THE IMPACT OF TRAINING ON THE DEVELOPMENT OF THE SOMATIC CHARACTERISTICS OF GIRLS ROWING TRAINING

Transkrypt

1 Journal of Health Sciences (J of H Ss) 2013; 3 (6): The journal has had 4 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 683. The Author (s) 2013; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of University Radom in Radom, Poland Open Access This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License ( which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. Conflict of interest: None declared. Received: Revised: Accepted: THE IMPACT OF TRAINING ON THE DEVELOPMENT OF THE SOMATIC CHARACTERISTICS OF GIRLS ROWING TRAINING Wpływ treningu na rozwój cech somatycznych dziewcząt trenujących wioślarstwo Mirosława Cieślicka, Walery Zukow Kazimierz Wielki University, Bydgoszcz, Poland Keywords: training; somatic characteristics; girls rowing training. Słowa kluczowe: trening; cechy somatyczne; dziewczęta; wioślarstwo. Abstract The contemporary sports training constitutes the complex process, in which apart from mastering elements of the technique and tactics the attention is concentrated on molding dominating motor features in the given sports sport. Many parameters comprise the type of the build of the man. A height of the body and a body weight are one of them. They are these are features, which in case of the rowing, conditions the place taken in a rowing crew. The height of the body determines the physical development of the specimen at individual stages of the biological life and shows physics tendencies of the given organism. Even though he isn't the deciding factor which decides on the class of the competitor, during the selection plays it substantial role. Every sport has determined main motor abilities which condition being a success in the large degree in the given event. Showing the size of the dimorphism in somatic basic features was a purpose of research: heights of the body and body weights of schoolgirls rowing in individual age groups. Material and methods Girls were had tested schoolgirls of the Team of Schools No. 10 in Bydgoszcz training rowing. Age bracket examined these are years. Examining the somatic build two values were measured so as: mass and the height of the body. For the somatic development measurement (mass and heights of the body) they used the medical scale from anthropometer and in the presence of the nurse. Examined were dressed in the sportswear without the footwear. Tests were performed as follows: - height of the body - examined entered by weight from built in measure height, accepted position straightened back to the measure, upper limbs straightened along the torso, straightened lower limbs, joined feet, head placed in the Frankfurt position. The test was performed with the accuracy up to 0.1 cm. - body weight - examined entered by weight medical in the sportswear without the footwear. Measurements were performed with the accuracy up to 0.1 kg. Results of measurements served for determining types of the build of every examined competitor. Types of the build were determined with rate of the Rohrer slenderness with exploiting the Curtius key and characteristics of Kretschmer. 231

2 Findings were subjected to statistical processing and they calculated: arithmetic mean, standard deviation, difference of arithmetic means, coefficient of variation, difference. Findings of rowers of the Team of Schools No. 10 in Bydgoszcz was compared with findings regional (Napierała 2005) and of all-polish tests (Przewęda, Dobosz, 2003). A physical development is regarded as the main criteria for the condition of the health of children and young people, pace of the pubescence, the physical fitness, the capacity to work and the general prosperity of the organism. The large-scale research was organised every ten years at randomly chosen schools Polish, representing the entire nation. Tests took place in 1979, 1989 and 1999 and included children and young people at the age of To constant tendency of the more intense growth and earlier physical ripening. They prove this test Przewęda (2009), Przewęda and Dobosz (2003). Results of observation of researchers give evidence of rather a good medical condition of the young generation. In many sports disciplines they started exploiting measurements of the size of the body during selection and the recruitment. From the Bydgoszcz region M. Napierała monitored the somatic development of children and young people, hence also numerous his publications (2005). With research on the sex under construction dimorphism somatic absorbed Bydgoszcz senior pupils oneself team M. Napierała et al., (2013). Conclusions: 1. In group years are 7 competitors about leptosomatic for build however there are 12 competitors in the 15 years group about this somatic structure. 5 competitors 14 years displayed the athletic structure and one 15 years. Amongst examined competitors only two construction displayed the type pyknic. 2. The difference of the body weight at girls between tests conducted in 2001 and 2012 amounted to the year at 13 years -0.72; at 14 years 8.92 and at 15 years Results depict, that are only 13 years at present lighter, however the body mass index within a few years grew. 3. In the course of years young people in an age bracket of years both boys and girls become taller than their peers from before years. It is possible to notice a big difference at girls years. Streszczenie Współczesny trening sportowy stanowi złożony proces, w którym poza opanowaniem elementów techniki i taktyki uwagę skupia się na kształtowaniu dominujących cech motorycznych w danej dyscyplinie sportowej. Na typ budowy człowieka składa się wiele parametrów. Jednym z nich jest wysokość ciała i masa ciała. Są to cechy, które w przypadku wioślarstwa, warunkuje miejsce zajmowane w osadzie wioślarskiej. Wysokość ciała określa rozwój fizyczny osobnika na poszczególnych etapach życia biologicznego i pokazuje tendencje fizyczne danego organizmu. Choć nie jest to decydujący czynnik, który decyduje o klasie zawodnika, to w czasie doboru odgrywa istotną rolę. Każda dyscyplina ma określone główne zdolności motoryczne, które warunkują w największym stopniu odniesienie sukcesu w danej konkurencji. Celem badań było wykazanie wielkości dymorfizmu w podstawowych cechach somatycznych: wysokości ciała i masy ciała uczennic trenujących wioślarstwo w poszczególnych grupach wiekowych. Materiał i metody Badaniom poddano dziewczęta uczennice Zespołu Szkół nr 10 w Bydgoszczy trenujące wioślarstwo. Przedział wiekowy badanych to lat. Badając budowę somatyczną zmierzono dwie wartości takie jak: masa oraz wysokość ciała. Do pomiaru rozwoju somatycznego (masy i wysokości ciała) użyto wagi lekarskiej z antropometrem i w obecności pielęgniarki. Badani ubrani byli w strój sportowy bez obuwia. Badania wykonano następująco: - wysokość ciała - badany wchodził na wagę z wbudowanym wzrostomierzem, przyjmował pozycję wyprostowaną tyłem do miary, kończyny górne wyprostowane wzdłuż tułowia, kończyny dolne wyprostowane, złączone stopy, głowa ustawiona w pozycji frankfurckiej. Badanie wykonano z dokładnością do 0,1 cm. - masa ciała - badany wchodził na wagę lekarską w stroju sportowym bez obuwia. Pomiary wykonano z dokładnością do 0,1 kg. Wyniki pomiarów posłużyły do określenia typów budowy ciała każdej zbadanej zawodniczki. Typy budowy ciała określono wskaźnikiem smukłości Rohrera z wykorzystaniem klucza Curtiusa i charakterystyki Kretschmera. Wyniki badań poddano obróbce statystycznej i obliczono: średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe, różnicę średnich arytmetycznych, współczynnik zmienności, różnicę. Wyniki badań wioślarek Zespołu Szkół nr 10 w Bydgoszczy porównano z wynikami badań regionalnych (Napierała 2005) i badań ogólnopolskich (Przewęda, Dobosz, 2003). Za główne kryteria stanu zdrowia dzieci i młodzieży uznaje się rozwój fizyczny, tempo dojrzewania płciowego, sprawności fizycznej, zdolności do pracy i ogólnego dobrobytu organizmu. Badania przekrojowe były organizowane co dziesięć lat w losowo wybranych szkołach polskich, reprezentujących cały naród. Badania miały miejsce w 1979, 1989 i 1999 i obejmowały dzieci i młodzież w wieku 7-19 lat. Na ciągłą tendencję intensywniejszego wzrostu i wcześniejsze fizyczne dojrzewanie. Dowodzą tego badania Przewędy (2009), 232

