Part A administrative information

Transkrypt

1 LIFE+ Nature TECHNICAL APPLICATION FORMS Part A administrative information Page 1 of 199

2 LIFE13 NAT/PL/ LIFE FOR ADMINISTRATION USE ONLY LIFE13 NAT/PL/ LIFE+ Nature project application Language of the proposal: Polski (pl) Project title: Conservation of nest zone protected birds in the selected Natura 2000 sites in Lubelszczyzna region Project acronym: LIFEZONE The project will be implemented in the following Member State(s): Poland All regions Expected start date: 01/09/2014 Expected end date: 31/08/2018 LIST OF BENEFICIARIES Name of the coordinating beneficiary: Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne Name of the associated beneficiary: Natura International Polska LIST OF CO-FINANCIERS Name of the co-financier: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PROJECT BUDGET AND REQUESTED EU FUNDING Total project budget: Total eligible project budget: EU financial contribution requested: 703,653 Euro 703,653 Euro 351,826 Euro (= 50.00% of total eligible budget) Page 2 of 199

3 LIFE13 NAT/PL/ A2 Coordinating Beneficiary Profile Information Legal Name Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne Short Name LTO VAT No Legal Registration No Registration Date Legal address of the Coordinating Beneficiary Street Name and No ul. Akademicka 13 Post Code Town / City Lublin Member State Poland Coordinating Beneficiary contact person information Title Mr Function Surname First Name Szewczyk Paweł address kontakt@lto.org.pl Legal Status Public body Private commercial Private non- commercial PO Box Przewodniczący Zarządu X Department / Service Street Name and No ul. Mieszka I 12 Post Code Town / City Kraśnik Member State Poland Telephone No Website of the Coordinating Beneficiary Website PO Box Fax No Brief description of the Coordinating Beneficiary's activities and experience in the area of the proposal Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne powstało w 1992 roku i obecnie skupia około 150 aktywnych członków. Celem działań Lubelskiego Towarzystwa Ornitologicznego jest poznanie rozmieszczenia i liczebności ptaków na terenie Lubelszczyzny, monitoring zmian awifauny na tle przeobrażeń środowiska, prowadzenie inwentaryzacji walorów przyrodniczych regionu, rozbudzanie w społeczeństwie zainteresowań przyrodniczych, edukacja ekologiczna oraz realizacja wszelkich działań na rzecz ochrony przyrody. Monitoring strefowych gatunków ptaków to jedno z najważniejszych działań realizowanych przez członków LTO na terenie Lubelszczyzny. Program monitoringu wystartował praktycznie od początku powstania Towarzystwa tj. od roku 1992, choć już w latach poprzednich przyszli członkowie LTO wyszukiwali w regionie stanowiska rzadkich gatunków ptaków drapieżnych. Monitoringiem kieruje Janusz Wójciak, który jest regionalnym koordynatorem KOO. Każdego roku, co najmniej dwukrotnie odwiedzamy znane stanowiska lęgowe ptaków, a także wyszukujemy nowe. Pierwszą wiosenną kontrolę przeprowadza się w celu stwierdzenia obecności ptaków i kontroli gniazd. Druga kontrola latem, ma na celu sprawdzenie efektów lęgów. Standardowo zimą wyszukujemy gniazda w rewirach, w których wiosną i latem nie udało się zlokalizować gniazd. Należy podkreślić, że działania LTO w zakresie monitoringu rzadkich gatunków zwierząt w województwie lubelskim nie mają sobie równych w kraju i to zarówno ze względu na rozmach prowadzonych corocznie prac, ich efekty ekologiczne (tworzenie stref ochronnych), ale również ze względu na społeczne zaangażowanie członków LTO. Dla porównania w województwie wielkopolskim pierwsze 2 strefy wokół gniazd bociana czarnego pojawiły się dopiero w roku 2000, podczas gdy w województwie lubelskim istniało ich już ponad 50. Page 3 of 199

4 LIFE13 NAT/PL/ A2 W wyniku naszej pracy powołano kilkaset stref ochronnych, w samym tylko roku 2012/2013 w województwie lubelskim istnieje > 300 stref ochornnych wokół gniazd rzadkich ptaków. Page 4 of 199

