Sprawozdanie z realizacji działań w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

Transkrypt

1 Sprawozdanie z realizacji działań w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Półroczne Roczne Końcowe Okres sprawozdawczy Od do Numer sprawozdania 2/ 2. Numer i nazwa Programu CCI No: 2007PL06RPO001 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Nazwa Instytucji Zarządzającej Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 4. Siedziba i adres podmiotu przygotowującego sprawozdanie Ul. Wspólna Warszawa 5. Imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za realizację Programu 6. Imię (imiona) i nazwisko osoby uprawnionej do kontaktu Artur Ławniczak Podsekretarz Stanu Aleksandra Karolina Szuwar 7. Numer telefonu i faksu osoby uprawnionej do kontaktu tel , fax.: Adres poczty elektronicznej osoby uprawnionej do kontaktu Aleksandra.Szuwar@minrol.gov.pl 1

2 AP Agencja Płatnicza ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ARR Agencja Rynku Rolnego FAPA Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa GPR Grupa producentów rolnych IZ Instytucja Zarządzająca KSOW Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich LGD Lokalna Grupa Działania MRiRW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ONW Obszar o niekorzystnych warunkach gospodarowania PROW Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

3 Spis treści I ZMIANY WARUNKÓW OGÓLNYCH MAJĄCYCH WPŁYW NA REALIZACJĘ PROGRAMU... 5 I.1 Zmiany warunków ogólnych mające bezpośredni wpływ na realizację Programu... 5 I.2 Zmiana polityk wspólnotowych i krajowych mająca wpływ na spójność pomiędzy EFRROW i innymi instrumentami finansowymi...10 II PRZEBIEG REALIZACJI PROGRAMU...11 II.1 Opis stanu realizacji operacji na poziomie osi i działań:...18 II.1.1 Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego...18 II.1.2 Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich...31 II.1.3 Oś 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarski wiejskiej...39 II.1.4 Oś 4: LEADER...41 III PRZEBIEG REALIZACJI FINANSOWEJ PROGRAMU...43 III.1 Realizacji finansowa Programu na poziomie działań...43 III.2 Zestawienia dotyczące realizacji finansowej Programu...46 IV KONTROLE PRZEPROWADZONE W RAMACH WDRAŻANIA PROGRAMU ORAZ ICH WYNIKI...47 IV.1 Informacja o przeprowadzonych kontrolach oraz stwierdzonych nieprawidłowościach...47 IV.1.1 Informacja o działaniach podjętych przez podmioty wykonujące zadania instytucji zarządzającej jako zadania delegowane lub upoważnione przez nie jednostki w ramach kontroli realizacji operacji...47 IV.1.2 Informacja dotycząca raportów o nieprawidłowościach w operacjach realizowanych w ramach działań...54 IV.2 Informacja o działaniach kontrolnych podjętych przez podmioty inne niż podmioty wdrażające, agencja płatnicza:...54 V DZIAŁANIA PODEJMOWANE W CELU ZAPEWNIENIA JAKOŚCI I SKUTECZNOŚĆI REALIZACJI PROGRAMU...56 V.1 Organizacja systemu monitorowania i oceny...56 V.2 Wykorzystanie pomocy technicznej przez podmioty zaangażowanie w realizację Programu.60 V.3 Główne zadania realizowane w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich...60 V.4 Realizacja zadań w zakresie informowania i rozpowszechniania informacji o Programie...63 V.4.1 Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa...64 V.4.2 Samorządy województw...64 V.4.3 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa...65 V.4.4 Agencja Rynku Rolnego...66 V.4.5 Instytucja Zarządzająca...67 VI NAPOTKANE PROBLEMY MOGĄCE MIEĆ WPŁYW NA ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I SKUTECZNOŚCI REALIZACJI PROGRAMU...69 VI.1 1. Opis najczęściej napotykanych problemów podczas realizacji działań wraz z informacją o środkach zastosowanych w celu ich rozwiązania...69 VI.2 2. Deklaracja o zgodności realizacji Programu z politykami wspólnoty...70 VII INFORMACJE O WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW ODZYSKANYCH OD BENEFICJENTÓW...71 VIII PROGNOZA PRZEBIEGU REALIZACJI PROGRAMU...72 VIII.1 Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego...72 VIII.2 Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich...74 VIII.3 Oś 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarski wiejskiej...74 VIII.4 Oś 4: LEADER...75 VIII.5 Pomoc techniczna...76 IX OŚWIADCZENIE PODMIOTU ODPOWIEDZIALNEGO ZA PRZYGOTOWANIE SPRAWOZDANIA...77 X ZAŁĄCZNIKI DO SPRAWOZDANIA

4 4

5 I ZMIANY WARUNKÓW OGÓLNYCH MAJĄCYCH WPŁYW NA REALIZACJĘ PROGRAMU Zawarta w niniejszym rozdziale charakterystyka sytuacji społeczno-gospodarczej Polski w roku przedstawia kształtowanie się w okresie sprawozdawczym podstawowych kategorii makroekonomicznych, które mogły mieć istotny wpływ na realizację w minionym roku działań PROW Zaprezentowane poniżej informacje w większości przypadków opierają się na charakterystyce porównawczej danych gospodarczych za rok w odniesieniu do roku bazowego jakim był rok Dodatkowo, opis niektórych zjawisk został uzupełniony o informację dotyczącą charakterystyki gospodarki krajowej na tle UE-27. I.1 Zmiany warunków ogólnych mające bezpośredni wpływ na realizację Programu Począwszy od roku 2004 Polska należy do najszybciej i najintensywniej rozwijających się krajów Unii Europejskiej. Sytuacji tej nie zmieniła w znaczący sposób pogłębiająca się recesja w gospodarce globalnej, wywołana ogólnoświatowym kryzysem finansowym, chociaż bez wątpienia efekty tego zjawiska były w Polsce bardzo odczuwalne, a ich skala była wyższa od oczekiwanej. Miało to wpływ na wiele wskaźników makroekonomicznych, a w szczególności : Tempo wzrostu gospodarczego było zdecydowanie wolniejsze niż w latach poprzednich; W końcu roku odnotowany został spadek wymiany towarowej, również jeśli chodzi o towary rolno-spożywcze, nie notowany od wielu lat. W skali roku import wzrastał szybciej niż eksport, co w konsekwencji skutkowało pogłębianiem się deficytu wymiany towarowej i stanowiło główną przyczynę dalszego wzrostu nierównowagi zewnętrznej; Nastąpiło znaczące osłabienie działalności inwestycyjnej; Zwiększyło się zatrudnienie i malało bezrobocie, aczkolwiek tempo zmian było coraz wolniejsze, również wolniej rósł poziom wynagrodzeń; Szczególnie w II połowie roku szybciej niż oczekiwano spadła inflacja, lecz mimo to nadal utrzymywała się ona na poziomie wyższym niż w większości krajów Unii Europejskiej; Podstawowe stopy procentowe, po czterech podwyżkach w I półroczu, pod koniec roku zostały znacząco obniżone, do poziomu zbliżonego do obserwowanego pod koniec 2007 roku; W końcu roku nastąpiło istotne osłabienie złotówki, będące skutkiem zaburzeń na rynkach finansowych i związanym z tym faktem znaczącym odpływem kapitału z gospodarek krajów wschodzących. Wymienione powyżej procesy miały miejsce we wszystkich regionach kraju, aczkolwiek skala ich występowania była zróżnicowana. Produkt krajowy brutto W trakcie roku systematycznie obniżało się tempo wzrostu produktu krajowego brutto. Z poziomu rzędu 6% w pierwszym kwartale spadło ono do 5,8% w połowie roku, w III kwartale kształtowało się na poziomie 4,8%, by, zgodnie z danymi GUS, w IV kwartale osiągnęło najniższy poziom 2,9%. Ogólnie rzecz biorąc w skali roku, poziom wzrostu PKB wyniósł 4,8%, wobec 6,7% 5

