medycznych laboratoriach analitycznych, - pracowniach rentgenowskich, Strona 28 z 75

29 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych - stacjach krwiodawstwa i krwiolecznictwa, - gabinetach stomatologicznych NZOZ, - zakładach rehabilitacyjnych, - Stacjach Opieki Caritas, - zakładach karnych. W 2015 r. skontrolowano 143 placówki z ww. grupy w zakresie przeprowadzania zabiegów dezynfekcyjnych. We wszystkich placówkach stwierdzono wystarczające zaopatrzenie w środki do dezynfekcji, z wyjątkiem jednej placówki w powiecie opolskim, gdzie stwierdzono brak środka do dezynfekcji sprzętu rehabilitacyjnego. Przy doborze środków dezynfekcyjnych uwzględniano rodzaj świadczonych usług, specyfikę gabinetów oraz różnorodność narzędzi i sprzętu medycznego używanego w tych placówkach. W skontrolowanych placówkach, środki dezynfekcyjne dobierane były prawidłowo, stosownie do zagrożenia i zgodnie z zaleceniami producenta. Nie stwierdzono w żadnej z kontrolowanych placówek uchybień w tym zakresie. We wszystkich skontrolowanych zakładach używane były środki dezynfekcyjne dopuszczone do stosowania. Roztwory środków dezynfekcyjnych przygotowywane były prawidłowo i stosowane zgodnie z zaleceniami producenta. Pojemniki z roztworami prawidłowo oznakowane. Dezynfekcję narzędzi i sprzętu medycznego wielokrotnego użytku przeprowadzano tylko w 46 ze 143 skontrolowanych placówek. Osobne, wydzielone do tego celu pomieszczenie posiadało 27 placówek. W pozostałych 19 placówkach dezynfekcję przeprowadzano w gabinetach, brudownikach lub pomieszczeniach gospodarczych. W większości placówek (40) narzędzia i drobny sprzęt medyczny myty był wyłącznie ręcznie. Jednie w 6 placówkach stosowano mycie mieszane (ręcznie i w myjkach ultradźwiękowych). Nie stwierdzono nieprawidłowości w sporządzaniu i stosowaniu roztworów środków do dezynfekcji narzędzi. Do mycia rąk powszechnie stosowano mydło płynne i ręczniki papierowe. Nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w środki czystości. Sterylizacja W 2015 r. skontrolowano 21 z 22 placówek przeprowadzających sterylizację narzędzi i sprzętu medycznego. Ww. sprzęt sterylizowano wyłącznie w autoklawach (używano 22 autoklawy). Aparaturę testowano wskaźnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi. Nie stwierdzono nieprawidłowości w przeprowadzaniu procesów sterylizacji. Możliwość powiązania procesu sterylizacji sprzętu z konkretnym pacjentem, który korzystał z tego sprzętu istniała tylko w 3 placówkach. 4. Indywidualne, Specjalistyczne i Grupowe Praktyki Lekarskie i Pielęgniarskie Na terenie województwa opolskiego w 2015 roku funkcjonowało 1439 indywidualnych i grupowych praktyk lekarskich, 55 indywidualnych i grupowych praktyk pielęgniarek oraz 11 innych działalności leczniczych wykonywanych przez praktykę zawodową (łącznie 1505 obiektów). Skontrolowano 628 obiektów, tj. 41,7 % ogółu. Stan sanitarny negatywnie oceniono w 5 obiektach. Stwierdzone nieprawidłowości w szczególności dotyczyły: brudnych ścian w pomieszczeniach, braku ciepłej wody przy Strona 29 z 75