5 LIFE13 NAT/PL/ A5 Associated Beneficiary profile information ASSOCIATED BENEFICIARY PROFILE Legal Name Natura International Polska Short Name VAT No Legal Registration No Registration Date NATURA null Legal address of the Coordinating Beneficiary Street Name and No ul. Tartaczna 3/4 Post Code Town / City Elbląg Member State Poland Legal address of the Associated Beneficiary Website Legal Status Public body Private commercial Private non- commercial X PO Box null Brief description of the Associated Beneficiary's activities and experience in the area of the proposal Natura International Polska podejmuje konkretne inicjatywy ochrony przyrody przez zastosowanie innowacyjnych rozwiązań zmierzających do utrzymania bogactwa i integralności siedlisk i gatunków na skalę krajobrazu. Zajmujemy się ekologią stosowaną i podejmowaniem kompleksowych inwentaryzacji przyrodniczych w celu wypracowania najlepszych strategii ochrony. Kształcimy i angażujemy lokalne społeczności w ochronę przyrody, promujemy poczucie odpowiedzialności i szacunku dla środowiska naturalnego. NATURA bierze udział jako współbeneficjent w projekcie Czynna ochrona dubelta Gallina media w obszarze Natura 2000 Dolina Górnej Narwi (LIFE11NAT/PL/000436), który jest realizowany w latach Beneficjent Główny: Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w Białymstoku. Całkowity budżet projektu: 2,113,851 EUR. Dofinansowanie UE: 1,056,926 EUR (50%). Dofinansowanie NFOŚiGW: 951,232 EUR. Dofinansowanie beneficjentów: 105,693 EUR. W ramach tego projektu, NATURA przeprowadza zadania badawcze polegające na określeniu wielkości przemieszczeń, wybiórczości siedliskowej, wielkości rewirów oraz sposobów ochrony dubelta, przy użyciu klasycznej telemetrii VHF, loggerów GPS oraz geolokatorów. Już po pierwszym sezonie badań wykazaliśmy, że dubelty przemieszczają się na znacznie większe niż literaturowo podane odległości oraz wskazaliśmy na kluczową rolę wypasu dla tego gatunku. W ramach projektu, NATURA wypracowuje również Krajowy Program Ochrony Dubelta, w zakres czego wchodzi przygotowanie i koordynacja badań siedliskowych na wszystkich stanowiskach w Polsce, współpraca z OTOP w zakresie krajowego monitoringu dubelta i odpowiednimi jednostkami RDOŚ, oraz przygotowanie programu przy konsultacjach społecznych, z GDOŚ, RDOŚ i środowiskiem naukowym i ochroniarskim. Zalecenia programu będą również wkomponowane w zapisy PZO dla poszczególnych obszarów Natura Page 6 of 199

6 LIFE13 NAT/PL/ A7 OTHER PROPOSALS SUBMITTED FOR EUROPEAN UNION FUNDING Please answer each of the following questions: Have you or any of your associated beneficiaries already benefited from previous LIFE cofinancing? (please cite LIFE project reference number, title, year, amount of the co-financing, duration, name(s) of coordinating beneficiary and/or partners involved): LTO nie korzystało dotychczas z Funduszu LIFE. NATURA bierze udział jako współbeneficjent w projekcie Czynna ochrona dubelta Gallina media w obszarze Natura 2000 Dolina Górnej Narwi (LIFE11NAT/PL/000436), który jest realizowany w latach Beneficjent Główny: Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w Białymstoku. Całkowity budżet projektu: 2,113,851 EUR. Dofinansowanie UE: 1,056,926 EUR (50%). Dofinansowanie NFOŚiGW: 951,232 EUR. Dofinansowanie beneficjentów: 105,693 EUR. Have you or any of the associated beneficiaries submitted any actions related directly or indirectly to this project to other European Union financial instruments? To whom? When and with what results? Żadne z zadań przewidywanych w projekcie nie jest w zakresie innych wspólnotowych instrumentów finansowych. For those actions which fall within the eligibility criteria for financing through other European Union financial instruments, please explain in full detail why you consider that those actions nevertheless do not fall within the main scope of the instrument(s) in question and are therefore included in the current project. Programy rolno-środowiskowe, choć służą utrzymaniu żerowisk ptaków drapieżnych, nie zakładają kosztownego odtwarzania łąk i mogą służyć jedynie podtrzymaniu efektów zaplanowanych działań. Page 9 of 199

