Spis treści WSTĘP... 13

Transkrypt

1 Spis treści WSTĘP Rozdział I W POSZUKIWANIU ISTOTY AUTORYTETU Etymologia terminu: autorytet Asocjacje słownikowe Definiowanie autorytetu Definicje potoczne Nachylenia dyscyplinarne w definiowaniu autorytetu Definicje pedagogiczne Definicje psychologiczne Definicje socjologiczne Optyki metodologiczne w definiowaniu autorytetu Definicje podmiotowe Definicje atrybutywne Definicje relacyjne Dylematy badań nad autorytetem Autorytet: podmiot czy atrybut? Model uniwersalny a kontekstowy autorytetu Autorytet: podmiot czy rola? Znaczenie ujęcia relacyjnego autorytetu Ujęcie czynnościowe i statyczne Wymiar procesualny Definicja regulująca autorytetu Źródła i typy autorytetu Autorytet epistemiczny i deontyczny Autorytet ujarzmiający i wyzwalający Autorytet wewnętrzny i zewnętrzny Typy autorytetu ze względu na charakter uznania jego nadrzędności.. 39 Autorytet ze względu na typ więzi Autorytet ze względu na poziom akceptacji Dziedziny autorytetu społecznego... 41

2 6 Spis treści Autorytet moralny (aksjologiczny) Autorytet merytoryczny (ekspercki) Autorytet formalny (strukturalny lub normatywny) Funkcje autorytetu Wymiary funkcji autorytetu Funkcje autorytetu w wymiarze ogólnospołecznym Funkcje autorytetu w wymiarze grupowym Funkcje autorytetu w wymiarze jednostkowym Rozdział II POSZUKIWANIA WYRÓŻNIKÓW POLITYCZNOŚCI AUTORYTETU Autorytet społeczny a autorytet polityczny Atrybuty autorytetu społecznego model uniwersalny Kryzys uniwersalnego modelu autorytetu społecznego? Konsekwencje przyjęcia uniwersalnego modelu autorytetu politycznego Dylematy polityczności autorytetu Autorytet polityczny jako zawód i legitymacja formalna Autorytet polityczny o mandacie nieformalnym Pierwotna i wtórna polityczność autorytetu Autorytet niepolityczny Autorytet apolityczny Autorytet metapolityczny Skala polityczności autorytetu Autorytet a inne formy politycznego sprawstwa Autorytet jako wpływ Autorytet jako przywództwo Autorytet a przywództwo: komparatystyka W poszukiwaniu kryteriów polityczności autorytetu Kryteria kwalifikacji do polityczności autorytetu Ujęcie instytucjonalne Ujęcie normatywne Ujęcie teleologiczne Ujęcie behawioralne Uwikłanie ideologiczne Ujęcie funkcjonalne Publiczny charakter podmiotu autorytetu Autorytet polityczny w dobie mediatyzacji Autorytet polityczny jako podmiot i narzędzie socjotechniki politycznej Autorytet jako forma wpływu społeczno-politycznego... 82

3 Spis treści 7 Autorytet polityczny na tle narzędzi sprawczych socjotechniki Socjotechniczny status autorytetu politycznego Rozdział III ZWIĄZEK AUTORYTETU POLITYCZNEGO Z PANOWANIEM I WŁADZĄ Autorytet a panowanie Weberowska koncepcja i typy panowania Weberowska ccharakterystyka typów panowania Panowanie charyzmatyczne i autorytet religijny Charyzma a autorytet: komparatystyka Autorytet charyzmatyczny Kult jednostki jako forma autorytetu Kult jednostki a autorytet polityczny Autorytet a władza (meandry autorytetu deontycznego) Władza jako zjawisko polityczne Relacje na linii władza autorytet Tożsamość władzy i autorytetu Władza jako nieuwarunkowana przemoc Władza: między przemocą a autorytetem Autorytet a władza: model Sztompki Elementy imperatywne w autorytecie Autorytet jako atrybut władzy Zróżnicowanie zakresu władzy i autorytetu Antypodyczność władzy i autorytetu Rozdział IV FILOZOFICZNE I IDEOLOGICZNE WIZJE AUTORYTETU POLITYCZNEGO Wizje autorytetu w myśli politycznej Źródła autorytetu politycznego czasów antycznych Autorytet mitu Narodziny filozofii Zwrot sofistyczny Idealizm platoński Arystoteles relatywizm form autorytetu Szkoły helleńskie Wizje autorytetu w okresie średniowiecza Autorytet polityczny w koncepcji teocentryzmu chrześcijańskiego Autorytet polityczny między uniwersalizmem papieskim i cesarskim