30 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych umywalkach w sanitariatach dla pacjentów, złego stanu sanitarno technicznego stolarki okiennej, wyposażenia gabinetu stomatologicznego, braku dokumentacji z przeprowadzania kontroli wewnętrznej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, braku wentylacji w gabinecie lekarskim. Natomiast w zakresie utrzymania porządku i czystości pomieszczeń nieprawidłowości stwierdzono w 14 gabinetach (nieaktualne procedury sprzątania lub ich brak, a także brak procedury w zakresie mycia i dezynfekcji narzędzi oraz postępowania po ekspozycji). Nieprawidłowości w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi stwierdzono w 41 obiektach i dotyczyły one nieoznakowanych worków i pojemników na odpady medyczne, zbierania odpadów medycznych do worków koloru czarnego, braku termometru w lodówce oraz braku rejestru odczytu temperatury, braku procedury postępowania z odpadami medycznymi lub jej aktualizacji, braku kart przekazania odpadów, prowadzonej ewidencji odpadów medycznych oraz umowy na odbiór odpadów medycznych. Nieprawidłowości w zakresie postępowania z bielizną stwierdzono w 20 placówkach i dotyczyły głównie braku procedury postępowania z brudną bielizną lub jej aktualizacji. W roku 2015 wydano łącznie 13 decyzji, nie nałożono mandatów karnych. Dezynfekcja W 630 skontrolowanych w 2015 roku prywatnych praktykach lekarskich (616) i pielęgniarskich (14) o charakterze zabiegowym i nie zabiegowym, procesy dezynfekcji przeprowadzano prawidłowo. Uwzględniana była specyfika gabinetów oraz zapobieganie zakażeniom krwiopochodnym, w tym HBV, HCV, HIV. Zaopatrzenie gabinetów w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu, było wystarczające. Brak właściwych środków do dezynfekcji powierzchni skażonych, powierzchni bezdotykowych, systemów ssących, dezynfekcji rąk - stwierdzono w 13 praktykach lekarskich w pow. opolskim. Używanie przeterminowanego środka do dezynfekcji rąk stwierdzono w 1 praktyce w pow. strzeleckim. We wszystkich pozostałych praktykach do dezynfekcji rąk, narzędzi, sprzętu medycznego oraz powierzchni używano środków dopuszczonych do stosowania, z aktualnym terminem ważności. Środki dezynfekcyjne stosowano zgodnie z ich przeznaczeniem (określonym przez producenta) uwzględniając specyfikę gabinetu, oprócz 1 praktyki lekarskiej w Opolu, gdzie do dezynfekcji powierzchni stosowano roztwór środka dezynfekcyjnego o stężeniu dwukrotnie mniejszym od zalecanego przez producenta. Narzędzia medyczne poddawano dezynfekcji w 388 skontrolowanych praktykach lekarskich i 6 praktykach pielęgniarskich. W większości praktyk drobny sprzęt i narzędzia medyczne myte i dezynfekowane były wyłącznie ręcznie (263). Mycie i dezynfekcja sprzętu w urządzeniach odbywała się w 131 skontrolowanych praktykach, w tym w 94 stosowano mycie mieszane (ręczne i w urządzeniach). Wszystkie praktyki wyposażone były w odpowiednie, firmowe pojemniki do dezynfekcji narzędzi medycznych. W żadnym gabinecie nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w mydło w płynie, ręczniki papierowe i środki do dezynfekcji rąk. Sterylizacja W 2015 r. skontrolowano 330 z 459 praktyk lekarskich przeprowadzających sterylizację. Sterylizację narzędzi i sprzętu medycznego w praktykach przeprowadzano wyłącznie w autoklawach, z których aż 68% w zakresie roku produkcji mieściła się w przedziale lat. Możliwość powiązania procesu sterylizacji sprzętu z konkretnym pacjentem, który korzystał Strona 30 z 75

31 Stan sanitarno-techniczny podmiotów leczniczych z tego sprzętu istniała tylko w 21% praktyk. Do kontroli procesów sterylizacji stosowano wskaźniki biologiczne, chemiczne i fizyczne. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie prowadzenia i kontroli procesów sterylizacji. Strona 31 z 75

32 Stan sanitarny środowiska pracy V. Stan sanitarny środowiska pracy Głównymi kierunkami działania pionu Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. opolskiego w 2015 roku było: sprawowanie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy, celem wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników zatrudnionych w zakładach branży spożywczej, prowadzenie nadzoru nad podmiotami wprowadzającymi do obrotu i stosującymi w działalności zawodowej substancje i mieszaniny chemiczne, w tym produkty biobójcze, prekursory narkotyków kat. 2 i 3, detergenty, w oparciu o obowiązujące przepisy prawne. Struktura zakładów pracy W 2015 roku w ewidencji pionu Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego figurowały 2774 zakłady pracy, w których zatrudniano pracowników. Większość zakładów pracy będących w ewidencji pionu Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego to zakłady małe, zatrudniające do 10 osób. Nadzór nad zakładami pracy sprawowało w woj. opolskim 11 Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych oraz Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu. WSSE w Opolu sprawuje nadzór nad zakładami, których organem założycielskim są starostwa powiatowe. Liczbę zakładów objętych ewidencją i zatrudnionych w nich osób przedstawia tabela nr 1. Tabela 1. Liczba zakładów objętych ewidencją w latach , w województwie opolskim, według powiatów. Lp. PSSE Liczba zakładów objętych ewidencją Liczba zatrudnionych w zakładach objętych ewidencją 2014 r r r r. 1. Brzeg Głubczyce Kędzierzyn Koźle Kluczbork Krapkowice Namysłów Nysa Olesno Opole Prudnik Strzelce Opolskie WSSE Opole Razem Strona 32 z 75