7 LIFE13 NAT/PL/ TECHNICAL APPLICATION FORMS Part B - technical summary and overall context of the project Page 22 of 199

8 LIFE13 NAT/PL/ B1 SUMMARY DESCRIPTION OF THE PROJECT (Max. 3 pages; to be completed in English) Project title: Conservation of nest zone protected birds in the selected Natura 2000 sites in Lubelszczyzna region Project objectives: The main objective of the project is to improve the nesting and foraging conditions for rare birds species in selected Natura 2000 areas in the Lubelszczyzna region, SE Poland. Lubelszczyzna is one of the most diversified regions in Europe, with a highly fragmented mosaic of crops and habitats. The project will cover six bird species: the lesser spotted eagle, short-toed eagle, golden eagle, eagle owl, black stork and Tengmalm s owl, occurring in 16 Natura 2000 sites: Forest Janowskie Solska, mites, Forest Sandomierz, refuge Tyszowiecka, Sołokiji Valley, Valley Szyszły, refuge Nielicka, shooting Forests, Forest Parczew, Uroczysko Bridges-Zahajki, Polesia, Forest Lukowski, Valley of the Lower Bug Tyśmienica Valley and the Upper catchment Huczwa. The main objective of the project will be achieved by minimizing the following threats: disturbing birds on nests, degradation of the suitable foraging areas for the lesser spotted eagle and short-toed eagle, mortality as a result of electric shock, lack of nesting trees and predation, lack of nesting hollows and nest predation of Tengmalm s owl, poisoning, uncontrolled development of infrastructure and the lack of a strategy to protect species zone. Actions and means involved: The above-mentioned threats will be offset by applying the following conservation measures: 1 A1 - Evaluation of the habitat preferences, quality of foraging areas (including the presence and availability of prey items) and threats of lesser spotted eagle and short-toed eagle with the use of precise GPS telemetry. 2 A2 - Detailed assessment of the population size and population parameters (number of nesting birds, productivity per breeding pair, survival of chicks) of all selected species through the inventory of existing and detection of new nests. 3 A3 - Based on the results of A1 and A2, the development of the conservation strategy for all the selected species in the Lubelszczyzna region, with particular emphasis on the location of wind turbines and other infrastructure projects. 5 C1 - Installation of 75 nesting platforms for the eagle owl, lesser spotted eagle and black stork. 6 C2 - Moving the younger chick of lesser spotted eagle to the occupied territories of pairs with the breeding failure. As a result of a process called cainism, the younger chick is almost always killed by an older sibling. In the case of pairs with a failed breeding attempt, the younger chick from a nearby nest will be moved to the nest of the pair with a breeding loss. 7 C3 - Restoration of 100 hectares of abandoned and overgrown meadows for the lesser spotted eagle. 8 C4 Installation of insulators on 100 electric transformers within the foraging areas of birds of prey. 9 C5 - Installation of 80 nest boxes and predation guards against the european pine marten for Tengmalm s owl. 10 C6 - Updating the information on existing and creating new nesting zones. 11 D1 - Monitoring of the ecological effects of the project. 12 D2 - Monitoring the effects of the project on the local community. Page 23 of 199

9 LIFE13 NAT/PL/ B1 13 E1 - Promotion of the project. 14 E2 - Educational activities with farmers and children. 15 E3 - The final seminar of the project. 16 F1 - Coordination and monitoring of the project. 17 F2 - Audit Project 18 F3 - Project Management LTO; F4 - Project Management - NATURA 19 F5 - Networking with other LIFE projects. 20 F6 - After-LIFE Conservation Plan and F7 - Layman report. Expected results (outputs and quantified achievements): 1 The telemetry data from the 18 lesser spotted eagles and two short-toad eagles. 2 Inventory 200 nests zones. 3 A comprehensive strategy for the target species in the Lubelszczyzna region platforms for eagle owls (40), lesser spotted eagles (20) and black storks (15). 6 Restoration of 100 hectares of abandoned meadows. 7 Installation of insulators on 100 electrical transformers of low and medium voltage breeding boxes and predations guards for Tengmalm s owls. 9 Monitoring of 200 known nests. Approx. 30 new nests found per year. 10 Monitoring of the monitoring impact on local communities and public awareness 2 field studies. 11 Promotion of the project - website, stickers (2000), brochures (2000) posters (1000), standing posters (4), T (1000), calendars (1000), diaporama (1), notice boards (5) meetings with farmers, 200 sessions in schools. 13 Minimum 40 participants of the final project seminar of the project meetings of the Project s Steering Committee trips abroad to share experiences with other Life projects. 16 After-LIFE conservation plan 17 Layman report. Can the project be considered to be a climate change adaptation project? Yes No X N/A Page 24 of 199

