BIULETYN INFORMACYJNY

Transkrypt

1 BIULETYN INFORMACYJNY NR 2/2014, KWARTALNIK MIĘSO W POLSKIEJ KUCHNI RYNKI ZAGRANICZNE ZJEDNOCZONE EMIRATY ARABSKIE

2 Eksporterom, producentom, konsumentom Oddajemy Czytelnikom drugi w roku 2014 numer Biuletynu Informacyjnego ARR. Kontynuujemy w nim cykl publikacji poświęconych rynkom zagranicznym, przybliżamy konsumentom zalety polskiej żywności (w tym numerze mięsa), prezentujemy rozwijający się pomyślnie rynek wina w Polsce. Lektura to kilka kwadransów obcowania z rzetelną, przystępnie podaną wiedzą. RYNEK Z POTENCJAŁEM Kolejną prezentację priorytetowego dla polskich eksporterów rynku poświęcamy Zjednoczonym Emiratom Arabskim. Ten do niedawna egzotyczny partner handlowy zaskakuje otwartością na wszechstronną współpracę z zagranicą. W 2013 r. eksport polskich towarów do ZEA wzrósł o 66%. Daje to obraz potencjału tego rynku. Publikacja przynosi obfitość materiału ułatwiającego działalność zarówno startującemu, jak i obecnemu już na rynku ZEA polskiemu eksporterowi. W przystępnej formie podaje informacje o wielkości tego rynku, konkurujących na nim producentach, procedurach celnych, towarach obłożonych zakazem handlu, wymaganiach stawianych opakowaniom, charakterystycznych zwyczajach biznesowych, rynku mediów oraz zestaw praktycznych zaleceń. Publikację dopełnia opracowanie ilustrujące ilościowy i asortymentowy rozwój w ostatnim pięcioleciu kontaktów handlowych pomiędzy Polską a ZEA. Zainteresowani eksporterzy krajowi z pewnością znajdą swoje miejsce na tym rynku. Fizjologia smaku, czyli wszystko o mięsie Mięso spożywamy od zawsze. Pod różnymi postaciami. Było i jest źródłem podstawowych (białko, tłuszcz) i niezbędnych składników odżywczych (witaminy i minerały). Zjadaliśmy je w różnych odmianach i ilościach, warunkowani jego dostępnością, sposobami przyrządzania, wreszcie gustami. Na przestrzeni wieków uwarunkowania te zmieniały się, ale przywiązanie do mięsa pozostało. Zjadamy je i nic nie wskazuje, by się to zmieniło. Ilość spożywanego mięsa przez statystycznego Polaka od lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Zmiany zachodzą przede wszystkim w proporcjach spożycia. Warunkują je wielorakie czynniki, m.in. przyzwyczajenia, ceny, promocje, wzorce zachowań. Stąd niewiele już wołowiny na naszych stołach, skutecznie wypieranej przez mięso drobiowe. Po wyczerpujące wyjaśnienia zmian w tendencjach konsumpcji mięsa odsyłamy do rekomendowanego tekstu. W nim także wyodrębniono siedem segmentów odbiorców mięsa i jego przetworów. Do którego z nich należysz Czytelniku? Koresponduje z tą publikacją syntetyczny obraz 10 ostatnich lat polskiego handlu zagranicznego mięsem. Znajduje ono uznanie i wśród międzynarodowych smakoszy. Są oni skłonni zapłacić corocznie blisko 3 miliardy euro za pełen asortyment mięs polskich. Nie hiszpańskie i nie włoskie, ale nasze wino swojskie Próby zaszczepienia na gruncie polskim uprawy winogron i produkcji wina datuje się na wiek XII. Los nie był jednak łaskawy dla winiarzy. Ochłodzenie klimatu, liczne wojny, zabory ograniczały w decydującym stopniu uprawę winorośli. Powrócono do nich skutecznie na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. W roku winiarskim 2013/2014 zbiory z polskich winnic umożliwiły wyprodukowanie już prawie 198 tys. litrów wina (264 tys. standardowych butelek). Wino ma obecnie 7% udział w rynku alkoholi w Polsce. Od 2001 r. zwiększył się on prawie dwukrotnie. Prognozy do 2017 r. zakładają wzrost tego udziału o kolejne 3 4%. Kariera, jaką na polskim rynku zrobiło w ostatnim dwudziestoleciu piwo, świadczy nie tylko o zmianie gustów Polaków, lecz także stwarza szansę na rozszerzenie kręgu odbiorców wina.

3 SPIS TREŚCI Polskie mięso wartościowe i bezpieczne dla konsumentów Monika Świątkowska Polski handel zagraniczny mięsem ( ) Marzena Trajer, Jolanta Kossakowska, Paweł Smoliński Skuteczny marketing, promocja i handel na rynku Zjednoczonych Emiratów Arabskich Dorota La Croix, Mieczysław Bąk ZJEDNOCZONE EMIRATY ARABSKIE. Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi ( ) Martyn Mieczkowski, Marek Wojtkiewicz Rynek wina w Polsce Piotr Burkot Biuletyn Informacyjny ARR kwartalnik ISSN nakład 8250 egz. Wydawca: Agencja Rynku Rolnego ul. Nowy Świat 6/ Warszawa Redakcja: Biuro Promocji Żywności tel faks biuletyn@arr.gov.pl Wydawnictwo bezpłatne. Redakcja wyraża zgodę na przedruk materiałów z podaniem źródła. Projekt graficzny, opracowanie i druk: Garski Multimedia

4 biuletyn informacyjny ARR 2 POLSKIE MIĘSO WARTOŚCIOWE I BEZPIECZNE DLA KONSUMENTÓW Mięso i jego przetwory stanowią jeden z głównych składników polskiej diety i podstawę polskiej kuchni. Jako dobre źródło podstawowych (białko, tłuszcz) i licznych niezbędnych składników odżywczych (witamin z grupy B, składników mineralnych) stanowią filar codziennego odżywiania dla wszystkich grup konsumentów. Składniki w nim zawarte można wprawdzie spożywać w innych niż mięso produktach, ale zapewnienie pożądanego bilansu tych składników w alternatywnej diecie bezmięsnej bywa trudne i pracochłonne, co skłania konsumentów do wykorzystania mięsa w codziennym jadłospisie. Mięso w różnych odmianach smakowych jest podstawowym elementem polskiej kuchni i codziennych posiłków Polaków, poczynając od śniadania, gdzie wędliny to niezbędny składnik kanapek, poprzez obiady oparte na daniach mięsnych (klasyczny schabowy) lub półmięsnych (np. pyzy z mięsem), przekąski lunchowe, aż po kolacje, z udziałem lżejszych wędlin, sałatek czy galaret. Tradycyjna polska kuchnia świąteczna (szczególnie wielkanocna) to cała

