Farmacja. Apteki. praktyczna. dla magistrów. Dieta na potencję Co powinien jeść mężczyzna dbający o sprawność seksualną.

Transkrypt

1 PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW Farmacja praktyczna POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 10 (79) Październik 2014 Cena: 6,70 zł Dieta na potencję Co powinien jeść mężczyzna dbający o sprawność seksualną Depresja u dzieci Alarmujące objawy kliniczne temat numeru Agresywna konkurencja Jak reagować na agresywne działania marketingowe sąsiedniej placówki Apteki dla magistrów Jeszcze tylko 4 lata szkoły policealne będą prowadzić nabór chętnych do pracy w zawodzie technika farmaceutycznego

2

3 spis treści mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej Szanowni Państwo! Rok szkolny 2018/2019 będzie ostatnim, w którym odbędzie się nabór do 2-letnich szkół policealnych kształcących techników farmaceutycznych. Osoby, które wcześniej rozpoczną naukę, będą mogły ją dokończyć, a technicy, którzy zdobyli lub zdobędą w tym czasie kwalifikacje do wykonywania zawodu, nadal będą mogli pracować w swojej profesji. Decyzję w tej sprawie podjęło Ministerstwo Edukacji Narodowej, czyli organ nadzorujący edukację techników, zaś wnioskodawcą zmian był resort zdrowia, który sprawuje pieczę nad magisterskimi studiami farmaceutycznymi. W tych staraniach ministerstwo wspierali przedstawiciele wydziałów farmaceutycznych, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne oraz Naczelna Izba Aptekarska, która od lat forsowała takie rozwiązanie. Sprawie tej poświęcamy październikowy raport i sondę znajdą w nich Państwo szereg sądów i statystyk, które stały się koronnymi argumentami w dyskusji między przeciwnikami i zwolennikami zawodu technika farmaceutycznego. Zapraszamy do komentowania naszych artykułów zarówno na stronie internetowej naszego magazynu, jak i na facebookowym fanpage u Farmacji Praktycznej. 30 Jak utrzymać płynność finansową w aptece? Utrzymywanie lub utrata płynności finansowej to kluczowe elementy do oceny sytuacji każdej firmy, ale i komfort lub dyskomfort pracy zarówno menedżera/kierownika jak i całego zespołu Aktualności 4 wielkie święto aptekarzy 6 informacje/ciekawostki 12 raport: Apteki dla magistrów 14 sonda: technik w aptece za czy przeciw? Prawo 16 rozporządzenie w sprawie recept 19 zapytaj eksperta Opieka farmaceutyczna 22 dieta na potencję 24 podrażnienie gardła i krtani u dzieci 26 zawodowe płaskostopie 28 psychologia: jak budować wizerunek doradcy, a nie sprzedawcy? Prowadzenie apteki 30 jak utrzymać płynność finansową w aptece? 32 agresywna konkurencja Nauka 36 depresja u dzieci Życie jest piękne 40 pewna siebie Z pirolam szampon 42 Zielnik apteczny 44 z życia farmaceuty 46 kuchnia farmaceutyczna 48 kultura 49 rozmowa z tomaszem kotem, odtwórcą roli prof. zbigniewa religi w filmie bogowie 50 krzyżówka R E K L A M A Farmacja Praktyczna Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Dagmara Bąk, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski. Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa Wydawca: Valkea Media SA, ul. Elbląska 15/17, Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Krzysztof Pietrasik farmacja praktyczna 10/2014 3

4 informacje Wielkie święto aptekarzy Atmosferę tegorocznych obchodów Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza przepełniła moc serdeczności, życzeń i gorących podziękowań kierowanych pod adresem całej farmaceutycznej braci. relacja: Łukasz Kuźmiński red. nacz. Farmacji Praktycznej W tym roku centralne uroczystości upamiętniające Świętych Kosmę i Damiana duchowych patronów farmaceutów, zorganizowano 24 września br. w Sali Kameralnej Filharmonii Narodowej w Warszawie. Na obchody Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza tłumnie zjechali przedstawiciele terenowych oddziałów samorządu aptekarskiego. Oficjalne w swym tonie święto przybrało jak zawsze niezwykle miły, towarzyski charakter. Spotkaniom z niewidzianymi od dawna przyjaciółmi i kolegami po fachu towarzyszyły radość i wzruszenie. Tuż po wejściu do Filharmonii przybyłych gości witała miła niespodzianka. Sponsor główny uroczystości, Grupa Polpharma producent leku Acard (acidum acetylsalicylicum) i inicjator kampanii Ciśnienie na życie, Na zdjęciu (od lewej): Eugeniusz Jarosik Rzecznik Prasowy NIA, dr n. farm. Grzegorz Kucharewicz Prezes NRA, mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej oraz dr n. farm. Marek Jędrzejczak Wiceprezes NRA postanowił zadbać o zdrowie świętujących farmaceutów. Przy stoiskach oznaczonych logiem kampanii można było zmierzyć ciśnienie tętnicze oraz zbadać wiek serca. Chętnych do skorzystania z badań nie brakowało. Oficjalną część uroczystości rozpoczął dr n. farm. Grzegorz Kucharewicz, Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, witając przybyłych do gmachu Filharmonii przedsta- Jak co roku aptekarze odebrali z rąk Prezesa NRA nagrody państwowe i samorządowe 4 farmacja praktyczna 10/2014