6 wzrostu odnotowanego w roku poprzednim. Łączną wartość PKB szacuje się aktualnie na 1270 mld zł. Pomimo tej niekorzystnej tendencji, w IV kwartale, wzrost PKB w Polsce był jednym z najwyższych odnotowanych w tym okresie wśród krajów UE-27, w której zgodnie z szacunkami Eurostat nastąpił nie notowany od dawna spadek PKB. Wyniósł on przeciętnie -1,1%, wobec wzrostu o 0,8% w III, 1,1% w II i 2,3% w I kwartale. Szacuje się, że w skali całego roku, produkt krajowy brutto państw Wspólnoty zwiększył się o 0,9%, wobec 2,9% wzrostu w roku poprzednim. Pozytywnym wymiernym efektem powyższej sytuacji jest fakt, iż konsekwentnie zmniejsza się dystans pomiędzy Polską a średnią wspólnotową. Dostępne dane wskazują na to, iż w minionym roku wartość PKB mierzona parytetem siły nabywczej na mieszkańca przekroczyła 55% wobec 54,3% w 2007 roku oraz 48,9% przed akcesją do Wspólnoty. Aktywność gospodarcza W okresie sprawozdawczym, w większości segmentów gospodarki narodowej obserwowane było systematyczne osłabianie się aktywności ekonomicznej, które szczególnie wyraźnie wystąpiło pod koniec roku. Dotyczyło to przede wszystkim przemysłu, a w szczególności branż produkujących na eksport. W konsekwencji, produkcja sprzedana przemysłu była zaledwie o 3,3% wyższa, w porównaniu z analogicznymi danymi za rok 2007, kiedy to wzrost produkcji liczony rok do roku wzrósł aż o 11,2%. Podobna tendencja wystąpiła również w odniesieniu do produkcji montażowobudowlanej, sprzedaży detalicznej czy np. usług łączności. Popyt krajowy W roku popyt krajowy zwiększył się w tej samej skali co PKB, tj. o 4,8% ale w mniejszym stopniu niż przed rokiem (w 2007 r. wzrost wyniósł 8,6%). Dwie główne składowe popytu kształtowały się jednak odmiennie. Spożycie indywidualne wzrosło szybciej niż przed rokiem i w skali nie notowanej od 1999 r. o 5,45% (wobec 5% w 2007 r.). Szacuje się, że m.in. dochody z tytułu wynagrodzeń oraz rent i emerytur zwiększyły się realnie łącznie o około 7,5%, wobec około 6% w 2007 r. Utrzymywała się też nadal wysoka dynamika kredytów (wg danych NBP, w końcu r. kwota kredytów udzielonych osobom prywatnym na cele inne niż nieruchomości była realnie, podobnie jak w 2007 r., o około 27% wyższa niż w końcu poprzedniego roku). W przeciwieństwie do spożycia indywidualnego, w r. nastąpiło znaczące osłabienie działalności inwestycyjnej. Nakłady brutto na środki trwałe zwiększyły się o 7,9% (17,6% w 2007 r.), tj. szybciej niż PKB, co spowodowało, że czwarty rok z rzędu wzrosła stopa inwestycji - z 21,6% w 2007 r. do ponad 22% w roku. Na znaczne osłabienie popytu inwestycyjnego wpłynęły m.in. coraz liczniejsze sygnały o spadku popytu zewnętrznego, pogarszanie się sytuacji finansowej przedsiębiorstw, coraz trudniejszy dostęp do kredytów (zarówno złotowych, jak i z uwagi na deprecjację złotego walutowych), wycofywanie się kapitału zagranicznego, a w konsekwencji coraz mniejsze możliwości pozyskania kapitału na rozwój. 6

7 Tabela I-1 Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Polski w latach Wyszczególnienie Dynamika (rok poprzedni=100) PKB 101,4 103,9 105,3 103,6 106,2 106,7 104,8 Wartość dodana brutto w: przemyśle 99,5 107,8 110,5 103,5 110,0 109,9 103,7 budownictwie 91,0 97,1 101,8 107,8 112,5 112,5 111,3 usługach rynkowych 103,3 102,5 104,2 103,6 105,3 106,4 105,6 Popyt krajowy 100,9 102,7 106,0 102,4 107,3 108,6 104,8 Spożycie ogółem i 103,0 102,6 104,0 102,7 105,1 104,2 104,1 W tym: spożycie indywidualne 103,4 102,0 104,4 102,0 104,9 105,0 105,4 nakłady brutto na środki trwałe 93,7 99,9 106,4 106,5 115,6 117,6 107,9 Eksport towarów w EUR 108,2 109,3 125,6 119,6 122,6 113,4 112,1 Import towarów w EUR 104,4 103,2 118,2 113,8 123,6 119,5 114,0 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych: XII w relacji do XII ii 100,8 101,7 104,4 100,7 101,4 104,0 103,3 średnio w roku iii 101,9 100,8 103,5 102,1 101,0 102,5 104,2 Przeciętne wynagrodzenie realne 103,5 103,2 104,0 104,0 104,1 105,5 106,0 Stopa bezrobocia (31 XII) w % 20,0 20,0 19,0 17,6 14,8 11,2 9,5 Średni kurs urzędowy EUR wg Narodowego Banku Polskiego 3,8557 4,3978 4,5340 4,0254 3,8951 3,7829 3,5166 (w PLN) iv Pogłębianie się globalnej recesji, której konsekwencją był postępujący spadek popytu zewnętrznego, m.in. w krajach UE, na które przypada znacząca część polskiego eksportu, spowodowało, że w końcu roku nastąpiło nienotowane od wielu lat załamanie się wymiany towarowej. Szacuje się, że w IV kwartale eksport towarów (w EUR, wg bilansu płatniczego NBP) był o 8,5%, a import o 5,3% niższy niż przed rokiem. W konsekwencji przyczyniło się to do dalszego pogłębienia nierównowagi w wymianie towarowej. W skali całego roku eksport towarów wzrósł o 12,1% (wobec wzrostu o 13,4% w 2007 r.), zaś import o 14% (wobec odpowiednio 19,5%). Ujemne saldo obrotów towarowych zwiększyło się z 12,4 mld EUR w 2007 r. do 16,2 mld EUR w roku. Przy równoczesnym spadku dodatnich sald obrotów usługami (z 3,4 mld EUR do 3,1 mld EUR) i transferów bieżących (z 6,2 mld EUR do 5,05 mld EUR) oraz ujemnego salda dochodów (z 11,8 mld EUR do 11,5 mld EUR), deficyt obrotów bieżących zwiększył się z 4,7% PKB (14,6 mld EUR) w 2007 r. do ok. 5,4% PKB (19,5 mld EUR) w roku. Tendencja powyższa dotyczyła również obrotów towarami rolno-spożywczymi. Wprawdzie od momentu akcesji Polski do UE wielkość eksportu zarówno globalnego jak i do krajów Wspólnoty systematycznie wzrastała, niemniej jednak wzrost ten w nie przełożył się bezpośrednio na zwiększenie korzystnego salda wymiany towarowej, gdyż w jeszcze szybszym tempie powiększała się wartość towarów importowanych. Sytuacja ta spowodowała, że w okresie sprawozdawczym, wysokość salda obrotów towarami rolno-spożywczymi ogółem w stosunku do roku poprzedniego spadła aż o 30,88%. Analogiczny wskaźnik przyjęty dla wymiany towarowej z krajami UE zmniejszył się z 2,69 mld euro do 2,18 mld euro (spadek o niespełna 19%). 7