3 Przewędy i Dobosza (2003). Wyniki obserwacji badaczy dają dowody raczej dobrego stanu zdrowia młodego pokolenia. W wielu dyscyplinach sportu zaczęto wykorzystywać pomiary wielkości ciała podczas selekcji i naboru. Rozwój somatyczny dzieci i młodzieży z regionu bydgoskiego monitorował M. Napierała, stąd też liczne jego publikacje (2005). Badaniami nad dymorfizmem płciowym w budowie somatycznej bydgoskich gimnazjalistów zajął się zespół M. Napierała i wsp. (2013). Wnioski: 1. W grupie letnich wioślarek jest 7 zawodniczek o leptosomatycznej budowie ciała natomiast w grupie 15-latek jest 12 zawodniczek o tej budowie somatycznej. Budowę atletyczną przejawiało 5 zawodniczek 14 letnich i jedna 15 letnia. Wśród badanych zawodniczek tylko dwie przejawiały typ budowy pykniczny. 2. Różnica masy ciała u dziewcząt między badaniami przeprowadzonymi w 2001 a 2012 roku wyniosła u 13- latek -0,72; u 14-latek 8,92 a u 15-latek 3,92. Wyniki obrazują, że jedynie 13-latki są obecnie lżejsze, natomiast wskaźnik masy ciała w ciągu kilku lat wzrósł. 3. Na przestrzeni lat młodzież w przedziale wiekowym lat zarówno chłopcy jak i dziewczęta stają się wyżsi niż ich rówieśnicy sprzed lat. Największą różnicę można zauważyć u dziewcząt letnich. Introduction The contemporary sports training constitutes the complex process, in which apart from mastering elements of the technique and tactics the attention is concentrated on molding dominating motor features in the given sports sport. Many parameters comprise the type of the build of the man. A height of the body and a body weight are one of them. They are these are features, which in case of the rowing, conditions the place taken in a rowing crew. The height of the body determines the physical development of the specimen at individual stages of the biological life and shows physics tendencies of the given organism. Even though he isn't the deciding factor which decides on the class of the competitor, during the selection plays it substantial role. Every sport has determined main motor abilities which condition being a success in the large degree in the given event. Therefore conducting selection which is aimed out of many candidates is just important, to choose the ones which will have appropriate conditions to in order to become competitive rowers. The rowing is a sport, in which very much physical characteristics, i.e. the height and the body weight of the competitor and his age outweigh. Instructor taking up work with new competitors should pay special attention exactly to these physics conditions which can have their reflecting the competitor in the more late sports result and other achievements given (Ligman et al., 2013). And so tests amongst different athletes of sports because conducted in every sport of the professional sport are justified bets certain defined objective. Most oftentimes an achievement is it like of the high level what transferring the sports laurels highest getting has. However in order to achieve the championship one should pay special attention to somatic features 233