5 informacje Wykład na temat patriotyzmu gospodarczego wygłosił Marcin Smoliński, Dyrektor ds. Sprzedaży i Dystrybucji oraz Działu Sprze daży Aptecznej, Marketingu Handlowego, Mass Market i Telemarketingu Polpharmy fot. arch. NIA / Tomasz Baj / Izabela Podolec wicieli samorządu aptekarskiego, sejmu, resortu zdrowia, Naczelnej Izby Lekarskiej, Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, towarzystw medycznych i przemysłu farmaceutycznego. W swoim wystąpieniu dr Kucharewicz zwrócił uwagę na pogarszającą się sytuację aptekarzy, a polski rynek apteczny określił jako wyspę skończonych szans i nadziei. Zaznaczył, że w sytuacji silnego wpływu zjawiska odwróconego łańcucha dystrybucji potrzebujemy odważnych polityków i odważnych decyzji. Głos zabrał również Wiceminister Zdrowia Igor Radziewicz-Winnicki. Oprócz słów uznania, gorących życzeń i podziękowań dla środowiska polskich farmaceutów zapewnił, że resort na bieżąco śledzi zmiany zachodzące w branży aptecznej. Zauważył, że na rynku stale wzrasta liczba nowych placówek, choć jak przyznał ma świadomość zmian dokonujących się w obrębie ich struktury właścicielskiej. W trakcie oficjalnej części uroczystości wystąpił również Marcin Smoliński, Dyrektor ds. Sprzedaży i Dystrybucji oraz Działu Sprzedaży Aptecznej, Marketingu Handlowego, Mass Market i Telemarketingu Polpharmy. Krótki wykład wsparty audiowizualną prezentacją poświęcił zagadnieniom związanym z patriotyzmem gospodarczym, historii polskiego przemysłu kosmetycznego Farmacja Praktyczna objęła patronatem medialnym tegoroczne obchody Dnia Aptekarza i farmaceutycznego oraz aktywności Polpharmy w zakresie współpracy ze środowiskiem aptekarskim. Po przemówieniach tradycyjnie jak co roku odbyła się uroczysta dekoracja aptekarzy, którzy z rąk Prezesa NRA odebrali nagrody państwowe i samorządowe. Po części oficjalnej na przybyłych gości czekał wyśmienity poczęstunek. Dużym zainteresowaniem cieszyło się również specjalnie przygotowane z okazji aptekarskiego święta stoisko Farmacji Praktycznej, gdzie dla wszystkich farmaceutów przygotowano miłe niespodzianki. Podobnie jak w ubiegłym roku magazyn Farmacja Praktyczna sprawował patronat medialny nad uroczystością. Ogólnopolski Dzień Aptekarza uświetnił również koncert Alicji Majewskiej. Artystka zaprezentowała swoje wielkie przeboje przy akompaniamencie Włodzimierza Korcza i kwartetu smyczkowego Opera. Podyskutuj o tym na forum! farmacja praktyczna 10/2014 5

6 informacje / ciekawostki infekcje sezonowe Grypę się lekceważy Polacy zapomnieli, że grypa wciąż jest groźną chorobą uważają eksperci. Lekceważymy zagrożenia wynikające z zachorowania, nie zdajemy sobie sprawy z powikłań, jakie może powodować to zakażenie przyznaje szefowa Krajowego Ośrodka ds. Grypy, prof. Lidia Brydak. Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny wynika, że liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w sezonie 2013/2014 wyniosła prawie 2,7 mln przypadków. Odnotowano również ponad 9 tys. hospitalizacji oraz 15 zgonów. Prof. Lidia Brydak jest przekonana, że zachorowań i zgonów byłoby znacznie mniej, gdyby Polacy częściej szczepili się przeciwko grypie. Od sierpnia br. dostępna jest nowa szczepionka przeciwko grypie sezonowej 2014/2015, a najlepszą porą na zaszczepienie są miesiące wrzesień i październik. źródło: Naukawpolsce.pap.pl Słowa kluczowe: grypa szczepienia Udane wszczepienie rejestratora pracy serca w Poznaniu W szpitalu klinicznym poznańskiego Uniwersytetu Medycznego po raz pierwszy w Polsce wszczepiono choremu najnowszy rejestrator omdleń donosi Onet.pl. Urządzenie jest mniejsze od popularnej baterii paluszek i umożliwia lekarzom dokładną diagnozę chorób serca. Pozwala ono na długotrwałe monitorowanie pracy serca pacjenta. Wszczepione urządzenie nieprzerwanie przez 3 lata wykonuje badanie EKG, a jego wyniki pozwalają zdiagnozować przyczyny niewyjaśnionych omdleń, palpitacji i zaburzeń pracy serca. Pierwszy w Polsce zabieg wszczepienia rejestratora nowej generacji przeprowadził dr hab. n. med. Przemysław Mitkowski wraz z zespołem ze Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Wykorzystywanie w diagnostyce rejestratorów arytmii rekomenduje w swych zaleceniach Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne, metodę zatwierdziło też Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Rejestratory nie są jednak refundowane przez NFZ. Wszczepione w Poznaniu urządzenie kosztowało 12 tys. zł plus VAT i zostało zakupione przez szpital. źródło: Onet.pl Co lekarz miał na myśli? Zapraszamy wszystkich farmaceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie Co lekarz miał na myśli?. Na stronie internetowej naszego magazynu (w zakładce: AKTUALNE KONKURSY) umieściliśmy nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszyfrować znajdujące się na niej nazwy i dawki leków prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do r.) na adres naszej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Osoby, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami i dawkami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez firmę Polpharma. Regulamin i szczegóły na stronie: Słowa kluczowe: kardiologia rejestrator pracy serca konkurs! FP/132/ R E K L A M A 6 farmacja praktyczna 10/2014