5 3 Polskie mięso gama potraw z udziałem mięsa, a dziczyzna stanowi ciekawe urozmaicenie świątecznych stołów, dodaje nowe smaki. Smak i zapach mięsa, kiełbas i wędzonek przyciągają do składników polskiej kuchni uwagę wielu segmentów polskich konsumentów, niezależnie od wieku czy statusu ekonomicznego. Mięso to także podstawowa kategoria produktowa, będąca przedmiotem codziennych zakupów w tradycyjnych sklepach i nowoczesnych kanałach dystrybucji supermarketach, hipermarketach i sklepach dyskontowych. Wiele wyrobów stanowi już produkty markowe, wspierane kampaniami reklamowymi i innymi działaniami promocyjnymi. Determinantą wyboru produktów mięsnych w sklepach jest obecnie w dużej mierze ich dostępność i wygoda zakupu oraz użytkowania. Produkty mięsne są najczęściej opakowane, co umożliwia ich bezpieczne przechowywanie i użytkowanie w gospodarstwach domowych. O bezpieczeństwie produktów mięsnych decydują wprowadzone obligatoryjnie (zgodnie z rozporządzeniem) systemy zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego HACCP w całym łańcuchu dostaw oraz urzędowy system kontroli jakości i bezpieczeństwa tych produktów poprzez upoważnione do tego trzy inspekcje publiczne (Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Państwowa Inspekcja Sanitarna), co odwoławczo wspiera też Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Oznacza to ograniczenie ryzyka i zagrożenia dla konsumentów i zapewnia poczucie, że polskie mięso i produkty mięsne są bezpieczne, także w wyniku stałej kontroli. Przedstawione zagadnienia określają potrzebę wielowymiarowej analizy problematyki wartości mięsa i przetworów dla konsumentów, z uwagi na wartość odżywczą i zawartość niezbędnych składników w mięsie, tradycję żywieniową, znaczenie w codziennym odżywianiu i organizacji życia rodziny oraz w odniesieniu do bezpieczeństwa zakupu i spożycia tych produktów. Charakterystyka i znaczenie mięsa w polskiej diecie Polscy konsumenci należą do tradycyjnych zwolenników mięsa i przetworów w diecie, co w dużej mierze jest związane ze zwyczajami kulinarnymi, tradycyjnymi potrawami preferowanymi w polskiej kuchni oraz wcześniejszymi doświadczeniami w użytkowaniu tych produktów. Kupując świeże mięso, niezależnie od rodzaju, konsumenci zwracają uwagę nie tylko na jego cenę, lecz także na szeroko rozumianą jakość, postrzeganą w kontekście jego walorów sensorycznych i bezpieczeństwa zdrowotnego. W momencie zakupu ocena ta sprowadza się do niepełnej oceny organoleptycznej. Najczęściej dotyczy ona wyglądu zewnętrznego mięsa, z czego najważniejsze jest odczucie barwy, stopnia otłuszczenia kawałka mięsa i jego kształtu. W nowoczesnych kanałach dystrybucji ważne jest też opakowanie mięsa oraz jego ulokowanie w sklepie w ladach chłodniczych, co dla konsumentów jest ważną oznaką nowoczesności, bezpieczeństwa i wygody. Większość konsumentów zdecydowanie preferuje mięso kulinarne o jasnoróżowej (dla wieprzowiny) lub czerwonej (dla wołowiny) barwie, bez okrywy tłuszczowej lub z jej minimalną grubością, bez widocznego przetłuszczenia śródmięśniowego (marmurkowatości) i bez zauważalnego wycieku w opakowaniach. Przykładowo dla wieprzowiny brak otłuszczenia i jasna barwa to w ocenie konsumentów znacznie ważniejsze atrybuty niż brak marmurkowatości i wycieku. Konsument (nabywca) mięsa i jego przetworów ocenia jakość i bezpieczeństwo tych produktów poprzez doznania sensoryczne i estetyczne oraz informację zawartą na opakowaniu. Przy wyborze mięsa ważna staje się też wiedza na temat wartości odżywczej. Konsumenci zwracają uwagę przede wszystkim na wysoką zawartość białka, witamin i mikroelementów, przy jednoczesnej niskiej kaloryczności (otłuszczeniu). Do ważnych cech decydujących o wyborze mięsa potencjalnie należą także niewidoczne dla konsumenta

6 biuletyn informacyjny ARR 4 zanieczyszczenia mikrobiologiczne i chemiczne (pozostałości leków i dodatków paszowych), co z kolei jest obszarem zainteresowania urzędowych inspekcji kontrolnych. Ważne są też towaroznawcze cechy jakościowe (kruchość, wyciek), które ujawniają się dopiero po przygotowaniu produktu do spożycia w warunkach gospodarstw domowych w trakcie przyrządzania posiłku. Podstawowe znaczenie dla wartości odżywczej mięsa ma zawartość białka, która waha się od 15 do 20%, o czym decyduje udział tłuszczu, dlatego najwięcej białka zawiera mięso chude. Białko mięsa ma bardzo wysoką wartość biologiczną, gdyż niezależnie od rodzaju mięsa zawiera ono wszystkie niezbędne aminokwasy. Przy dziennym zapotrzebowaniu człowieka dorosłego na białko (0,8 1 g na 1 kg masy ciała, czyli g/dzień), porcja 100 g chudego mięsa dostarcza ok. 20 g białka, czyli pokrywa 28 36% dziennego zapotrzebowania na ten składnik. Jak wynika z analiz, wieprzowina chuda (schab, polędwiczka, mięśnie szynki) ma taką samą zawartość białka jak mięso kurczaka, a większą niż porównywalne ilości mięsa wołowego, cielęciny czy dziczyzny. Jednocześnie chuda wieprzowina ma mniejszą zawartość tłuszczu i niższą kaloryczność niż wołowina. Podaje to w wątpliwość powszechnie przyjęty wśród konsumentów pogląd, że wołowina jest wartościowszym żywieniowo mięsem niż wieprzowina i wskazuje na dużą wartość odżywczą mięsa chudego, niezależnie od jego rodzaju. Mięso jako wartościowy produkt jest ponadto źródłem witamin z grupy: B6, B12 i PP oraz rozpuszczalnych w tłuszczach: A i D. Jest również bogate w tiaminę (witaminę B1), która pełni ważną rolę w procesach energetycznych, neurofizjologicznych i metabolicznych; wchodzi ona w skład wielu enzymów, uczestniczących w przemianie węglowodanów. Witamina B1 pełni także szczególnie ważną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego. Zapotrzebowanie na tiaminę rośnie w przypadku palenia papierosów, nadużywania alkoholu, kawy, po zabiegach chirurgicznych oraz w sytuacjach stresowych. Mięso zawiera również znaczące ilości niacyny (witaminy PP), a podroby (wątroba, nerki) są dobrym źródłem witamin A, D i K. Mięso (szczególnie czerwone) stanowi też źródło cennego żelaza znacznie lepiej przyswajalnego (wskutek obecności białek) przez organizm ludzki od znajdującego się w produktach roślinnych. Niedobór żelaza odpowiada za niedokrwistość, a najwięcej żelaza znajduje się w mięsie wołowym i cielęcym (ok. 2,5 mg w 100 g), co oznacza, że te gatunki mięsa zawierają średnio 2,5 razy więcej żelaza niż mięso wieprzowe i 5 razy więcej niż mięso z drobiu. Mięso, a zwłaszcza podroby, zawiera duże ilości składników mineralnych, obok dobrze przyswajalnego żelaza, także cynku i miedzi. Ze względu na duży udział związków fosforu i siarki, mięso i przetwory mięsne zalicza się do pokarmów zakwaszających organizm. Zawartość białka w mięsie jest podobna dla wszystkich jego rodzajów, ale ważna dla wartości odżywczej mięsa zawartość tłuszczu waha się dość znacznie w zależności od gatunku mięsa, części tuszy czy rodzaju przetworu. Mięso i wędliny można podzielić na wysokotłuszczowe (o zawartości tłuszczu pow. 25%, np. boczek), tłuste (10 25% tłuszczu, np. tusza wieprzowa, kieł-