4 8 Spis treści Zmierzch ambicji uniwersalistycznych Renesansowe wizje autorytetu politycznego Humanizm renesansowy Machiavelli: autorytet jako socjotechniczna sprawność Idea suwerenności Bodina Utopia renesansowa Wizje autorytetu między renesansem a oświeceniem Thomas Hobbes: autorytet Lewiatana Stan natury i umowa społeczna Johna Locka Oświecenie: autorytet w dobie emancypacji rozumu Wiek XIX autorytet na drodze do delegitymizacji Alchemia romantyzmu: autorytet mitu i ducha Kościół katolicki w obliczu upadku autorytetu Konserwatyzm porewolucyjny Socjalizm: autorytet konieczności dziejowej Anarchizm XIX wieku świat bez autorytetu Autorytet, jako kult bohatera Autorytet polityczny w paradygmacie naukowym XX wiek: w poszukiwaniu utraconego autorytetu politycznego Autorytet polityczny w klasycznych systemach ideologicznych Myśl chrześcijańska Myśl konserwatywna Nacjonalizm Socjalizm Liberalizm Anarchizm Postmodernizm Autorytet polityczny w okresie końca ideologii Rozdział V SPOŁECZNO-KULTUROWE UWARUNKOWANIA AUTORYTETU POLITYCZNEGO Autorytet społeczeństwo kultura: triada analityczna Społeczeństwo, jako środowisko działań autorytetu Jednostka autorytet społeczeństwo Społeczeństwo a autorytet Społeczeństwo a jednostka w wymiarze autorytetu Kultura jako środowisko autorytetu Etymologia pojęcia: kultura Kategorie kultury społecznej Elementy kultury (rysy kulturowe)

5 Spis treści 9 Kulturowa determinacja autorytetu Autorytet jako nośnik wartości i norm społecznych Kultura masowa jako środowisko autorytetu Wpływ kultury masowej na sferę autorytetów Kultura polityczna jako determinanta autorytetu Szeroki nurt definicyjny Wąski nurt w definiowaniu Obraz kultury politycznej społeczeństwa polskiego doby III RP Wpływ socjalizacji politycznej na dobór i odbiór autorytetów Zjawisko socjalizacji Socjalizacja polityczna Socjalizacja polityczna a kreacja autorytetów Polski model socjalizacji politycznej a autorytet Rozdział VI AUTORYTET POLITYCZNY A KULTURA ZAUFANIA Zaufanie jako zjawisko społeczno-polityczne Kultura zaufania czy kultura nieufności? Zaufanie, jako czynnik kreacji autorytetu politycznego Zaufanie społeczne Polaków w świetle badań empirycznych Zaufanie wertykalne i horyzontalne w świetle danych empirycznych Zaufanie horyzontalne Zaufanie wertykalne Zaufanie jako orientacja wobec elementów systemu politycznego Zaufanie wobec systemu Zaufanie wobec instytucji Zaufanie wobec osób politycznych i roli jednostki w systemie Zaufanie wobec polityków Kapitał społeczny a autorytet polityczny Kapitał społeczny jako przedmiot współczesnych badań Kapitał społeczny w Polsce na podstawie badań empirycznych Wskaźniki kapitału społecznego w społeczeństwie polskim Kapitał społeczny jako determinanta autorytetu politycznego Rozdział VII DETERMINANTY I ZMIENNOŚĆ FORM AUTORYTETU POLITYCZNEGO Czynniki generujące zmienność autorytetów politycznych Model gospodarki Struktura społeczna Zakres regulacji sakralnej

6 10 Spis treści Dominująca ideologia Elitaryzm vs. egalitaryzm Typ systemu społeczno-politycznego Wymiary zmienności form autorytetu politycznego Ewolucja legitymacji autorytetu politycznego Poziom dogmatyzmu percepcji i odbioru autorytetu Konfiguracja kulturowa Zakres innowacyjności Zakres pełnionych funkcji Sprzężenie zwrotne autorytetu politycznego i systemu społeczno politycznego Społeczeństwo pierwotne System władzy tradycyjnej Państwo autorytarne Państwo totalitarne Autorytet polityczny a współczesna demokracja Demokracja jako determinanta autorytetu politycznego Rozdział VIII CZY KRYZYS AUTORYTETU POLITYCZNEGO? Kryzys autorytetów politycznych: konceptualizacja Kryzys autorytetu politycznego: dwie tezy Czynniki determinujące kryzys autorytetu politycznego Symptomy i oznaki kryzysu autorytetu politycznego Kryzys autorytetu politycznego: deklaracja, przekonanie czy regulacja? Kryzys autorytetu politycznego w Polsce: weryfikacja empiryczna Autorytety Polaków w czasie transformacji systemowej Potrzeba autorytetu (1994) Potrzeba i uznanie autorytetu a płeć Potrzeba i uznanie autorytetu a wiek Uznanie autorytetu a miejsce zamieszkania Uznanie autorytetu a status materialny Potrzeba autorytetu (2009) Zakres zdolności regulacyjnych autorytetów Nośniki roli autorytetu dla Polaków w okresie transformacji Autorytet polityczny, jako kategoria personalna Deprecjacja nośników autorytetu politycznego Autorytety publiczne Autorytety polskiej młodzieży Autorytet polityczny, jako kategoria instytucjonalna

7 Spis treści Czy kryzys autorytetu politycznego w Polsce: diagnozy i interpretacje Wymiary kryzysu autorytetu Autorytet polityczny, jako miara społecznego zaufania? Autorytet polityczny, jako miara kompetencji? Autorytet polityczny, jako przewodnik moralny? Autorytet polityczny, jako zdolność regulacji? Determinanty erozji roli i instytucji autorytetu politycznego w Polsce Czynniki o charakterze uniwersalnym Czynniki specyficzne dla Polski Czynniki specyficzne dla polskiej transformacji Czynniki erozji nośników autorytetu politycznego w Polsce Czynniki delegitymizacji a wyzwania dla autorytetu politycznego ZAKOŃCZENIE BIBLIOGRAFIA