10 LIFE13 NAT/PL/ B1 SUMMARY DESCRIPTION OF THE PROJECT (Max. 3 pages; to be completed in national language) Project title: Ochrona rzadkich ptaków strefowych w wybranych obszarach Natura 2000 na Lubelszczyźnie Project objectives: Głównym celem przedsięwzięcia jest polepszenie warunków gniazdowych i żerowiskowych gatunków rzadkich ptaków strefowych na wybranych obszarach Natura 2000 na Lubelszczyźnie. Lubelszczyzna jest jednym z najbardziej zróżnicowanych regionów w Europie, z dużym rozdrobnieniem upraw i mozaiką siedlisk. Projekt dotyczyć będzie sześciu gatunków ptaków: orlika krzykliwego, gadożera, bielika, puchacza, włochatki i bociana czarnego występujących na 16 obszarach Natura 2000: Lasy Janowskie, Puszcza Solska, Roztocze, Puszcza Sandomierska, Ostoja Tyszowiecka, Dolina Sołokiji, Dolina Szyszły, Ostoja Nielicka, Lasy Strzeleckie, Lasy Parczewskie, Uroczysko Mosty-Zahajki, Polesie, Lasy Łukowskie, Dolina Dolnego Bugu, Dolina Tyśmienicy i Zlewnia Górnej Huczwy. Główny cel projektu zostanie zrealizowany poprzez zminimalizowanie następujących zagrożeń: płoszenie ptaków przy gniazdach, zanikanie żerowisk orlika krzykliwego i gadożera, śmiertelność ptaków w wyniku porażenia prądem, brak miejsc gniazdowania i drapieżnictwo, zmniejszenie liczby potencjalnych miejsc lęgowych włochatki i śmiertelność ptaków w dziuplach, śmiertelność ptaków drapieżnych w wyniku otrucia, niekontrolowany rozwój infrastruktury i zabudowy oraz brak strategii ochrony gatunków strefowych. Actions and means involved: Zagrożenia będą zniwelowane przy użyciu następujących zabiegów ochronnych: 1. A1 Rozpoznanie wybiórczości siedliskowej, zasięgu areału żerowiskowego i zagrożeń orlika krzykliwego i gadożera przy użyciu precyzyjnej telemetrii. 2. A2 Szczegółowe rozpoznanie stanu populacji i parametrów populacyjnych ptaków poprzez inwentaryzację i szukanie nowych gniazd. 3. A3 Bazując na wynikach A1 i A2, wypracowanie strategii ochrony ptaków strefowych na Lubelszczyźnie, ze szczególnym naciskiem na lokalizację siłowni wiatrowych i innych projektów infrastruktury 5. C1 Instalacja 75 platform gniazdowych dla puchacza, orlika krzykliwego i bociana czarnego. 6. C2 Przemieszczanie młodszego pisklęcia orlika krzykliwego do gniazd ze stratą lęgu. W wyniku procesu zwanego kainizmem, młodsze pisklę prawie zawsze zostaje zabite przez starsze rodzeństwo. W przypadku ptaków ze stratą, młodsze pisklę zostanie oddane pod opiekę terytorialnym ptakom ze stratą. 7. C3 Przywrócenie dogodnych warunków siedliskowych dla orlika krzykliwego na 100 ha porzuconych łąk. 8. C4 Instalacja izolatorów na 100 transformatorach w obrębie żerowisk ptaków drapieżnych. 9. C5 Instalacja 80 budek i osłon przeciwko kunie dla włochatki. 10. C6 Aktualizacja i tworzenie nowych stref gniazdowych. 11. D1 Monitoring efektów ekologicznych projektu. 12. D2 Monitoring efektów projektu na lokalne społeczności. Page 25 of 199