7 5 Polskie mięso basy, pasztety, wędzonki), niskotłuszczowe (3 10% tłuszczu, np. podroby) oraz produkty chude (0 3% tłuszczu, np. polędwica). Zawartość tłuszczu w produktach mięsnych w dużym stopniu wpływa na ich wartość energetyczną, dlatego najbardziej kaloryczne są Spożycie mięsa wraz z podrobami i przetworami w latach (rocznie, kg/os.) TENDENCJE NA RYNKU MIĘSA MIĘSO TO GŁÓWNE ŹRÓDŁO BIAŁKA W DIECIE POLAKÓW (35 36% OGÓŁU SPOŻYWANEGO BIAŁKA W PRZECIĘTNEJ DIECIE) Spożycie wołowiny Spadek spożycia o 6,1 kg (7,9% od 2007 r.) MIĘSO TO DRUGIE CO DO WIELKOŚCI ŹRÓDŁO TŁUSZCZU (25 29% JEGO OGÓLNEGO SPOŻYCIA) Przesunięcie popytu na tańsze mięso drobiowe boczek i tłuste wędliny ( kcal/100 g), zaś najmniej polędwica i inne chude wędliny ( kcal/100 g). Mięso wieprzowe świeże, kulinarne, wbrew powszechnie panującej opinii, niezależnie od rodzaju, odznacza się podobną wartością kaloryczną i odżywczą, jak mięso wołowe czy nawet drobiowe. Takie elementy kulinarne mięsa wieprzowego, jak mięso z szynki, łopatki, schab, polędwiczka, karkówka, o ile są odpowiednio przyrządzone, mogą zaspokoić oczekiwania nawet najbardziej dbających o dietę konsumentów. Wielkość i struktura spożycia mięsa i jego przetworów w Polsce Spożycie produktów żywnościowych może być mierzone na podstawie danych bilansowych na poziomie gospodarki żywnościowej w odniesieniu do przeciętnego konsumenta i rocznego spożycia lub też na podstawie szczegółowych badań budżetów gospodarstw domowych w odniesieniu do osób znajdujących się w tych gospodarstwach oraz miesięcznego poziomu spożycia. W tym drugim przypadku ocena spożycia nie uwzględnia żywienia poza domem oraz produktów wygodnych, co oznacza relatywnie niższy poziom spożycia produktów oraz brak możliwości porównywania tych dwóch sposobów oceny poziomu spożycia. Tendencje zmniejszenia poziomu spożycia mięsa potwierdzają dane budżetów gospodarstw domowych, chociaż obserwowany spadek spożycia nie był tak wyraźny. Według tych danych, spożycie mięsa i przetworów rosło do 2008 r. do poziomu 5,6 kg/ osobę/miesiąc, by zmniejszyć się do poziomu 5,42 kg/osobę/miesiąc w 2012 r. (o 3,2%), a więc poniżej poziomu spożycia w roku Decyduje o tym znaczące zmniejszenie spożycia mięsa wołowego (o 19% w latach ) do pozio-

8 biuletyn informacyjny ARR 6 mu 0,1 kg/osobę/miesiąc w 2011 r., przy stabilizacji SPOŻYCIE spożycia mięsa wieprzowego i drobiowego w tym okre- W 2020 R. MIĘSA sie, chociaż zmiennym poziomie w poszczególnych latach. Charakterystyczne jest też zwiększenie spożycia przetworów mięsnych z 2,22 kg/osobę/miesiąc w 2005 r. do 2,32 kg/osobę/miesiąc w 2012 r. (a nawet 2,39 kg w 2008 r.), tj. o 4,5%, w tym szczególnie wędlin wysokogatunkowych o 22% do poziomu 0,66 kg/ osobę/miesiąc w 2012 r. We wszystkich grupach gospodarstw domowych 85,4 KG NA OSOBĘ (WSZYSTKIE RODZAJE MIĘSA) w strukturze konsumpcji mięsa dominuje mięso surowe (57%), a podroby stanowią zaledwie 3% konsumpcji. W segmencie mięsa surowego najwyższy udział ma mięso drobiowe (49%) oraz wieprzowina (44%), a w kategorii wędlin aż 66% udziału w konsumpcji stanowią wędliny gorszych gatunków (kiełbasy i parówki), przede wszystkim z mięsa wieprzowego, a tylko 24% spożycia wędlin przypada na wędliny wysokogatunkowe. Najważniejszym rodzajem spożywanego mięsa jest mięso wieprzowe, stanowiące 55 57% spożywanego mięsa w Polsce w latach , ze stabilnym spożyciem ok. 42,5 kg w okresie oraz spadkiem do 39 kg w 2012 r. i 38,5 w 2013 r., co oznacza powrót do poziomu spożycia w 2005 r. oraz poziomu lat Na tle krajów UE, spożycie mięsa wieprzowego w Polsce kształtuje się na wysokim poziomie, WIEPRZOWINY NA OSOBĘ zbliżonym do przeciętnego spożycia, gdzie w latach , konsumpcja ta wynosiła średnio w UE 42,9 kg na mieszkańca, a tylko w Austrii, Niemczech, Hiszpanii (ok. 60 kg/osobę) oraz Danii i Belgii spożycie to było większe niż w Polsce. W latach konsumpcja wieprzowiny w Unii Europejskiej była stabilna, przy niewielkim spadku 0,1 kg/ osobę, natomiast w Polsce zmniejszyła się o 0,87 kg/osobę. Z danych GUS wynika, że w latach r. spożycie mięsa wieprzowego w Polsce zmniejszyło się, szczególnie wysokogatunkowych wędlin wieprzowych, (np. szynek). Natomiast spożycie tych produktów oceniane na poziomie budżetów gospodarstw domowych wskazuje na wzrost jego konsumpcji. Wpływ na te zjawiska ma relatywne pogorszenie siły nabywczej konsumentów i powstałe z tego tytułu bariery popytu na te produkty. Mięso drobiowe wygrywa walkę konkurencyjną na rynku i w latach obserwuje się systematyczny wzrost spożycia tego rodzaju mięsa z 23,4 kg/osobę/rok w 2005 r. do 27 kg/osobę/rok w 2013 r., o 15,4% w całym okresie i prawie 0,5 kg rocznie. Dlatego mięso to zwiększa swój udział strukturze spożycia mięsa w Polsce o prawie 5 pkt proc. do poziomu 37,8% w 2013 r. W rezultacie udział wieprzowiny po 2012 r. zmniejsza się w ogólnym spożyciu mięsa w Polsce, podobnie jak w przypadku wołowiny. Jest to związane ze zmianą zwyczajów żywieniowych Polaków oraz promocją zdrowej żywności. Zmiany struktury konsumpcji mięsa w Polsce w znacznej mierze łączą się z sytuacją ekono- W 2020 R. SPOŻYCIE WIEPRZOWINY NA MIESZKAŃCA UE BĘDZIE NA WYŻSZYM POZIOMIE, NIŻ MA TO MIEJSCE W POLSCE (DANE KE).