4 influencing the training process sports (Pilewska et al., 2008, Cieślicka et al., 2009, Cieślicka et al., 2012, Stankiewicz et al., 2012). Obtaining information about the level of the state of morphological features was a purpose of research of schoolgirls of the Team of Schools No. 10 in Bydgoszcz rowing. And showing the size of the dimorphism in somatic basic features was a particular purpose of tests: heights of the body and body weights of schoolgirls rowing in individual age groups. Material and methods Girls were had tested schoolgirls of the Team of Schools No. 10 in Bydgoszcz training rowing. Age bracket examined these are years. Examining the somatic build two values were measured so as: mass and the height of the body. For the somatic development measurement (mass and heights of the body) they used the medical scale from anthropometer and in the presence of the nurse. Examined were dressed in the sportswear without the footwear. Tests were performed as follows: - height of the body - examined entered by weight from built in height measure accepted position straightened back to the measure, upper limbs straightened along the torso, straightened lower limbs, joined feet, head placed in the Frankfurt position. The test was performed with the accuracy up to 0.1 cm. - body weight - examined entered by weight medical in the sportswear without the footwear. Measurements were performed with the accuracy up to 0.1 kg. Results of measurements served for determining types of the build of every examined competitor. Types of the build were determined with rate of the Rohrer slenderness with exploiting the Curtius key and characteristics of Kretschmer, according to following patterns: AND = masa ciała w gramach Rohrer indicator wysokość ciała w cm Tests of somatic features allowed for favoring different types constitutional according to Kretschmer: the athletic type is characterized by a strong, proportional build and a development of the skeleton and muscles, wider sizes of face, neck, bars and the chest, both upper and bottom limbs are long stocked with wide hands and feet. Type picnic - occurs majority of transverse diameters above the length, weak musculature, stocky build, short neck, wide face, great tendency to the accretion of the fatty tissue, oftentimes tendency to sweating. Leptosomatic type - unlike the pyknic type overbalance dimensions the length bodies above wide, a long head appears, neck, long upper limbs and bottom, the narrow face and barges, flat chest, also a lack of the musculature manifests itself 234

5 Findings were subjected to statistical processing and they calculated: arithmetic mean, standard deviation, difference of arithmetic means, coefficient of variation, difference. Findings of rowers of the Team of Schools No. 10 in Bydgoszcz was compared with findings regional (Napierała 2005) and of all-polish tests (Przewęda, Dobosz, 2003). Results Table 1. Numerical order of examining the somatic 13-letnich development of rowers L.P. Sex Age Height of the Body body weight 1 K K K K K K K The table shows No. 1 results of the examination of the somatic development, which we can read out the age, the height and the body weight of seven examined 13-letnich rowers on. Highest from them a height of body 173 made a note of the cm, three girls are located in a period from cm and three other competitors which the range holds oneself by cm. The body mass index looks as follows: three rowers about the body weight exceeding 50 kg, two with the weight of 49 kg and other two being located in a period of kg. Table 2. Putting together tests of somatic development 13 years rowers Inspected indicator Age of 13 years Rowers Inspected indicator Height of the body [cm] Body weight 235

6 [kg] Arithmetic mean Minimum value Maximum value Standard deviation Coefficient variation of The table shows No. 2 statistical putting together findings of the somatic development of 13-letnich rowers. At girls an arithmetic mean of the height of the body is 162 cm, minimum value cm, but maximal -173cm. The standard deviation takes out 6.01 and the coefficient of variation equals 3%. At the body weight of competitors an arithmetic mean is 47 kg, minimum value of 38 kg, maximum whereas 52. The standard deviation yield results 6.04, and coefficient of variation of the 12%. Table 3. Numerical order of examining the somatic 14 years development of rowers L.P. Sex Age Height of the Body body weight 1 K K K K K K K K K K K K

7 The table shows No. 3 results of the examination of the somatic development, which we can read out the age, the height and the body weight of twelve competitors, participating in measurements on. Checking the height of the body of rowers is as follows: two highest measure with 178 cm, six about the height of cm, three which the height holds oneself in the period of cm and smallest about the measure of 155 cm. The measurement of the body weight records results: heaviest of girls with the weight of 78 kg, three which mass embraces scope of kg, three next girls which the body mass index holds oneself kg, next three which the range of the body weight takes out kg, two lightest about mass of kg. Table 4. Putting together tests of the somatic 14 years development of rowers Inspected indicator Age of 14 years Rowers Inspected indicator Height of the Body body [cm] weight [kg] Arithmetic mean Minimum value Maximum value Standard deviation Coefficient variation of At examined girls an arithmetic mean of the measurement of the height of the body is 170 cm, a minimum value is 155 cm, and maximum it is 178 cm. The standard deviation equals 6.66 whereas a coefficient of variation is a 4%. At the body weight of girls an average is 61 kg, minimum value of 45 kg, maximum 78 kg. The standard deviation took out here and coefficient of variation of the 17%. Table 5. Numerical order of examining the somatic 15 years development of rowers 237

8 L.P. Sex Age Height of the Body body weight 1 K K K K K K K K K K K K K K K The table shows No. 5 results of the examination of the somatic development, which we can read out the age, the height and the body weight of fifteen competitors on. We can see here that the indicator amounts to heights of the body: at highest 178 cm, next nine girls about the height being located in a period of cm and five about the height of cm. At the body weight it is as follows: the heaviest competitor reached mass of 85 kg, next one for 77 kg, next about mass of 60 kg, nine other which the rate of mass finds oneself in the period of kg and three about mass of kg. Table 6. Putting together examining of somatic development 15 years rowers Inspected Rowers indicator Inspected Height of the Body weight indicator body [cm] [kg] Arithmetic mean

9 Minimum value Maximum value Standard deviation Coefficient variation of The table shows No. 6 statistical putting together findings of the somatic development of 15 years girls. While checking the height of the body of girls the arithmetic mean achieved 171 cm, minimum value of 161 cm, whereas maximum 178 cm. The standard deviation is regular 4.48 and coefficient of variation of the 3%. The body mass index of examined girls showed that the arithmetic mean equalled 58 kg, minimum value of 45 kg and maximum 85 kg. Result of deviation it and the coefficient of variation achieved the 18%. Table 7. Analysis results of 13 years somatotypes of rowers Rowers Result Constitutional 13 years type according to Kretschmer Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic The table shows analysis results of examined 13 years somatotypes of rowers No. 7. We notice that amongst young people a type dominates leptosomatic. Table 8. Analysis results of 14 years somatotypes of rowers 239

