PROGRAM PROFILAKTYCZNO-EDUKACYJNY DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I PONADGIMNAZJALNYCH

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYCZNO-EDUKACYJNY DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I PONADGIMNAZJALNYCH Cele Celem programu profilaktyczno-edukacyjnego Sztuka wyboru jest ograniczanie negatywnych zjawisk występujących w środowisku młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Jego pierwsza edycja była ukierunkowana na przeciwdziałanie zjawisku zażywania środków odurzających i nosiła tytuł Kręcę filmy a nie jointy. Głównym zadaniem projektu było przeprowadzenie konkursów graficznego oraz filmowego. Gala podsumowująca projekt, podczas której wyłoniono laureatów, odbyła się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Plus Camerimage Przedsięwzięcie zostało w całości sfinansowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Organizatorzy URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO KOMENDA WOJEWÓDZKA POLICJI W BYDGOSZCZY Patronaty honorowe MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI WOJEWODA KUJAWSKO-POMORSKI Partnerzy Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli

2 Scenariusze lekcji do filmów powstałych w ramach projektu "Sztuka Wyboru" Informacje wstępne Scenariusze lekcji wraz z filmami, wydane w ramach programu profilaktyczno-edukacyjnego Sztuka wyboru, przeznaczone są dla nauczycieli jako pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia zajęć dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Lekcje mogą odbyć się w ramach godziny do dyspozycji wychowawcy lub dowolnych zajęć szkolnych, pozaszkolnych oraz profilaktycznych. Celem opracowanych lekcji jest przede wszystkim uświadomienie młodzieży szkolnej zagrożeń płynących z zażywania środków odurzających, uwrażliwienie na zagrożenia współczesnego świata oraz zainteresowanie profilaktyką przy jednoczesnym rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z presją rówieśników, a także kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne życie. Metody pracy z uczniami na podstawie scenariuszy mogą zostać dopasowane do koncepcji przeprowadzenia lekcji przez nauczyciela. Pokaz filmu może być początkiem zarówno dyskusji, pogadanki, burzy mózgów, scenki sytuacyjnej, jak i pracy indywidualnej. Spis scenariuszy lekcji: SZTUKA WYBORU W PAMIĘCI ZAPISANE DWIE STRONY GRY CZY CHCESZ ŻYĆ W FAŁSZYWEJ RZECZYWISTOŚCI? PO CIEMNEJ STRONIE ZATRUTA MIŁOŚĆ ŚCIEŻKA ILUZJA JA WYBRAŁEM ŻYCIE Literatura Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Kielce 2012, Degenhardt L., Hall W., Teesson M., Uzależnienia, Gdańsk 2005, Dimoff T., Carter S., Jak rozpoznać, że dziecko sięga po narkotyki, Warszawa 1993, Drabarek B., Rowińska I., Dzieło filmowe jako tekst kultury, Kielce 2006, Król-Fijowski M., Asertywność doskonała, Warszawa 1998, Mansfield P., Jak być asertywnym, Poznań 1994, Markiewicz A., Środki odurzające a młodzież, Warszawa 1997, Pasek M., Narkotyk! I co dalej, Warszawa 1998, Rolna M., Jak nie zostać narkomanem, Warszawa 1995, Samson B., Piekło siedemnastolatki: byłam dziewczyną narkomana, Katowice 1998, Węglińska M., Jak przygotować się do lekcji? Wybór materiałów dydaktycznych, Kraków Opracowanie merytoryczne oraz konsultacje scenariuszy lekcji: Iwona Rostankowska i Krystyna Karpińska z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli Skład tekstu: Małgorzata Dobrosielska, Joanna Napiórkowska i Szymon Tworowski z Wydziału Komunikacji Społecznej Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy - 2 -

3 SZTUKA WYBORU I miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych IV Liceum Ogólnokształcące w Bydgoszczy Autor scenariusza: Andrzej Stosik Klasa: szkoły ponadgimnazjalne Przedmiot: godzina wychowawcza Temat: Sąd nad narkotykami Typ lekcji: problemowa 1. Cele lekcji: a) ogólne: - uświadomienie uczniom powodów sięgania po narkotyki, - znalezienie alternatywnych zachowań wobec zażywania narkotyków, - skłonienie uczniów do refleksji na temat: czy zażywanie narkotyków rozwiązuje twoje problemy?, b) szczegółowe: - uczniowie współpracują w grupie, wyciągają wnioski, tworzą hipotezy, - uczniowie wchodzą w role sędziów, obrońców i oskarżycieli, - uczniowie analizują sytuacje związane z narkomanią. 2. Metody pracy: burza mózgów, praca w grupach, metoda uzupełnień, drama. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: indywidualna, zbiorowa, grupowa. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: arkusz szarego papieru, karteczki samoprzylepne, markery. PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA Nauczyciel zaprasza do stworzenia mapy pojęciowej Plany na przyszłość. Wiesza na tablicy arkusz szarego papieru i prosi uczniów o zapisanie na kartkach samoprzylepnych swoich planów na przyszłość, marzeń i wszystkiego, co chcieliby w życiu osiągnąć. Na zakończenie nauczyciel wiesza na arkuszu większą kartę papieru z napisem NARKOTYKI. CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 5-7 minut Nauczyciel bierze kolorowy flamaster i z premedytacją przekreśla wszystkie zapiski na karteczkach, a na koniec zrywa plakat z tablicy, niszczy go i wrzuca do kosza. Uczniowie zapisują na karteczkach swoje marzenia i plany na przyszłość i przyklejają je na arkuszu papieru. Uczniowie podają przyczyny zachowania nauczyciela. Nauczyciel zaprasza do dyskusji na temat zaobserwowanej przez uczniów sytuacji

4 CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 35 minut Nauczyciel prezentuje film pt. Bieg życia i zadaje pytania. Praca w grupach. Burza mózgów. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy: -sędziów -obrońców -oskarżycieli. Rozdaje poszczególnym grupom kartki do wypełnienia (załączniki 1,2,3,4). Nauczyciel zaprasza do rozprawy sądowej przeciwko narkotykom i kieruje kolejnymi etapami rozprawy. Uczniowie oglądają film, a następnie odpowiadają na pytania: * Co sądzą o filmie i jakie problemy porusza film? * Jakie zmiany w zachowaniu zauważyli u głównego bohatera? * Jakie zagrożenia niosły za sobą te zmiany? * Jakie jest znaczenie początkowej i końcowej sceny filmu? Uczniowie wchodzą w role sędziów, oskarżycieli i obrońców. Sędziowie uzupełniają załącznik nr 1 i 2, obrońcy nr 4, oskarżyciele nr 3. Uczniowie wyznaczają z każdej z grup przedstawiciela, który będzie prezentował wnioski, do jakich doszli uczniowie według schematu: Przebieg rozprawy: Sędzia: (uzupełniony tekst nr 1) i udzielam głosu oskarżycielowi Oskarżyciel: (uzupełniony tekst nr 3) Sędzia: głos przekazuję obrońcy Obrońca: (uzupełniony tekst nr 4) Sędzia: (uzupełniony tekst nr 2) CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5-7 minut Dyskusja końcowa : Narkotyki czy? Wybór należy do ciebie. Nauczyciel podaje hasło: Narkotyki? Uczniowie uczestniczą w dyskusji i omawiają lekcję. Uczniowie skandując odpowiadają: Nie! Nie! Nie! - 4 -

5 Załącznik nr 1 Sędziowie ustalają, kto bierze narkotyki, z jakich środowisk pochodzą narkomani, itp. Uzupełniają tekst nr 1: W dniu dzisiejszym odbędzie się rozprawa z powództwa: (wymieniają grupy, osoby potencjalnie zagrożone narkomanią) przeciwko narkotykom. Załącznik nr 2 Sędziowie szukają alternatywnych zachowań wobec narkotyków Uzupełniają tekst nr 2: Po wnikliwym rozpatrzeniu sprawy winnymi okazały się narkotyki. Aby w przyszłości już nigdy nie uczestniczyły w życiu młodzieży należy stosować alternatywne zachowania: Załącznik nr 3 Oskarżyciele starają się wymienić skutki zażywania narkotyków. Uzupełniają tekst nr 3: W toku postępowania ustalono, że narkotyki stały się przyczyną : Załącznik nr 4 Obrońcy próbują ustalić dlaczego młodzież sięga po narkotyki. Uzupełniają tekst nr 4: Jako obrońca chciałbym podkreślić, że młodzież sięga po narkotyki, ponieważ - 5 -