9 7 Polskie mięso miczną konsumentów i dostępnością produktów na rynku. Pomiędzy poszczególnymi grupami społeczno-ekonomicznymi gospodarstw domowych występują duże różnice w poziomie i strukturze spożycia mięsa i jego przetworów, będące konsekwencją różnic w poziomie dochodów i kierunków ich wydatkowania oraz sposobów pozyskiwania mięsa. Najwyższe spożycie występuje w gospodarstwach domowych rolników (7 kg/miesiąc), dzięki bezpośredniej dostępności mięsa, w formie samozaopatrzenia. Relatywnie wysokie spożycie mięsa i jego przetworów występuje też wśród emerytów i rencistów (przekracza ono poziom 6 kg/osobę). Można prognozować, że wzrost dochodów w gospodarstwach domowych wpłynie na zmianę preferencji żywnościowych ludności, w szczególności na stabilizację popytu na mięso, ale też na zwiększenie popytu na produkty o korzystnej jakości żywieniowej i zdrowotnej. Należy przy tym zaznaczyć, iż najnowsze zalecenia żywieniowe mówią o urozmaiceniu diety (np. 7U profesora Stanisława Bergera), co w połączeniu z umiarkowaniem w spożyciu poszczególnych produktów stanowi o jej wysokiej wartości. Ważnym postulatem nauki o żywieniu człowieka jest ograniczenie spożycia mięsa i przetworów mięsnych oraz zalecenie konsumpcji chudych gatunków mięsa i wędlin. Uwarunkowania konsumpcji mięsa Polscy konsumenci w większości akceptują mięso w diecie, co w dużej mierze jest związane ze zwyczajami kulinarnymi, tradycyjnymi potrawami preferowanymi w polskiej kuchni (jak np. kotlet schabowy) oraz bogatymi doświadczeniami w spożyciu smakowitych przetworów mięsnych (szynki, kabanosy, czy kiełbasa). Trwała tradycja kulinarna i lojalność konsumentów wobec wieprzowiny stanowi szansę dla stabilnej konsumpcji szczególnie, w grupie konsumentów tradycyjnych, gdzie elastyczność cenowa tego produktu jest niska, a popyt stabilny. Obserwacja rynku mięsa i przetworów w Polsce wskazuje, że decyzje zakupowe i dotyczące konsumpcji uwarunkowane są postawami i zachowaniami samych konsumentów oraz w dużej mierze uzależnione są od postrzegania samych produktów i ich atrybutów rynkowych, ale też działań o charakterze promocji, w tym także promocji towarowej. Teoretycznie mięso jako produkt jest zbiorem korzyści (użyteczności) dla potencjalnego nabywcy i konsumenta, jak chociażby cechy sensoryczne (smak, zapach, barwa, wygląd opakowania itp.), co jednak nie zawsze skłania do podjęcia decyzji o zakupie. Dlatego konieczne są działania wspomagające decyzje konsumenta i kształtujące odpowiednie postawy wobec produktu. Najważniejszą w nich rolę odgrywają reklama i promocja sprzedaży. Zachowania konsumentów mięsa przy zakupie należą bardziej do decyzji rutynowych niż świadomych i przemyślanych, co wynika z relatywnie dużej roli tradycji w kształtowaniu postępowania konsumentów na tym rynku. Nabywcy mięsa, podejmując decyzje dotyczące jego zakupu, często kierują się przyzwyczajeniami lub nawykami wyniesionymi z domu rodzinnego, rzadziej bazując

10 biuletyn informacyjny ARR 8 na wiedzy na temat tych produktów. Zachowania konsumentów mięsa i jego przetworów na rynku w największym stopniu zależą od ceny tych produktów (i ich relacji wewnętrznych do innych asortymentów mięsa), atrybutów i cech handlowych produktu (świeżość, barwa, cechy sensoryczne) oraz szeroko postrzeganej jakości. Do ważnych czynników, od których zależy struktura popytu na mięso, zaliczyć należy także dostępność w punktach sprzedaży detalicznej, opakowanie, a w przypadku przetworów mięsnych coraz częściej także markę. Oddziaływanie tych czynników decydujących o wyborze jest odmienne dla różnych kategorii mięsa. W przypadku mięsa kulinarnego największe znaczenie ma cena w powiązaniu z jakością i dostępność produktów. W segmencie wędzonek i wędlin wysokogatunkowych najważniejsze są takie czynniki, jak jakość i skład produktu w połączeniu z marką i nazwą producenta, natomiast w przypadku kiełbas masowo produkowanych o wyborze decyduje cena i dostępność w punktach sprzedaży. Badania konsumenckie wskazują, że poziom satysfakcji z kupowanego rodzaju i asortymentu mięsa ma istotny wpływ na częstotliwość zakupu tych produktów. Istotny jest fakt, że mięso i jego przetwory są z jednej strony traktowane jako produkty powszechnego spożycia (do przygotowania codziennych posiłków, szczególnie obiadów), a jednocześnie duża grupa nabywców (27%) deklaruje spożywanie tych produktów bez specjalnej okazji, równie często jak podczas tradycyjnych świąt czy też spotkań rodzinnych (aż 24% badanych zadeklarowało ten kierunek użytkowania), co ma istotny wpływ na częstotliwość i poziom zakupu tych produktów. Konsument mięsa i jego przetworów ocenia jakość i bezpieczeństwo tych produktów poprzez doznania sensoryczne i estetyczne oraz informację zawartą na opakowaniu. Przeciętny konsument nie posiada zbyt dużej wiedzy na temat aspektów zdrowotnych i wartości odżywczej mięsa, a około 25% badanych nie potrafi ocenić mięsa pod względem takich istotnych cech, jak walory zdrowotne, korzyści wynikające ze spożywania oraz ryzyko związane z jego konsumpcją. Konsumenci z segmentu wiekowego lat poszukują jednak produktów o niskiej kaloryczności (otłuszczeniu), preferując np. mięso drobiowe lub polędwicę, podobnie jak większość badanych kobiet. Do ważnych cech decydujących o wyborze mięsa należą potencjalnie także zanieczyszczenia mikrobiologiczne i chemiczne (pozostałości leków i dodatków paszowych w przypadku drobiu), jak również przydatność kulinarna i cechy jakościowe, ujawniające się w trakcie przygotowania produktu do spożycia (np. kruchość czy wyciek). Także promocja w coraz większym stopniu wpływa na decyzje konsumentów, stanowiąc proces oddziaływania na klientów i potencjalnych nabywców mięsa, polegający na dostarczeniu informacji, argumentacji, obietnic oraz zachęty, skłaniających do kupowania oferowanych produktów. Jej specyficzny rodzaj promocja towarowa wytwarza przychylną opinię nie tylko o produktach,