10 Rowers Result Constitutional 14 years type according to Kretschmer Leptosomatic 2 1, 24 Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Athletic Athletic Athletic Athletic Leptosomatic Athletic Leptosomatic Leptosomatic The table shows analysis results of examined 14 years somatotypes of rowers No. 8. We notice, that on 27 examined as similarly as amongst 13 years a leptosomatic type dominates, (7 competitors), 5 girls demonstrate the athletic type Table 9. Analysis results of 15 years somatotypes of rowers Rowers Result Constitutional 15 years type according to Kretschmer Leptosomatic Pyknic Leptosomatic Leptosomatic Athletic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic 240

11 Leptosomatic Pyknic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic Leptosomatic The table shows analysis results of examined 15 years somatotypes of competitors No. 9. Above results depict for us, that the leptosomatic type dominates here similarly as at 13 and 14 years demonstrate of 1 person to the athletic type and two rowers pyknic. Table 10. Analysis results of somatotypes of the examined group of girls with quantitative pointing at the demonstrated type Somatotypes according to Kretschmer 13 years 14 years 15 years Athletic Pyknic Leptosomatic The table shows No. 10 analysis results of somatotypes of the examined group of rowers, indicating the number of people simultaneously displaying the given type. He results from it, that in the 13 years group and 14 years however there are 7 competitors about the leptosomatic build in the 15 years group there are 12 competitors about this somatic structure. 5 competitors 14 displayed the athletic structure summer and one 15 summer. Amongst examined competitors only two construction displayed the type pyknic. Table 11. Comparing results of the body weight of girls M. Napierała (regional tests PROV kuj-pom), R. Przewęda (all-polish test) [kg] 241

12 Age Girls Kujawskopomorski test M.Napierała (2001r.) All-Polish test R. Przewęda (1999r.) Examining rowing classes (2012r.) Comparison sec. sec. sec. d d The table shows No. 11 comparing results of mass of girls. They conducted research through M. Napierała in 2001r., R Przewęda in 1999r. The difference at girls between 2001 and 2012 took out at 13 years -0.72; at 14-latek 8.92 and at 15 years Results depict, that are only 13-latki at present lighter, however the body mass index within a few years grew. Table 12. Comparing results of the height of the body of girls M. Napierała (regional tests PROV kuj-pom), R. Przewęda (all-polish test) Age Girls Kujawskopomorski test M. Napierała (2001r.) All-Polish test R. Przewęda (1999r.) Examining rowing classes (2012r.) Comparison sec. sec. sec. d d

13 The table shows No. 12 comparing results of the height of the body of girls. They conducted research through M. Napierała in 2001r., R Przewęda in 1999r. Comparing 13- letnie girls we notice the difference of the amount about 1.62; amongst 14 years she takes out 7.59 and at 15 years He penetrates from it, that in the course of years young people in an age bracket of years both boys and girls become taller than their peers from before years. It is possible to notice a big difference at girls years. Discussion Research issues of the somatic development bothered many researchers. Regional tests in the province kujawsko - pomorskie (M. Napierała 2005, 2008, Cieślicka and wsp. 2009, 2012). The ability of the correct evaluation of the developmental age and the prescience of the build of competitors, give the possibility of forecasting the possible time and sizes of the sports result. A physical development is regarded as the main criteria for the condition of the health of children and young people, pace of the pubescence, the physical fitness, the capacity to work and the general prosperity of the organism. The large-scale research was organised, every ten years at randomly chosen schools Polish, representing the entire nation. Tests took place in 1979, 1989 and 1999 and included children and young people at the age of To constant tendency of the more intense growth and earlier physical ripening. They prove this test Przewęda (2009), Przewęda and Dobosz (2003). Results of observation of researchers give evidence of rather a good medical condition of the young generation. In many sports disciplines they started exploiting measurements of the size of the body during selection and the recruitment. From the Bydgoszcz region M. Napierała monitored the somatic development of children and young people, hence also numerous his publications (2005). With research on the sex under construction dimorphism somatic absorbed Bydgoszcz senior pupils oneself team M. Napierała et al. (2013). Conclusions: 1. In group years rowers are 7 competitors about leptosomatic for build however there are 12 competitors in the 15 years group about this somatic structure. 5 competitors 14 years displayed the athletic structure and one 15 years. Amongst examined competitors only two construction displayed the type pyknic. 2. The difference of the body weight at girls between tests conducted in 2001 and 2012 amounted to the year at 13 years ; at 14 years 8.92 and at 15 years Results depict, 243