33 Stan sanitarny środowiska pracy Warunki higieniczno-sanitarne w zakładach pracy W 2015 r. pion Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. opolskiego skontrolował 899 zakładów, w których zatrudnionych było pracowników, tj. 47% ogółem zatrudnionych w zakładach objętych ewidencją. Przeprowadzono łącznie 1258 kontroli. Na 899 skontrolowanych podmiotów w 85 stwierdzono przekroczenia normatywów higienicznych na stanowiskach pracy. Najliczniejsza grupa pracowników narażonych to zatrudnieni w zakładach następujących branż: produkcja metalowych wyrobów gotowych (PKD 25) 505 pracowników narażonych, w 10 zakładach pracy, wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej (PKD 19) 486 pracowników narażonych w 1 zakładzie (zakład zatrudniający ok pracowników), produkcja maszyn i urządzeń (PKD 28) 421 pracowników narażonych w 7 zakładach, produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów (PKD 16) 309 pracownik narażonych w 5 zakładach, produkcja metali (PKD 24) 306 pracowników narażonych 3 zakładach. Wykres 1. Liczba zakładów woj. opolskiego z przekroczeniami normatywów higienicznych wg branż. Strona 33 z 75

34 Stan sanitarny środowiska pracy W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. opolskiego zanotowano w 2015 r. liczbę 3871 pracowników narażonych na działanie czynników szkodliwych o poziomach przekraczających najwyższe dopuszczalne stężenia/natężenia, tj. takie poziomy, które stwarzają ryzyko powstania niekorzystnych skutków zdrowotnych spowodowanych tymi czynnikami, w tym chorób zawodowych. Struktura narażenia na poszczególne grupy czynników była następująca: 3674 pracowników narażonych na czynniki fizyczne (hałas, drgania mechaniczne, mikroklimat gorący), 315 pracowników narażonych na pyły, 83 pracowników narażonych na czynniki chemiczne. Tabela 2. Liczba osób narażonych na poszczególne grupy czynników szkodliwych w latach w województwie opolskim. Rok Hałas Pył Czynniki chemiczne Drgania mechaniczne Kontrole w zakresie przestrzegania przez pracodawców przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przeprowadzone w 2015 r. wykazały następujące najczęściej stwierdzane uchybienia: nieprzestrzeganie przepisów w zakresie wymogów związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin - w 122 zakładach pracy (w 2014r. w 113 zakładach); nieaktualne pomiary czynników szkodliwych - w 88 zakładach (w 2014r. w 101 zakładach); brak lub nieprawidłowe oceny ryzyka zawodowego - w 87 zakładach (w 2014r. w 83 zakładach); zły stan higieniczno sanitarny pomieszczeń - w 56 zakładach (w 2014r. w 40 zakładach); Szczegółowy rozkład nieprawidłowości obrazuje wykres 2. Liczba zakładów, w których stwierdza się nieprawidłowości oscyluje na poziomie podobnym jak w roku poprzednim. Strona 34 z 75

35 Stan sanitarny środowiska pracy Wykres 2. Liczba zakładów w województwie opolskim, w których stwierdzono nieprawidłowości w 2015 roku, w porównaniu z rokiem 2014, brak aktualnych badań lekarskich pracowników uchybienia w zakresie czynników rakotwór. lub uchybienia w zakresie czynników biologicznych brak rejestrów czynników szkodliwych uchybienia w zakresie produktów biobójczych brak lub nieprawidłowe oceny ryzyka zawodowego zły stan sanitarnohigieniczny pomieszczeń brak aktualnych pomiarów czynników szkodliwych uchybienia z zakresu sub. chemicznych i ich Narażenie na czynniki rakotwórcze i mutagenne w środowisku pracy Narażenie zawodowe pracowników woj. opolskiego na czynniki rakotwórcze jest na bieżąco monitorowane, a dane weryfikowane. W 2015 r. stwierdzono obecność czynników rakotwórczych na stanowiskach pracy w 206 zakładach pracy. W skontrolowanych podmiotach w narażeniu na czynniki rakotwórcze pracowało 1462 osób, w tym 344 kobiety. W zakładach pracy odnotowano następujące czynniki rakotwórcze: azbest 125 osób narażonych w 29 zakładach pracy (są to zakłady zajmujące się rozbiórką materiałów zawierających azbest), promieniowanie jonizujące narażonych 385 osób w 22 zakładach pracy (głównie pracownicy ochrony zdrowia w jednostkach diagnostycznych), pył drewna twardego lub mieszanego zawierającego pył drewna twardego narażonych 194 osób w 14 zakładach pracy (głównie zakłady produkcji mebli), niskowrząca benzyna-niespecyfikowana narażonych 78 osób, w 6 zakładach pracy (głównie stacje paliw), benzen narażonych 617 osób w 6 zakładach prac (głównie produkcja koksu, zakłady chemiczne, laboratoria chemiczne), związki chromu (VI) - narażonych 55 osób w 6 zakładach pracy (pracownicy laboratoriów chemicznych), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (benzo[a]piren) narażonych 9 osób w 2 zakładach pracy (produkcja masy bitumicznej), Strona 35 z 75