11 9 Polskie mięso lecz także o producentach, przetwórcach, handlowcach i innych uczestnikach rynku. Ważnym zadaniem promocji np. mięsa wieprzowego jest też przezwyciężenie oporów i uprzedzeń konsumentów wobec uznawanego za niezbyt korzystny dla zdrowia produktu, co zmniejsza lub hamuje popyt i wymaga wspólnych działań edukacyjnych i informacyjnych uczestników rynku. Do obecnie realizowanych krajowych i zewnętrznych programów o charakterze promocji towarowej w odniesieniu do mięsa z wykorzystaniem reklamy ogólnej zaliczyć należy: kampanię informacyjną na temat mięsa wieprzowego produkowanego zgodnie z krajowym systemem jakości Pork Quality System, kampanię Europejski stół tradycja, nowoczesność, jakość, dotyczącą mięsa i jego przetworów, kampanię Tradycja, jakość i europejski smak, mającą na celu wspieranie sprzedaży wołowiny i wieprzowiny oraz ich przetworów, oraz kampanię informacyjną dotyczącą mięsa wieprzowego wytwarzanego w systemie jakości QAFP. Według badań przeprowadzonych wśród nabywców mięsa w krajach wysoko rozwiniętych najważniejsze czynniki jego wyboru w procesie zakupu (w kolejności ważności) stanowią: cena i jej relacja do wartości (najistotniejsze dla 47% nabywców), zawartość tłuszczu (33%), data sprzedaży termin przydatności (28%), zawartość soli (24%), kraj pochodzenia i smak (po 20%), zachowanie dobrostanu zwierząt (19%), dostępność rynkowa (15%), aspekty etyczne, środowiskowe i naturalność produktu (po 13%), korzystne cechy wyglądu (9%), takie cechy jak brak GMO czy organiczne pochodzenie (po 6%) oraz działania promocyjne w mediach (3%). Segmentacja na rynku mięsa i JEGO przetworów Segmentacja na rynku mięsa i przetworów nie jest procesem prostym z uwagi na różnorodność czynników, które należy wziąć pod uwagę w tym procesie kształtowania odrębnych segmentów. Ważne jest określenie segmentów kluczowych zarówno z punktu widzenia podaży (dostaw producentów rolnych i przetwórców), jak i popytu (nabywców i konsumentów). Segmentacja konsumentów mięsa tworzona jest na podstawie ich zachowań w procesie zakupu i użytkowania produktów, co prowadzi do wyodrębnienia grup nabywców ze względu na ich wiedzę, postawę, sposób użytkowania tego produktu oraz stosunek do produktów. Segmentacja ta wymaga także analizy wielu kryteriów w przestrzeni rynkowej i stopnia oddziaływania szeregu czynników. Obok czynników demograficznych w największym stopniu kształtuje się ona pod wpływem czynników ekonomicznych, ale też w coraz większym stopniu cech osobowych, dyfuzji wzorów zachowań z innych krajów UE. Wyodrębnione w ten sposób segmenty tworzą wielowymiarową przestrzeń, w której pozycjonują się produkty mięsne w relacji do ich cech towaroznawczych oraz preferencji i zachowań konsumentów.

12 biuletyn informacyjny ARR 10 Pierwszy wymiar brany pod uwagę przy segmentacji rynku mięsa stanowią rodzaj mięsa i rozróżnienie na mięso czerwone i białe, z czym wiążą się ważne z punktu widzenia konsumentów atrybuty: smak, cechy sensoryczne oraz walory odżywcze, a to z kolei determinuje kierunki ich użytkowania. Drugi wymiar wynika ze stopnia i metody przetworzenia produktów mięsnych, a tym samym podział produktów mięsnych na: surowe, rozdrobnione i mielone, wędzone, suszone, przetworzone termicznie (gotowane, pieczone) lub z wykorzystaniem środków chemicznych (solone, peklowane). Trzeci wymiar stanowią ważne cechy towaroznawcze produktów, takie jak trwałość produktów i ich opakowanie, co w konsekwencji kreuje takie kategorie jak mięso świeże (kulinarne), konserwy, wędliny suszone lub wędzone, mięso i wędliny pakowane. Czwarty wymiar przestrzeni segmentacyjnej rynku mięsa, ważny z punktu widzenia konsumenta, wynika z oferty innowacyjnych asortymentów rynkowych, związanych z nowymi potrzebami konsumentów wygodą, zdrowiem, potrzebami rodziny, które mogą być zaspokojone przez dostępną na rynku ofertę produktową. Generalnie możemy mówić o dwóch dominujących segmentach konsumentów mięsa i jego przetworów, różnicowanych poprzez odmienne profile ekonomiczno-społeczne, oraz o różnych motywacjach podejmowania decyzji zakupu. Wyodrębnić można przede wszystkim segment konsumentów tradycyjnych oraz konsumentów innowacyjnych, a także szereg mniejszych segmentów o zróżnicowanych charakterystykach demograficzno-ekonomicznych. Nowoczesny konsument mięsa jest świadomy swych potrzeb; poszukuje mięsa o obniżonej zawartości tłuszczu, wolnego od hormonów, z produkcji ekologicznej oraz próbuje je kupować. Jest przy tym zaniepokojony obecnością hormonów, zagrożeniem GMO, dodatkami do mięsa. Preferuje zatem zakup mięsa z oznaczonym miejscem i krajem pochodzenia, umożliwiającego identyfikację producentów. Interesuje się również aspektami zdrowotnymi i wpływem na środowisko naturalne. Czuje się nieswojo, jedząc mięso (z uwagi na aspekty etyczne), chociaż nie przyznaje się do tego. Ciekawą segmentację konsumentów mięsa i jego przetworów, powiązaną z użytkowaniem produktów (jako typowych reprezentantów dla grup konsumentów), przedstawiono dla krajów UE, na podstawie przeprowadzonych badań, wyłaniając siedem grup konsumentów: Segment niewielkich, ciągłych zakupów mięsa (34%) najliczniejszy, reprezentowany przez najmniej wymagających konsumentów w wieku lat, o średnich dochodach, mieszkających w mniejszych miastach i na przedmieściach. Chętnie kupują mięso, ale nie zwracają uwagi na marki, etykiety i informacje na opakowaniach. Niechętnie gotują, lubią podjadać między posiłkami i chętnie korzystają z gastronomii. Jest to największy segment rynku we wszystkich badanych krajach Unii;