8 Tabela I-2 Wyniki obrotów towarami rolno-spożywczymi ogółem w latach 2004 [mln EUR] 2004 r r r r. r. EKSPORT - Wartość (w mln EUR) , , ,8 Zmiana [%] (w stos. do roku poprzedniego) 36,3 20,1 17,0 12,3 IMPORT - Wartość (w mln EUR) , , ,5 Zmiana [%] (w stos. do roku poprzedniego) 24,3 18,4 23,5 22,9 SALDO - (Wartość w mln EUR) , , ,4 Zmiana [%] (w stos. do roku poprzedniego) 99,4 25,5-3,2-30,88 Tabela I-3 Wyniki obrotów towarami rolno-spożywczymi w latach 2004 z krajami UE [mln EUR] 2004 r r r r. r. EKSPORT - Wartość (w mln euro) , , ,3 Zmiana [%] (w stos. do roku poprzedniego) 40,5 27,0 19,9 12,2 IMPORT - Wartość (w mln euro) , , ,9 Zmiana [%] (w stos. do roku poprzedniego) 26,0 19,1 30,1 25,8 SALDO (Wartość w mln euro) , , ,4 Zmiana [%] (w stos. do roku poprzedniego) Źródło: Ministerstwo Gospodarki 80,1 41,9 3,6-18,99 W sektorze rolnictwa w roku według wstępnych szacunków GUS produkcja roślinna zwiększyła się o 8,3%, natomiast produkcja zwierzęca, na skutek spadku produkcji żywca wieprzowego oraz ograniczenia pogłowia trzody chlewnej, zmalała o 2,4%. W wyniku tego globalna produkcja rolnicza zwiększyła się o 3,5%. W roku wzrost cen żywności, napojów bezalkoholowych, gazu i paliw przyspieszyły wzrost inflacji. Inflacja mierzona wskaźnikiem CPI w okresie styczeń-grudzień r. była wyższa niż w 2007 r. i wyniosła 4,2%. Jednocześnie obserwuje się osłabienie presji inflacyjnej. Do ograniczenia inflacji przyczynił się spadek cen towarów importowanych, a także silny złoty w pierwszej połowie roku. Dochody budżetu W okresie sprawozdawczym, dochody budżetu państwa wyniosły 254,1 mld zł. Wydatki z kolei kształtowały się na poziomie 278,7 mld zł. W porównaniu z rokiem poprzednim realizacja dochodów była niższa o 13 pkt proc. (90,1%), a wydatków budżetowych niższa o 7,5 pkt proc. (90,2%). W rezultacie, deficyt budżetowy był wyższy niż w 2007 roku i wyniósł 24,6 mld zł wobec 16,9 mld zł sprzed 12 miesięcy. Obciążenie gospodarki długiem publicznym wzrosło, o czym świadczy kształtowanie się zadłużenia Skarbu Państwa. Pod koniec r. osiągnęło ono poziom 569,9 mld zł i w porównaniu z danymi za rok poprzedni wzrosło o 68,414 mld zł, co w ujęciu relatywnym przekłada się na jego wzrost o 13,6%. 8

9 Rynek pracy i wynagrodzenia Rok był kolejnym rokiem wzrostu zatrudnienia i spadku bezrobocia. Ta pozytywna tendencja utrzymywała się niezmiennie od 2004 roku. Liczba pracujących w gospodarce narodowej, wzrosła w roku o 3,3%, a porównaniu z rokiem poprzednim był to wzrost o 0,3 pkt proc. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 4,8% (wobec 4,7% w 2007 r.),jednak tempo zmian było z kwartału na kwartał coraz słabsze. W I kwartale zatrudnienie zwiększyło się, w porównaniu z analogicznym okresem 2007 r., o 6%, w II o 5,1%, w III o 4,6%, natomiast w IV kwartale już tylko o 3,6%. W konsekwencji zwiększał się również wskaźnik zatrudnienia. W III kwartale r. wyniósł on 60% wobec 57% w III kwartale roku poprzedniego, a jego wzrost był jednym z najwyższych wśród państw członkowskich Unii Europejskiej. Przeciętnie wśród krajów UE-27 wskaźnik ten wzrósł o 0,4 pkt. proc., przy czym w 12 krajach wzrost w ogóle nie był obserwowany, w ośmiu z nich mieliśmy nawet do czynienia ze spadkiem. Nie zmienia to faktu, że patrząc na wartości absolutne wskaźnik zatrudnienia w Polsce nadal plasuje się daleko poniżej średniej wspólnotowej, która wynosi 66,4%. W wyniku postępującego wzrostu zatrudnienia w Polsce zmniejszało się bezrobocie. W końcu r. w urzędach pracy było zarejestrowanych 1 473,6 tys. bezrobotnych, tj. o 16,6% mniej niż przed rokiem. Stopa bezrobocia wyniosła 9,5% w końcu roku, wobec 11,2% w końcu 2007 r. Obserwowany w Polsce spadek stopy bezrobocia był najgłębszy spośród wszystkich państw Wspólnoty. W grudniu r. tzw. zharmonizowana stopa bezrobocia wyniosła 6,5%, a więc zmalała w ciągu roku o 1,7% pkt. proc. Przeciętnie wśród krajów UE-27 wskaźnik ten wzrósł o 0,6 pkt. proc. do poziomu 7,4%. Grudzień był piątym z kolei miesiącem, w którym stopa bezrobocia była niższa od średniej Wspólnoty. Spadek bezrobocia odnotowano we wszystkich kategoriach wiekowych. Najbardziej zmalała liczba bezrobotnych między 25 a 35 rokiem życia (2,5% mniej w stosunku do roku poprzedniego), o 2% zmalała liczba bezrobotnych powyżej 45 roku życia. Na koniec r. bezrobocie wśród osób przed 25 rokiem życia było o 1,6% mniejsze niż przed rokiem, zaś stopa bezrobocia tej grupy osób w IV kwartale (według BAEL) wyniosła 17,1% (wobec blisko 18,7% w IV kwartale 2007 r.). Sytuacja na rynku pracy znalazła swoje odzwierciedlenie również w odniesieniu do obszarów wiejskich. Zbiorowość pracującej ludności wiejskiej w IV kwartale liczyła tys. osób, czyli o 2,6% więcej niż przed rokiem. Bezrobotni na wsi stanowili 420 tys. osób. Wartość tego wskaźnika spadła w porównaniu do roku poprzedniego o niespełna 21%. Współczynnik aktywności zawodowej osób zamieszkałych na wsi pod koniec r. wynosił 55%, co stanowi wzrost o 0,4% w stosunku do roku poprzedniego, natomiast wskaźnik zatrudnienia wynosił 51,5%, czyli o 1,3% więcej niż w 2007r. 9