6 W PAMIĘCI ZAPISANE I miejsce w kategorii szkół gimnazjalnych Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 w Bydgoszczy Autor scenariusza: Magdalena Mrozińska Klasa: szkoły gimnazjalne Przedmiot: dowolnie Temat: Sztuka wyboru ale czy mam wybór? 1. Cele lekcji: a) ogólne: dydaktyczne: - poznanie miejsc i sposobów radzenia sobie z problemem narkomanii i innych uzależnień, wychowawcze: - uwrażliwienie na zagrożenia współczesnego świata, - wypracowanie prawidłowych postaw, tak aby pomóc jednostkom słabszym i zagrożonym uzależnieniem, - zainteresowanie profilaktyką, aktywnym sposobem spędzania wolnego czasu, b) szczegółowe: uczeń: - mówi o swoich spostrzeżeniach, zagrożeniach, jest otwarty, spontaniczny, - widzi problemy i nazywa je, - wspólnie podejmuje decyzje, szuka rozwiązań w trudnych sytuacjach, - wymienia instytucje, miejsca do których może się zwrócić o pomoc, - podaje przykłady jak unikać zagrożeń. 2. Metody pracy: pogadanka, pokaz filmu, burza mózgów, dyskusja, scenka sytuacyjna, działanie plastyczne. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: - grupowa: pogadanka, dyskusja, drama/scenka, - jednostkowa: działanie plastyczne recepta. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: - płyta z filmem W pamięci zapisane, projektor, ekran, laptop, - spis instytucji (wydruk), gdzie można szukać pomocy w województwie Kujawsko Pomorskim, - hasła (np. człowiek szczęśliwy) zapisane na kartkach A4, potrzebne liderowi do przeprowadzenia rozmowy z klasą, - masa plastyczna do przyklejania kartek na tablicy, - kartki formatu A4, pisaki

7 PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 3 minuty Lider rozpoczyna rozmowę, zadaje klasie pytania i przykleja kartki na tablicy. Uczniowie odpowiadają na pytania: Nauczyciel wita uczniów: - prosi o rozpoczęcie rozmowy z klasą wcześniej wybranego lidera (który przygotował się do zajęć według wskazówek nauczyciela, zapoznając się z pierwszą częścią scenariusza lekcji), - przysłuchuje się rozmowie klasy i czuwa nad prawidłowym przebiegiem lekcji. *Jak można opisać: 1. człowieka szczęśliwego? 2. człowieka mądrego? 3. człowieka nieszczęśliwego? 4. człowieka głupiego, nieroztropnego? * Które punkty mogą się ze sobą łączyć? Proszę podać przykłady człowieka (pkt. 1 i 4; pkt. 2 i 3). * Jaki jest człowiek? z natury dobry czy zły? * Co może mieć wpływ na to jaki człowiek jest? * Co może wpłynąć na zmianę postępowania człowieka? * Do czego może doprowadzić nieszczęście albo głupota? CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 35 minut Nauczyciel przysłuchuje się propozycjom uczniów podczas burzy mózgów" i czuwa nad prawidłowym przebiegiem lekcji. Nauczyciel pyta uczniów: *Jakie miejsce wśród podanych zagrożeń zajmują narkotyki? Nauczyciel zaprasza uczniów do obejrzenia filmu i zastanowienia się nad tym, co jest problemem poruszonym w filmie, kto ma problem i jak go można nazwać (metoda ale kino ). Nauczyciel prosi o podzielenie się spostrzeżeniami na temat obejrzanego filmu. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy i prosi o zastanowienie się uczniów, jakie możliwości wyboru mieli bohaterowie filmu: 1 grupa: *Co byś zrobił/a na miejscu chłopaka? 2 grupa: *Co byś zrobił/a na miejscu dziewczyny? Nauczyciel prosi obie grupy o zaproponowanie innej wersji wydarzeń i przedstawienie jej w krótkiej scence. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na to, gdzie szukali pomocy bohaterowie odegranych scenek - prosi o podanie przykładów osób, do których możemy zwrócić się o wstępną pomoc oraz o podanie znanych instytucji, które pomocy mogłyby udzielić. Lider przeprowadza burzę mózgów i zapisuje odpowiedzi uczniów na tablicy. Uczniowie podają swoje propozycje na co młody człowiek jest w życiu narażony (przykłady zagrożeń). Lider zaznacza na tablicy ile odpowiedzi uczniów dotyczyło używek, narkotyków. Uczniowie odpowiadają na pytanie nauczyciela. Lider przygotowuje film do projekcji i na znak nauczyciela włącza film. Uczniowie oglądają film W pamięci zapisane. Uczniowie dzielą się swoimi przemyśleniami. Uczniowie naradzają się w grupach, przydzielają sobie role i przedstawiają zaproponowaną wersję wydarzeń. Uczniowie podają przykłady zaufanych osób i znanych im instytucji

8 Nauczyciel rozdaje wszystkim uczniom ksero z wykazem ważniejszych instytucji niosących pomoc w Województwie Kujawsko-Pomorskim. Nauczyciel pyta: czego uczniowie chcieliby się jeszcze dowiedzieć, co ich interesuje, z jakim specjalistą od profilaktyki uzależnień chcieliby się spotkać (policjantem, lekarzem ). Nauczyciel rozdaje kartki uczniom i prosi o wypisanie recepty w parach lub osobno. Podaje jak należy wypełnić receptę (u góry nad kreską zamiast pieczątki nazwa szkoły, klasa; poniżej zalecenia w jednym lub 2-3 zdaniach Jak unikać zagrożeń ; na dole po prawej stronie podpisują się autorzy pracy). Nauczyciel prosi po kolei o odczytanie zaleceń i przyklejenie kartki do tablicy. Uczniowie otrzymują miniporadnik: Gdzie szukać pomocy? Uczniowie dzielą się swoimi uwagami. Uczniowie po krótkim zastanowieniu wypisują receptę. Uczniowie kolejno czytają rady, zalecenia i podchodzą do tablicy, aby przykleić kartkę. CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5 minut Nauczyciel prosi uczniów o krótkie uzasadnienie zdań: Aby dokonywać wyboru, trzeba wiedzieć, jaki ma się wybór. Aby pomagać, trzeba wiedzieć jak to robić. Nauczyciel dziękuje uczniom za udział w zajęciach. Uczniowie uzasadniają zdania, posługując się przykładami z lekcji

9 Mini poradnik Gdzie szukać pomocy? do lekcji profilaktycznej (Województwo Kujawsko - Pomorskie) BORPA- FILIA PORAZIŃSKA BYDGOSZCZ pow.: bydgoski gmina: brak danych tel: BYDGOSKI OŚRODEK ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH PRZODOWNIKÓW PRACY BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: BYDGOSKI OŚRODEK ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH, TERAPII UZALEŻNIEŃ, WSPÓŁUZALEŻNIEŃ I PROFILAKTYKI PRZODOWNIKÓW PRACY BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: BYDGOSKIE CENTRUM WSPARCIA RODZIN DUNIKOWSKIEGO BYDGOSZCZ pow.: bydgoski gmina: brak danych tel: BYDGOSKIE STOWARZYSZENIE KLUB ABSTYNENTÓW 11 LISTOPADA 13 SKR BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: CENTRUM POMOCY RODZINIE. STOWARZYSZENIE "MEDAR". "PRZECIW PRZEMOCY-WYRÓWNAĆ SZANSĘ" E. GIERCZAK BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: KUJAWSKO-POMORSKIE TELEFONICZNE POGOTOWIE DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE "NIEBIESKA LINIA" SŁOWACKIEGO TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń tel: tel: MIEJSKI OŚRODEK POMOCY RODZINIE KONSTYTUCJI 3 MAJA 40C TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń tel: tel: faks: icp@mopr.torun.pl www: OŚRODEK INTERWENCJI KRYZYSOWEJ GDAŃSKA 2/ WŁOCŁAWEK pow.: Włocławek gmina: Włocławek tel: OŚRODEK INTERWENCJI KRYZYSOWEJ PRZY CARITAS D.T. GAJDY BRODNICA pow.: brodnicki gmina: Brodnica tel: OŚRODEK INTERWENCJI KRYZYSOWEJ TERENOWEGO KOMITETU OCHRONY PRAW DZIECKA KRZYWOUSTEGO INOWROCŁAW pow.: inowrocławski gmina: Inowrocław tel: faks: TKOPD.Ino@interia.pl www: OŚRODEK PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ I INTERWENCJI KRYZYSOWEJ Z IZBĄ WYTZEŹWIEŃ WARYŃSKIEGO GRUDZIĄDZ pow.: Grudziądz gmina: Grudziądz tel: tel: aks: POLSKI CZERWONY KRZYŻ WARMIŃSKIEGO BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: PORADNIA LECZENIA UZALEŻNIEŃ SPZOZ KOŚCIUSZKI MOGILNO pow.: mogileński gmina: Mogilno tel: tel: PORADNIA ODWYKOWA KOŚCIUSZKI SZUBIN pow.: nakielski gmina: Szubin tel:

10 PORADNIA ODWYKOWA PRZY SZPITALU POWIATOWYM UL. WIEJSKA BRODNICA pow.: brodnicki gmina: Brodnica tel: PORADNIA PSYCHOLOGICZNA - PEDAGOGICZNA JAGIELOŃSKA BRODNICA pow.: brodnicki gmina: Brodnica tel: valdec@plusnet.pl hopis@.pl PORADNIA PSYCHOLOGICZNA-- PEDAGOGICZNA NR2 HETMAŃSKA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: poradnia.2@wp.pl PORADNIA PSYCHOLOGICZNO- PEDAGOGICZNA SŁOWACKIEGO CHEŁMNO pow.: chełmiński gmina: Chełmno tel: tel: ppp-chelmno@tlen.pl PORADNIA TERAPII UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU I WSPÓŁUZALEŻNIENIA DWORCOWA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: tel: faks: PORADNIA WSPARCIA I POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ "PRZYSTAŃ" BOŁTUCIA BYDGOSZCZ gmina: Bydgoszcz POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE ROOSEVELTA 36/ INOWROCŁAW pow.: inowrocławski gmina: Inowrocław tel: faks: pcpr_ino@unet.pl PUNKT INFORMACYJNO- KONSULTACYJNY DLA OSÓB Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM I ICH RODZIN WARSZAWSKA RYPIN pow.: rypiński gmina: Rypin tel: faks: PUNKT KONSULTACYJNO- INTERWENCYJNY OŚRODEK PROFILAKTYKI I WCZESNEJ TERAPII UZALEŻNIEŃ I OPIEKI NAD OSOBAMI NIETRZEŹWYMI. TORUŃSKA INOWROCŁAW pow.: inowrocławski gmina: Inowrocław tel: faks: profilaktyka@inowrocla w.info.p PUNKT KONSULTACYJNY DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE 29 LISTOPADA SOLEC KUJAWSKI pow.: bydgoski gmina: Solec Kujawski tel: PUNKT KONSULTACYJNY DS. UZALEŻNIEŃ I PRZEMOCY DASZYŃSKIEGO STRZELNO pow.: mogileński gmina: Strzelno REJONOWY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ MORSKA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: REJONOWY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ BRONIEWSKIEGO BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: REJONOWY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ ŻWIRKI I WIGURY BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: REJONOWY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ OGRODOWA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: REJONOWY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ KAPUŚCISKA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: RZECZNIK PRAW OFIAR PRZY MARSZAŁKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO W TORUNIU SŁOWACKIEGO TORUŃ pow.: Toruń gmina: brak danych 10

11 SCHRONISKO DLA BEZDOMNYCH KOBIET I OFIAR PRZEMOCY MOPR KARNKOWSKIEGO WŁOCŁAWEK pow.: włocławski gmina: Włocławek tel: faks: SCHRONISKO MATKI Z DZIECKIEM PODMIEJSKA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: SEKCJA INTERWENCJI KRYZYSOWEJ I PORADNICTWA SPECJALISTYCZNEGO MOPR ŻYTNIA WŁOCŁAWEK pow.: Włocławek gmina: Włocławek tel: faks: SPECJALISTYCZNY OŚRODEK PORADNICTWA RODZINNEGO I INTERWENCJI KRYZYSOWEJ DUNIKOWSKIEGO BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: faks: STACJA OPIEKI CARITAS KARD. WYSZYŃSKIEGO 7/ TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń tel: STOWARZYSZENI "POMOC RODZINIE" POZNAŃSKA TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń STOWARZYSZENIE "BEZPIECZEŃSTWO DZIECKA" TRAUGUTTA BYDGOSZCZ pow.: Bydgoszcz gmina: Bydgoszcz tel: tel: kom: faks: Lubrob@poczta.onet.pl STOWARZYSZENIE "KAPITAŁ ZAUFANIA" 1 STYCZNIA ŻNIN pow.: żniński gmina: Żnin tel: STOWARZYSZENIE "POMOC RODZINIE" POZNAŃSKA TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń tel: STOWARZYSZENIE AZYL NA RZECZ POMOCY KOBIETOM I DZIECIOM OFIAROM PRZEMOCY - OŚRODEK POMOCY DLA OSÓB POKRZYWDZONYCH PRZESTĘPSTWEM BRZOZOWA TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń tel: kom: faks: www: ŚWIETLICA ŚRODOWISKOWA ŁĄKOWA TORUŃ pow.: Toruń gmina: Toruń tel: kom: ŚWIETLICA TERAPEUTYCZNA. PUNKT KONSULTACYJNY DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE KS. PIOTRA SKARGI NAKŁO N/NOTECIĄ pow.: nakielski gmina: Nakło nad Notecią tel:

12 DWIE STRONY GRY II miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych XIII Liceum Ogólnokształcące w Bydgoszczy Autor scenariusza: Anna Gagajek Klasa: III szkół gimnazjalnych, szkoły ponadgimnazjalne Przedmiot: godzina wychowawcza Temat: Dwie strony gry. Skutki zażywania środków psychoaktywnych Typ lekcji: problemowa 1. Cele lekcji: a) ogólne, wychowawcze: - kształtowanie właściwej postawy wobec narkotyków, b) szczegółowe: - uczeń wymienia negatywne skutki zażywania narkotyków w różnych sferach życiowych, - uczeń podaje przykłady czynników chroniących przed sięganiem po narkotyki. 2. Metody pracy: pogadanka, dyskusja, metody poszukujące. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: praca jednostkowa, zbiorowa oraz grupowa. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: DVD lub laptop z rzutnikiem, płyta z filmem, arkusze szarego papieru, małe kolorowe karteczki, długopisy, flamastry, karteczki z nazwami sfer (zał. nr 1), magnesy lub taśma samoprzylepna, przezroczyste naczynie (np. wazon), kamienie, kasztany lub orzechy, koszyk lub czapka. PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 5 minut Powitanie grupy. Zapoznanie uczniów z projektem Sztuka wyboru - Sztuka wyboru to prewencyjno-profilaktyczny projekt Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Komendy Wojewódzkiej w Bydgoszczy, który ma zachęcić młodzież do rozwijania swoich pasji. I edycja programu nosiła tytuł Kręcę filmy a nie jointy. Przedstawienie tematu oraz celu zajęć. CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 35 minut Projekcja filmu. Nauczyciel zadaje pytanie o wrażenia z filmu, a następnie o negatywne skutki zażywania narkotyków, jakich doświadczyły bohaterki (trudności zdrowotne z możliwym zagrożeniem życia, brak umiejętności radzenia sobie w trudnej sytuacji, konflikty interpersonalne, możliwość utraty przyjaciół, poczucie winy wynikające z pozostawienia drugiej osoby bez pomocy). Nauczyciel wywiesza na tablicy kartki z nazwami sfer (zał. nr 1), w jakich mogą następować negatywne skutki stosowania substancji psychoaktywnych. Ustawia w widocznym miejscu przezroczyste naczynie. Uczniowie dzielą się wrażeniami z obejrzanego filmu oraz wymieniają negatywne skutki zażywania narkotyków, jakie zaobserwowali u bohaterek. Uczniowie podają przykłady negatywnych skutków zażywania narkotyków w każdej z wymienionych sfer (zał. nr 2). Przykłady mogą zapisywać na tablicy. Gdy uczeń wymieni lub zapisze negatywny skutek, wrzuca do naczynia kamień lub kasztan

13 Po zakończeniu ćwiczenia nauczyciel prezentuje uczniom ilość kamieni w naczyniu. Same straty. Nauczyciel rozdaje uczniom po jednej kolorowej karteczce (wskazana jest jak największa ilość kolorów). Co Cię chroni? Nauczyciel dzieli klasę na cztery sześcioosobowe grupy. Każda grupa otrzymuje duży arkusz szarego papieru. Uczeń zapisuje na karteczce to, co dla siebie cennego mógłby stracić w wyniku zażywania narkotyków jeden maksymalnie dwa przykłady, tak jak dziewczyna w filmie straciła szansę na sukces, czego symbolem są porzucone baletki. Uczniowie wrzucają karteczki do koszyka, worka lub czapki. Następnie jeden z uczniów odczytuje wartości losując po kolei wszystkie karteczki z koszyka. Wylosowane karteczki pozostawia na biurku lub stoliku. W każdej grupie uczniowie odrysowują na arkuszu szarego papieru postać jednego z uczniów, w którą wpisują następnie czynniki chroniące przed sięganiem po narkotyki: - głowa: myśli, cechy, umiejętności, - ręce: to, co robimy, wykonujemy, czego dotykamy, - serce: to, co czujemy, - nogi: to, gdzie chodzimy, przebywamy itp. * Uczniowie mogą wpisywać czynniki chroniące bez podziału na poszczególne części ciała. Grupy prezentują swoje prace, wywieszając arkusze z postaciami na tablicy lub na ścianach. Prowadzący podsumowuje i ewentualnie uzupełnia (zał. nr 3). CZĘŚĆ KOŃCOWA Czas pracy 5 minut Prowadzący prosi, aby uczniowie zastanowili się, której umiejętności z wymienionych w poprzednim ćwiczeniu im brakuje lub mają ją najsłabiej rozwiniętą. Prowadzący wybiera umiejętność najczęściej wymienianą i informuje uczniów, że będzie ona tematem następnej lekcji (np. asertywność, radzenie sobie ze stresem, umiejętność rozwiązywania konfliktów itp.) Prowadzący dziękuje za udział w zajęciach i prosi uczniów, aby każdy odnalazł karteczkę z zapisaną wcześniej wartością. Prowadzący podkreśla, iż uczniowie nadal posiadają wymienione wartości. Uczniowie wymieniają umiejętności chroniące przed sięganiem po narkotyki, a których im brakuje lub mają najsłabiej rozwinięte. Uczniowie odszukują swoje karteczki z zapisanymi wcześniej wartościami, które mogliby stracić w wyniku zażywania narkotyków