14 that are only 13 years at present lighter, however the body mass index within a few years grew. 3. In the course of years young people in an age bracket of years both boys and girls become taller than their peers from before years. It is possible to notice a big difference at girls years. References 1. Cieślicka M., Napierała M. The somatic bulid of lightweight rowes. Medical and Biological Sciences, 2009, 23 (3), Cieślicka M., Napierała M., Zukow W., State building somatic and motor abilities in kids practicing tennis on prebasic training, [w]: Health - the proper functioning of man in all spheres of life, (red.) M. Hagner-Derengowska, W. Zukow, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz 2012, s Ligman, O., Stankiewicz, B., Dix, B., & Zukow, W. (2013). The impact of training on the development of the somatic characteristics of years-paddlers. Wpływ treningu na rozwój cech somatycznych letnich wioślarzy. Journal Of Health Sciences (J Of H Ss), 3(6), Retrieved from Napierała M. (2005). Ważniejsze uwarunkowania rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży z województwa kujawsko pomorskiego, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz. 5. Pilewska W., 2002/ Dobór pod względem budowy somatycznej oraz poziomu zdolności motorycznych par sportowego tańca towarzyskiego reprezentujących odmienne style taneczne, [w]: Wychowanie fizyczne i sport. Kwartalnik, Tom XLVI, Suplement Nr 1, Część 1. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2002, s Pilewska W., Pilewski R., 2008 /Budowa somatyczna zawodniczek i zawodników sportowego tańca/, [w]: Sport a dobrostan, red. prof. dr hab. E. Rutkowska. Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin, rozdział XI, s Przewęda R., Dobosz J. (2003). Kondycja fizyczna polskiej młodzieży, AWF, Warszawa 8. Przewęda R. (2009). Changes in physical fitness of Polish youth during the last three decades, Studia Ecologiae et Bioethicae, vol:.7 number: 1, pages: Stankiewicz B, Cieslicka M, Kortas J, Iermakow S., Long- distance ruuning as a social phenomenon. Fiziceskoe vospitanie studentov. Harkow 2012 s

15 Wstęp Współczesny trening sportowy stanowi złożony proces, w którym poza opanowaniem elementów techniki i taktyki uwagę skupia się na kształtowaniu dominujących cech motorycznych w danej dyscyplinie sportowej. Na typ budowy człowieka składa się wiele parametrów. Jednym z nich jest wysokość ciała i masa ciała. Są to cechy, które w przypadku wioślarstwa, warunkuje miejsce zajmowane w osadzie wioślarskiej. Wysokość ciała określa rozwój fizyczny osobnika na poszczególnych etapach życia biologicznego i pokazuje tendencje fizyczne danego organizmu. Choć nie jest to decydujący czynnik, który decyduje o klasie zawodnika, to w czasie doboru odgrywa istotną rolę. Każda dyscyplina ma określone główne zdolności motoryczne, które warunkują w największym stopniu odniesienie sukcesu w danej konkurencji. Dlatego właśnie ważne jest prowadzenie selekcji, która ma na celu spośród wielu kandydatów, wybrać tych, którzy będą posiadać odpowiednie warunki ku temu, aby stać się wioślarzami wyczynowymi. Wioślarstwo jest dyscypliną, w której bardzo duże znaczenie mają parametry fizyczne, czyli wysokość i masa ciała zawodnika oraz jego wiek. Szkoleniowiec podejmując pracę z nowymi zawodnikami powinien zwrócić szczególną uwagę właśnie na te warunki fizyczne, które mogą mieć swoje odzwierciedlenie w późniejszym wyniku sportowym i innych osiągnięciach danego zawodnika (Ligman et al., 2013). Zatem zasadne są badania prowadzone wśród sportowców różnych dyscyplin bowiem w każdej dyscyplinie sportu wyczynowego zakłada się pewien określony cel. Najczęściej jest nim osiągnięcie jak najwyższego poziomu, co ma przełożenie na zdobycie najwyższych laurów sportowych. Jednak, aby osiągnąć mistrzostwo należy zwrócić szczególną uwagę na cechy somatyczne wpływające na proces szkolenia sportowego (Pilewska i wsp., 2008, Cieślicka i wsp., 2009, Cieślicka i ws, 2012, Stankiewicz i wsp., 2012). Celem badań było uzyskanie informacji na temat poziomu stanu cech morfologicznych uczennic Zespołu Szkół nr 10 w Bydgoszczy trenujących wioślarstwo. A szczególnym celem badań było wykazanie wielkości dymorfizmu w podstawowych cechach somatycznych: wysokości ciała i masy ciała uczennic trenujących wioślarstwo w poszczególnych grupach wiekowych. Materiał i metody Badaniom poddano dziewczęta uczennice Zespołu Szkół nr 10 w Bydgoszczy trenujące wioślarstwo. Przedział wiekowy badanych to lat. Badając budowę somatyczną zmierzono dwie wartości takie jak: masa oraz wysokość ciała. Do pomiaru rozwoju somatycznego (masy i wysokości ciała) użyto wagi lekarskiej z antropometrem i w obecności pielęgniarki. Badani ubrani byli w strój sportowy bez obuwia. Badania wykonano następująco: - wysokość ciała - badany wchodził na wagę z wbudowanym wzrostomierzem, przyjmował pozycję wyprostowaną tyłem do miary, kończyny górne wyprostowane wzdłuż tułowia, kończyny dolne wyprostowane, złączone stopy, głowa ustawiona w pozycji frankfurckiej. Badanie wykonano z dokładnością do 0,1 cm. - masa ciała - badany wchodził na wagę lekarską w stroju sportowym bez obuwia. Pomiary wykonano z dokładnością do 0,1 kg. Wyniki pomiarów posłużyły do określenia typów budowy ciała każdej zbadanej zawodniczki. Typy budowy ciała określono wskaźnikiem smukłości Rohrera z wykorzystaniem klucza Curtiusa i charakterystyki Kretschmera, według poniższych wzorów: I = masa ciała w gramach 100 wysokość ciała w cm 3 Wskaźnik Rohrera Badania cech somatycznych pozwoliły na wyróżnienie różnych typów konstytucjonalne wg Kretschmera: Typ atletyczny- charakteryzuje się silną, proporcjonalną budową ciała oraz rozwojem kośćca i mięśni, szerszych rozmiarów twarzy, szyi, barków oraz klatki piersiowej, kończyny zarówno górne jak i dolne są długie zaopatrzone w szerokie dłonie i stopy. Typ pykniczny-występuje przewaga wymiarów poprzecznych nad długościowymi, słabe umięśnienie, przysadzista budowa ciała, krótka szyja, szeroka twarz, duża skłonność do odkładania się tkanki tłuszczowej, często skłonność do pocenia. Typ leptosomatyczny - przeciwnie do typu pyknicznego przeważają wymiary długościowe ciała nad szerokościowymi, występuje długa głowa, szyja, długie kończyny górne i dolne, wąska twarz i barki, płaska klatka piersiowa, przejawia się także brak umięśnienia Wyniki badań poddano obróbce statystycznej i obliczono: średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe, różnicę średnich arytmetycznych, współczynnik zmienności, rożnicę. Wyniki badań wioślarek Zespołu Szkół nr 10 w Bydgoszczy porównano z wynikami badań regionalnych (Napierała 2005) i badań ogólnopolskich (Przewęda, Dobosz, 2003). Wyniki Tabela 1. Zestawienie liczbowe badania rozwoju somatycznego 13-letnich wioślarek L.P. Płeć Wiek Wysokość ciała Masa ciała 1 K K K K K K K