10 I.2 Zmiana polityk wspólnotowych i krajowych mająca wpływ na spójność pomiędzy EFRROW i innymi instrumentami finansowymi Ewentualne zmiany polityk wspólnotowych i krajowych mogące mieć wpływ na spójność pomiędzy EFRROW i innymi instrumentami finansowymi zostały uwzględnione na etapie programowania. Od momentu zatwierdzenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata przez Komisję wspólnot Europejskich w dniu 7 września 2007 r. do końca okresu sprawozdawczego nie wystąpiły istotne zmiany w politykach wspólnotowych i krajowych. 10

11 II PRZEBIEG REALIZACJI PROGRAMU Podstawą prawną funkcjonowania PROW w Polsce jest ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 z późn. zm.). Szczegółowe warunki i tryb przyznawania pomocy regulują odpowiednie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (tabela 3.1 i 3.2). Do końca okresu sprawozdawczego wydane zostały już rozporządzenia szczegółowe dla wszystkich działań Programu. Ponadto ustawa z dnia 22 września 2006 r. o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej (Dz. U. Nr 52 poz. 304) określa właściwość organów w zakresie uruchamiania środków pochodzących m.in. z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz zasady uruchamiania tych środków zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. oraz zasady uruchamiania krajowych środków publicznych przeznaczonych na prefinansowanie i współfinansowanie wspólnej polityki rolnej. Tabela II-1 Wykaz rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi określających szczegółowe warunki realizacji działań, wydanych na podstawie ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Działanie Data ogłoszenia / Data wejścia w życie Dziennik ustaw Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Ułatwienie startu młodym rolnikom Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego 4 czerwca r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 14 lutego r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 95, poz. 604 Dz. U. Nr 200, poz Dz. U. Nr 24, poz rozporządzenie zmieniające Renty strukturalne 21 czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 3 sierpnia 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia) 18 września 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia) 24 czerwca r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 109, poz.750 Dz. U. Nr 140, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 168, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 108, poz rozporządzenie zmieniające 11

12 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Modernizacja gospodarstw rolnych Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działania informacyjne i promocyjne 28 listopada r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 7 maja r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 19 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 6 listopada 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 19 marca r. (data ogłoszenia) 20 marca r. (data wejścia w życie) 30 września r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 4 kwietnia r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 12 maja r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 10 lipca r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 7 lutego r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 7 lutego r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 210, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 78, poz. 470 Dz. U. Nr 193, poz Dz. U. Nr 205, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 47, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 173, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 200, poz Dz. U. Nr 57, poz. 346 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 80, poz. 480 Dz. U. Nr 122, poz. 791 Dz. U. Nr 20, poz. 119 Dz. U. Nr 20, poz

13 Grupy producentów rolnych Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Program rolnośrodowiskowy Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych 10 maja 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 29 kwietnia r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 81, poz. 550 Dz. U. Nr 72, poz. 425 rozporządzenie zmieniające Oś 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich 17 kwietnia 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 26 czerwca r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 29 lutego r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 29 czerwca 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 10 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 30 maja r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 28 lipca r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 czerwca r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 68, poz. 448 Dz. U. Nr 110, poz. 704 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 34, poz. 200 Dz. U. Nr 114, poz. 786 Dz. U. Nr 185, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 93, poz. 596 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 134, poz. 853 rozporządzenie zmieniające Dz. U. 103, poz. 658 Oś 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 maja r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 1 sierpnia r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 11 kwietnia r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 200, poz Dz. U. 85, poz.519 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 139, poz. 883 Dz. U. Nr 60, poz

14 Odnowa i rozwój wsi Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Wdrażanie projektów współpracy Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja 6 marca r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 28 sierpnia r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 31 lipca r. Oś 4 LEADER (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 18 lipca r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 16 czerwca r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 38, poz. 220 Dz. U. 156 poz. 974 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 138, poz. 868 Dz. U. Nr 128, poz. 822 Dz. U. 103,poz

15 Tabela II-2 Wykaz pozostałych rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wydanych na podstawie ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Data ogłoszenia / Nazwa aktu prawnego Dziennik ustaw Data wejścia w życie Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 lutego r. w sprawie podziału środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 października 2007 r. w sprawie podziału środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu sprawowania nadzoru nad podmiotami, które wykonują jako delegowane zadania instytucji zarządzającej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzania kontroli na miejscu i wizytacji w miejscu w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu zadań instytucji zarządzającej wykonywanych przez niektóre podmioty jako zadania delegowane oraz sposobu ich wykonywania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 czerwca 2007 r. w sprawie zakresu sprawozdań z wykonywania zadań instytucji zarządzającej, dotyczących realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz trybu i terminów przekazywania tych sprawozdań 29 lutego r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 19 sierpnia r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 11 września 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 27 października r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 18 września 2007 r. (data ogłoszenia, wejścia w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 20 sierpnia 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 października r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 14 czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 34, poz. 199 Dz. U. Nr 149, poz. 943 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 201, poz Dz. U. Nr 163, poz Dz. U. 191, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 168, poz Dz. U. Nr 150, poz.1067 Dz. U. Nr 183, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 105, poz