14 Załącznik nr 1 SKUTKI FIZYCZNE SKUTKI PSYCHICZNE SKUTKI PRAWNE SKUTKI SPOŁECZNE SKUTKI EKONOMICZNE... Załącznik nr 2 Przykłady skutków stosowania substancji psychoaktywnych Skutki fizyczne - kichanie, nadmierna wydzielina z nosa i oczu - kaszel, dolegliwości dróg oddechowych - nadmierne zmniejszenie lub zwiększenie wagi ciała - nieopanowane ruchy, skurcze, drgawki - osłabienia, omdlenia, bezsenność - pogorszenia stanu uzębienia - bóle różnych części ciała - zaburzenia rytmu serca, zawał serca, udar mózgu - zatrucie - uzależnienie Skutki psychiczne - zaburzenia psychiczne - stany lękowe - drażliwość, nerwowość, zmiany nastroju - urojenia prześladowcze, podejrzliwość - schizofrenia, depresja - syndrom amotywacyjny lenistwo, zobojętnienie - zaburzenia pamięci, uwagi i koncentracji - zaburzenia zachowania i osobowości Skutki prawne - kara pozbawienia wolności do lat 3 za posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych - kara pozbawienia wolności do lat 2 za udzielanie innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub nakłanianie do użycia tego środka lub substancji Skutki społeczne - konflikty w rodzinie - utrata przyjaciół - zaniedbania w nauce i pracy, utrata pracy Skutki ekonomiczne - ciągły brak pieniędzy - trudności finansowe, długi... Załącznik nr 3 Przykłady czynników chroniących przed sięganiem po narkotyki - miłość, przyjaźń, bliskość drugiej osoby - poczucie więzi i przynależności do rodziny - ciepło, czułość, akceptacja - możliwość rozmowy z drugą osobą - posiadanie dobrego przykładu, autorytetu - wiara, religia, modlitwa - poczucie własnej wartości, wiara w siebie i swoje możliwości - cele, plany życiowe - orientacja na naukę i karierę zawodową - posiadanie wielu zainteresowań, aktywne spędzanie czasu wolnego (hobby, sport, dorywcza praca zarobkowa, wolontariat) - asertywność, dobre umiejętności komunikacyjne, umiejętność odmawiania - konstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem - umiejętność rozwiązywania sytuacji konfliktowych - dezaprobata dla używania narkotyków przez znaczące osoby z bliskiego otoczenia; przekonanie, że narkotyki rujnują człowiekowi życie; obawa przed uzależnieniem się

15 CZY CHCESZ ŻYĆ W FAŁSZYWEJ RZECZYWISTOŚCI? II miejsce w kategorii szkół gimnazjalnych Gimnazjum nr 32 w Bydgoszczy Autor scenariusza: Marzena Nowakowska Klasa: I-III szkół gimnazjalnych Przedmiot: godzina wychowawcza/zajęcia profilaktyczne Temat: Czy chcesz żyć w fałszywej rzeczywistości? Czyli rzecz o tym, dlaczego nie warto sięgać po narkotyki Typ lekcji: problemowa, operacyjna 1. Cele lekcji: a) ogólne: - uświadomienie zagrożeń płynących z zażywania narkotyków, - kształtowanie postawy odpowiedzialności za życie własne i innych, - doskonalenie pracy w grupie, b) szczegółowe: dydaktyczne: - uczeń wymienia i opisuje negatywne skutki oddziaływania narkotyków na organizm i życie młodego człowieka, - uczeń właściwie odczytuje komunikat zawarty w filmie o tematyce profilaktycznej, - uczeń redaguje samodzielnie poprawny tekst do hasła reklamowego o charakterze antynarkotykowym, wychowawcze: - uczeń planuje sposoby zapobiegania rozpowszechnianiu narkotyków wśród młodzieży w oparciu o plan zdrowego życia w przyszłości, - uczeń podaje przykłady postaw odpowiedzialności za swoje zdrowie oraz życie rówieśników. 2. Metody pracy: pogadanka, metoda Ale kino, giełda pomysłów, dyskusja. 3. Formy pracy uczniów: indywidualna, grupowa, zbiorowa. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: - projektor + ekran + komputer + głośniki, - 3 duże arkusze szarego papieru, - różnobarwne flamastry. PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 5 minut Burza mózgów": zapis na arkuszu szarego papieru wszystkich skojarzeń z odpowiedziami na pytania, które zadaje nauczyciel: *Dlaczego młodzi ludzie sięgają/ mogą sięgać po narkotyki? *W jaki sposób może to wpływać na ich funkcjonowanie w szkole/domu/wśród znajomych? Uczniowie zapisują na arkuszu przedstawione i uzasadnione wypowiedzi, stawiają hipotezy, wyrażają swoje zdanie i uzasadniają opinie

16 CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 35 minut (w tym 4 minuty projekcja filmu) Nauczyciel prezentuje film. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję i zadaje pytania: * Jakie uczucia towarzyszyły Ci podczas oglądania filmu? * Która scena wywarła na Tobie największe wrażenie i dlaczego? * Nazwij problem przedstawiony w filmie. * Jakie inne zakończenie mógłby mieć film przygotowany przez Waszych rówieśników? Burza mózgów : zapis na kolejnym arkuszu szarego papieru wszystkich skojarzeń z odpowiedzią na pytanie: *Jakie mogą być negatywne skutki zażywania narkotyków? (na podstawie filmu, własnych spostrzeżeń oraz dyskusji z początku zajęć). Nauczyciel dzieli zespół klasowy na dwuosobowe podzespoły. Każda para otrzymuje 1 kontrowersyjne hasło związane tematycznie z narkotykami. Nauczyciel dzieli salę na trzy części: część na TAK, część na NIE i część NEUTRALNĄ. Powrót do arkusza szarego papieru, na którym uczniowie mają dopisać to, co można i powinno się zrobić zamiast szukania ucieczki w narkotyki (np. szukanie pomocy u rodziców, rozmowy z przyjaciółmi, rozwijanie zainteresowań, sport itd.) Nauczyciel przydziela zadania do pracy w dwuosobowych grupach na podstawie przeprowadzonych zajęć oraz obejrzanego filmu: * Stwórz hasło reklamowe o charakterze antynarkotykowym, skierowane do młodych ludzi, które można wykorzystać na plakacie o charakterze profilaktycznym. Omówienie zaprezentowanych haseł o tematyce antynarkotykowej i samoocena. Uczniowie oglądają film: Czy chcesz żyć w fałszywej rzeczywistości? Uczniowie odpowiadają na pytania, formułują hipotezy i tezy do stawianych problemów. Uczniowie odpowiadają na pytania - podchodzą do rozłożonego/zawieszonego arkusza i umieszczają na nim odpowiedzi. Uczniowie otrzymują hasła (załącznik nr 1). Uczniowie ustalają, czy otrzymany tekst jest zgodny z rzeczywistym stanem, zajmują miejsce w sali jeśli uważają, że tekst, który otrzymali jest prawdziwy na TAK, jeśli nie na NIE, itd. Uczniowie uzasadniają zajęcie stanowiska. Uczniowie pracują w grupach. Podają alternatywę do ulegania nałogowi narkomanii. Uczniowie zapisują rady dla młodych ludzi, którzy mogą stanąć w obliczu konieczności dokonania wyboru: Biorę lub nie! Co można zrobić, by być szczęśliwym bez narkotyków (dlaczego warto zdrowo żyć?) Uczniowie pracują w grupach: formułują hipotetyczne hasła reklamowe, dyskutują i sporządzają hasła ostateczne. Uczniowie prezentują zaprojektowane hasła o tematyce antynarkotykowej, skierowane do młodych ludzi. Przywieszają swoje hasła na kartkach do tablicy. Pozostali uczniowie doklejają małe, kolorowe karteczki pod hasłami, które są ich zdaniem najtrafniejsze. W razie potrzeby uczniowie uzasadniają swoje stanowisko. CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5 minut Zadanie domowe. Przemyślę zagadnienie: * Czy film, który zrealizowali moi rówieśnicy, może odegrać ważną rolę w życiu nastolatka, który stanie przed koniecznością dokonania wyboru: Biorę lub odmawiam?