16 Tabela nr 1 przedstawia wyniki badania rozwoju somatycznego, na której możemy odczytać wiek, wysokość i masę ciała siedmiu przebadanych wioślarek 13-letnich. Najwyższa z nich odnotowała wysokość ciała 173cm, trzy dziewczęta mieszczą się w przedziale od cm oraz inne trzy zawodniczki, których przedział mieści się od cm. Wskaźnik masy ciała przedstawia się następująco: trzy wioślarki o masie ciała przekraczającej 50kg, dwie o masie 49kg oraz inne dwie mieszczące się w przedziale 38-39kg. Tabela 2. Zestawienie badań rozwoju somatycznego 13 -letnich wioślarek Wiek 13lat Badany wskaźnik Wioślarki Badany wskaźnik Wysokość ciała [cm] Masa ciała [kg] Średnia arytmetyczna Wartość minimalna Wartość maksymalna Odchylenie standardowe 6,01 6,04 Współczynnik zmienności 0,03 0,12 Tabela nr 2 przedstawia zestawienie statystyczne wyników badań rozwoju somatycznego wioślarek 13-letnich. U dziewcząt średnia arytmetyczna wysokości ciała to 162cm, wartość minimalna - 155cm, a maksymalna-173cm. Odchylenie standardowe wynosi 6,01 a współczynnik zmienności równa się 3%. Przy masie ciała zawodniczek średnia arytmetyczna to 47kg, wartość minimalna 38kg, maksymalna zaś 52. Odchylenie standardowe daje wynik 6,04, a współczynnik zmienności 12%. Tabela 3. Zestawienie liczbowe badania rozwoju somatycznego 14-letnich wioślarek L.P. Płeć Wiek Wysokość ciała Masa ciała 1 K K K K K K K K K K K K Tabela nr 3 przedstawia wyniki badania rozwoju somatycznego, na której możemy odczytać wiek, wysokość i masę ciała dwunastu zawodniczek, biorących udział w pomiarach. Badanie wysokości ciała wioślarek ma się następująco: dwie najwyższe mierzą 178cm, sześć o wzroście cm, trzy, których wysokość mieści się w przedziale cm oraz najmniejsza o mierze 155cm. Pomiar masy ciała odnotowuje wyniki: najcięższa z dziewcząt o masie 78kg, trzy, których masa obejmuje zakres 70-73kg, kolejne trzy dziewczynki, których wskaźnik masy ciała mieści się 62-66kg, następne trzy, których przedział masy ciała wynosi 51-55kg, dwie najlżejsze o masie 45-46kg. Tabela 4. Zestawienie badań rozwoju somatycznego 14-letnich wioślarek Wiek 14lat 246

17 Badany wskaźnik Wioślarki Badany wskaźnik Wysokość ciała [cm] Masa ciała [kg] Średnia arytmetyczna Wartość minimalna Wartość maksymalna Odchylenie standardowe 6,66 10,55 Współczynnik zmienności 0,04 0,17 U badanych dziewcząt średnia arytmetyczna pomiaru wysokości ciała to 170cm, wartość minimalna to 155cm, a maksymalna to 178cm. Odchylenie standardowe równa się 6,66 zaś współczynnik zmienności to 4%. Przy masie ciała dziewcząt średnia to 61kg, wartość minimalna 45kg, maksymalna 78kg. Odchylenie standardowe wyniosło tu 10,55 a współczynnik zmienności 17%. Tabela 5. Zestawienie liczbowe badania rozwoju somatycznego 15-letnich wioślarek L.P. Płeć Wiek Wysokość ciała Masa ciała 1 K K K K K K K K K K K K K K K Tabela nr 5 przedstawia wyniki badania rozwoju somatycznego, na której możemy odczytać wiek, wysokość i masę ciała piętnastu zawodniczek. Widzimy tutaj, że wskaźnik wysokości ciała wynosi: u najwyższej 178cm, następnie dziewięć dziewcząt o wysokości mieszczącej się w przedziale cm oraz pięć o wzroście cm. Przy masie ciała ma się to następująco: najcięższa zawodniczka osiągnęła masę 85kg, następnie jedna o 77kg, kolejna o masie 60kg, dziewięć innych, których wskaźnik masy znajduje się w przedziale 53-59kg oraz trzy o masach 45-47kg. Tabela 6. Zestawienie badania rozwoju somatycznego 15 letnich wioślarek Badany wskaźnik Wioślarki Badany wskaźnik Wysokość ciała [cm] Masa ciała [kg] 247