16 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 maja 2007 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 maja 2007 r. w sprawie warunków, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym można powierzyć wykonywanie czynności kontrolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy technicznej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 maja r. w sprawie akredytacji podmiotów świadczących usługi doradcze w ramach działania "Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 maja r. w sprawie szkoleń dla podmiotów, których dotyczą działania objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , oraz doradzania odnośnie do sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania pomocy finansowej Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 maja r. w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 6 czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 października r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 31 marca r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 23 maja r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 23 maja r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 czerwca r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 101, poz. 684 Dz. U. Nr 101, poz. 685 Dz. U. 183, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 54, poz. 329 Dz. U. Nr 89, poz. 546 Dz. U. Nr 89, poz. 545 Dz. U. Nr 103 poz. 659 W poprzednim okresie sprawozdawczym Minister Finansów pełniący rolę właściwego organu wyłonił w trybie zamówienia publicznego audytora zewnętrznego, który po złożeniu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa gotowości do poddania się badaniu akredytacyjnemu 16

17 dokonuje przeglądu przygotowania ARiMR do wykonywania zadań agencji płatniczej i przedstawia Ministrowi Finansów sprawozdanie wraz z opinią dotyczącą spełniania przez ARiMR kryteriów akredytacyjnych zawartych w rozporządzeniu Komisji WE nr 885/2006 ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady WE nr 1290/2005 w zakresie akredytacji agencji płatniczych i innych jednostek, jak również rozliczania rachunków EFGR i EFRROW. Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 885/2006 z dnia 21 czerwca 2006 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005 w zakresie akredytacji agencji płatniczych i innych jednostek, jak również rozliczenia rachunków EFGR i EFRROW, w przypadku, gdy agencja płatnicza, która została akredytowana zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1663/95, ponosi odpowiedzialność za wydatek, za który wcześniej nie była odpowiedzialna, konieczna jest nowa akredytacja obejmująca nowy zakres odpowiedzialności. W ramach PROW , część działań stanowi kontynuację mechanizmów obsługiwanych przez agencję płatniczą w ramach PROW , dla których ARiMR posiadała akredytację. W odniesieniu do tych działań możliwe było wcześniejsze rozpoczęcie wdrażania. Działania będące kontynuacją SPO, dla których nie wymagano akredytacji w okresie programowania oraz nowe działania przewidziane do realizacji w latach są uruchamiane sukcesywnie po akredytacji procedur Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Minister Finansów udzielił tymczasowej akredytacji ARiMR jako agencji płatniczej rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 października 2007 r. w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa tymczasowej akredytacji jako agencji płatniczej, w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr193, poz. 1396) oraz rozporządzeniami zmieniającymi ww. rozporządzenie z dnia 25 października 2007 r., z dnia 29 listopada 2007 r., z dnia 14 stycznia r., z dnia 31 marca r., z dnia 24 kwietnia r., z dnia 15 maja r. oraz z dnia 14 sierpnia r. Tymczasowa akredytacja została udzielona do 16 października r. i obejmowała wykonywanie przez agencję płatniczą zadań określonych w załączniku I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 885/2006 w ramach następujących działań PROW : Grupy producentów rolnych ; Renty strukturalne ; Modernizacja gospodarstw rolnych w zakresie przeprowadzania kontroli administracyjnych wniosków o przyznanie pomocy złożonych w 2007 r. i wykonywania czynności prowadzących do podpisania umowy; Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej z wyłączeniem kontroli krzyżowych, kontroli na miejscu i dalszych czynności prowadzących do podpisania umowy z beneficjentem, naliczania płatności oraz tworzenia list zleceń płatności; Ułatwianie startu młodym rolnikom z wyłączeniem kontroli krzyżowych, kontroli na miejscu i dalszych czynności prowadzących do wydania decyzji administracyjnych, naliczania płatności oraz tworzenia list zleceń płatności. Wyłączenie nie dotyczy wykonywanej bez zastosowania systemu informatycznego obsługi wniosków o przyznanie pomocy złożonych do dnia 30 czerwca r. (na obsługę manualną działania uzyskana została oddzielna akredytacja), obsługi wniosków o płatność związanych z wnioskowaną pomocą oraz realizacji płatności; Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) ; Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne ; Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej z wyłączeniem kontroli krzyżowych, kontroli na miejscu i dalszych czynności prowadzących do podpisania umowy z beneficjentem, naliczania płatności oraz tworzenia list zleceń płatności; Program rolnośrodowiskowy ; 17

18 Pomoc Techniczna. Natomiast zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 14 października r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 183, poz. 1134) została udzielona pełna akredytacja dla następujących działań: Ułatwianie startu młodym rolnikom ; Renty strukturalne ; Modernizacja gospodarstw rolnych ; Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej ; Grupy producentów rolnych ; Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) ; Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) ; Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne ; Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz w ramach Pomocy technicznej. II.1 Opis stanu realizacji operacji na poziomie osi i działań: Do dnia 31 grudnia r. uruchomiono 9 działań PROW. W roku przeprowadzono nabory wniosków o przyznanie pomocy w ramach 8 działań: Ułatwianie startu młodym rolnikom Renty strukturalne Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Grupy producentów rolnych (nabór ciągły od 16 lipca 2007 r.) - 211/212 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Program rolnośrodowiskowy - 221/223 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, przy czym nabory wniosków dla działań o kodach 113, 211/212 oraz 221/223 (w odniesieniu do schematu I) prowadzone były już po raz drugi. Na przełomie września i października r. Samorządy Województw ogłosiły konkursy na wybór lokalnych grup działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Wraz z wnioskiem o wybór lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju należało również złożyć pierwszy wniosek o przyznanie pomocy w ramach działania Funkcjonowanie lokalnej grupy działania. Ponadto w działaniach, w których nabory wniosków zorganizowane były w 2007 r., prowadzona była obsługa wniosków złożonych w poprzednim okresie sprawozdawczym. II.1.1 Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Wśród działań osi I w roku trwała obsługa wniosków złożonych w ramach działań: Ułatwianie startu młodym rolnikom Renty strukturalne (drugi nabór) 18