17 Załącznik nr 1 NARKOTYKI POMAGAJĄ UCIEC OD PRZYKROŚCI NARKOTYKI POWODUJĄ UZALEŻNIENIE NARKOTYKI CZYNIĄ CZŁOWIEKA TWARDYM NARKOTYKI SZKODZĄ CZŁOWIEKOWI NARKOTYKI POPRAWIAJĄ SAMOPOCZUCIE NARKOTYKI SĄ DROGIE NARKOTYKI DODAJĄ ODWAGI NARKOTYKI NIE ROZWIĄZUJĄ ŻADNYCH PROBLEMÓW NARKOTYKI SĄ CZYMŚ BEZSENSOWNYM NARKOTYKI POZWALAJĄ NAWIĄZAĆ PRZYJAŹŃ NARKOTYKI PROWADZĄ DO OSAMOTNIENIA NARKOTYKI USPOKAJAJĄ LUDZIE, KTÓRZY SĄ UZALEŻNIENI OD NARKOTYKÓW SĄ SAMI SOBIE WINNI POD DZIAŁANIEM NARKOTYKU NIE MOŻNA SENSOWNIE MYŚLEĆ DLA CIEKAWOŚCI NALEŻY SPRÓBOWAĆ NARKOTYKU NARKOTYKI PROWADZĄ DO NIESZCZĘŚCIA NARKOTYK DAJE WOLNOŚĆ NARKOTYKI PROWADZĄ DO NARKOMANII NARKOTYKI DAJĄ JASNOŚĆ UMYSŁU NARKOTYKÓW UŻYWA SIĘ O WIELE MNIEJ, NIŻ LUDZIE SĄDZĄ NARKOTYKI POMAGAJĄ, GDY SIĘ JEST OSAMOTNIONYM NARKOTYKI NISZCZĄ NASZĄ OSOBOWOŚĆ

18 PO CIEMNEJ STRONIE III miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych Zespół Szkół Zawodowych w Brodnicy Autor scenariusza: Monika Różańska Klasa: szkoły ponadgimnazjalne Przedmiot: godzina do dyspozycji wychowawcy, 2 jednostki lekcyjne Temat: Po ciemnej stronie Typ lekcji: warsztat 1. Cele lekcji: a) ogólne: dydaktyczne: - nabywanie wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z narkotykami, wychowawcze: - budowanie refleksyjnego spojrzenia na problem zażywania narkotyków, b) szczegółowe: - uczestnik wymienia powody brania narkotyków, - uczestnik charakteryzuje fazy uzależnienia i wynikające z nich konsekwencje, 2. Metody pracy: - zadania problemowe w grupach, - praca z filmem Ale kino, - dokończenie historii scenorysy, - utracone wartości, - wykrzyczane hasła. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: jednostkowa, grupowa, zespołowa. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: - film Po ciemnej stronie komputer z projektorem multimedialnym, - kartki, ołówki, długopisy, flipchart, - materiały dla prowadzącego (zał. 1 i 2)

19 PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 5 minut Nauczyciel przedstawia temat, cel zajęć, czas trwania, zasady pracy warsztatowej w grupie. Uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć. Zadają pytania dotyczące organizacji zajęć. Zgłaszają swoje uwagi związane z zasadami pracy. Pierwsza projekcja filmu z komentarzem nauczyciela: *Film został przygotowany w całości przez osoby w waszym wieku. Zespół młodych filmowców ze swojej perspektywy pokazał problemy wynikające z zażywania narkotyków. Uczniowie oglądają film. CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 70 minut Nauczyciel wprowadza informację: co piąty nastolatek sięga po narkotyki. Dzieli grupę na 4-6 osobowe zespoły. Podaje zadanie dla grup: wypiszcie powody brania narkotyków przez młodzież. Po zakończeniu pracy nauczyciel podaje instrukcję: wybierzcie z grupy lidera, który przedstawi wypracowane materiały. Nauczyciel wybiera ucznia, który zapisze na dużej kartce powody sięgania po narkotyki. Nauczyciel podsumowuje to zadanie: nierozwiązane trudności, niewyrażone emocje, trudności z odmawianiem powodują, że ludzie sięgają po narkotyki zapominając o konsekwencjach. Uczniowie dzielą się na grupy. Odpowiadają na pytanie: Jakie są powody sięgania po narkotyki przez młodzież? Liderzy grup przedstawiają wypracowane materiały. Wybrany uczeń zapisuje przykłady na dużej kartce. Ponowna projekcja filmu Po ciemnej stronie do sceny, kiedy kamera skierowana jest na leżącą na ziemi kopertę (2,39 min.). Przed rozpoczęciem projekcji nauczyciel podaje instrukcję: podczas powtórnego oglądania filmu zwróćcie uwagę na to, jakie powody kierowały głównym bohaterem filmu. Wypiszcie je podczas oglądania filmu. Po projekcji nauczyciel zadaje pytanie: * Jak może skończyć się historia Marka? W trakcie tworzenia filmu twórcy posługują się scenorysem, czyli rozrysowują poszczególne kadry filmu. W celu dokończenia obejrzanej historii nauczyciel prosi każdą z grup o stworzenie scenopisu. Uczniowie oglądają film, poszukują powodów, dla których główny bohater filmu sięgnął po narkotyki. Uczniowie przedstawiają powody brania narkotyków. Uczniowie pracują w grupach. Tworzą zakończenie oglądanej historii w formie obrazkowej, posługują się kredkami, ołówkiem, dużym arkuszem papieru. Uczniowie zawieszają swoje prace na ścianie w sali lekcyjnej

20 PRZERWA ŚRÓDLEKCYJNA 10 minut Podsumowanie poprzedniego ćwiczenia. Nauczyciel omawia historyjki stworzone przez uczniów, akcentując to, co główny bohater stracił przez zażywanie narkotyków: doświadczenia traumatyczne, a na pewno takimi są przeżycia głównego bohatera, wpływają nieodwracalnie na psychikę i ciało człowieka Dokończenie projekcji filmu. Jakie są konsekwencje psychiczne i fizyczne zażywania narkotyków? Nauczyciel posługuje się zał. 1. Rozdaje go każdej z grup. Nauczyciel omawia fazy uzależnienia. Przedstawia szczególnie zmiany zachowania osoby uzależnionej w danej fazie (zał. 2 część dla nauczyciela). Utracone wartości. Nauczyciel rozdaje kartki z wcześniej omówionymi fazami uzależnienia. Zespół jest podzielony na cztery grupy. Każda grupa analizuje jedną fazę. Prowadzący podaje zadanie: w grupach poszukajcie odpowiedzi na pytanie jak zachowanie nastolatka w danej fazie wpływa na jego funkcjonowanie w szkole, w kontaktach z rodzicami oraz rówieśnikami? Co traci zażywając narkotyki w podanych wyżej obszarach? (np. wykształcenie, uczestnictwo w ciekawych wydarzeniach, radość z sukcesów, zaufanie rodziców, przyjaźń). Podsumowanie zadania. Uczestnicy przyklejają karteczki na tablicy. Pojawia się komentarz nauczyciela: to wszystko odchodzi bezpowrotnie i trzeba bardzo dużo wysiłku, żeby potem odbudować nasz system wartości, więzi rodzinne, grono przyjaciół. Nauczyciel podsumowuje: ceną brania narkotyków jest nie tylko strata pieniędzy i zdrowia, ale również wiele ważnych wartości i relacji, które przestają być ważne dla osoby uzależnionej. Lider zespołu przedstawia wypracowany scenorys. Uczniowie oglądają zakończenie filmu. Uczniowie zapoznają się z fizycznymi skutkami brania narkotyków. Uczniowie zapoznają się z fazami uzależnienia i zmianami w zachowaniach. Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Szukają odpowiedzi na pytanie postawione przez nauczyciela. Wypisują wartości, rzeczy materialne, duchowe i psychiczne, które osoba uzależniona traci w danej fazie pod wpływem swojego zachowania. Każdą stratę uczniowie wypisują na oddzielnej samoprzylepnej kartce. Każda osoba z grupy podchodzi i przywiesza karteczki na tablicy. CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5 minut Wykrzyczane hasła. Nauczyciel podaje zadanie podsumowujące: zredagujcie hasło zachęcające do życia bez narkotyków. Podsumowanie. Każdy zespół tworzy swoje hasła. Każda grupa wykrzykuje stworzone hasło

21 Załącznik nr 1 - materiały dla zespołów FAZA I Eksperymentowania Najczęstsze narkotyki: Alkohol, tytoń, marihuana, środki wziewne. Model używania: Zachowanie: Samopoczucie: Na przyjęciach, pod presją otoczenia, w weekendy. Środki gratisowe, niekupowane. Dzięki niskiej tolerancji łatwo o stan odurzenia. Łatwy dostęp w domu lub u przyjaciół. Bez widocznych zmian. Drobne kłamstwa. Jest dobre, czasem występują przykre następstwa zażycia. FAZA II Nadużywania (poszukiwania narkotycznych wrażeń, faza nadużywania) Najczęstsze narkotyki: Jak w fazie I oraz haszysz i pigułki, głównie amfetamina (pobudzające) oraz barbiturany (uspokajające) Modele używania: Zachowanie: Samopoczucie: Zaplanowane użycie wraz z zakupem środka i często samotna konsumpcja. Tolerancja może się zwiększyć. Odurzanie się nie tylko w weekendy, lecz zdarza się w tygodniu. Konsumpcja, dotąd z wyboru, zaczyna być potrzebą - zależność psychiczna. Początki podwójnego życia. Zmiana środowiska i kolegów. Zamknięcie się w sobie i zły nastrój. Początki agresywności i planowego kamuflażu. Zarzucenie hobby i zainteresowań. Pogorszenie się ocen w szkole. Pierwsze przerwy w życiorysie. Rosnące upodobanie do posługiwania się slangiem. Agresja słowna. Początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży. Duma z poczucia kontroli nad użyciem środków próby kontroli nad narkotykiem. Doświadczenia stanów maksymalnej euforii w odurzeniu. Łagodne stany dyskomfortu po ustąpieniu działania środka