36 Stan sanitarny środowiska pracy proces technologiczny związany z narażeniem na działanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, obecnych w sadzy węglowej, smołach węglowych i pakach węglowych 576 osób narażonych w 1 zakładzie pracy (zakład produkcji koksu). W pojedynczych zakładach stwierdzono narażenie na takie czynniki rakotwórcze jak: chlorek winylu (laboratorium badawcze produkcji okien - narażonych 8 osób), tlenek etylenu (dezynfekcja narzędzi w jednostce szpitalnej - narażonych 27 osób), związki niklu (obróbka metalu na gorąco - 3 osoby), tlenek kadmu (II) (laboratorium chemiczne - narażonych 41). Uchybienia w zakresie higieny pracy stwierdzono głównie w podmiotach, które zajmują się rozbiórką materiałów zawierających azbest. Zakłady zajmujące się rozbiórką azbestu podlegają stałemu monitorowaniu przez organy PIS, dzięki czemu uchybienia są sukcesywnie usuwane. Narażenie na czynniki biologiczne W 2015 r. w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. opolskiego znajdowało się 978 zakładów zatrudniających pracowników pracujących w narażeniu na czynniki biologiczne. Największa liczba narażonych obejmowała pracowników następujących branż: opieka zdrowotna (PKD 86) 2502 pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne grupy 2 i 2370 pracowników grupy 3. Ta grupa zawodowa jest najliczniejsza pod względem narażenia na czynniki biologiczne, znajdujące się w materiale pochodzącym od zakażonych pacjentów (wirusy, bakterie), w tym wirus zapalenia wątroby typu B i C. uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo (PKD 01) 652 pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne grupy 2 i 116 pracowników narażonych na czynniki grupy 3. Pracownicy rolnictwa w czasie takich prac jak uprawa i zbiór płodów rolnych są narażeni na kontakt z pyłami organicznymi pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, zawierającymi drobnoustroje oraz wytwarzane przez nie alergeny i toksyny. Podczas prac związanych z hodowlą zwierząt występuje narażenie na zakażenie wirusami, bakteriami, grzybami, pierwotniakami i pasożytami wywołującymi choroby odzwierzęce. produkcja artykułów spożywczych (PKD 10) 1051 pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne grupy 2 i 44 pracowników narażonych na czynniki grupy 3. W tej branży pracownicy narażeni są głównie na kontakt z pyłami organicznymi pochodzenia roślinnego, zawierającymi drobnoustroje oraz wytwarzane przez nie alergeny i toksyny. W 2015 r. przeprowadzono 241 kontroli w 218 zakładach z zakresu oceny spełnienia obowiązków wynikających z prawa w zakresie BHP przy narażeniu na czynniki biologiczne. Pomimo, że w roku 2015 skontrolowano o 49 zakładów mniej niż w roku poprzednim, zwiększyła się liczba stwierdzonych nieprawidłowości i wydanych decyzji. Stwierdzane uchybienia wskazują na to, że nie wszyscy pracodawcy mają świadomość obowiązków nałożonych na nich przepisami w związku z występowaniem w zakładzie czynników biologicznych. Najczęściej stwierdzane uchybienia dotyczyły: braku oceny ryzyka zawodowego, nieprawidłowo prowadzonych rejestrów prac i rejestrów pracowników narażonych na czynniki biologiczne, braku instrukcji/planu postępowania w przypadku awarii, nie zapewnienia bezpiecznych warunków odkażania i prania odzieży, braku stosownych oznakowań na stanowiskach pracy, nie wypełnienia obowiązku w zakresie przeprowadzenia wśród pracowników zalecanych szczepień. Strona 36 z 75