13 11 Polskie mięso Segment polędwica (reprezentatywny dla 25% populacji) stanowią konsumenci zorientowani na jakość i świeżość. Wybierają świeże produkty mięsne o wysokiej wartości, takie jak polędwica, pieczeń, schab czy sznycel; spożywają je często i w dużych ilościach z uwagi na wartość, jaką jest jakość. Są zainteresowani nowościami, cenią produkty ekologiczne. Jest to segment innowatorów, którzy chcą spróbować nowej żywności i nowych receptur, częściej niż pozostali. Segment ten można określić jako rozwojowy; jest on obecny na wszystkich rynkach UE, ale najbardziej charakterystyczny dla Polski i Belgii; Segment szynki i produkty trwałe (13%) stanowią konsumenci kupujący przede wszystkim suche szynki, świeże pieczenie, baleron i medaliony. Są nastawieni głównie na jakość i świeże produkty wieprzowe, a nie konserwy, produkty mrożone lub wstępnie opakowane. Zaliczeni do tego segmentu konsumenci czerpią przyjemność z zakupów i są przekonani, że jakość jest ważniejsza niż cena. Segment ten jest największy w Belgii i Polsce; ale również często spotykany w Danii, Niemczech i Grecji; Segment produktów wygodnych i na grilla (9%) to konsumenci zorientowani na wygodę, w mniejszym stopniu na nowości i świeżość, kupujący szaszłyki, mięsa mieszane, w plasterkach, wieprzowe mięsa marynowane i kiełbasy świeże, a także dania gotowe (pizza, lasagne itp.). Dominują w nim kobiety prowadzące gospodarstwo domowe i tradycjonaliści, którzy szybko zaadaptowali nowe formy przygotowania posiłków i spędzania czasu; Segment kiełbasy i zimne produkty (9%) stanowią konsumenci, którzy kupują kiełbasy (w Polsce) i parówki (w Niemczech), wędliny, salami (na Węgrzech, w Czechach), a z mięsa świeżego przed wszystkim łopatkę. Najważniejszą cechą mięsa dla konsumentów tego segmentu jest smak i jakość. Lubią oni gotować, szukać nowych sposobów, aby przygotować posiłki, i próbują nowych przepisów. Jest to mniej społeczny i mniej aktywny segment niż pozostałe; składa się głównie z domatorów rzadko wychodzących na kolację lub pragnących zjeść obiad z przyjaciółmi; Segment mięsa mielonego (7%) w którym dominują klienci kupujący mięso mielone, pasztety i salami. Nigdy nie kupują produktów o wysokiej jakości i cenach. Są to tradycjonaliści o niskich dochodach, rzadko poszukujący nowych produktów i receptur. Ważny jest dla nich aspekt społeczny konsumpcji, chętnie organizują imprezy rodzinne i dla przyjaciół; Segment konserwy mięsne (4%) to konsumenci, którzy kupują przede wszystkim produkty o niskiej wartości (np. konserwy mięsne, mięso mielone i żeberka) oraz pasztety. Zakupy, gotowanie i podawanie posiłków są przez nich postrzegane jako obszar współodpowiedzialności całej rodziny, nie tylko kobiet. Wykorzystują listy zakupów, są otwarci na gastronomię masową. Jest to segment otwarty na nowości, ma przy tym stosunkowo wysoką akceptację produktów ekologicznych.

14 biuletyn informacyjny ARR 12 Charakterystyka i profil konsumentów mięsa w poszczególnych segmentach są uzależnione także od rodzaju mięsa. Przykładowo, wśród konsumentów wołowiny można wyodrębnić segmenty o wyższej częstotliwości dokonywania zakupów tego mięsa, którzy w sposób bardziej urozmaicony wykorzystują wołowinę do przygotowywania posiłków. Czynnikiem różnicującym konsumentów są również preferencje dotyczące miejsc zakupu żywności oraz zależności między oczekiwaniami w stosunku do jakości i preferencjami kulinarnymi a częstotliwością zakupu wołowiny. Badania przeprowadzone w SGGW wskazują na różne przyczyny braku zainteresowania większym spożyciem mięsa wołowego w grupach konsumentów, częściej z uwagi na brak satysfakcji z jakości dostępnego na rynku krajowym mięsa wołowego niż przyczyn ekonomicznych. Systemy zapewnienia bezpieczeństwa i kontrola urzędowa na rynku mięsa W myśl podstawowego dla systemu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności rozporządzenia (WE) nr 178/2002 odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa żywności spoczywa w pierwszym rzędzie na przedsiębiorstwach przetwórstwa mięsnego w ramach całego łańcucha żywnościowego/paszowego, począwszy od produkcji podstawowej, aż do punktu ostatecznej sprzedaży mięsa konsumentom. Wyrazem tego obowiązku prawnego są wdrożone powszechnie systemy HACCP lub standardy BRC/IFS dla relacji producentów z sieciami handlowymi. Obowiązek monitorowania i sprawdzania, czy podmioty gospodarcze spełniają wymogi prawa UE w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz oraz systemów jakości spoczywa na poszczególnych państwach członkowskich, które w tym celu są zobowiązane do prowadzenia urzędowych systemów kontroli. Dla zapewnienia egzekwowania obszernego zbioru zasad przez państwa członkowskie na obszarze Unii w sposób zharmonizowany, ramy prawne organizacji kontroli urzędowych ustanowiono z kolei w rozporządzeniu (WE) nr 882/2004. Celem urzędowej kontroli żywności prowadzonej przez inspekcje kontrolne podległe Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi (IJHARS, IW) oraz Ministrowi Zdrowia (PIS) na rynku mięsa, jest przede wszystkim zapobieganie wprowadzaniu do obrotu produktów, które nie spełniają wymagań w zakresie jakości higienicznej, handlowej, przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji oraz umożliwianie konsumentom dokonywania wyboru dobrego jakościowo i prawidłowo oznakowanego produktu. Urzędowe kontrole na rynku mięsa wpływają na procesy rozwoju w łańcuchu żywnościowym poprzez zapewnienie standardów jakości i stymulowanie procesów rozwoju przetwórstwa, dystrybucji i eksportu oraz promowanie żywności wysokiej jakości. Kontrola urzędowa mięsa i jego przetworów obejmuje sprawdzenie trzech podstawowych obszarów jakości: cech organoleptycznych mięsa (wygląd, smak, zapach, barwa), które mają szczególne znaczenie w przypadku produktów świeżych i posiadających krótki okres przydatności do spożycia, parametrów fizykochemicznych, badanych laboratoryjnie, które pozwalają na ocenę zgodności składu produktu (np. zawartości tłuszczu, białka, soli) z określonymi wymaganiami