22 FAZA III Niepokoju (uzależnienie od doznań po zażyciu narkotyku) Najczęstsze narkotyki: Tak jak w fazie I, II oraz kokaina, PCP, LSD, grzyby halucynogenne i opium. Model używania: Zachowanie: Samopoczucie: Przyjmowanie narkotyku codziennie, ciągi. Coraz częstsze odurzanie się w samotności. Ciągły stan odurzenia. Podejmowanie prób zmniejszenia dawek lub rzucania nałogu- bez skutku. Pierwsze przedawkowania i "nawroty doznań". Coraz gorsze. Zaniechanie kontaktów z kolegami niezażywającymi narkotyków. Jawne identyfikowanie się z narkomanami. Kłamstwo staje się patologiczne. Kradzieże i handel narkotykami dla zdobycia pieniędzy. Niepowodzenie w szkole, wagarowanie, porzucenie szkoły. Incydenty z policją. Utrata pracy. Kłótnie i bijatyki z domownikami na porządku dziennym. Początki przewlekłego kaszlu. Ogólne pogorszenie stanu zdrowia. Chęć odurzania się treścią życia, przymus. Nawracające bolesne poczucie winy i wstydu. Obniżająca się samoocena. Złudzenie służące tłumieniu negatywnych uczuć. System iluzji. Pojawienie się myśli samobójczych. Subiektywne postrzeganie odurzenia jako stanu normalnego. FAZA IV - Chroniczna (narkotyk potrzebny do normalnego samopoczucia) Najczęstsze narkotyki: Jak w poprzednich fazach oraz heroina. Model używania: Zachowanie: Samopoczucie: Stałe używanie. Wysoka tolerancja, wyższe dawki, bardzo wysokie koszty. Brak kontroli nad używaniem. Niemożność odróżnienia stanu normalnego od stanu odurzenia. Częste przedawkowania. Całkowite wyniszczenie fizyczne. Chroniczny kaszel. Częste kłopoty z policją. Niemożność utrzymania zatrudnienia i kontynuowania jakiejkolwiek aktywności. Wybuchy wściekłości. Agresja wobec rodziny i innych. Ciężka paranoja. "Przerwy w życiorysie", "Nawroty doznań" ("suchy kac"). Depresja wymuszająca przyjęcie środka. Funkcjonowanie i normalne samopoczucie jedynie po przyjęciu środka. Stale obecne poczucie winy, żal, wstyd i lęk. Poczucie własnej wartości i ego zredukowane niemal do zera. Bardzo częste myśli samobójcze. Narkotyk stał się niezbędny

23 Załącznik nr 2 - część dla nauczyciela FAZY NARKOMANII FAZA I Eksperymentowania Najczęstsze narkotyki: Alkohol, tytoń, marihuana, środki wziewne. Model używania: Zachowanie: Samopoczucie Na przyjęciach, pod presją otoczenia, w weekendy. Środki gratisowe, niekupowane. Dzięki niskiej tolerancji łatwo o stan odurzenia. Łatwy dostęp w domu lub u przyjaciół. Bez widocznych zmian. Drobne kłamstwa. Jest dobre, czasem występują przykre następstwa zażycia. FAZA II Nadużywania (poszukiwania narkotycznych wrażeń, faza nadużywania) Najczęstsze narkotyki: Jak w fazie I oraz haszysz i pigułki, głównie amfetamina (pobudzające) oraz barbiturany (uspokajające). Modele używania: Zachowanie: Samopoczucie: Zaplanowane użycie wraz z zakupem środka i często samotna konsumpcja. Tolerancja może się zwiększyć. Odurzanie się nie tylko w weekendy, lecz zdarza się w tygodniu. Konsumpcja, dotąd z wyboru, zaczyna być potrzebą - zależność psychiczna. Początki podwójnego życia. Zmiana środowiska i kolegów. Zamknięcie się w sobie i zły nastrój. Początki agresywności i planowego kamuflażu. Zarzucenie hobby i zainteresowań. Pogorszenie się ocen w szkole. Pierwsze przerwy w życiorysie. Rosnące upodobanie do posługiwania się slangiem. Agresja słowna. Początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży. Duma z poczucia kontroli nad użyciem środków próby kontroli nad narkotykiem. Doświadczenia stanów maksymalnej euforii w odurzeniu. Łagodne stany dyskomfortu po ustąpieniu działania środka. FAZA III Niepokoju (uzależnienie od doznań po zażyciu narkotyku) Najczęstsze narkotyki: Tak jak w fazie I, II oraz kokaina, PCP, LSD, grzyby halucynogenne i opium. Model używania: Zachowanie: Przyjmowanie narkotyku codziennie, ciągi. Coraz częstsze odurzanie się w samotności. Ciągły stan odurzenia. Podejmowanie prób zmniejszenia dawek lub rzucania nałogu- bez skutku. Pierwsze przedawkowania i nawroty doznań". Coraz gorsze. Zaniechanie kontaktów z kolegami niezażywającymi narkotyków. Jawne identyfikowanie się z narkomanami. Kłamstwo staje się patologiczne. Kradzieże i handel narkotykami dla zdobycia pieniędzy. Niepowodzenie w szkole, wagarowanie, porzucenie szkoły

24 Incydenty z policją. Utrata pracy. Kłótnie i bijatyki z domownikami na porządku dziennym. Początki przewlekłego kaszlu. Ogólne pogorszenie stanu zdrowia. Samopoczucie: Chęć odurzania się treścią życia, przymus. Nawracające bolesne poczucie winy i wstydu. Obniżająca się samoocena. Złudzenie służące tłumieniu negatywnych uczuć. System iluzji. Pojawienie się myśli samobójczych. Subiektywne postrzeganie odurzenia jako stanu normalnego. FAZA IV - Chroniczna (narkotyk potrzebny do normalnego samopoczucia) Najczęstsze narkotyki: Jak w poprzednich fazach oraz heroina. Model używania: Zachowanie: Samopoczucie: Stałe używanie. Wysoka tolerancja, wyższe dawki, bardzo wysokie koszty. Brak kontroli nad używaniem. Niemożność odróżnienia stanu normalnego od stanu odurzenia. Częste przedawkowania. Całkowite wyniszczenie fizyczne. Chroniczny kaszel. Częste kłopoty z policją. Niemożność utrzymania zatrudnienia i kontynuowania jakiejkolwiek aktywności. Wybuchy wściekłości. Agresja wobec rodziny i innych. Ciężka paranoja. Przerwy w życiorysie". Nawroty doznań" ( suchy kac"). Depresja wymuszająca przyjęcie środka. Funkcjonowanie i normalne samopoczucie jedynie po przyjęciu środka. Stale obecne poczucie winy, żal, wstyd i lęk. Poczucie własnej wartości i ego zredukowane niemal do zera. Bardzo częste myśli samobójcze. Narkotyk stał się niezbędny. Źródło: Dimoff T., Carper S., Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki", Warszawa

25 ZATRUTA MIŁOŚĆ III miejsce w kategorii szkół gimnazjalnych Gimnazjum nr 3 w Nakle nad Notecią Autor scenariusza: Marta Miciuta Klasa: I-III szkoły gimnazjalne Przedmiot: GDDW Temat: Dramat jednego aktora pod tytułem: Uzależnienie 1. Cele lekcji: a) ogólne: - kształtowanie negatywnej postawy wobec stosowania narkotyków, b) szczegółowe-uczeń wymienia: - przyczyny sięgania po narkotyki, - alternatywne sposoby zachowań, sposobów osiągnięcia danego celu, - swoje mocne strony pozwalające mu nie sięgać po narkotyki. 2. Metody pracy: burza mózgów", twórcze rozwiązywanie problemów, prezentacja filmu, metoda skojarzeń. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: praca zespołowa, indywidualna. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: kartki (flipchart), małe karteczki samoprzylepne, markery, rzutnik, komputer, film. PRZEBIEG LEKCJI CZYNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 10 minut Sprawdzenie obecności uczniów. Wprowadzenie tematu lekcji. I Ćwiczenie Skojarzenia (wprowadzenie tematu) Nauczyciel dzieli klasę na pięcioosobowe grupy. Rozdaje kartki i markery. Następnie wyświetla film. Po prezentacji prosi uczniów o wypisanie w ciągu dwóch minut jak najwięcej skojarzeń, które się pojawiły w związku z wyświetlonym filmem. Prosi każdą z grup o policzenie ilości skojarzeń i odczytanie według liczebności. Podsumowuje wymienione skojarzenia. Uczniowie oglądają film. Wypisują skojarzenia związane z filmem. Liczą wypisane skojarzenia i wybierają z każdej grupy osobę, która je odczyta

