1. brak ustawodawcy / są tworzone przez same państwa, a podstawą obowiązywania prawa międzynarodowego jest zgoda tychże państw;

Transkrypt

1 Kodyfikacje prawa międzynarodowego Prawo międzynarodowe było pierwotnie kształtowane przez normę o charakterze zwyczajowym. Wraz z rozwojem obrotu międzynarodowego między państwami coraz powszechniejsze stało się zaciąganie zobowiązań w formie umów międzynarodowych. Za kodyfikacją przemówiły względy o charakterze prawnym i praktycznym. Na początku rozwijały się kodyfikacje prywatne o charakterze nieoficjalnym. Dopiero w drugiej połowie XIX w. Pojawiają się kodyfikacje urzędowe, które otrzymały powszechny lub nieoficjalny status. Obecnie kluczową rolą w kodyfikacji prawa międzynarodowego odgrywa Komisja Prawa Międzynarodowego będąca organem doradczym Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Komisja Prawa Międzynarodowego ma za zadawanie popierać rozwój tego prawa oraz to prawo kodyfikować. Kodyfikacja ściślejsze sformułowanie i systematyzowanie norm prawa międzynarodowego w tych dziedzinach w których istnieje już rozległa praktyka państw, precedensy i doktryna. Prawo międzynarodowe (zwane niekiedy prawem międzynarodowym publicznym) jedna z gałęzi prawa, obejmująca zespół norm regulujących ogół zdarzeń i faktów, mających miejsce w środowisku miedzynarodowym. O specyfice prawa międzynarodowego publicznego decyduje, poza przedmiotem regulacji: 1. sposób powstawania norm (w zasadzie tylko w drodze umów międzynarodowych), oraz 2. rodzaj podmiotów stanowiących adresatów tych norm (wyłącznie podmioty prawa międzynarodowego). Prawo prywatne międzynarodowe, jest jedną z gałęzi prawa wewnątrzkrajowego, które za przedmiot regulacji ma ogół stosunków prywatnoprawnych z tzw. "elementem obcym". Cechy prawa międzynarodowego: 1. brak ustawodawcy / są tworzone przez same państwa, a podstawą obowiązywania prawa międzynarodowego jest zgoda tychże państw; 2. brak zorganizowanego aparatu przymusu; 3. brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego; - obecnie głównym, stałym sądem międzynarodowym jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze (jeśli złamiemy umowę, zostaniemy wykluczeni)

2 - czasami są powoływane, dla rozstrzygania sporów, sądy polubowne (arbitrażowe), które powołano ad hoc (dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy w tym momencie) - sądy międzynarodowe nie są wyposażone w kompetencje obowiązkową - sądy te niewiele znaczą (mało kto się zgadza na bycie sądzonym) W prawie międzynarodowym podmiotem prawa międzynarodowego nazywamy uczestników stosunków międzynarodowych, posiadających zdolność do aktywności międzynarodowej, tzn mogących zmieniać i utrwalać stan środowiska międzynarodowego. Podmioty prawa międzynarodowego posiadają następujące atrybuty: ius tractatuum - zdolność zawierania umów międzynarodowych ius legationis - zdolność przyjmowania (legacja bierna) i wysyłania (legacja czynna) przedstawicieli dyplomatycznych innych podmiotów ius standi - zdolność występowania z roszczeniami, ale też odpowiedzialnośc wobec prawa międzynarodowego Rodzaje podmiotów Za podmioty prawa międzynarodowego uznaje się: państwa (jako jedyne są podmiotami pierwotnymi, pełnymi i suwerennymi) Stolicę Apostolską (mogącą też występować jako Państwo-Miasto Watykan) o cechach podobnych jak państwo Suwerenny Zakon Kawalerów Maltańskich (utrzymujący stosunki dyplomatyczne z państwami, np z Polską od 1990) organizacje międzynarodowe (wtórne, niepełne, niesuwerenne) niesuwerenne terytoria zależne (np. tzw. minipańtwa, u których za stosunki międzynarodwe odpowiadają państwa, np. Monako i Francja, Liechtenstein i Szwajcaria, San Marino i Włochy, czy Andora będąca de iure republiką feudalną Francji i biskupstwa Sao de Ugel w Hiszpanii i zobowiązana do corocznej symbolicznej daniny) partyzanci i strony walczące Budowa umowy międzynarodowej 1. tytuł umowy: nazwa (konwencja, pakt, etc.), strony (przy umowach dwustronnych, gdy znane są podmioty zawierające umowę międzynarodową; przy umowach wielostronnych - nie), przedmiot umowy 2. preambuła (uroczysty wstęp): 1. inwokacja (w umowach zawieranych przez państwa muzułmańskie; w Europie pomija się inwokacje poza umowami zawieranymi ze Stolicą Apostolską)