15 13 Polskie mięso w zakresie znakowania produktów mięsnych, stanowiącego istotny obszar dla konsumenta, szczególnie w nowoczesnych kanałach dystrybucji. Jakość mięsa i jego przetworów budzi niekiedy zastrzeżenia, gdyż w wyniku planowych kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, prowadzonych przez IJHARS na rynku krajowym, stwierdzano m.in., że część przetworów z mięsa czerwonego posiadała parametry fizykochemiczne niezgodne z przepisami o jakości handlowej lub deklaracją producenta, takie jak niewłaściwa zawartość białka, tłuszczu i wody oraz obecność niezadeklarowanych surowców. Uwagi kontrolerów dotyczyły także nieprawidłowo oznakowanych partii przetworów z mięsa czerwonego. Ważną rolę odgrywa też system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach RASFF, który jest kluczowym narzędziem stosowanym w celu szybkiego zapobiegania incydentom w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz. Pozwala on na wykrywanie zagrożeń, takich jak np. dioksyny w paszach. Jednocześnie ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego w procesach wytwarzania produktów mięsnych, opracowane zostało szereg metod wdrażanych w przedsiębiorstwach przetwórczych w postaci systemów, takich jak powszechny już system HACCP oraz systemy GHP i GMP odpowiednie dla mniejszych przedsiębiorstw. Pozwoliło to na uporządkowanie wszystkich działań podejmowanych w celu zapewnienia jakości w przetwórstwie mięsnym, w tym bezpieczeństwa produkowanych wyrobów. System zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego mięsa i przetworów obejmuje także systemy jakości mięsa, takie jak PQS (Pork Quality System), System Zdjęcie z zasobów PZHiPBM Gwarantowanej Jakości Żywności QAFP oraz System QMP (Quality Meat Program). Pierwszy z nich to kompleksowy system produkcji wieprzowiny o niskiej zawartości tłuszczu, przy zachowaniu ważnych dla konsumentów i przetwórców parametrów jakości mięsa. System QAFP obejmuje swoim zasięgiem wszystkie ogniwa łańcucha produkcyjnego w przypadku mięsa wieprzowego, drobiowego i wędlin. System QMP jest zbiorem zasad, określających cały proces produkcji mięsa wołowego, od wskazania ras bydła na najlepsze mięso po sposób jego pakowania i oznakowania. Powyższe systemy wsparte urzędową kontrolą oraz systemem wczesnego ostrzegania RASSF powinny zapewnić wysoką jakość w przypadku mięsa i jego przetworów, co pozwoli na stabilizację rynku tych produktów na wysokim poziomie jakości oraz uzyskanie do nich zaufania konsumentów. Dr inż. Monika Świątkowska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji

16 biuletyn informacyjny ARR 14 Polski handel zagraniczny mięsem 1 ( ) Na wyniki handlu zagranicznego wpływa wiele czynników, m.in. wielkość podaży i popytu, poziom ochrony rynku oraz subsydiowania eksportu, konkurencyjność cenowa, jakość produktu, dostosowanie oferty do wymogów zagranicznych konsumentów, umiejętności zdobywania nowych rynków i utrzymania się na nich. Wbrew wcześniejszym obawom, po akcesji do UE polscy przedsiębiorcy szybko dostosowali się do warunków wzmożonej konkurencji w ramach wspólnego rynku. Wiele zakładów mięsnych i drobiarskich, wykorzystując m.in. unijne fundusze, zmodernizowało zaplecze produkcyjne, zreorganizowało produkcję i wdrożyło standardy weterynaryjne UE. Dzięki temu zakłady te uzyskały możliwość sprzedaży na rynku unijnym i na rynkach państw trzecich. Eksport Polska jest szóstym producentem mięsa (łącznie z drobiowym) i podrobów w UE, z 9% udziałem w wartości produkcji. Jednocześnie mięso jest najważniejszą grupą produktową w polskim eksporcie rolno-spożywczym, a jego znaczenie rośnie. W 2013 r. udział mięsa w wartości eksportu produktów rolno-spożywczych wyniósł 15% wobec 11% w 2004 r. Zmiany związane z akcesją Polski do UE dały silny impuls do rozwoju krajowego sektora mięsnego i pozytywnie wpłynęły na wyniki handlu zagranicznego mięsem. Od wstąpienia Polski do UE masa eksportowanego mięsa zwiększyła się blisko czterokrotnie (do 1,3 mln ton w 2013 r.), a jego wartość ponad pięciokrotnie (do blisko 3 mld euro). 1 Opracowanie dotyczy mięsa o kodach CN , 0207 i Źródłem danych dotyczących handlu zagranicznego jest Ministerstwo Finansów (dane za 2013 r. są danymi wstępnymi). W odniesieniu do wolumenu dane wyrażono w masie produktu. W przypadku kierunków importu obliczeń dokonano według krajów wysyłki.

17 15 Handel zagraniczny mięsem STRUKTURA TOWAROWA EKSPORTU MIĘSA Z POLSKI W 2013 R. wołowina i cielęcina 21% wieprzowina 33% (według wolumenu) pozostałe mięsa 3% mięso drobiowe 43% W pierwszych latach po akcesji (do 2007 r.) szczególnie dynamicznie rósł eksport na rynek unijny. Udział krajów UE w polskim eksporcie mięsa był największy w 2007 r., sięgając 88% wolumenu i 93% wartości eksportowanego mięsa (wobec odpowiednio 57% i 76% w 2004 r.). Kryzys gospodarczy w krajach UE skłonił przedsiębiorców do większej dywersyfikacji kierunków eksportu i szukania nowych rynków zbytu poza Europą. Od 2007 r. wolumen eksportu mięsa do UE zwiększył się o 73%, w 2013 r. osiągając poziom 967 tys. ton, a wartość o 81% do 2,3 mld euro. W tym czasie wywóz mięsa do krajów trzecich zwiększył się prawie pięć razy, do 356 tys. ton, a jego wartość siedem razy, do 661 mln euro. W konsekwencji udział UE zmniejszył się do 73% w 2013 r. w przypadku wolumenu i 78% w przypadku wartości polskiego eksportu mięsa. Największym odbiorcą polskiego mięsa pozostały Niemcy, ale ich udział zmalał do 14% (z 18% w 2009 r.). W ostatnich latach zmniejszyło się również znaczenie eksportu mięsa do Włoch, Holandii i Czech, nadal jednak należą one do czwórki największych odbiorców polskiego mięsa. Od 2009 do 2013 r. zwiększył się udział Chin i Japonii oraz Rosji i Białorusi. Jednak w przypadku naszych wschodnich sąsiadów (Rosji, Białorusi i Ukrainy) udział w polskim eksporcie mięsa był istotnie mniejszy niż w 2004 r. Spośród krajów UE w ostatnich latach (od 2009 r.) wzrosło znaczenie m.in. Słowacji, Bułgarii, Węgier i Francji. Od akcesji Polski do UE znacząco zmieniła się również struktura gatunkowa eksportu mięsa. Dynamicznie rozwijająca się produkcja i konkurencyjne na rynku unijnym ceny drobiu oraz załamanie produkcji żywca wieprzowego i zrównanie się jego cen z cenami unijnymi spowodowały, że w 2013 r. mięso drobiowe stanowiło 43% polskiego eksportu mięsa, a mięso wieprzowe 33%, podczas gdy w 2004 r. proporcje te były odwrotne. W tym czasie udział mięsa wołowego wraz z cielęcym wzrósł z 19 do 21% eksportu mięsa ogółem i o tyle samo zmniejszył się udział pozostałych gatunków mięsa (z 5 do 3%). Import Mięso stanowi po rybach drugą co do wartości grupę produktową importowanych do Polski towarów rolno-spożywczych. W 2013 r. jego udział wynosił 10%, podczas gdy w 2004 r. było to 5%. Przed dziesięcioma laty import mięsa był mniej znaczący dla bilansu handlowego Polski niż import owoców, produktów paszowych, ryb, produktów zbożowych oraz kawy, herbaty i kakao 2. 2 Kawa, herbata, kakao łącznie, owoce łącznie z orzechami i przetworami.