7

8 ciekawostki

9 R E K L A M A informacje / ciekawostki Łodzianie wygrali tegoroczne regaty farmaceutów Na wodzie nie mieli sobie równych. Zwycięzcą tegorocznych III Żeglarskich Mistrzostw Polski Aptekarzy została załoga OIA Łódź. Czy glukometr może być designerski? R E K L A M A fot. arch. organizatora W dniach 4-7 września br. w Wilkasach koło Giżycka rozegrano trzecią edycję Żeglarskich Mistrzostw Polski Aptekarzy. Zorganizowane przez Okręgową Izbę Aptekarską w Olsztynie zawody patronatem medialnym objęła Farmacja Praktyczna. W regatach rozegranych na jeziorze Niegocin wzięło udział 18 załóg z całej Polski. W ramach mistrzostw rozegrano osiem wyścigów. W pierwszym dniu żeglarzom towarzyszyła wspaniała pogoda. W promieniach słońca i przy silnym wietrze rozegrano pięć wyścigów wszystkie wygrała załoga wystawiona przez Okręgową Izbę Aptekarską w Łodzi. I jak się okazało, nie miała sobie równych. Ta sama ekipa wygrała również dwa z trzech biegów rozegranych następnego dnia zawodów. Tym samym załoga OIA Łódź wywalczyła tytuł Mistrza Polski Aptekarzy. Łódzką Okręgową Izbę Aptekarską reprezentowała załoga w składzie: Wiktor Napióra sternik (HURTAP), Elżbieta Piotrowska-Rutkowska (Prezes ORA Łódź), Karolina Sobczak (HURTAP), Andrzej Matusiak (HURTAP). Zwycięzcom serdecznie gratulujemy! źródło: OIA Olsztyn Może. Taki jest glukometr Accu- Chek Performa Nano, dedykowany szczególnie młodym i aktywnym osobom, które zwracają uwagę na wygląd przedmiotów wokół nich także tych przeznaczenia medycznego. Cechuje go dokładność pomiaru, niewielki rozmiar i nowoczesny design. Ponadto Accu-Chek Performa Nano jest wyposażony w wiele funkcji i usprawnień ułatwiających codzienne życie z cukrzycą. Mimo że samo urządzenie jest bardzo małe wyświetlacz jest duży i podświetlany, co ułatwia odczyt wyniku. Przy kilku badaniach dziennie znaczenie ma to, że pomiar trwa 5 sekund, a do jego przeprowadzenia potrzebna jest mała kropla krwi tylko 0,6 µl. Osoby z typem 1 cukrzycy mierzą poziom cukru we krwi zarówno przed posiłkiem, jak również po. Pomocna w tym będzie funkcja oznaczenia wartości glikemii przed i poposiłkowej oraz oznaczania wyników specjalnych. A dla bezpieczeństwa zapominalskich Accu-Chek Performa Nano posiada funkcję przypominania o konieczności wykonania pomiaru po posiłku. Słowa kluczowe: III Żeglarskie Mistrzostwa Polski Aptekarzy regaty OIA Olsztyn OIA Łódź Więcej informacji na: farmacja praktyczna 10/2014 9

10 informacje / ciekawostki Groźna pamiątka z wakacji Toksyczne tatuaże z henny Do szpitali zgłasza się coraz więcej ofiar wakacyjnych tatuaży z henny informuje Rzeczpospolita. Strach przed wirusem Ebola Czy Polsce również zagraża wirus Ebola? wraz z ekspertami zastanawia się portal Medexpress.pl. Po tym, jak w Hiszpanii pielęgniarka, która w madryckim szpitalu opiekowała się zmarłym niedawno na ebolę misjonarzem, zgłosiła się do szpitala z powodu wysokiej gorączki i testy potwierdziły obawy lekarzy, pojawiły się pytania, kiedy w Polsce dojdzie do zakażenia? Przypadek 44-letniej pielęgniarki jest pierwszym, gdy do zarażenia się ebolą doszło poza terytorium Afryki. Epidemiolog prof. Andrzej Zieliński uważa, że na razie trudno określić śmiertelność tej choroby, bo wiele osób chorych zostaje Słowa kluczowe: wirus Ebola epidemiologia P Z H wyleczonych. Z kolei prof. Mirosław Wysocki, szef Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH, potwierdził, że również w Polsce wykonywane były badania na obecność wirusa. We wszystkich przypadkach wynik był negatywny. Wykonaliśmy na razie kilka testów próbek, we wszystkich przypadkach były to wykluczenia. Badani byli m.in. Afrykanie, wszystkie próby potwierdziły u nich malarię powiedział prof. Wysocki. źródło: Medexpress.pl Popularne w nadmorskich kurortach tymczasowe tatuaże z henny nie tylko uczulają, ale potrafią ujawniać utajone alergie i choroby skóry. Zdarza się bowiem, że zawierają trującą p-fenylenodiaminę, dozwoloną jako składnik utleniających farb do włosów. Często uczula jednak sama henna, barwnik z liści lawsonii bezbronnej, w Polsce popularna jako farba do brwi i rzęs. Ostra reakcja zapalna ze zmianami wypryskowymi, swędzeniem, pieczeniem i strupami najbardziej zagraża dzieciom, które mają skórę suchą i nadwrażliwą. Bywa, że składniki ujawniają utajoną alergię, atopowe zapalenie skóry lub inne choroby mówi prof. Andrzej Kaszuba, kierownik Kliniki Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej szpitala specjalistycznego w Łodzi. Jak się czują Polacy? Subiektywna ocena stanu zdrowia dorosłej ludności Polski wyraźnie się poprawia, ale niestety nadal nie jest zbyt dobra. W 2010 r. 42% dorosłych mieszkańców Polski oceniło swoje zdrowie poniżej poziomu dobrego. Aktualnie najczęstszą dolegliwością zdrowotną dorosłych Polaków są bóle pleców, dość często występuje również nadciśnienie tętnicze. Trzecim pod względem częstości występowania problemem zdrowotnym są bóle szyi, zapalenie kości i stawów oraz choroba wieńcowa. U dzieci natomiast dominują różnego rodzaju alergie informuje Główny Urząd Statystyczny, który od września do połowy grudnia br. na terenie całego kraju przeprowadza Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia (EHIS). Ich celem jest rozpoznanie obecnej sytuacji zdrowotnej Polaków. źródło: rzeczpospolita Słowa kluczowe: alergie i choroby skóry dermatologia źródło: gus Słowa kluczowe: Główny Urząd Statystyczny zdrowie Polaków EHIS 10 farmacja praktyczna 10/2014

