Teoretyczne przesłanki budowania systemu planowania przestrzennego na poziomie lokalnym. Prof. dr hab. arch. Jan Maciej Chmielewski

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Teoretyczne przesłanki budowania systemu planowania przestrzennego na poziomie lokalnym. Prof. dr hab. arch. Jan Maciej Chmielewski"

Sebastian Barański
7 lat temu
Przeglądów:

1 Teoretyczne przesłanki budowania systemu planowania przestrzennego na poziomie lokalnym Prof. dr hab. arch. Jan Maciej Chmielewski

2 Obraz polskiej przestrzeni, po ok. 100 latach planowania, oceniany jest bardzo krytycznie. W miarę bogacenia się społeczeostwa może się on pogarszad, zanikad ład przestrzenny i ekonomiczne cechy zagospodarowania, a także wzrastad degradacja środowiska.

3 Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji z 2013 r. przedstawia gospodarcze, społeczne i środowiskowe szkody, wynikające z niekontrolowanej urbanizacji oraz wadliwego systemu planowania w Polsce. Zwraca uwagę na nadpodaż terenów dla mieszkalnictwa w planach, których chłonośd szacuje na mln mieszkaoców, a ich zabudowanie ocenia się na lat, co powoduje: rozproszenie zabudowy, jej chaos i marnotrawstwo przestrzeni, generuje wysokie ceny gruntów budowlanych, zwiększa ryzyko inwestowania i powstania baoki spekulacyjnej na rynku nieruchomości i, zawyża koszty wykupu gruntów pod inwestycje publiczne, zwiększa koszy budowy i eksploatacji infrastruktury komunalnej, wydłuża dojazdy do pracy i usług, zwiększa ruch samochodowy, pogorsza bezpieczeostwo w ruchu i ogranicza dostępności do usług,

4 Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji z 2013 r. przedstawia gospodarcze, społeczne i środowiskowe szkody, wynikające z niekontrolowanej urbanizacji oraz wadliwego systemu planowania w Polsce. Zwraca uwagę na nadpodaż terenów dla mieszkalnictwa w planach, których chłonośd szacuje na mln mieszkaoców, a ich zabudowanie ocenia się na lat, co powoduje: rozproszenie zabudowy, jej chaos i marnotrawstwo przestrzeni, generuje wysokie ceny gruntów budowlanych, zwiększa ryzyko inwestowania i powstania baoki spekulacyjnej na rynku nieruchomości i, zawyża koszty wykupu gruntów pod inwestycje publiczne, zwiększa koszy budowy i eksploatacji infrastruktury komunalnej, wydłuża dojazdy do pracy i usług, zwiększa ruch samochodowy, pogorsza bezpieczeostwo w ruchu i ogranicza dostępności do usług,

5 Efekt rozproszenia zabudowy w strefie podmiejskiej Warszawy

6 Planistycznie usankcjonowana obudowa dróg i skajów lasów

7 Chaos i niekontrolowana zmiennośd zagospodarowania pociąga za sobą, zdaniem Raportu, koszty społeczne: pogarsza warunki życia ludności i zdrowie ludzi oraz wywołuje patologie i konflikty społeczne, degraduje i dzieli naturalne ciągi przyrodnicze /korytarze ekologiczne i kliny nawietrzające/, obniża atrakcyjnośd i estetykę zagospodarowania oraz krajobrazu miejskiego i terenów otwartych, odstrasza inwestorów zagranicznych, prowadzi do niskiej konkurencyjności polskiej gospodarki,

Chaos i niekontrolowana zmiennośd zagospodarowania pociąga za sobą, zdaniem Raportu, koszty społeczne: pogarsza warunki życia ludności i zdrowie ludzi oraz wywołuje patologie i konflikty społeczne,

8 Chaos i niekontrolowana zmiennośd zagospodarowania pociąga za sobą, zdaniem Raportu, koszty społeczne: pogarsza warunki życia ludności i zdrowie ludzi oraz wywołuje patologie i konflikty społeczne, degraduje i dzieli naturalne ciągi przyrodnicze /korytarze ekologiczne i kliny nawietrzające/, obniża atrakcyjnośd i estetykę zagospodarowania oraz krajobrazu miejskiego i terenów otwartych, odstrasza inwestorów zagranicznych, prowadzi do niskiej konkurencyjności polskiej gospodarki, Zdaniem autorów Raportu najpilniejszym zadaniem władz,, jest opanowanie chaotycznych procesów urbanizacyjnych, objęcie ich kontrolą planistyczną i uzależnienie od rzeczywistych potrzeb i możliwości rozwojowych gmin.