26 CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 25 minut I Ćwiczenie A dlaczego? Nauczyciel rozdaje kartki, markery i prosi uczniów o podzielenie kartki na dwie części. Następnie nauczyciel zamienia kartki między grupami. Nauczyciel prosi każdą z grup o odczytanie po kolei wypełnionych tabelek. Nauczyciel podsumowuje treści przedstawione przez uczniów, ewentualnie uzupełnia. Uczniowie w grupach wypisują po lewej stronie od myślnika odpowiedzi na pytanie: * Dlaczego młodzież zażywa narkotyki? (5 minut) Kolejna grupa w prawej rubryce ma wypisać w ciągu pięciu minut alternatywne sposoby osiągnięcia danego celu, wobec przyczyn podanych w lewej części tabelki. Przykład: Przyczyny zażywania narkotyków Alternatywne sposoby osiągnięcia danego celu. chęć zaimponowania innym zaimponowanie osiągnięciami sportowymi II Ćwiczenie A co ja robię? Nauczyciel rozdaje karteczki samoprzylepne i prosi uczniów o wypisanie jednej mocnej cechy (osobowości, charakteru lub sposobu aktywności), która pozwala uczniom nie sięgać po narkotyki. Następnie zbiera kartki i na nowo, losowo rozdaje uczniom. Uczniowie zapisują odpowiedzi i po kolei je odczytują. CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5 minut I Ćwiczenie Rundka Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedzenie po kolei na pytanie: * Co zapamiętałem z zajęć, co mnie zaskoczyło? Uczniowie po kolei odpowiadają jednym zdaniem na pytanie

27 ŚCIEŻKA Wyróżnienie Zespół Szkół Elektronicznych w Bydgoszczy Autor scenariusza: Wojciech Hermanowski Przedmiot: godzina wychowawcza Temat: Ścieżki życia, czyli jak decyzje wpływają na przyszłość Typ lekcji: lekcja wychowawcza 1. Cele lekcji: a) ogólne: - kształtowanie właściwych postaw wobec narkomanii i uzależnień, - pobudzanie do refleksji nad skutkami decyzji podejmowanych w rozmaitych okolicznościach, - kształtowanie umiejętności wypowiadania własnych opinii, - kształtowanie umiejętności analizowania treści filmów, - pobudzenie twórczych pasji poprzez zachęcenie do tworzenia własnych filmów, b) szczegółowe, uczeń: - samodzielnie analizuje treść filmu, - szuka w filmie scen, w których mógł nastąpić zwrot akcji mający znaczący wpływ na losy bohaterów, - wymyśla różne wersje zakończenia filmu w zależności od decyzji, jakie podejmują bohaterowie filmu, - wypowiada opinie na temat treści filmu oraz wpływu narkotyków i towarzystwa dilerów na losy rówieśników bohaterów filmu, - określa analogie do własnych przeżyć i refleksji nad własnymi decyzjami, które mogły wpłynąć na koleje życiowe ucznia. 2. Metody pracy: pokaz filmu i analiza jego treści, metody aktywizujące dyskusja wielokrotna, metaplan. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: zespołowa, grupowa, indywidualna. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: rzutnik lub duży monitor, nagłośnienie, plansze ze ścieżką, pisaki, karteczki w ilości odpowiadającej liczbie uczniów w klasie. PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA Nauczyciel zapisuje temat na tablicy i zaprasza do obejrzenia filmu. CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 5 minut CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 35 minut Projekcja filmu. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję. Zadaje pytanie: * O czym był ten film? Warto podkreślić znaczenie uczuć, chęci imponowania, akceptacji w grupie itp. Uczniowie oglądają film. Uczniowie wypowiadają się na temat treści filmu

28 Wspólne odnalezienie w filmie scen, w których podjęcie innej decyzji wpłynęłoby na dalsze losy głównego bohatera. Nauczyciel prowadzi dyskusję, po kolei przypominając rozgrywające się w filmie sceny. Zapisuje hasłowo na tablicy wskazane w dyskusji sceny. Nauczyciel powinien doprowadzić do odnalezienia przynajmniej sześciu scen: 1. spotkanie na ławeczce zainicjowane przez bohatera (przygotował się, wziął odpowiednią książkę, zależało mu na nawiązaniu kontaktu) 2. dziewczyna zauważa kokietowanie i handel narkotykami przez dilerkę i nie mówi o tym bohaterowi 3. bohater spóźnia się do szkoły i idzie z dilerami na wagary 4. bohater nie odbiera telefonu od dziewczyny 5. bohater wpada w nałóg, który prowadzi do przestępstwa 6. bohater podejmuje decyzję o samobójstwie Przypominają sobie sceny z filmu i podają propozycje scen. Nauczyciel inicjuje podział na zespoły, rozdaje plansze oraz pisaki i karteczki. Omawia zadanie polegające na wpisaniu w ramki z lewej strony arkusza samodzielnie opracowanego tytułu scen zdefiniowanych w poprzednim punkcie lekcji. Proponuje wpisanie w ramkach po prawej stronie, alternatywnego rozwoju wypadków w przypadku podjęcia innej decyzji niż pokazana w filmie. Poleca wyraźne zaznaczenie sceny, która według członków zespołu miała kluczowe znaczenie dla tragicznego zakończenia ścieżki życia bohatera. Uczniowie siadają w zespołach i prowadzą wewnętrzne, ciche dyskusje na temat możliwych losów bohatera. Wpisują wspólnie opracowane rozwiązania w odpowiednie ramki. Podejmują decyzję o tym, którą ze scen uznać za najbardziej wpływającą na losy bohatera. Nauczyciel zachęca do przedstawienia scenariuszy, wyznacza zespoły do referowania. Zachęca członków pozostałych zespołów do wyrażania swoich opinii na temat propozycji i wyciągania wniosków. Zapisuje je na tablicy. Zespoły przedstawiają swoje scenariusze alternatywnych ścieżek. Nauczyciel kontroluje czas i odpowiednio kieruje prezentacjami i dyskusją. Kładzie nacisk na uwydatnienie problemu popadania w nałóg i zgubne jego skutki. Zwraca uwagę na to, że nieraz decyzje z pozoru całkowicie błahe, kierują życie na nieodpowiednie ścieżki. Reprezentanci zespołów prezentując plansze przedstawiają alternatywne scenariusze. Umieszczają plansze na tablicy. Uczniowie biorą udział w komentowaniu rozwiązań kolegów. Wyciągają wnioski na temat zależności ścieżek życia od podejmowanych decyzji

29 CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5 minut Nauczyciel podsumowuje lekcję z położeniem nacisku na okoliczności, w jakich można wpaść w uzależnienie i często błahych przyczyn ich powstania. Zadaje pytanie: * Która z podjętych w filmie decyzji była kluczowa dla tragicznego zakończenia? Po wspólnym ustaleniu sceny proponuje, aby każdy położył lub przypiął swoją karteczkę pod planszą z najciekawszym scenariuszem. Nauczyciel ogłasza wynik głosowania. Nauczyciel zadaje retoryczne pytanie: * Czy na Twojej ścieżce były takie punkty, w których inaczej podjęta decyzja zmieniłaby w znacznym stopniu Twoje życie? Uczniowie zastanawiają się i podejmują decyzję o przyznaniu głosu. Uzasadniają wybór sceny. Rys.1. Przykład planszy każdego z zespołów Najkrótsza droga do obłędu wiedzie przez samotność. Aleksander Minkowski Księżniczka i mag Dobro i Zło mają to samo oblicze, wszystko zależy jedynie od momentu, w którym staną na drodze człowieka. Paulo Coelho Demon i panna Prym Droga miłości bywa czasem bardzo kręta, ponieważ droga ta wiedzie nas do nieba albo prowadzi prosto do piekieł. Paulo Coelho

30 ILUZJA Wyróżnienie II Liceum Ogólnokształcące w Inowrocławiu Autor scenariusza: Mariusz Roszczyk Klasa: I-III szkoły ponadgimnazjalne Przedmiot: godzina wychowawcza / zajęcia profilaktyczne Temat: Profilaktyka rówieśnicza, czyli filmy i zabawy Typ lekcji: problemowa, operacyjna 1. Cele lekcji: a) ogólne: - uświadomienie zagrożeń płynących z zażywania narkotyków, - kształtowanie postawy odpowiedzialności za życie własne i innych, - doskonalenie pracy w grupie, b) szczegółowe: dydaktyczne: - uczeń wymienia i opisuje negatywne skutki oddziaływania narkotyków na organizm i życie młodego człowieka, - uczeń właściwie odczytuje komunikat zawarty w filmie o tematyce profilaktycznej, - uczeń wymienia warunki konieczne do stworzenia Świata bez uzależnień, wychowawcze: - przystosowanie uczniów do konfrontacji ze współczesnymi problemami, - praca nad umiejętnościami dyskutowania uczniów. 2. Metody pracy: pogadanka, metoda Ale kino, giełda pomysłów, dyskusja. 3. Formy pracy uczniów: indywidualna, grupowa, zbiorowa. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: - projektor + ekran + komputer + głośniki, - 4 duże arkusze szarego papieru, - różnobarwne flamastry, - magnesy tablicowe. PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 5 minut Burza mózgów": zapis na arkuszu szarego papieru wszystkich skojarzeń z odpowiedziami na pytania, które zadaje nauczyciel: *Dlaczego młodzi ludzie sięgają/mogą sięgać po narkotyki? *W jaki sposób może to wpływać na ich funkcjonowanie w szkole, w domu, wśród znajomych? Uczniowie zapisują na arkuszu przedstawione i uzasadnione wypowiedzi, stawiają hipotezy, wyrażają swoje zdania i uzasadniają opinie