11 informacje / ciekawostki Cukrzyca w Polsce jak tykająca bomba zegarowa Wysoki procent ludzi otyłych i niezdrowy tryb życia sprawiają, że cukrzyca w Polsce stała się tykającą bombą zegarową przyznali eksperci podczas 50. Kongresu Europejskiego Towarzystwa Badań nad Cukrzycą (EASD), który odbył się we Wiedniu. Uczestnicy kongresu uznali, że zwiększone zagrożenie cukrzycą wymaga silnej opieki diabetologicznej, jednak w Polsce nie jest ona traktowana priorytetowo. Niezwykle utrudniony jest dostęp do informacji, m.in. o procedurach i wynikach leczenia cukrzycy. Dr Beatriz Cebolla, dyrektor Europejskiego Indeksu Diabetologicznego, przekonuje, że opieka diabetologiczna w Polsce wymaga całkowitej modernizacji. Należy równolegle pracować nad zdrowiem publicznym, raportowaniem danych i dostępem do usług. Epidemia cukrzycy zbiera żniwo w Europie: chorobę zdiagnozowano już u ponad 32 mln osób, u wielu pozostaje nadal nierozpoznana. Szacuje się, że koszt leczenia w Europie wynosi mld euro i będzie nadal wzrastał, jednak opieka diabetologiczna w większości krajów jest słaba. Cukrzyca nadal jest częstą przyczyną niewydolności nerek, utraty wzroku, chorób serca oraz amputacji stóp i nóg. źródło: HCP Słowa kluczowe: cukrzyca diabetycy Europejski Indeks Diabetologiczny EASD Apteka w kapeluszu Kurki mają więcej ß-karotenu niż np. marchewka, boczniaki wykazują silne działanie przeciwmiażdżycowe, a pieczarki mogą chronić przed depresją. Grzyby nie tylko są smaczne, ale i zdrowe mówi dr hab. Bożena Muszyńska z Katedry Botaniki Farmaceutycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Jej zdaniem warto sięgać po wszystkie grzyby jadalne, przede wszystkim po pieczarkę dwuzarodnikową, boczniaki, podgrzybki, koźlarze, kurki, maślaki, kanie. W każdym grzybie kapeluszowym jest cały komplet witamin od B1 do B12,H, C, D, E, kwasy fenolowe o działaniu antyoksydacyjnym, a także polisacharydy działające immunostymulująco wylicza dr Muszyńska. źródło: naukawpolsce.pap.pl R E K L A M A farmacja praktyczna 10/2014 9

12 raport Apteki dla magistrów Jeszcze tylko przez cztery lata szkoły policealne będą mogły prowadzić nabór dla chętnych do pracy w zawodzie technika farmaceutycznego. autorka: JOLANTA MOLIŃSKA dziennikarka, publikuje m.in. na łamach Newsweek a i Focus a Od roku szkolnego 2018/2019 począwszy zamyka się możliwość organizowania nowych naborów do dwuletnich szkół policealnych kształcących techników farmaceutycznych. Osoby, które wcześniej rozpoczną naukę, dokończą ją. A wszyscy technicy, którzy zdobyli lub zdobędą kwalifikacje do wykonywania zawodu, nadal będą mogli w nim pracować. Prezes NRA: to sukces samorządu Decyzję o zakończeniu kształcenia techników farmaceutycznych podjęło rozporządzeniem z 8 sierpnia 2014 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej, czyli organ nadzorujący naukę tego zawodu. Wnioskodawcą było Ministerstwo Zdrowia to w jego gestii leży m.in. nadzór nad studiami dla przyszłych magistrów farmacji. Argumentów urzędnikom dostarczyły przede wszystkim środowiska medyczne (przedstawiciele wydziałów farmaceutycznych), Naczelna Izba Aptekarska i Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. To sukces naszego samorządu tak dr Grzegorz Kucharewicz, Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, komentował zakończenie kształcenia techników farmaceutycznych. NRA od lat zabiegała o takie rozwiązanie, zaś Prezes Kucharewicz pisał w tej sprawie do premiera Donalda Tuska, ministrów zdrowia i edukacji narodowej, a także podejmował temat w swoich wystąpieniach w parlamencie. Podkreślał, że pracownikami aptek odpowiedzialnymi za wysoką jakość obsługi pacjenta powinni być przede wszystkim farmaceuci, czyli specjaliści mający odpowiednią wiedzę i kwalifikacje. Aktualnie na rynek pracy wypuszczane są kolejne roczniki techników, którzy bardzo chętnie widziani są przy aptecznych półkach przez pracodawców. Powód jest prosty. Generują oni o wiele niższe koszty zatrudnienia z racji niższych kwalifikacji zawodowych są tańszymi pracownikami niż farmaceuci z tytułem magistra, a więc o wiele bardziej opłacalnymi z punktu Od kilku lat można zaobserwować wzrost zatrudnienia techników w porównaniu z magistrami widzenia biznesowej działalności apteki. To tłumaczy, dlaczego według danych Głównego Urzędu Statystycznego od kilku lat można zaobserwować wzrost zatrudnienia techników w porównaniu z magistrami. O ile jeszcze w 2007 r. na 21,2 tys. aptekarzy po uczelni wyższej przypadało 20 tys. techników, w 2009 r. pierwsza z grup liczyła 22,4 tys., a druga już 22,8 tys. W 2013 r. liczba techników wzrosła do prawie 25 tys. Słuchaczy coraz więcej, zdających egzamin coraz mniej Przepisy zakładają, że w każdej aptece na każdej zmianie, także na nocnym dyżurze, musi pracować przynajmniej jeden magister farmacji. Tylko on może bowiem odpowiadać na pytania i rozwiewać wątpliwości pacjentów na temat otrzymywanych leków, ich interakcji, zamienników itp., a także wydawać niektóre preparaty, np. leki psychotropowe. Tyle jednak 12 farmacja praktyczna 10/2014