19 - 121 Modernizacja gospodarstw rolnych (wnioski złożone w 2007) Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Grupy producentów rolnych Stan realizacji powyższych działań I osi prezentuje się następująco: Działanie: 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom ARiMR rozpoczęła nabór wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom w dniu 3 marca r. O przyznanie pomocy mogły ubiegać się wyłącznie osoby będące posiadaczami gospodarstw rolnych, pod warunkiem, że rozpoczęły one prowadzenie działalności rolniczej nie wcześniej niż w okresie 14 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy. Z dniem 1 lipca r. o przyznanie pomocy mogły ubiegać się osoby, które dopiero planowały przejęcie gospodarstwa oraz osoby, które podjęły prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym nabytym w drodze spadku albo w drodze darowizny przed ukończeniem 18-tego roku życia lub w trakcie nauki w systemie dziennym, jeżeli od dnia rozpoczęcia przez nie prowadzenia działalności rolniczej do dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy nie upłynęło więcej niż 12 miesięcy. Do 31 grudnia r. w ramach działania złożono łącznie wniosków o przyznanie pomocy na łączną kwotę ,00 zł. Kwota ta stanowiła 58,71% dostępnego na rok limitu środków, określonego w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lipca r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podziału środków PROW Występowały istotne różnice we wskaźniku % wykorzystania środków na poziomie złożonych wniosków w ramach poszczególnych województw. Na kwotę relatywnie największą w stosunku do dostępnego limitu zostały złożone wnioski w województwie kujawsko-pomorskim (77,2%), zaś najmniejszą w województwie małopolskim (23,5%). Jeżeli chodzi o wartości absolutne liczby złożonych wniosków o przyznanie pomocy, najwięcej z nich zostało złożonych w województwie mazowieckim (19,12% wszystkich złożonych wniosków), natomiast najmniej w województwie lubuskim (1,28% wszystkich złożonych wniosków). Nabór wniosków o przyznanie pomocy na rok został zakończony 31 grudnia r. Do 31 grudnia r. wydano przyznano wsparcie beneficjentom (co stanowi 8% wartości zakładanej na cały okres programowani). Relatywnie najwięcej decyzji o przyznaniu pomocy zostało wydanych w województwach opolskim i lubuskim (odpowiednio 62,71% oraz 59,04% wniosków złożonych w województwie), zaś najmniej w województwie dolnośląskim (26,21% wniosków złożonych w województwie). 19

20 Rysunek II-1 Wykorzystanie środków (wg. wnioski złożone) w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wydane decyzje Złożone wnioski Wykres II-1 Liczba wydanych decyzji w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom w odniesieniu do liczby wniosków złożonych podczas naboru w roku. 20

21 Dominującym kierunkiem produkcji w gospodarstwach objętych wsparciem jest prowadzenie upraw polowych, produkcja mieszana (uprawy i hodowla zwierząt) oraz chów o hodowla bydła mlecznego (odpowiednio 35%, 23% oraz 20% operacji zatwierdzonych do realizacji. 0% 10% 20% 30% 40% Uprawy polowe 35,3% Mieszana (uprawy + hodowla) Produkcja mleczna 20,4% 22,7% Trzoda chlewna Ogrodnictwo Produkcja mięsna (pastwiskowe utrzymywanie zwierząt) Uprawy trwałe Drób Winnice Inne 8,8% 5,3% 3,8% 2,3% 0,3% 0,1% 1,1% 0% 10% 20% 30% 40% Młodzi rolnicy Wykres II-2 Gospodarstwa objęte wsparciem w ramach działania Ułatwienie startu młodym rolnikom wg dominującego kierunku produkcji. Ponad 11% (319 szt.) gospodarstw wspieranych w ramach działania zostało utworzonych w efekcie przekazania ich młodym rolnikom przez osoby ubiegające się o rentę strukturalną. Dominującą grupę wśród młodych rolników (41% beneficjentów działania) stanowią osoby z wykształceniem średnim rolniczym. Operacje realizowane są głównie w gospodarstwach o wielkości ekonomicznej nieprzekraczającej poziomu 4 ESU. 0% 10% 20% 30% 40% do 4 ESU 29,8% ,6% 6-8 9,8% ,1% ,2% ,8% ESU i więcej 0,0% 0,0% 1,6% 0% 10% 20% 30% 40% Młodzi rolnicy Wykres II-3 Struktura gospodarstw, w których realizowane są operacje w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom, wg klas wielkości ekonomicznej gospodarstwa (w ESU). 21

22 Prawie 83% beneficjentów działania stanowią mężczyźni. Z punktu widzenia wyjściowego rodzaju aktywności zawodowej młodych rolników operacje będę realizowane przez osoby, które przed rozpoczęciem prowadzenia gospodarstwa były: domownikami w gospodarstwie osoby (43% beneficjentów), osobami uczącymi się lub studentami 790 osób (28% beneficjentów), pracownikami 238 osób (8% beneficjentów), osobami bezrobotnymi 218 osób (8% beneficjentów), przedsiębiorcami 36 osób (1% beneficjentów). Pozostałe osoby (12% beneficjentów) zajmowały się innymi rodzajami aktywności zawodowej. 0% 10% 20% 30% 40% 50% Domownik w gospodarstwie 42,5% Uczeń lub student 27,9% Pracownik Bezrobotny 8,4% 7,7% Przedsiębiorca 1,3% Inne 12,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Młodzi rolnicy Wykres II-4 Beneficjenci działania Ułatwianie startu młodym rolnikom wg wyjściowego rodzaju aktywności zawodowej. Działanie: 113 Renty strukturalne W ramach działania 113 do 31 grudnia r. zostały przeprowadzone dwa nabory wniosków o przyznanie renty strukturalnej (pierwszy nabór w 2007 r.). Łącznie wpłynęło wniosków oraz zostało wydanych decyzji o przyznaniu renty strukturalnej, z czego w okresie sprawozdawczym zostało wydanych decyzji o przyznaniu renty strukturalnej dla wniosków złożonych w ramach naboru w 2007 roku oraz decyzji o przyznaniu renty strukturalnej dla wniosków złożonych w ramach naboru w roku. W okresie sprawozdawczym nabór wniosków o przyznanie renty strukturalnej w ramach działania prowadzony był od dnia 30 czerwca r. do 8 lipca r. W tym okresie złożono wniosków. Najwięcej wniosków o przyznanie renty strukturalnej złożono w województwie mazowieckim (16,05% 1 Wykazana liczba decyzji nie uwzględnia decyzji wydanych w 2007 roku dla wniosków złożonych w ramach pierwszego naboru. Faktycznie dla złożonych w 2007 r. wniosków o przyznanie renty strukturalnej do końca okresu sprawozdawczego zostało wydanych łącznie decyzji o przyznaniu renty strukturalnej. 22

23 wszystkich złożonych wniosków), natomiast najmniej w lubuskim (1,06% wszystkich złożonych wniosków). Relatywnie najwięcej spośród decyzji o przyznaniu renty strukturalnej, wydanych dla wniosków złożonych w r., zostało wydanych w województwach małopolskim i podkarpackim (odpowiednio Dolnośląskie 2007 Kujawsko - pomorskie 2007 Lubelskie 2007 Lubuskie 2007 Łódzkie 2007 Małopolskie 2007 Mazowieckie 2007 Opolskie 2007 Podkarpackie 2007 Podlaskie 2007 Pomorskie 2007 Śląskie 2007 Świętokrzyskie 2007 Warmińsko - mazurskie 2007 Wielkopolskie 2007 Zachodniopomorskie Wydane decyzje Złożone wnioski Wykres II-5 Liczba wydanych decyzji w ramach działania Renty strukturalne w odniesieniu do liczby wniosków złożonych podczas naboru w 2007 i roku. 76,27% oraz 73,74% wniosków złożonych w województwie), a najmniej w województwie lubuskim (41,38% wniosków złożonych w województwie). Do końca okresu sprawozdawczego zatwierdzono do realizacji wniosków o przyznanie renty strukturalnej na kwotę ,97 zł 2, co średnio daje rentę w wysokości zł miesięcznie. Zatwierdzone do realizacji operacje w większości dotyczą wypłaty renty strukturalnej bez dodatku na współmałżonka (90,8% operacji). Pozostałe operacje przyznawały rentę strukturalną z dodatkiem 2 Prezentowana kwota przedstawia prognozowane wysokości miesięcznych płatności. 23