18 Średnia arytmetyczna Wartość minimalna Wartość maksymalna Odchylenie standardowe 4,48 10,22 Współczynnik zmienności 0,03 0,18 Tabela nr 6 przedstawia zestawienie statystyczne wyników badań rozwoju somatycznego dziewcząt 15-letnich. Podczas badania wysokości ciała dziewcząt średnia arytmetyczna osiągnęła 171cm, wartość minimalna 161cm, zaś maksymalna 178cm. Odchylenie standardowe równe jest 4,48 a współczynnik zmienności 3%. Wskaźnik masy ciała badanych dziewcząt wykazał, że średnia arytmetyczna równa się 58kg, wartość minimalna 45kg a maksymalna 85kg. Wynik odchylenia to 10,22 a współczynnik zmienności osiągnął 18%. Tabela 7. Wyniki analizy typów konstytucjonalnych 13-letnich wioślarek Wioślarki Wynik Typ konstytucyjny wg 13 letnie Kretschmera 1 1,02 Leptosomatyczny 2 1,16 Leptosomatyczny 3 1,27 Leptosomatyczny 4 1,20 Leptosomatyczny 5 1,13 Leptosomatyczny 6 0,99 Leptosomatyczny 7 1,0 Leptosomatyczny somatyczny. Tabela nr 7 pokazuje wyniki analizy typów konstytucjonalnych badanych 13-latnich wioślarek. Dostrzegamy, że wśród młodzieży dominuje typ lepto Tabela 8. Wyniki analizy typów konstytucjonalnych 14-latnich wioślarek Wioślarki Wynik Typ konstytucyjny wg 14 letnie Kretschmera 1 1,20 Leptosomatyczny 2 1, 24 Leptosomatyczny 3 1,22 Leptosomatyczny 4 1,02 Leptosomatyczny 5 1,33 Atletyczny 6 1,34 Atletyczny 7 1,39 Atletyczny 8 1,31 Atletyczny 9 1,0 Leptosomatyczny 10 1,38 Atletyczny 11 1,12 Leptosomatyczny 12 1,19 Leptosomatyczny Tabela nr 8 pokazuje wyniki analizy typów konstytucjonalnych badanych 14-latnich wioślarek. Zauważamy, że na 27 badanych podobnie jak wśród 13-latek dominuje typ leptosomatyczny, (7 zawodniczek), 5 dziewcząt wykazuje typ atletyczny Tabela 9. Wyniki analizy typów konstytucjonalnych 15-latnich wioślarek Wioślarki Wynik Typ konstytucyjny wg 15 letnie Kretschmera 1 1,03 Leptosomatyczny 2 1,51 Pykniczny 248

19 3 0,92 Leptosomatyczny 4 1,11 Leptosomatyczny 5 1,29 Atletyczny 6 1,16 Leptosomatyczny 7 0,96 Leptosomatyczny 8 1,12 Leptosomatyczny 9 1,08 Leptosomatyczny 10 1,54 Pykniczny 11 1,20 Leptosomatyczny 12 1,12 Leptosomatyczny 13 1,14 Leptosomatyczny 14 1,10 Leptosomatyczny 15 1,22 Leptosomatyczny Tabela nr 9 pokazuje wyniki analizy typów konstytucjonalnych badanych 15-latnich zawodniczek. Powyższe wyniki obrazują nam, że typ leptosomatyczny dominuje tutaj podobnie jak u 13 i 14-latków 1 osoby wykazują na typ atletyczny i dwie wioślarki pykniczny. Tabela 10. Wyniki analizy typów konstytucjonalnych badanej grupy dziewcząt ze wskazaniem ilościowym na wykazywany typ Typy konstytucjonalne wg Kretschmera 13 lat 14 lat 15 lat Atletyczny Pykniczny Leptosomatyczny Tabela nr 10 przedstawia wyniki analizy typów konstytucjonalnych badanej grupy wioślarek, wskazując jednocześnie ilość osób przejawiających dany typ. Wynika z tego, że w grupie 13-latków i 14 latków jest 7 zawodniczek o leptosomatycznej budowie ciała natomiast w grupie 15-latek jest 12 zawodniczek o tej budowie somatycznej. Budowę atletyczną przejawiało 5 zawodniczek 14 letnich i jedna 15 letnia. Wśród badanych zawodniczek tylko dwie przejawiały typ budowy pykniczny. Tabela 11. Porównanie wyników masy ciała dziewcząt M. Napierały (badania regionalne woj. kuj-pom), R. Przewędy (badanie ogólnopolskie) [kg] Wiek 13 47,72 8,14 49,57 8, ,04-0,72-2, ,08 9,22 52,85 8, ,55 8,92 8, ,08 6,32 54,92 7, ,22 3,92 3,08 Tabela nr 11 przedstawia porównanie wyników masy dziewcząt. Badania przeprowadzono przez M. Napierałę w 2001r., R Przewędę w 1999r. Różnica u dziewcząt między 2001 a 2012 wyniosła u 13-latek -0,72; u 14-latek 8,92 a u 15-latek 3,92. Wyniki obrazują, że jedynie 13-latki są obecnie lżejsze, natomiast wskaźnik masy ciała w ciągu kilku lat wzrósł. Tabela 12. Porównanie wyników wysokości ciała dziewcząt M. Napierały (badania regionalne woj. kuj-pom), R. Przewędy (badanie ogólnopolskie) Wiek Dziewczęta Badanie kujawskopomorskie M.Napierała (2001r.) Badanie ogólnopolskie R. Przewęda (1999r.) Badanie klas wioślarskich (2012r.) Porównanie s s s d d Dziewczęta Badanie kujawskopomorskie M. Napierała (2001r.) Badanie ogólnopolskie R. Przewęda (1999r.) Badanie klas wioślarskich (2012r.) Porównanie s s s d d ,38 7,38 160,04 6, ,01 1,62 1, ,41 7,23 162,63 6, ,66 7,59 7, ,72 6,59 163,97 5, ,48 7,28 7,03 249