13 raport teorii. W praktyce, przy jednoczesnym założeniu, że w aptece można zatrudnić dowolną liczbę techników, zdarza się, iż jeden magister to za mało, by czuwać nad ich pracą i swoją wiedzą obsłużyć kilka okienek, przy których leki wydają technicy. Pacjent przychodzący po środki medyczne oraz poradę może nawet nie wiedzieć, kto mu jej udziela czy jest to magister farmacji, czy technik, nawet taki, który jest jeszcze stażystą, a więc w ogóle nie powinien samodzielnie obsługiwać pacjenta. Wątpliwości budzi też sposób, w jaki technicy są przygotowywani do zawodu. Z informacji uzyskanych przez Ministerstwo Zdrowia wynika, że w niektórych prywatnych szkołach policealnych kształcenie jest prowadzone niezgodnie z obowiązującymi przepisami mówi Krzysztof Bąk, rzecznik Ministerstwa Zdrowia. I wylicza uchybienia: krótszy cykl nauki, odbywanie jej w formie zaocznej bez wymaganej bazy dydaktycznej oraz bez zapewnienia realizacji praktyk zawodowych w aptekach otwartych, aptekach szpitalnych, hurtowniach farmaceutycznych czy zakładach przemysłu farmaceutycznego. Jednocześnie od kilku lat wzrasta liczba szkół mających w ofercie studium farmaceutyczne, a co za tym idzie także liczba słuchaczy i absolwentów. Niepokojący jest jednak fakt, że z roku na rok maleje odsetek absolwentów takich szkół zdających pozytywnie egzamin zawodowy przed niezależną, okręgową komisją egzaminacyjną. Według danych z Systemu Informacji Oświatowej oraz Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w 2010 r. zaliczyło go 76 proc. absolwentów, rok później 69 proc., a w 2012 r. już tylko 55 proc. Mniejsza konkurencja na rynku pracy Wspomniany wcześniej wzrost liczby techników farmaceutycznych na rynku pracy sprawia, że mają oni coraz większe problemy ze znalezieniem zatrudnienia. Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej np. w pierwszym półroczu 2011 r. zarejestrowało się 1021 osób bezrobotnych, które bez sukcesu Kształcenie techników farmaceutycznych w Polsce na tle Wielkiej Brytanii Kształcenie techników farmaceutycznych na terenie Unii Europejskiej, w odróżnieniu od farmaceutów, nie zostało ujednolicone. Poszczególne państwa członkowskie mogą je opracowywać zgodnie ze swoimi potrzebami. W Polsce nauka odbywa się w dwuletnich szkołach policealnych publicznych i niepublicznych. Absolwent po ukończeniu szkoły musi zdać egzamin zawodowy przed okręgową komisją egzaminacyjną. Nad przebiegiem nauki czuwa Ministerstwo Edukacji Narodowej. To inaczej niż w przypadku magistrów farmacji, których kształcenie nadzorowane jest przez Ministerstwo Zdrowia. Dla porównania, w Wielkiej Brytanii kontroli General Pharmaceutical Council podlegają zarówno technicy (nazywani też asystentami farmaceuty) jak i farmaceuci. Brytyjski kurs, po którym można wykonywać zawód technika farmacji, obejmuje 720 godzin. 400 z nich dotyczą chemii, mikrobiologii, biologii i farmakologii, 230 to zajęcia z zasad wydawania leków, prawa farmaceutycznego, etyki zawodu, wytwarzania leków, umiejętności interpersonalnych). Kolejnych 90 można dodatkowo rozdzielić na wymienione wcześniej przedmioty. W Polsce godzin nauki jest więcej, bo aż 950. Jednak nie ma w programie części zagadnień przerabianych na kursach brytyjskich, m.in. dotyczących leków cytostatycznych i biologicznych. źródło: Pulsfarmacji.pl i Sejm.gov.pl (odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia z upoważnienia ministra na interpelację nr w sprawie uniemożliwienia grupie zawodowej techników farmacji podnoszenia swoich kwalifikacji) Z roku na rok maleje odsetek absolwentów szkół kształcących techników farmaceutycznych zdających pozytywnie egzamin zawodowy przed niezależną, okręgową komisją egzaminacyjną poszukiwały pracy jako technicy farmaceutyczni. Ofert dla nich było tylko 319. W kolejnych latach sytuacja wyglądała podobnie. Paradoksalnie więc zakończenie kształcenia techników farmaceutycznych będzie miało pozytywne skutki także dla osób, które zdążyły lub zdążą zdobyć ten zawód. Diametralnie zmniejszy się bowiem konkurencja na rynku pracy w tym segmencie. Podyskutuj o tym na forum! farmacja praktyczna 10/