3 2. intytulacja (nazwanie organów, wymienienie stron) 3. arenga (przyczyny, które skłoniły państwa do podpisania umowy) 4. narracja (opis czynności, które doprowadziły do zawarcia umowy, np. podczas spotkań postanowiono o zawarciu umowy) 5. (ewentualnie) komparycja (wzmianka o wyznaczeniu pełnomocników) 3. stwierdzenie uzgodnienia tekstu umowy ( Państwa Strony niniejszej konwencji, (...) uzgodniły, co następuje: ) 4. dyspozycja: 1. część materialnoprawna: meritum sprawy, konkretne zagadnienia; najczęściej spotykane klauzule (typowe elementy, zawsze w tym samym brzmieniu): 1. o trybie rozstrzygania sporów: klauzula sądowa, arbitrażowa 2. wzajemności: tylko sfera ochrony praw człowieka nie opiera się na zasadzie wzajemności - wszystkie inne sfery tak 3. klauzula najwyższego uprzywilejowania (KNU): w obrocie gospodarczym, nikogo nie uprzywilejowuje, tylko zabezpiecza przed dyskryminacją ( nie będziemy traktować was gorzej niż kogokolwiek innego ); odniesienie sytuacji podmiotu do wszystkich innych kontrahentów 4. klauzula narodowa: najkorzystniejszy przepis zapewniający kontrahentowi takie uprawnienia, jakie mają obywatele naszego kraju (bez praw politycznych) rzadko spotykana, dowód zaufania w stosunkach 2. część formalnoprawna: postanowienia końcowe, sposób przestrzegania zobowiązań; typowe klauzule: 1. informacja o sposobie wejścia umowy w życie (gdy złożona procedura): klauzula o ratyfikacji (specjalna formuła ratyfikacyjna) albo klauzula o zatwierdzeniu albo klauzula o zróżnicowanym przyjęciu (gdy procedura jest złożona, ale nie sprecyzowano czy ratyfikacja, czy zatwierdzenie; spełniwszy wymogi konstytucyjne ) 2. termin wejścia umowy w życie 3. itp 5. miejsce i data zawarcia umowy; języki autentyczne; w umowach dwustronnych czasem wprowadza się 3 język (autentyczny) jako język rozstrzygający w wypadku wątpliwości 6. podpisy i pieczęcie 1. reguła alternatu- jako pierwsze są podpisy strony dla której przeznaczony jest egzemplarz umowy (przy umowach 2-stronnych rozróżnienie już od tytułu) 2. reguła alfabetyczna- przy umowach wielostronnych, wymienianie stron w porządku alfabetycznym (w danym języku) 3. reguła pêle-mêle: podpisywania w jakiejkolwiek kolejności

4 FUNKCJE PM: 4. utrzymanie m pokoju i bezpieczeństwa 5. zapewnienie pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach społeczno-politycznych 6. zapewnienie rozwoju stosunków społeczno-gospodarczych na całym świecie 7. wyrównanie dysproporcji pomiędzy państwami OBOWIĄZEK DOSTOSOWANIA P WEW DO PM: państwo nie może powoływać się na swoje ustawodawstwo wew - nawet na konstytucję - dla uzasadnienia uchylenia się od zobowiązań m. jeżeli państwo dobrowolnie decyduje się na podpisanie u m. i jej ratyfikację, to musi ukształtować tak swój sys prawny by móc jej przestrzegać HARMONIZOWANIE P WEW Z ZOBOWIĄZANIAMI MIĘDZYNARODOWYMI PAŃSTWA: państwa mają swobodę w sposobie dostosowania p. wew możliwa jest bezpośrednia inkorporacja p.m jako cześć p. wew często ratyfikowane u m. mają charakter nadrzędny w stosunku do ustaw MIEJSCE P WEW W ST M.: p.m jest niekompletne, więc musi często posiłkować się p. wew p.m i p. wew uzupełniają się wzajemnie: p.m określa ogólne zasady, p. wew w ramach tych zasad ustala szczegółowe rozwiązania PODMIOT PM: ten kto posiada prawa i obowiązki wynikające bezpośrednio z p. m. PODZIAŁ PODMIOTÓW PM: państwo jedynym suwerennym, pełnym i pierwotnym podmiotem wszystkie inne są niesuwerenne, niepełne i pochodne PAŃSTWO JAKO PODMIOT PRAWA MIĘDZYNAR.:

5 POJĘCIE I ISTOTA PAŃSTWA: suwerenna org. Terytorialna atrybuty państwowości: stała ludność określone terytorium rząd zdolność do utrzymywania stosunków z innymi państwami SPOSOBY POWSTANIA I UPADKU PAŃSTWA: sposoby powstania państwa: oderwanie się części terytorium państwa i stworzenie nowego niezależnego państwa, dekolonizacja rozpad państwa na kilka nowych utworzenie nowego państwa na terytorium nie podlegającym suwerenności żadnego państwa sposoby upadku państwa: inkorporacja (aneksja, rozbiór - aktualnie zakazane) rozpad na kilka części składowych 2 państwa łącząc się przestają istnieć jako niezależne państwa