9 SYSTEM POLITYKI PRZESTRZENNEJ W POLSCE

10 Istniejący system prawny umocnił czynniki utrudniające planowanie: Utrwalił przeświadczenie, że dysponowanie terenem to prawo do jego zabudowy i wymaga ochrony. /brak instrumentów ochrowy wartości, takich jak ład przestrzenny/.

11 Pozbawił plany narzędzi ułatwiających restrukturalizację obszarów w przeszłości już zabudowanych. /wadliwa reparcelacja, kataster, ochrona przed spekulacją gruntami/

12 Ukierunkował partycypację społeczną na rozwiązywanie indywidualnych konfliktów przestrzennych. /roszczeniowo-obronnym układ nie budzi świadomości przestrzennej w identyfikowaniu interesu publicznego/

13 Ograniczył planowanie do proceduralnego sporządzenia dokumentu planu. /brak prognoz i koncepcji specjalistycznych, obowiązują tylko cenowe przetargi, ukierunkował rozwój na zabudowę jednorodzinną/

14 Ograniczył skuteczne, przestrzenne sterowanie rozwojem z poziomu krajowego i regionalnego. /utrudnione planowanie obszarów funkcjonalnych i ponadlokalnej infrastruktury/

Byd świadomym sposobem interwencji w proces rozwojowy.

15 Według teoretycznych założeo planowanie ma byd kreatywnym budowaniem wyższych jakości, a nie rejestrowaniem spontanicznych zmian w zagospodarowaniu. Byd świadomym sposobem interwencji w proces rozwojowy. Jego skutecznośd uzależniona jest od rozpoznania procesów zachodzących w środowisku. Konieczna jest znajomośd praw rządzących przemianami zachodzącymi w przestrzeni. Planowanie

16 Cele rozwojowe mogą mied charakter strategiczny bądź operacyjny. Wynikają z kierunkowych potrzeb rozwoju, albo dotyczą bieżącego problemu.

17 Skuteczne planowanie musi byd ciągłe. Ciągłośd planowania uwalnia hierarchiczną strukturę planów od chronologicznej kolejności ich sporządzania. Planowanie powinno byd ukierunkowane na zmiany zagospodarowania oraz na ochronę uznanych wartości

18 Plany zagospodarowania przestrzennego powinny pełnić rolę: normującą, regulującą, inspirującą rozwój, informującą, Wybór sposobu planowania i typ planu należałoby podporządkowad celom prowadzącym do realizacji przyjętych założeo polityki przestrzennej.

19 ZAKRES LOKALNEJ POLITYKI PRZESTRZENNEJ PLANOWANIE ANTYCYPACYJNE strategiczne kierunkowe wizjonerskie informujące uwarunkowania PLANOWANIE REGULACYJNE normujące koordynujące ustalające ramy i warunki zabudowy korekty potrzeby PLANOWANIE ŚLEDZĄCE operacyjne uruchamiające programy rozwojowe wzmocnione statusem prawa miejscowego

20 Wychodząc z teoretycznych podstaw planowania należałoby w zakresie planowania lokalnego skorygowad system planowania przestrzennego w Polsce w następującym zakresie: Oddzielid planowanie antycypacyjne od planowania operacyjnego. Ukierunkowad politykę przestrzenną gminy na cele strategiczne w dokumencie planistycznym określającym uwarunkowania i wskazującym kierunki zagospodarowania przestrzennego w odległej perspektywie, Wprowadzid plan ogólny użytkowania gruntów o charakterze regulacyjnym, ustalający zagospodarowanie i zabudowę terenów wynikającą z istniejącego użytkowania gruntów, jako powszechnie obowiązujące prawo gminne. Utrzymad miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, jako jedyną prawną podstawę operacyjnych zmian ustaleo planu ogólnego, których zmiany zawsze uzależnione byłyby od rzeczywistych potrzeb i możliwości rozwojowych gmin. Znieśd decyzje administracyjne zabudowy i zagospodarowania