14 sonda Technik w aptece za czy przeciw? Postanowiliśmy zapytać Czytelników Farmacji Praktycznej, co sądzą na temat decyzji Ministerstwa Edukacji Narodowej w sprawie zakończenia kształcenia techników farmaceutycznych. oprac.: mgr farm. MICHAŁ MAŃKA mgr farm. Julia Marcinkowska farmaceutka z Kielc Uważam, że projekt zamknięcia policealnych szkół dla techników farmaceutycznych jest niezwykle ważny. Przede wszystkim z uwagi na to, że przepisy unijne zakładają, że aptekarze powinni kończyć uczelnie wyższe. Minister Zdrowia wskazuje na wiele nieprawidłowości w kształceniu techników. Wielokrotnie spotykam się z niedostateczną wiedzą z zakresu mechanizmu działania leków wśród techników farmaceutycznych, co może mieć poważne implikacje dla zdrowia pacjentów, którym technik poleca określony preparat. Ponadto szkoły farmaceutyczne często nie posiadają odpowiednich laboratoriów potrzebnych do przeprowadzania szkoleń na odpowiednim poziomie. Ministerstwo Edukacji Narodowej ma zamiar wprowadzić zaprzestanie kształcenia techników farmaceutycznych od roku szkolnego 2018/2019. Jednak moim zdaniem czynności związane z zamykaniem policealnych szkół farmaceutycznych należałoby dokonać wraz z rozpoczęciem 2015 r. Tym bardziej, że z nowym rokiem planowane są wstępne przymiarki do sprawowania opieki farmaceutycznej w aptekach. Nie wyobrażam sobie, aby osoba bez wyższego wykształcenia farmaceutycznego uczestniczyła w samodzielnym prowadzeniu opieki farmaceutycznej. Dyskusje o likwidacji zawodu technika są tematem zastępczym ze względu na pogarszającą się sytuację ekonomiczną aptek tech. farm. BEATA KOZIERKIEWICZ podstawową różnicą w kształceniu obydwu zawodów jest to, że o ile farmaceuci zdobywają nieco większą wiedzę merytoryczną, to technicy są znacznie lepiej wyszkoleni w umiejętnościach praktycznych (np. receptura leków). Beata Kozierkiewicz tech. farm. z Poznania Nie zgadzam się z pomysłem zamykania szkół dla techników farmaceutycznych. Kształci się w nich wielu zdolnych techników, którzy dzięki lekturze czasopism farmaceutycznych mogą mieć nawet większą wiedzę od farmaceuty z tytułem magistra. Nie do przecenienia jest również fakt, że doświadczony technik farmaceutyczny swoją wiedzą może wspierać magistrów farmacji, którzy są świeżo po studiach. Wydaje mi się, że dyskusje o likwidacji zawodu technika są po prostu tematem zastępczym ze względu na pogarszającą się sytuację ekonomiczną aptek. Radosław Jaskuła tech. farm. z Warszawy Ostatnimi czasy zauważyłem ostrą rywalizację między technikami a magistrami na rynku aptecznym. Jako technik farmaceutyczny uważam za naturalną sytuację, w której właściciel apteki zatrudnia technika farmaceutycznego zamiast farmaceuty. Korzyści odnoszą zarówno właściciele aptek (niższe koszty wynagrodzenia), jak i technicy, którzy swoją wiedzą i przede wszystkim doświadczeniem mogą skutecznie doradzać pacjentom w samoleczeniu. Poza tym 14 farmacja praktyczna 10/2014

15 sonda mgr farm. Andrzej Boruch farmaceuta z Lublina W pełni popieram stanowisko Prezesa Grzegorza Kucharewicza dotyczące zamykania szkół policealnych dla techników farmaceutycznych. Moim zdaniem w aptekach powinny pracować wyłącznie osoby z wyższym wykształceniem farmaceutycznym, co gwarantuje rzetelną obsługę pacjentów. Uważam również, że punkty apteczne, którymi kierują technicy farmaceutyczni, powinny być zlikwidowane i przekształcone w apteki. Takie placówki znacznie ograniczają pacjentom dostęp do wielu ważnych leków. Słyszy się również o wielu błędach popełnianych przez techników farmaceutycznych w praktyce aptecznej informacje te są przekazywane do Naczelnej Izby Aptekarskiej. mgr farm. Małgorzata Stępień farmaceutka z Rzeszowa Nie jestem zwolenniczką zamykania szkół dla techników farmaceutycznych. Osoby te, mimo że posiadają mniejszą wiedzę od magistrów, niejednokrotnie przewyższają dyplomowanych farmaceutów w takich umiejętnościach, jak np. komunikacja z pacjentem czy przekazywanie ostrzeżeń dotyczących leków silnie działających. Jedyne, co powinno być zmienione w kwestii techników farmaceutycznych, to możliwość uczęszczania na kursy doszkalające z dziedziny działań niepożądanych leków czy farmakologii. Janina Adamek tech. farm., właściciel apteki w Warszawie Jako technik farmaceutyczny i właściciel apteki sprzeciwiam się próbom zamykania szkół dla techników. Z własnego doświadczenia wiem, że technik farmaceutyczny po kilku latach pracy w aptece staje się specjalistą w zakresie realizacji recept oraz w dziedzinie doradzania pacjentom leków OTC. Często bywa tak, że magister farmacji tuż po studiach uczy się od bardziej doświadczonego technika. Jako właściciel apteki nie zauważyłam u techników większej częstotliwości pomyłek podczas realizacji recept niż w przypadku magistrów. Moim zdaniem kształcenie techników farmaceutycznych w szkołach policealnych nie powinno być zakończone. Wielu techników, których znam, posiada również wyższe wykształcenie w zakresie innych kierunków. Uważam, że dobrym sposobem na podwyższenie kwalifikacji techników byłoby wprowadzenie studiów pomostowych z farmacji. Dobrym sposobem na podwyższenie kwalifikacji techników byłoby wprowadzenie studiów pomostowych z farmacji. Po takim szkoleniu technik miałby możliwość zdobycia licencjatu z farmacji tech. farm. JANINA ADAMEK Po takim szkoleniu technik miałby możliwość zdobycia licencjatu z farmacji. dr Dobrawa Biadun radca prawny, ekspert ds. systemu ochrony zdrowia, Departament Dialogu Społecznego i Stosunków Pracy, Konfederacja Lewiatan Zaprzestanie kształcenia w zawodzie technika farmaceutycznego nie jest dobrym pomysłem. Państwo powinno dążyć do oferowania jak największego wachlarza kierunków wykształcenia, szczególnie w zakresie nauczania zawodowego. Zupełnie niezrozumiała dla przedsiębiorców zrzeszonych w Konfederacji Lewiatan jest argumentacja, że wygaszanie zawodu wynika ze słabego kształcenia. Konieczne zaznaczenia jest również to, że Minister Edukacji Narodowej dokonał zmiany na wniosek Ministra Zdrowia. Nie dokonał analizy, że de facto podstawą wniosku były uwagi dotyczące poziomu nauczania. A zmiana ta stoi w sprzeczności z dotychczasową polityką rządu w zakresie deregulacji zawodów i ułatwianiu do nich dostępu. Moim zdaniem każdy powinien mieć prawo wyboru zawodu, który chce wykonywać. Jeżeli dochodzimy do wniosku, że obecne kształcenie jest niewłaściwe, to należy je dostosować do potrzeb rynku, a nie wygaszać. Podyskutuj o tym na forum! farmacja praktyczna 10/