37 Stan sanitarny środowiska pracy Choroby zawodowe W 2015r. w województwie opolskim stwierdzono 15 chorób zawodowych. Stwierdzone przypadki dotyczyły następujących chorób: 5 przypadków przewlekłej choroby narządu głosu spowodowanej nadmiernym wysiłkiem głosowym, w tym 3 przypadki niedowładu mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią poz wykazu chorób zawodowych i 2 przypadki wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych poz wykazu, 3 przypadki chorób zakaźnych i pasożytniczych określonych w pozycji 26 wykazu chorób zawodowych, w tym 2 przypadki boreliozy i 1 przypadek wzw typu B, 2 przypadki przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonania pracy pod postacią zespołu cieśni nadgarstka poz wykazu chorób zawodowych, 1 przypadek pylicy krzemowej płuc poz. 3.1, 1 przypadek zewnętrznego alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych poz. 7.1, 1 przypadek alergicznego nieżytu nosa poz. 12, 1 przypadek raka płuca i oskrzela poz. 17.1, 1 przypadek uszkodzenia narządu słuchu poz. 21. Niebezpieczne i stwarzające zagrożenie substancje i mieszaniny chemiczne W ewidencji PIS woj. opolskiego w 2015 r. w ogólnej liczbie zakładów, które wprowadzały do obrotu substancje w postaci własnej lub jako składniki w mieszaninach oraz stosowały substancje chemiczne i ich mieszaniny było: 19 producentów, 2 importerów, 506 dystrybutorów, 24 formulatorów, 1250 stosujących chemikalia w działalności zawodowej. W ramach nadzoru nad substancjami i mieszaninami chemicznymi pracownicy pionu higieny pracy skontrolowali 393 zakłady, przeprowadzili 449 kontroli z zakresu: oceny realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin, oceny realizacji wymogów w zakresie stosowania substancji i mieszanin chemicznych (zabezpieczenia pracowników na stanowiskach pracy w środki ochrony indywidualnej, magazynowania i przechowywania produktów chemicznych, dostępności kart charakterystyki, instrukcji stanowiskowych i oceny ryzyka zawodowego), Strona 37 z 75

38 Stan sanitarny środowiska pracy oceny kart charakterystyki substancji i mieszanin chemicznych, oceny oznakowania opakowań substancji i mieszanin chemicznych, oceny realizacji wymogów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych. Nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono w 112 zakładach stosujących chemikalia w działalności zawodowej (113 w 2014r.). Najczęściej stwierdzanymi uchybieniami było: stosowanie chemikaliów nieprawidłowo oznakowanych, brak instrukcji bhp/stanowiskowych uwzględniających dane zawarte w kartach charakterystyki stosowanych chemikaliów, stosowanie chemikaliów bez lub z nieaktualną kartą charakterystyki, nieprawidłowe przechowywanie chemikaliów, brak procedur postepowania w przypadku awarii, brak spisu stosowanych niebezpiecznych chemikaliów. Produkty biobójcze W ramach nadzoru nad produktami biobójczymi w roku 2015 pracownicy pionu higieny pracy przeprowadzili 225 kontroli, w tym 92 kontrole w podmiotach wprowadzających produkty biobójcze do obrotu (producenci, dystrybutorzy, detaliści) i 133 kontrole w podmiotach stosujących produkty biobójcze w działalności zawodowej. Skontrolowano 321 produktów biobójczych - zakwestionowano 30, w tym w zakresie: wprowadzania do obrotu: w 13 podmiotach stwierdzono wprowadzanie do obrotu produktów biobójczych bez wymaganego prawem pozwolenia, w 5 wprowadzanie produktu biobójczego niewłaściwie oznakowanego, w 3 wprowadzanie produktów biobójczych niezgodnie z warunkami pozwolenia, w 1 wprowadzenie produktu biobójczego zawierającego niedozwoloną substancję czynną, stosowania produktów biobójczych: w 10 podmiotach stosowanie produktu biobójczego niewłaściwie oznakowanego, w 3 stosowanie produktów biobójczych niezgodnie z warunkami pozwolenia na obrót, w 2 stosowanie produktu biobójczego, po terminie przydatności, w 2 stosowanie produktów biobójczych bez pozwolenia na obrót. Wyniki przeprowadzonych kontroli wykazują, że w obrocie w dalszym ciągu, znajdują się produkty biobójcze nie posiadające pozwolenia na obrót. Z uwagi na to, że stwarza to zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska działania kontrolne i represyjne będą kontynuowane w celu uzyskania poprawy we wdrażaniu wymogów prawa przez podmioty wprowadzające do obrotu produkty biobójcze. Prekursory narkotyków kategorii 2 i 3 W roku 2015 na terenie woj. opolskiego bieżący nadzór w zakresie prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3 przedstawiał się następująco: Strona 38 z 75

39 Stan sanitarny środowiska pracy liczba podmiotów wprowadzających do obrotu prekursory - 34, w tym 4 wprowadzające prekursory kategorii 2 i 33 kategorii 3, liczba podmiotów stosujących w działalności zawodowej - 92, liczba przeprowadzonych kontroli ogółem - 36, liczba przeprowadzonych kontroli u wprowadzających do obrotu - 6, liczba przeprowadzonych kontroli u stosujących w działalności zawodowej Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie. Strona 39 z 75