24 na współmałżonka (9,1% operacji) bądź dotyczyły przejęcia renty strukturalnej po zmarłym współmałżonku (0,1% operacji). Wśród beneficjentów działania przeważają mężczyźni (74,5%). Spośród przekazanych gospodarstw 52% (6 066 szt.) zostało przekazanych na rzecz następcy, a pozostałe na powiększenie innego gospodarstwa. Zgodnie z założeniami PROW do końca okresu programowania wsparcie w ramach działania zostanie udzielone beneficjentom. Do dnia 31 grudnia r. wskaźnik ten został osiągnięty na poziomie 23%. Łącznie rolnicy przekazali gospodarstwa o powierzchni ,41 ha, co stanowi 23 % wartości określonej w PROW jako cel na lata Działanie: 121 Modernizacja gospodarstw rolnych Ze względu na konieczność skoncentrowania działań na zakończeniu procesu oceny wniosków o przyznanie pomocy finansowej złożonych w 2007 r. ( wniosków o przyznanie pomocy finansowej na łączną kwotę ,60 zł), w okresie sprawozdawczym nie został uruchomiony kolejny nabór wniosków. Wnioski o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania 121 Modernizacja gospodarstw rolnych były składane w okresie od r. do r. Najwięcej wniosków o przyznanie pomocy finansowej złożono w województwach wielkopolskim i mazowieckim (odpowiednio 15,18% oraz 14,92% wszystkich złożonych wniosków), natomiast najmniej w województwie śląskim (1,73% wszystkich złożonych wniosków) Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Zawarte umowy Złożone wnioski Wykres II-6 Liczba wydanych decyzji w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych w odniesieniu do liczby wniosków złożonych podczas naboru w 2007 roku. W przypadku działania 121 Modernizacja gospodarstw rolnych akredytacja w zakresie szczegółowych procedur dotyczących przyjmowania, rejestracji i przetwarzania wniosków została przyznana ARiMR Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 października 2007 r. w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa tymczasowej akredytacji jako agencji płatniczej, w zakresie 24

25 uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. nr 193 poz ust. 1). W związku z powyższym, proces naboru wniosków o przyznanie pomocy finansowej mógł zostać rozpoczęty w listopadzie 2007 r. Jednakże ww. rozporządzenie nie uprawniało jednostek oceniających wnioski o przyznanie pomocy finansowej do przeprowadzania m.in. kontroli krzyżowych, kontroli na miejscu i dalszych czynności prowadzących do podpisania umowy z Beneficjentem ( 3 ust. 1 pkt. 4). Tym samym, przyjęte wnioski o przyznanie pomocy nie mogły podlegać weryfikacji. Rozporządzeniem Ministra Finansów zmieniającym rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa tymczasowej akredytacji jako agencji płatniczej, w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich z dnia 14 sierpnia r. (Dz. U. nr 153, poz. 954) ARiMR uzyskała akredytację, umożliwiającą rozpoczęcie pełnego procesu weryfikacji wniosków o przyznanie pomocy finansowej dla działania 121, włącznie z podpisywaniem umów. Nastąpiło to 9 miesięcy po zakończeniu naboru (z wyjątkiem wniosków o przyznanie pomocy finansowej na realizację operacji z 75% poziomem dofinansowania, w przypadku których umowy były zawierane do końca kwietnia r.). Przyczyną długiego procesu akredytacji były między innymi: przyjęty przez stronę polską zakres akredytacji tj. dla każdego działania i dla każdego etapu, długi czas wyboru wykonawcy systemu, długie terminy potrzebne dla wykonawcy na budowę i testowanie systemu informatycznego, ograniczenia finansowe. Do końca okresu sprawozdawczego ARiMR podpisała umowy. Relatywnie najwięcej umów zostało podpisanych w województwach zachodniopomorskim i śląskim (odpowiednio 32,41% oraz 31,76% wniosków złożonych w województwie), a najmniej w województwie łódzkim (0,96% wniosków złożonych w województwie). Na liczbę zawartych umów wpływ miały następujące czynniki: - przyjęty przez stronę polską zakres akredytacji tj. dla każdego działania i dla każdego etapu; - późne uzyskanie przez ARiMR pełnej akredytacji umożliwiającej rozpatrywanie wniosków o przyznanie pomocy finansowej i podpisywanie umów w ramach działania 121, tj. 4 września r.; - wydłużenie terminu weryfikacji wniosków ze względu na konieczność uzupełnienia błędnie wypełnionych bądź niekompletnych wniosków o przyznanie pomocy finansowej (poprawy wymagało 98% wniosków, które zostały pozytywnie ocenione na etapie wstępnej weryfikacji); - zgłoszenie zmiany zakresu rzeczowo-finansowego przez wnioskodawców, co wpływa na wydłużenie procesu oceny wniosków; - odrzucenie wniosków na kolejnych etapach weryfikacji (w sumie na dzień 31 grudnia r. negatywnie oceniono wnioski). W następnym okresie sprawozdawczym planowane jest podpisanie wszystkich umów z Wnioskodawcami, których wnioski zostaną pozytywnie rozpatrzone. Do końca okresu sprawozdawczego zrealizowano 29 operacji, dla których kwota udzielonej pomocy (wartość wydatków refundowanych) wyniosła ,30 zł. 25

26 Dotyczyły one: zakupu wyposażenia i zakupu sprzętu ruchomego - 26 operacji, innych inwestycji w gospodarstwach 2 operacje, budowy, remontu połączonego z modernizacją budynków służących produkcji rolnej 1 operacja. Większość zrealizowanych operacji (72%) dotyczy gospodarstw prowadzonych przez mężczyzn. Biorąc pod uwagę główny kierunek produkcji w gospodarstwie, operacje zostały zrealizowane w większości w gospodarstwach skoncentrowanych na produkcji polowej (55%). 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Uprawy polowe 55,2% Trzoda chlewna Produkcja mleczna 17,2% 13,8% Ogrodnictwo Mieszana (uprawa + hodowla) Uprawy trwałe Produkcja mięsna (Pastwiskowe utrzymywanie zwierząt) Drób Winnice Inne 6,9% 3,4% 3,4% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wykres II-7 Gospodarstwa objęte wsparciem w ramach działania Modernizacja gospodarstw ronych wg dominującego kierunku produkcji. Ponad 41% operacji zostało realizowanych w gospodarstwach o powierzchni od 5 do 20 ha. Struktura gospodarstw, w których zrealizowano operacje w okresie sprawozdawczym, wg klas wielkości ekonomicznej gospodarstwa (w ESU) przedstawia się następująco: do 4 ESU 0%, % 6-8 7% % % % % % powyżej 250 3%. 26