16 prawo R E K L A M A Rozporządzenie w sprawie recept 4 października br. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 11 września 2014 r. w sprawie recept lekarskich zmieniające rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r., wydłużające okresy, na jakie będą mogły być wystawiane recepty lekarskie. autor: PIOTR KAMIŃSKI radca prawny Z rządowego uzasadnienia zmiany przedmiotowego rozporządzenia wynika, iż jej celem jest zmniejszenie kolejek do lekarzy o pacjentów, którzy przychodzą wyłącznie w celu wystawienia recepty. Rozporządzenie to: pozwala, by osoba uprawniona do wystawiania recept, podając na recepcie sposób dawkowania, przepisywała dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie ilość refundowanego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego niezbędnego pacjentowi do maksymalnie 120-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania (wcześniej maksymalny okres wynosił 90 dni), określa, że w wypadku, gdy na recepcie podano sposób dawkowania, a ilość leku refundowanego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydanego w pełnych opakowaniach, przekraczałaby ilość leku przeznaczoną do 120-dniowego stosowania (wcześniej termin wynosił 90 dni), lek wydaje się w ilości maksymalnie Rozporządzenie pozwala m.in. osobie uprawnionej na wystawianie recept na środki antykoncepcyjne do 6 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 6-miesięcznego stosowania zbliżonej do ilości określonej na recepcie, chyba że należy wydać jedno najmniejsze opakowanie leku, określone w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, umożliwia przepisanie na jednej recepcie podwójnej ilości leku recepturowego oraz dziesięciokrotnej ilości leku recepturowego w postaci maści, kremu, mazidła, pasty lub żeli do stosowania na skórę (wcześniej dozwolone było wystawianie recept na pojedynczą ilość leku recepturowego), pozwala osobie uprawnionej na wystawienie do 12 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 360 dni na jednej recepcie nie można jednak przepisać leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego czy wyrobu medycznego na więcej niż 120 dni stosowania, pozwala osobie uprawnionej na wystawianie recept na środki antykoncepcyjne do 6 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 6-miesięcznego stosowania, pozwala osobie uprawnionej na wystawianie do 16 recept na leki recepturowe w postaci maści, kremu, mazidła, pasty lub żelu do stosowania na skórę niezbędnych pacjentowi do maksymalnie łącznie 120-dniowego okresu stosowania. Podyskutuj o tym na forum! 16 farmacja praktyczna 10/2014