40 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowowychowawczych W 2015 roku w ewidencji pionu Higieny Dzieci i Młodzieży znajdowało się ogółem 1981 placówek, w tym 1264 stałe placówki nauczania i wychowania oraz 717 turnusów wypoczynkowych dzieci i młodzieży. W ramach sprawowanego nadzoru skontrolowano ogółem 1180 (59,6 %) placówek: 888 (70,3 %) stałych oraz 292 (40,7 %) turnusy wypoczynkowe (Wykres nr 1). Wśród 888 skontrolowanych stałych placówek nauczania i wychowania, znajdowało się: 61 żłobków, 317 przedszkoli, 416 szkół, 2 placówki kształcenia ustawicznego, 31 placówek całodobowych, w tym: 9 domów studenckich, 5 burs i internatów, 3 młodzieżowe ośrodki wychowawcze, 3 specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, 3 domy dziecka, 8 innych placówek z pobytem dziennym i/lub całodobowym, 12 placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego, 35 placówek wychowania pozaszkolnego, 5 stałych placówek rekreacyjnych, 5 uczelni wyższych, 4 inne, w tym: 2 ponadgimnazjalne szkoły dla dorosłych i 1 grupowa praktyka pielęgniarska oraz 1 szkoła nauki jazdy konnej. Wykres nr 1: Zestawienie placówek nauczania i wychowania znajdujących się pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego i skontrolowanych w 2014 r. i 2015 r Placówki skontrolowane 2014 r. - placówki stałe 2015 r. - placówki stałe 2014 r. - placówki sezonowe 2015 r. - placówki sezonowe Placówki pod nadzorem Strona 40 z 75

41 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych W wyniku sprawowanego nadzoru nastąpiła poprawa stanu sanitarnego placówek nauczania i wychowania, gdyż: nie odnotowano placówek z utrudnionym dostępem do ciepłej wody w pomieszczeniach sanitarnych (w 2014 r. - 5, w 2015 r. - 0), zmniejszył się odsetek oddziałów posiadających rozkłady lekcji ułożone niezgodnie z zasadami higieny (w 2014 r. - 1,3 %, w 2015 r. - 0,4 %), zmniejszył się odsetek dzieci i młodzieży korzystających z mebli niedostosowanych do ich wzrostu (w 2014 r. 0,4 %, w 2015 r. - 0,3 %), zmniejszył się odsetek pomieszczeń z zaniżonym natężeniem oświetlenia sztucznego w stosunku do obowiązującej normy (w 2014 r. - 33,3% pomieszczeń, w 2015 r. - 29,1% pomieszczeń w szkołach podlegających ocenie), zmniejszyła się liczba placówek w złym stanie technicznym (w 2014 r. - 8, w 2015 r. - 2), zmniejszyła się liczba placówek mieszczących się w budynkach o złym stanie higieniczno-sanitarnym (w 2014 r. - 9, w 2015 r. - 1). Poprawa stanu sanitarnego placówek nauczania i wychowania nastąpiła w wyniku sprawowania nadzoru bieżącego, wdrażania postępowania administracyjnego oraz współpracy z dyrektorami placówek i samorządami terytorialnymi (wspólne narady, spotkania, coroczne oceny stanu sanitarnego). Natomiast pogorszeniu uległ stan sanitarny w zakresie: placówek, w których nie zapewniono standardów dostępności do urządzeń sanitarnych ( w 2014 r. - 4, w 2015 r. - 6). placówek o nieprawidłowym stanie higieniczno-sanitarnym i technicznym (w 2014 r. - 5, w 2015 r. - 19). W 2015 roku w ramach sprawowanego nadzoru przeprowadzono ogółem 1421 kontroli placówek nauczania i wychowania oraz turnusów wypoczynkowych, wydano 134 decyzje administracyjne, w tym 39 decyzji finansowych. Za nieprawidłowy stan sanitarny nałożono 2 mandaty karne, na łączną kwotę 200 zł. W celu zapewnienia uczniom i dzieciom przedszkolnym prawidłowych warunków zdrowotnych, pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2015 roku przeprowadzili: oceny dostosowania mebli do wzrostu dzieci i uczniów, ogółem w 92 placówkach spośród 731 skontrolowanych (12,6%), w tym w: 40 przedszkolach (12,6%), 27 szkołach podstawowych (14%), 1 gimnazjum (1,6%) i 24 zespołach szkół (16%). Z przeprowadzonych badań wynikało, że na ogólną liczbę 5118 dzieci przedszkolnych i szkolnych, wśród których przeprowadzono ocenę, z mebli nieprawidłowo dobranych do wzrostu korzystało 16 (0,3%) dzieci, w tym: 12 (0,8%) dzieci przedszkolnych i 4 (0,3%) uczniów szkół podstawowych; higieniczne oceny rozkładów lekcji w 274 szkołach (65,9%), w 2457 oddziałach szkolnych, głównie szkół podstawowych i gimnazjów. Stwierdzono, że w 10 oddziałach (0,4%) nie uwzględniano zasad higieny pracy umysłowej uczniów; badania oświetlenia sztucznego w 14 placówkach szkolnych, łącznie w 103 pomieszczeniach. Badania wykonano w 4 przedszkolach, 6 szkołach podstawowych, 2 zespołach szkół oraz 2 innych placówkach (placówki pracy pozaszkolnej). Natężenie oświetlenia niezgodne z obowiązującą normą odnotowano w 5 placówkach, w 30 pomieszczeniach (29,1%). Strona 41 z 75