27 0% 10% 20% 4,01-5,99 20,7% 6-7,99 6,9% 8-11,99 17,2% 12-15,99 10,3% 16-39,99 20,7% 40-99,99 13,8% ,99 6,9% 250 ESU i więcej 3,4% 0% 10% 20% Wykres II-8 Struktura gospodarstw, w których zrealizowano operacje w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych, wg klas wielkości ekonomicznej gospodarstwa (w ESU). Cztery spośród 29 zrealizowanych operacji prowadzone były w gospodarstwach przejętych lub powiększonych w ramach działania Renty strukturalne. Działanie: 123 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Wnioski o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania 123 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej można było składać w okresie od r. do r. Do 31 grudnia r. łącznie złożono 818 wniosków o przyznanie pomocy finansowej na łączną kwotę ,11 zł. Najwięcej wniosków o przyznanie pomocy finansowej złożono w województwach wielkopolskim (13,32% wszystkich złożonych wniosków), natomiast najmniej w województwie opolskim, lubuskim i dolnośląskim (odpowiednio 2,69%, 2,81% oraz 2,93% wszystkich złożonych wniosków). 27

28 Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Złożone wnioski Wykres II-9 Liczba wniosków złożonych w 2007 r. w ramach działania Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Do końca r. w ramach działania podpisano 3 umowy, dla których kwota udzielonej pomocy (wartość wydatków refundowanych) wynosi ,80 zł. Operacje te zostaną zrealizowane w zakładach zajmujących się przetwórstwem artykułów spożywczych. Działanie: 142 Grupy producentów rolnych Wnioski o przyznanie pomocy finansowej, dla grup wpisanych do rejestru prowadzonego przez marszałka właściwego dla siedziby grupy, ARiMR zaczęła przyjmować 16 lipca 2007 r. Nabór ma charakter ciągły. Do 31 grudnia r. złożono łącznie 203 wnioski o przyznanie pomocy finansowej, w tym 130 wniosków o przyznanie pomocy finansowej złożono w okresie sprawozdawczym. Wsparcie w ramach działania udziela się w postaci zryczałtowanej pomocy w formie rocznych rat przez okres pierwszych pięciu lat (kolejnych 12-miesięcznych okresów prowadzenia działalności przez grupę), liczonych od dnia dokonania wpisu grupy producentów rolnych do rejestru przez marszałka województwa właściwego dla miejsca siedziby grupy. Pomoc naliczana jest na podstawie rocznej wartości netto przychodów ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy i wynosi: 5%, 5%, 4%, 3% i 2% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych do sumy euro, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku, albo 2,5%, 2,5%, 2%, 1,5% i 1,5% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych powyżej sumy euro, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku. 28

29 Ze względu na specyfikę działania zarejestrowane grupy producentów rolnych, po złożeniu wniosków o przyznanie pomocy finansowej, pierwotnie otrzymują decyzje w sprawie przyznania pomocy, a następnie w kolejnych latach na podstawie odrębnych wniosków o płatność otrzymują wsparcie w ramach wydawanych decyzji o przyznaniu płatności. Najwięcej wniosków o przyznanie pomocy finansowej złożono w województwach wielkopolskim (15,76% wszystkich złożonych wniosków o przyznanie pomocy finansowej), a najmniej w województwie świętokrzyskim (niespełna 1% wszystkich złożonych wniosków o przyznanie pomocy finansowej) Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wydane decyzje Złożone wnioski Wykres II-10 Liczba wydanych decyzji w ramach działania Grupy producentów rolnych w odniesieniu do liczby wniosków złożonych od momentu uruchomienia działania. Do końca okresu sprawozdawczego wydano 183 decyzje przyznające pomoc, przy czym w 9 województwach (lubelskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, podlaskie, śląskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie oraz zachodniopomorskie) wydano decyzje przyznające pomoc finansową dla wszystkich złożonych wniosków o przyznanie pomocy. Do końca okresu sprawozdawczego wydano 137 decyzji przyznających płatność na kwotę ,99 zł, w tym 61 decyzji dotyczyło zobowiązań z bieżącego okresu programowania. Zgodnie z PROW docelowo wsparciem w ramach działania powinno zostać objętych 350 grup producentów rolnych. Do dnia 31 grudnia r. wskaźnik ten został osiągnięty w 17%. Struktura wydanych decyzji przyznających płatność, według rodzaju branży rolnej przedstawia się następująco: 29

30 ziemniaki; 3 mięso wołowe; 1 mięso drobiowe; 10 ziarna zbóż i nasiona oleiste; 36 mięso wieprzowe; 11 Wykres II-11 Wydane decyzje w ramach działania 142 według rodzaju branży rolnej. Z punktu widzenia wielkości przyznanego wsparcia najwięcej środków otrzymały grupy producentów zajmujące się produkcją zbóż i nasion roślin oleistych oraz produkcją żywca drobiowego (odpowiednio 50,9% oraz 25,4% przyznanych środków). Do 31 grudnia r. nie został prowadzony nabór wniosków w ramach działania: Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie, Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności, Działania informacyjne i promocyjne. 30

31 II.1.2 Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich Wśród działań osi II w roku trwała obsługa wniosków złożonych w ramach działań: - 211/212 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) drugi nabór Program rolnośrodowiskowy - 221/223 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne drugi nabór w ramach schematu I (pierwszy nabór w ramach II schematu) Stan realizacji powyższych działań II osi prezentuje się następująco: Działanie: 211, 212 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) W ramach działania do 31 grudnia r. zostały przeprowadzone dwa nabory wniosków o przyznanie pomocy finansowej z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Łącznie złożono wniosków oraz wydano decyzje przyznające pomoc finansową na ogólną kwotę ,62 zł. W okresie sprawozdawczym zostało wydanych decyzji przyznających pomoc w ramach wniosków złożonych w roku 2007 oraz decyzji przyznających pomoc w ramach wniosków złożonych w roku. Rysunek II-2 Liczba wydanych decyzji w ramach działania Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Kampania W ramach wniosków o przyznanie pomocy finansowej z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania złożonych w 2007 r. do końca okresu sprawozdawczego zostało wydanych łącznie decyzji przyznających pomoc finansową. 31