20 Tabela nr 12 przedstawia porównanie wyników wysokości ciała dziewcząt. Badania przeprowadzono przez M. Napierałę w 2001r., R Przewędę w 1999r. Porównując dziewczęta 13-letnie zauważamy różnicę w wysokości o 1,62; wśród 14-latek wynosi ona 7,59 a u 15-latek 7,28. Wnika z tego, iż na przestrzeni lat młodzież w przedziale wiekowym lat zarówno chłopcy jak i dziewczęta stają się wyżsi niż ich rówieśnicy sprzed lat. Największą różnicę można zauważyć u dziewcząt letnich. Dyskusja Problematyka badawcza rozwoju somatycznego nurtowała wielu badaczy. Badania regionalne w województwie kujawsko - pomorskim przeprowadził M. Napierała (2005, 2008, Cieślicka i wsp. 2009, 2012). Umiejętność prawidłowej oceny wieku rozwojowego oraz zdolność przewidywania budowy ciała zawodników, dają możliwość prognozowania ewentualnego czasu i wielkości rezultatu sportowego. Za główne kryteria stanu zdrowia dzieci i młodzieży uznaje się rozwój fizyczny, tempo dojrzewania płciowego, sprawności fizycznej, zdolności do pracy i ogólnego dobrobytu organizmu. Badania przekrojowe były organizowane, co dziesięć lat w losowo wybranych szkołach polskich, reprezentujących cały naród. Badania miały miejsce w 1979, 1989 i 1999 i obejmowały dzieci i młodzież w wieku 7-19 lat. Na ciągłą tendencję intensywniejszego wzrostu i wcześniejsze fizyczne dojrzewanie. Dowodzą tego badania Przewędy (2009), Przewędy i Dobosza (2003). Wyniki obserwacji badaczy dają dowody raczej dobrego stanu zdrowia młodego pokolenia. W wielu dyscyplinach sportu zaczęto wykorzystywać pomiary wielkości ciała podczas selekcji i naboru. Rozwój somatyczny dzieci i młodzieży z regionu bydgoskiego monitorował M. Napierała, stąd też liczne jego publikacje (2005). Badaniami nad dymorfizmem płciowym w budowie somatycznej bydgoskich gimnazjalistów zajął się zespół M. Napierała i wsp. (2013). Wnioski: 4. W grupie letnich wioślarek jest 7 zawodniczek o leptosaomatycznej budowie ciała natomiast w grupie 15-latek jest 12 zawodniczek o tej budowie somatycznej. Budowę atletyczną przejawiało 5 zawodniczek 14 letnich i jedna 15 letnia. Wśród badanych zawodniczek tylko dwie przejawiały typ budowy pykniczny. 5. Różnica masy ciała u dziewcząt między badaniami przeprowadzonymi w 2001 a 2012 roku wyniosła u 13-latek -0,72; u 14-latek 8,92 a u 15-latek 3,92. Wyniki obrazują, że jedynie 13-latki są obecnie lżejsze, natomiast wskaźnik masy ciała w ciągu kilku lat wzrósł. 6. Na przestrzeni lat młodzież w przedziale wiekowym lat zarówno chłopcy jak i dziewczęta stają się wyżsi niż ich rówieśnicy sprzed lat. Największą różnicę można zauważyć u dziewcząt letnich. References 1. Cieślicka M., Napierała M. The somatic bulid of lightweight rowes. Medical and Biological Sciences, 2009,23/3, Cieślicka M., Napierała M., Zukow W., State building somatic and motor abilities in kids practicing tennis on prebasic training, [w]: Health - the proper functioning of man in all spheres of life, (red.) M. Hagner-Derengowska, W. Zukow, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz 2012, s Ligman, O., Stankiewicz, B., Dix, B., & Zukow, W. (2013). The impact of training on the development of the somatic characteristics of years-paddlers. Wpływ treningu na rozwój cech somatycznych letnich wioślarzy. Journal Of Health Sciences (J Of H Ss), 3(6), Retrieved from 4. Napierała M. (2005). Ważniejsze uwarunkowania rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży z województwa kujawsko pomorskiego, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz. 5. Pilewska W., 2002/ Dobór pod względem budowy somatycznej oraz poziomu zdolności motorycznych par sportowego tańca towarzyskiego reprezentujących odmienne style taneczne, [w]: Wychowanie fizyczne i sport. Kwartalnik, Tom XLVI, Suplement Nr 1, Część 1. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2002, s Pilewska W., Pilewski R., 2008 /Budowa somatyczna zawodniczek i zawodników sportowego tańca/, [w]: Sport a dobrostan, red. prof. dr hab. E. Rutkowska. Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin, rozdział XI, s Przewęda R., Dobosz J. (2003). Kondycja fizyczna polskiej młodzieży, AWF, Warszawa 8. Przewęda R. (2009). Changes in physical fitness of Polish youth during the last three decades, Studia Ecologiae et Bioethicae, vol:.7 number: 1, pages: Stankiewicz B, Cieslicka M, Kortas J, Iermakow S., Long- distance ruuning as a social phenomenon. Fiziceskoe vospitanie studentov. Harkow 2012 s