42 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych Wykres nr 2: Ocena warunków zdrowotnych w skontrolowanych placówkach nauczania i wychowania w latach Ocena ciężaru tornistrów szkolnych. Badania ciężaru tornistrów w stosunku do wagi uczniów zostały przeprowadzone w ramach akcji zainicjowanej przez Opolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego: Październik miesiącem właściwie spakowanego tornistra. Działania zrealizowane zostały w roku szkolnym 2014/2015. I etap - w październiku 2014 r. odbyło się ważenie tornistrów w wybranych placówkach (co najmniej 5 szkół w każdym powiecie). Pomiary oraz badania ankietowe przeprowadzono łącznie w 68 szkołach - 40 wiejskich i 28 miejskich. W wyniku działań stwierdzono, że 20,6 % uczniów klas pierwszych, 19,7% dzieci klas II - III oraz 25,7% uczniów klas IV-VI nosiło zbyt ciężkie tornistry. Z ogólnej liczby 6331 uczniów objętych oceną, aż 1441 osób (22,8 %) miało tornistry o wadze przekraczającej 15 % masy ciała. II etap - w marcu 2015 roku przeprowadzono ponownie pomiary ciężaru tornistrów szkolnych w 43 placówkach, w których uprzednio stwierdzano zawyżoną ich wagę w stosunku do masy ciała uczniów. Ponadto kontynuowano działania informacyjno-edukacyjne. Badania wykazały, że 21,9% uczniów klas pierwszych, 16,4% dzieci klas II - III oraz 16,4% uczniów klas IV-VI miało zbyt ciężkie tornistry. Z ogólnej liczby 3283 uczniów objętych oceną, aż 574 osoby (17,4%) miały tornistry o wadze przekraczającej 15% masy ciała. Ogółem oceniono 68 szkół, w tym 43 placówki dwukrotnie. Łącznie ocenie poddano 9614 tornistrów. Dane procentowe w zakresie oceny ciężaru tornistrów przedstawione zostały na wykresie nr 4. Strona 42 z 75

43 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych Wykres nr 4. Zestawienie procentowe wyników pomiarów tornistrów. Przeprowadzone pomiary ciężaru tornistrów i analiza wyników pokazują, że na terenie całego województwa uczniowie nosili zbyt ciężkie tornistry biorąc pod uwagę masę ciała dzieci. Działania akcyjne pozwoliły uzyskać poprawę w zakresie ciężaru tornistrów - wyniki badań wykazały zmniejszenie o 5% odsetka uczniów noszących tornistry przekraczające 15% wagi ich ciała (w 2014 r. - 22,8 %, w 2015 r. - 17,4 %). Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach. W 2015 roku, podobnie jak w latach poprzednich, zastrzeżenia budziła infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. Analizując bazę do realizacji wychowania fizycznego stwierdzono, że właściwe warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego zapewnione były w 365 (86,7%) skontrolowanych szkołach, w tym: 2 szkołach ponadgimnazjalnych (100%), 6 LO (100%), 54 gimnazjach (87,1%), 168 szkołach podstawowych (87%), 131 zespołach szkół (86,8%) oraz 4 uczelniach wyższych (80%). Placówki te wyposażone były zarówno w szkolne zespoły sportowe lub sale gimnastyczne, jak i boiska. W pozostałych szkołach w celu zapewnienia właściwych warunków do realizacji wychowania fizycznego zajęcia odbywały się w innych obiektach sportowych. Sale lub hale sportowe wynajmowało 60 (14,3 %) szkół, z basenów korzystały 122 (29 %) szkoły, z siłowni lub klubu fitness 16 (3,8 %) szkół, z boisk lub stadionów sportowych 63 (15 %) szkoły. W 15 (3,6 %) szkołach niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia wychowania fizycznego odbywały się na korytarzach. Wykres nr 3: Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w skontrolowanych szkołach w 2015 r. Strona 43 z 75