21 Studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Węgrowa uchwalone w 1999 r. obowiązuje do dziś dzięki elastycznym, kierunkowym ustaleniom. Studiu nie powinno służyd celom regulacyjnooperacyjnym

22 System planowania powinien bazowad na rozpoznanym użytkowaniu gruntów i ich zagospodarowaniu przestrzennym na całym terytorium Paostwa.

23 System planowania powinien bazowad na rozpoznanym użytkowaniu gruntów i ich zagospodarowaniu przestrzennym na całym terytorium Paostwa.

24 System planowania powinien bazowad na rozpoznanym użytkowaniu gruntów i ich zagospodarowaniu przestrzennym na całym terytorium Paostwa.

25 Według rozporządzenia Rady Ministrów z 2010 roku geodezyjnie wyróżnia się tylko następujące grunty: Użytki rolne, Grunty leśne, Grunty zabudowane i zurbanizowane, Użytki ekologiczne, Tereny różne, Nieużytki, Grunty pod wodami. W gruntach zabudowanych i zurbanizowanych, wyróżnia sie: Tereny mieszkaniowe, Tereny przemysłowe, Inne tereny zabudowane, Zurbanizowane tereny niezabudowane, Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, Użytki kopalne, Tereny komunikacyjne.

26 Struktura funkcjonalnomorfologiczna Ustalenia dla poszczególnych typów użytkowania gruntów określad powinny warunki ich zagospodarowania i zabudowy

27 Mapa użytkowania gruntów mogłaby zostad bez nadmiernych kosztów uzupełniona warunkami zabudowy i przekształcona w plan ogólny gminy

28 Opracowania planistyczne i studialne wykonywane w Finlandii i w Niemczech

29 Zaletami gminnego planu ogólnego użytkowania gruntów byłyby: niewielkie koszty dla gminy wynikające z uchwalenia planu, gdyż nie generowałby kosztów dla gminy, ponieważ zakres planowanych zmian w użytkowaniu terenów byłby niewielki i nie wymagałby zmian warunków zabudowy terenów, ograniczone protesty właścicieli nieruchomości byłyby łatwe do zażegnania, ponieważ plan nie zmieniałby użytkowania istniejącego przeważającej części terytorium gminy, likwidacja nadmiernych terenów urbanizacji, gdyż ich powierzchnie wynikałyby tylko z planów szczegółowych, brak trudnych uzgodnieo w procedurze sporządzania planu, gdyż w zasadzie nie naruszany on istniejących stanów własnościowych nieruchomości. likwidacja decyzji o warunkach zabudowy.

30 Zmieniony system planowania przestrzennego w Polsce będzie wymagał zmiany w ustawodawstwie krajowym na przykład pozwalających na: redukcja powierzchni obszarów zabudowy ustalonych w SUiKZP bez odszkodowao finansowych, zmiany przeznaczenia terenu z budowlanego na wyłączony z zabudowy bez odszkodowania, w przypadku gdy dany teren przez określony okres nie został zabudowany, skuteczne przeciwdziałanie spekulacjom gruntami, na przykład przez dopuszczenie wykupu prewencyjnego gruntów przez gminy, ułatwienia w scalaniu i podziałach gruntów przeznaczanych pod zabudowę zgodnego z ustaleniami planu miejscowego bez generowania kosztów w gminach, i inne.

31 Współcześnie właściwszym, efektywniejszym i korzystniejszym społecznie jest użytkowanie terenów wcześniej zabudowanych i zurbanizowanych niż przeznaczanie pod zabudowę nowych terenów i ich wydzieranych przyrodzie. Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Materiał teoretyczny do dwiczeo system planowania przestrzennego, zagadnienia przyrodnicze w dokumentach planistycznych : studium uwarunkowao i