31 CZĘŚĆ PODSTAWOWA czas pracy 35 minut (w tym 4 minuty projekcja filmu) Nauczyciel prezentuje film i inicjuje dyskusję: * Jakie uczucia towarzyszyły Ci podczas oglądania filmu? * Która scena wywarła na Tobie największe wrażenie i dlaczego? * Nazwij problem przedstawiony w filmie. * Jakie inne zakończenie mógłby mieć film przygotowany przez Waszych rówieśników? Przygotowanie materiałów do debaty Za i przeciw. Nauczyciel dzieli zespół klasowy na dwie grupy, zapowiada wykonanie plakatów i debatę. Wspólne projektowanie plakatu Świat bez uzależnień. Uczniowie odpowiadają na pytania, formułują hipotezy i tezy do stawianych problemów. Wykonanie plakatów reklamowo-propagandowych. I-grupa poszukuje argumentów za II grupa- przeciw sięganiu po narkotyki Uczniowie formułują argumenty i kontrargumenty. Uczniowie biorą udział w debacie. Przedstawiciele grup mogą odwołać się do swoich zespołów, poprosić je o wsparcie. Uczniowie podają sposoby działania zapobiegające narkomanii i symbolicznie przedstawiają je na plakacie. Uczniowie formułują hipotetyczne warunki życia bez nałogów. Uczniowie uzasadniają swoje stanowiska. CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 5 minut Nauczyciel gratuluje uczniom pracy i aktywności. Przypina magnesami do tablicy powstały plakat i podpisuje się pod nim, zachęcając do tego wszystkich uczniów biorących udział w lekcji. Zadanie domowe. Przemyślę zagadnienie: * Czy film zrealizowany przez moich rówieśników może odegrać ważną rolę w życiu nastolatka, który stanie przed koniecznością dokonania wyboru: biorę lub odmawiam? Uczniowie podpisują się na arkuszu

32 JA WYBRAŁEM ŻYCIE Wyróżnienie Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego w Bydgoszczy Autor scenariusza: Renata Kałamaja Klasa: poziom edukacyjny szkoły gimnazjalne Przedmiot: godzina wychowawcza, 2 jednostki lekcyjne Temat: Powiedz NIE narkotykom wybierz życie! Typ lekcji: problemowa 1. Cele lekcji: a) ogólne: dydaktyczne: - uświadomienie przyczyn sięgania po narkotyki, - poznanie skutków oddziaływania środków psychoaktywnych na organizm człowieka, wychowawcze: - rozwijanie umiejętności radzenia sobie z presją rówieśników oraz mówienia nie w sytuacjach zachęcających do brania narkotyków, b) szczegółowe: - uczeń wymienia przyczyny sięgania po narkotyki, - uczeń określa skutki i konsekwencje zażywania środków psychoaktywnych. 2. Metody pracy: burza mózgów, miniwykład, socjodrama scenki. 3. Organizacyjne formy pracy uczniów: praca w grupach, praca indywidualna. 4. Środki i pomoce dydaktyczne: - film Ja wybrałem życie, - plansza Jak odmówić, - karty z rebusem oraz krzyżówką, - szary papier dla każdej grupy, flamastry, kolorowe kartki. PRZEBIEG LEKCJI CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CZĘŚĆ WSTĘPNA czas pracy 7 minut Nauczyciel wprowadza do tematu lekcji i odtwarza film Ja wybrałem życie. Uczniowie oglądają film. CZĘŚĆ PODSTWOWA czas pracy 60 minut Rozmowa. Nauczyciel pyta uczniów, co czuli, oglądając film. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy i prosi, by wypisali na kartkach przyczyny, które według nich mogły doprowadzić do sytuacji, że bohaterowie filmu sięgnęli po narkotyki. Chętni uczniowie dzielą się swoimi odczuciami. Uczniowie wypisują na kartkach przyczyny, które według nich mogły doprowadzić do sytuacji, że bohaterowie filmu sięgnęli po narkotyki. Ustalają również, jakie są przyczyny sięgania po środki psychoaktywne przez młodzież. Uczniowie przedstawiają pozostałym wyniki swojej pracy. *Brak więzi w rodzinach, ciekawość, potrzeba akceptacji i presja grupy, bunt przeciwko dotychczasowym wartościom, nuda, niepowodzenia szkolne, brak akceptacji w grupie, aspirowanie do dorosłości, niezadowolenie z siebie i swojego życia, robienie na przekór dorosłym, brak atrakcyjnych sposobów spędzania czasu wolnego

33 Odpowiedzi na pytania. Nauczyciel pyta, jakie mogą być konsekwencje sięgania po narkotyki i inne środki psychoaktywne. Uczniowie na podstawie filmu i własnej wiedzy podają, jakie mogą być konsekwencje zażywania narkotyków. *Wczesna śmierć, mniejsza odporność organizmu, gorsza sprawność fizyczna, możliwość zarażenia się żółtaczką oraz wirusem HIV, niepowodzenia w szkole, odrzucenie przez grupę, utrata wstydu, obojętność, brak wyrzutów sumienia, wejście w konflikt z prawem. Miniwykład. Nauczyciel zwraca uczniom uwagę, że dzieci, które uzależniły się od narkotyków przed 18 rokiem życia, mają jedynie 50% szansy, aby dożyć 30 urodzin. Wszystkie bowiem narkotyki uszkadzają komórki centralnego układu nerwowego bez możliwości ich ponownego odrodzenia. Ponadto narkotyki w większości powodują całkowitą utratę łaknienia, a to z kolei prowadzi do pozbawienia zdolności obronnych organizmu. Wiele narkotyków połączonych ze sobą tworzy piorunujące mieszanki. Mogą spowodować szybką i niespodziewaną zapaść, odwodnienie, utratę panowania nad własnym zachowaniem, prowadzącą do śmierci. Narkotyki mogą też tworzyć śmiertelne mieszanki, jeżeli bierze się je z alkoholem lub tzw. napojami energetyzującymi. Rebus. Nauczyciel rozdaje uczniom plansze z rebusem (załącznik nr 1). Pytania. Odwołując się do filmu, nauczyciel pyta, jaka była reakcja jednego z bohaterów na propozycję wzięcia narkotyków. Dlaczego tak się dzieje? Uczniowie rozwiązują rebus. *Rozwiązanie: Powiedz NIE narkotykom wybierz życie. Uczniowie zauważają, że bohater filmu początkowo próbuje odmówić przyjęcia narkotyków, później jednak ulega presji kolegi. Uczniowie podają różne przyczyny, wśród nich brak umiejętności skutecznego odmawiania. Miniwykład. Nauczyciel wywiesza planszę Jak odmówić (załącznik nr 2) i omawia ją. Przy odmawianiu zaczynamy od powiedzenia NIE - nie chcę. Nie tłumaczymy się i nie usprawiedliwiamy. Odmawiając przyjęcia narkotyków, nie robimy nic złego. Wręcz przeciwnie, postępujemy zgodnie z instynktem samozachowawczym. Nie wolno wdawać się w dyskusje. Jeśli zaczynamy się tłumaczyć (nie dzisiaj, może innym razem, teraz nie mogę), dostarczamy koledze lub handlarzowi argumentów do dalszej rozmowy. Nauczyciel zwraca uczniom uwagę, że wybór sposobu odmawiania u każdego może być inny i zależy tylko od nas. Można np. patrząc rozmówcy prosto w oczy, powiedzieć stanowczo Nie, dzięki. Można zmienić temat, udać chorego, napad kaszlu, zaproponować coś innego lub po prostu odejść. Drama. Nauczyciel proponuje, by uczniowie przedstawili swoje sposoby odmawiania. Rozmowa. Nauczyciel pyta uczniów, jak mogłaby potoczyć się historia bohaterów, gdyby jeden z nich odmówił spróbowania narkotyków. Uczniowie w grupach przygotowują scenki, w których prezentują różne sposoby odmawiania. Uczniowie przedstawiają scenki i dzielą się swoimi wrażeniami i odczuciami. Uczniowie przedstawiają różne scenariusze wydarzeń. Formułują optymistyczne zakończenia filmu. CZĘŚĆ KOŃCOWA czas pracy 10 minut Krzyżówka. Nauczyciel rozdaje krzyżówkę i prosi o jej rozwiązanie (załącznik nr 3). Ewaluacja. Nauczyciel życzy uczniom dokonywania słusznych wyborów. Na koniec rozdaje małe kartki i prosi o dokończenie zdania: Dzisiejsze zajęcia Uczniowie samodzielnie rozwiązują krzyżówkę i odczytują jej hasło. Uczniowie anonimowo wypełniają kartki i pozostawiają nauczycielowi

34 Załącznik nr 1 REBUS KA=DZ TY ÓRKA G=RZ M=Ż Załącznik nr 2 JAK ODMÓWIĆ 1. Po prostu powiedz NIE 2. Odejdź 3. Zignoruj 4. Podaj powód 5. Zmień temat 6. Zażartuj 7. Oburz się 8. Powiedz komplement 9. Zaproponuj coś lepszego 10. Rzuć wyzwanie