17

18

19 R E K L A M A prawo Zapytaj eksperta Na pytania Czytelników naszego miesięcznika, nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony odpowiada mecenas Bartłomiej Kochlewski. autor: mecenas Bartłomiej Kochlewski prawnik specjalizujący się w przepisach prawa pracy i regulacjach dotyczących branży farmaceutycznej C zy to prawda, że zaszły zmiany w przepisach dotyczących dyscyplinarnego wykluczenia z zawodu farmaceuty? Słyszałam, że teraz nie będzie ono już obowiązywało dożywotnio jak do niedawna. Co dokładnie się w tej kwestii zmieniło? W ustawie z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich wprowadzone zostały zmiany polegające na możliwości powrotu do zawodu po określonym czasie zarówno w przypadku, gdy farmaceuta sam z niego zrezygnował, jak i wówczas, gdy został wykluczony w postępowaniu dyscyplinarnym. Dodany do ustawy art. 20a stanowi obecnie, że farmaceuta, który utracił prawo wykonywania zawodu oraz farmaceuta, który zrzekł się prawa wykonywania zawodu, mogą ponownie złożyć wniosek o przyznanie prawa wykonywania zawodu. Rzecz jasna wówczas, jeżeli spełniają wymagania, o których mowa w art. 4 ust. 1 (posiadają odpowiednie kwalifikacje zawodowe, mają pełne prawo do czynności prawnych, korzystają z pełni praw publicznych, znają język polski w stopniu potrzebnym do wykonywania zawodu, legitymują się odpowiednim zdrowiem potwierdzonym orzeczeniem lekarskim oraz wykazują się odpowiednią Jeżeli farmaceuta został z zawodu wykluczony ze względów dyscyplinarnych, ma możliwość powrotu do zawodu po 10 latach od uprawomocnienia się orzeczenia o karze pozbawienia wykonywania zawodu postawą etyczną, w tym w szczególności nie byli skazani za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu). Jeżeli farmaceuta został z zawodu wykluczony ze względów dyscyplinarnych, ma możliwość powrotu do zawodu po okresie 10 lat od uprawomocnienia się orzeczenia o karze pozbawienia wykonywania zawodu. Dokładnie mówi o tym art. 51 ust. 3 w brzmieniu: Kara pozbawienia prawa wykonywania zawodu farmaceuty powoduje skreślenie z listy członków okręgowej izby aptekarskiej bez prawa ubiegania się o ponowne uzyskanie prawa wykonywania zawodu przez okres dziesięciu lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia o karze pozbawienia prawa wykonywania zawodu. Usunięcie z rejestru prowadzonego przez Naczelną Radę Aptekarską wzmianki o ukaraniu następuje z urzędu po upływie piętnastu lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu karą pozbawienia prawa wykonywania zawodu farmaceuty, jeżeli aptekarz nie zostanie w tym czasie ukarany lub nie zostanie wszczęte przeciwko niemu postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej. Jestem magistrem farmacji. Oprócz mnie w aptece zatrudniony jest jeszcze jeden farmaceuta z tytułem magistra, który niestety przez dłuższy czas będzie teraz przebywał na zwolnieniu. Poza nami w aptece zatrudnionych jest jeszcze trzech techników. Co zrobić wobec przepisu, który nakazuje, że w aptece stale przebywać musi magister farmacji? Zgodnie z prawem farmacja praktyczna 10/

20 prawo R E K L A M A Zgodnie z przepisami warunkiem wydania zezwolenia na prowadzenie apteki jest zatrudnienie na stanowisku kierownika magistra farmacji. Jakim minimalnym stażem musi wykazać się potencjalny kandydat na kierownika placówki? Czy może być to osoba tuż po studiach? technik nie może zastąpić magistra. Czy koniecznie muszę znaleźć kogoś na zastępstwo? A jeśli tak, to jaki (najkorzystniejszy pod względem ekonomicznym) rodzaj umowy mogę zaproponować ewentualnemu kandydatowi? To prawda, że zgodnie z obowiązującymi przepisami w aptece stale musi przebywać magister farmacji. Oznacza to, że jeżeli w Państwa aptece drugi z zatrudnionych farmaceutów będzie przebywał na długotrwałym zwolnieniu, kierownika apteki nie będzie mógł zastąpić w wypadku jego nieobecności technik farmacji. W tej sytuacji albo jedyny zatrudniony w aptece magister farmacji będzie w niej przebywał stale (w godzinach otwarcia apteki) albo zatrudniony zostanie inny magister farmacji, który będzie zastępował kierownika w czasie jego krótkotrwałych nieobecności. Jeżeli taka osoba nie pracuje obecnie w aptece, należy ją zatrudnić, czy to na podstawie umowy na zastępstwo za nieobecnego magistra, czy to na podstawie umowy cywilnoprawnej, którą będzie można rozwiązać z dniem powrotu do pracy magistra przebywającego na długotrwałym zwolnieniu. Kwestie ubioru pracownika pracodawca ma prawo określić w regulaminie pracy, instrukcji czy załączniku do umowy o pracę Zgodnie z treścią art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne kierownikiem apteki może być farmaceuta w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich, który nie przekroczył 65. roku życia i ma co najmniej 5-letni staż pracy w aptece lub 3-letni staż pracy w aptece, w przypadku, gdy posiada specjalizację z zakresu farmacji aptecznej. Farmaceuta, aby móc starać się o stanowisko kierownika apteki, winien legitymować się stażem pracy w aptece w pełnym wymiarze czasu pracy. Przepisy prawa nie przewidują zatem sytuacji, w której kierownikiem apteki mogłaby zostać osoba bezpośrednio po zakończonych studiach. Podjęłam pracę w jednej z aptek sieciowych. Właśnie dowiedziałam się, że wszystkich pracowników za pierwszym stołem obowiązuje dress code. Oczywiście nie mam nic przeciwko noszeniu fartucha w pracy, rozumiem też ogólne zalecenia dotyczące schludnego wyglądu. Ale czy szczegółowe wytyczne odnośnie butów, tego, co pod fartuchem, a także długości czy koloru paznokci oraz fryzury nie są zbyt rygorystyczne? Czy kierownictwo apteki ma prawo wprowadzać tak drobiazgowo sformułowany dress code? Zgodnie z art. 104 kodeksu pracy regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej. Oznacza to, że kwestie ubioru pracodawca ma prawo określić w regulaminie pracy, instrukcji czy załączniku do umowy o pracę. Ograniczeniem w ustalaniu warunków regulaminu przez pracodawców jest art. 11 Kodeksu pracy, mówiący o obowiązku szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika. Oznacza to, że co do zasady postanowienia regulaminu mogą być bardzo szczegółowe, np. określenie rodzaju fryzury, długości i koloru paznokci, o ile nie naruszają godności i innych dóbr osobistych pracownika. Podyskutuj o tym na forum! 20 farmacja praktyczna 10/2014