44 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych 4 5 4,3 odsetek szkół posiadających tylko salę gimnastyczną odsetek szkół posiadających tylko boisko 50,1 36,6 odsetek szkół posiadających salę gimnastyczną oraz boisko odsetek szkół posiadających szkolny zespół sportowy odsetek szkół nie posiadających infrastruktury do zajęć w-f Przechowywanie substancji chemicznych i ich mieszanin w szkolnych pracowniach chemicznych. Podczas przeprowadzanych kontroli sanitarnych oceniano prawidłowość przechowywania substancji chemicznych oraz ich mieszanin w placówkach, a także posiadaną w tym zakresie dokumentację. W wyniku działań kontrolnych nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących stanu sanitarnego gabinetów chemicznych, przechowywania chemikaliów lub obowiązującej dokumentacji. Zapewnienie uczniom miejsc na podręczniki i przybory szkolne Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, we wszystkich skontrolowanych szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, uczniom zapewniono miejsca na pozostawienie podręczników i innych przyborów służących do nauki. Żywienie w placówkach oświatowo - wychowawczych W ramach nadzoru nad żywieniem dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo - wychowawczych podejmowano czynności kontrolne w zakresie przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 roku w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1256). W 2015 roku przeprowadzono 202 kontrole w stołówek przedszkolnych i szkolnych oraz sklepików/kiosków dla uczniów. Strona 44 z 75

45 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych Wykonane kontrole obok działań inspekcyjnych miały również charakter edukacyjny i instruktażowy. Funkcjonowanie sklepików szkolnych zależne było głównie od decyzji ajentów, którzy często uznawali ich prowadzenie po wejściu nowych przepisów za nieopłacalne. Funkcjonujące na terenie województwa opolskiego sklepiki zmieniły ofertę handlową i dostosowały ją do wymagań zawartych w ww. rozporządzeniu. Opieka medyczna w szkołach. Spośród 416 szkół skontrolowanych w 2015 roku 384 zapewniały opiekę pielęgniarską na terenie placówek. W 220 szkołach posiadających gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, oceniono warunki sanitarno-techniczne tych pomieszczeń. W wyniku przeprowadzonych kontroli jedynie w 1 gabinecie medycznym (gimnazjum - powiat krapkowicki) stwierdzono uchybienia w zakresie stanu sanitarno-higienicznego ścian i sufitu. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wdrożono postępowanie administracyjne z nakazem zapewnienia właściwych warunków sanitarno-higienicznych. Wszystkie pozostałe gabinety pielęgniarskie odpowiadały wymogom sanitarnym. Nadzór nad szkołami wyższymi. W województwie opolskim pod nadzorem znajdowało się 7 uczelni wyższych, w tym 4 publiczne. W 2015 roku skontrolowano 5 uczelni i wchodzących w ich skład 13 obiektów. W jednym przypadku (uczelnia publiczna - powiat opolski) stwierdzono utrudniony dostęp do urządzeń sanitarno-ustępowych dla studentów. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami wszczęte zostało postępowanie administracyjne. W pozostałych skontrolowanych obiektach nie odnotowano nieprawidłowości i trudności w zakresie sprawowanego nadzoru bieżącego nad szkołami wyższymi. Nadzór nad przestrzeganiem realizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych na terenie placówek oświatowych. W 2015 roku prowadzono nadzór nad przestrzeganiem realizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W minionym roku, podobnie jak w roku 2014, nie odnotowano nieprawidłowości w zakresie realizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych na terenie podległych placówek. Wypoczynek dzieci i młodzieży - akcja letnia i zimowa. Zgodnie z elektroniczną ogólnopolską bazą danych na terenie województwa opolskiego w 2015 roku łącznie zarejestrowano 717 turnusów wypoczynkowych (formy w miejscu zamieszkania, wyjazdowe i wycieczki jednodniowe). W porównaniu z 2014 r., zwiększyła się ogólna liczba zgłoszonych do bazy turnusów wypoczynkowych (w 2014 r , w ). Dane zawarte w elektronicznej bazie były przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej monitorowane na bieżąco i stanowiły podstawę do podejmowania czynności kontrolnych. W 2015 roku przeprowadzono łącznie 296 kontroli sanitarnych, w wyniku których skontrolowano 90 turnusów wypoczynku zimowego i 206 turnusów wypoczynku letniego. Ogółem z wypoczynku skorzystało uczestników, w tym z wypoczynku zimowego 4226 oraz z wypoczynku letniego 9529 osób. W porównaniu z 2014 rokiem w skontrolowanych turnusach wypoczynku znacznie zmniejszyła się liczba uczestników (w 2014 r , w 2015 r ). Strona 45 z 75

46 Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych Wykres nr 5: Liczba skontrolowanych turnusów oraz liczba uczestników wypoczynku w latach Strona 46 z 75