18 biuletyn informacyjny ARR 16 STRUKTURA TOWAROWA IMPORTU MIĘSA DO POLSKI W 2013 R. mięso drobiowe 6,0% W 2013 r. do kraju sprowadzono 657 tys. ton mięsa za blisko 1,4 mld euro, podczas gdy w 2004 r. było to 190 tys. ton za 0,2 mld euro. Najbardziej dynamiczny wzrost wolumenu importu odnotowano w 2008 r., kiedy na rynku krajowym wystąpiły znaczne niedobory wieprzowiny. Już przed akcesją w imporcie mięsa do Polski dominowały dostawy z krajów UE-15, w tym szczególnie z Holandii i Danii. Duże znaczenie miał także import z Niemiec, Francji i Belgii. Przystąpienie Polski do wspólnego rynku, które umożliwiło swobodną wymianę towarów między krajami członkowskimi, przyczyniło się do szybkiego wzrostu importu mięsa z tych krajów. Zwiększył się zwłaszcza przywóz z Niemiec (do 192 tys. ton w 2013 r.) i Belgii (do 133 tys. ton). W 2013 r. udział dostaw (według wolumenu) wieprzowina 91,9% wołowina i cielęcina 1,8% pozostałe mięsa 0,3% z Niemiec w imporcie mięsa wyniósł 29% (wobec 13% w 2004 r.), a z Belgii 20% (wobec 9%). Udział Danii zmniejszył się o prawie 3 punkty procentowe i był równy udziałowi Belgii. Na znaczeniu straciły dostawy z Holandii (spadek z 20 do 11%) i Francji (z 9 do 2%). Ze względu na opłaty celne import spoza UE uległ zmniejszeniu. W 2004 r. z krajów nienależących do UE sprowadzono 5% mięsa, którego wartość stanowiła 7% całego importu tego produktu. Od 2008 r. przywóz mięsa praktycznie w 100% realizowany jest z krajów UE, w tym głównie z UE-15. Wzrost importu mięsa wynika ze znacznie większego niż przed dziesięcioma laty importu wieprzowiny. W 2013 r. stanowiła ona ponad 90% wolumenu i wartości importowanego mięsa, a w 2004 r. odpowiednio 54% i 68%.

19 17 Handel zagraniczny mięsem Polski handel zagraniczny mięsem w latach tys. ton 1400 eksport import saldo Saldo W obrotach handlu zagranicznego mięsem Polska uzyskuje wysokie dodatnie saldo, które od 2010 r. stale rosło. W 2013 r. polski eksport netto mięsa ukształtował się na poziomie 666 tys. ton oraz 1,6 mld euro i był większy niż w przypadku produktów mleczarskich lub tytoniowych. Od 2004 r. do 2013 r. saldo handlu mięsem zwiększyło się ponad czterokrotnie (zarówno pod względem wolumenu jak i wartości). Wzrost salda nastąpił dzięki poprawie salda obrotów drobiem i wołowiną. i wołowego uległ zmniejszeniu, wzrósł natomiast import mięsa wieprzowego i pozostałego. Ogółem w pierwszym kwartale 2014 r. do Polski sprowadzono 162 tys. ton mięsa, o niecałe 2% więcej niż w tym samym okresie 2013 r. Tym samym saldo polskiego handlu zagranicznego mięsem w okresie styczeń marzec 2014 r. wyniosło 156 tys. ton i było o 4 tys. ton większe niż rok wcześniej. Jednak saldo w ujęciu wartościowym uległo pogorszeniu z 376 mln euro do 374 mln euro. Handel zagraniczny mięsem ogółem w okresie styczeń marzec 2014 r. W 2014 r., w wyniku rosyjskiego embarga nałożonego na unijną wieprzowinę eksport tego mięsa z Polski zmalał. Zmniejszył się także wywóz wołowiny, a wzrósł wywóz drobiu i pozostałych gatunków mięsa. W efekcie w pierwszym kwartale 2014 r. krajowy eksport mięsa ogółem był o 2% większy niż w okresie pierwszych trzech miesięcy 2013 r. i wyniósł 317 tys. ton. W tym czasie import mięsa drobiowego Marzena Trajer Dyrektor Biura Analiz i Programowania ARR Jolanta Kossakowska Kierownik Działu Analiz Rynkowych Biuro Analiz i Programowania ARR Paweł Smoliński Główny Specjalista Dział Analiz Rynkowych Biuro Analiz i Programowania ARR

20 biuletyn informacyjny ARR 18 Skuteczny marketing, promocja i handel na rynku Zjednoczonych Emiratów Arabskich Zjednoczone Emiraty Arabskie rynek z potencjałem Bliski Wschód to kraje bogate, szybko się rozwijające i relatywnie bliskie geograficznie. Oceny ekspertów krajowych i zagranicznych są zgodne, znaczenie tych rynków dla polskiej gospodarki będzie w najbliższych latach szybko rosło, zwłaszcza w obliczu kryzysu gospodarczego. Wzrost naszego eksportu do krajów arabskich bije rekordy, jest to obecnie najbardziej popularny kierunek ekspansji dla polskiego biznesu. Eksport polskich towarów do ZEA wzrósł w 2013 r. o 66% w porównaniu z rokiem ZJEDNOCZONE EMIRATY ARABSKIE (ZEA) 1 Stolica: Abu Dhabi Powierzchnia: km² Strefa czasowa: UTC + 4 Kierunkowy numer telefoniczny: +971 Waluta: 1 UAE dirham = 100 filsów; Kurs: 1 dirham = 0,20 EUR = 0,27 USD 2 Dominująca religia: islam na prawach religii państwowej (98% mieszkańców). W roku 1971 sześć szejkanatów położonych na wybrzeżu Zatoki Perskiej uniezależniło się od Wielkiej Brytanii i połączyło, tworząc Zjednoczo- 1 Źródło: Opracowania i raporty Ambasady RP w Abu Dhabi, materiały informacyjne Ambasady ZEA w Warszawie. Opracowania i raporty: Morison Menon, Doing Business in Abu Dhabi, 2013; HSBC Global Connections Report 2013 Saudi Arabia, Regional Development Outlook Middle East November Kurs NBP z 17 maja 2014 r.