11 LIFE13 NAT/PL/ B1 13. E1 Promocja projektu. 14. E2 Działania edukacyjne z rolnikami i dziećmi. 15. E3 Końcowe seminarium projektu. 16. F1 Koordynacja i monitoring realizacji projektu. 17. F2 Audyt projektu 18. F3 Zarządzenie projektu LTO, F4 Zarządzanie projektu NATURA 19. F5 Tworzenie sieci z innymi projektami LIFE. 20. F6 After-LIFE Conservation Plan i F7 Layman report. Expected results (outputs and quantified achievements): 1. Dane telemetryczne z 18 orlików krzykliwych i 2 gadożerów. 2. Kontrola ok. 200 gniazd ptaków strefowych 3. Kompleksowa strategia ochrony ptaków strefowych na Lubelszczyźnie platform dla puchacza (40), orlika krzykliwego (20) i bocian czarnego (15). 6. Odtworzenie 100 ha łąk 7. Instalacja 100 izolatorów na transformatorach linii niskiego i średniego napięcia budek i osłon przeciwko drapieżnikom naziemnym dla włochatki. 9. Monitoring 200 gniazd i aktualizacja stref gniazdowych. Ok. 30 nowych gniazd rocznie. 10. Monitoring świadomości i opinii społecznej 2 badania. 11. Promocja projektu strona internetowa, naklejki (2000), foldery (2000), plakaty (1000), wolnostojące postery (4), koszulki (1000), kalendarze (1000), diaporama (1), tablice informacyjne (5) spotkań z rolnikami, 200 sesji w szkołach uczestników końcowego seminarium projektu spotkań Komitetu Sterującego wyjazdy zagraniczne w celu wymiany doświadczeń. 16. After-LIFE conservation plan 17. Raport Laika. Can the project be considered to be a climate change adaptation project? Yes No X Nie dotyczy Page 26 of 199

12 LIFE13 NAT/PL/ B2a GENERAL DESCRIPTION OF THE AREA / SITE(S) TARGETED BY THE PROJECT Name of the project area: Roztocze Surface area (ha): 103, Surface description: null EU protection status: SPA X NATURA 2000 Code : PLB psci NATURA 2000 Code : Other protection status according to national or regional legislation: Roztoczański Park Narodowy,rezerwaty przyrody: Debry Święty Roch ), Nowiny, Szum, Zarośle, Minokąt, Źródła Tanwi, Sołokija, Wieprzec, Hubale, Jalinka, Krasnobrodzki Park Krajobrazowy, Południoworoztoczański PK, Roztocze Środkowe (PLH060017), Debry (PLH060003), Święty Roch (PLH060022), Zarośle (PLH060028), Hubale (PLH060008), Kąty (PLH060019), Sztolnie w Senderkach (PLH060020), Minokąt (PLH060089), Uroczyska Roztocza Wschodniego (PLH060093), Uroczyska Lasów Adamowskich (PLH060094). Main land uses and ownership status of the project area: Lasy i zadrzewienia 60%, łąki i pastwiska 4%, inne tereny rolne 32%, zbiorniki wodne i cieki 2%, inne 2% Scientific description of project area: Ostoja położona jest w obrębie 3 mezoregionów: Roztocze Środkowe, Roztocze Wschodnie i Padół Zamojski. Obejmuje pas łagodnych wzniesień ciągnących się z północnego zachodu na południowy wschód. Pod względem geomorfologicznym teren ten nie jest jednorodny. Część to fragment długiego wału Roztocza, łączącego Wyżynę Lubelską z Wyżyną Podolską. Powierzchnia terenu wyniesiona jest tu na wysokość m, a ponad nią wznoszą się kulminacje czterech szczytów polskiego Roztocza: Wapielni, Wielkiego Działu oraz Długiego i Krągłego Goraja, nieprzekraczające 400 m n.p.m. Północna część ostoi znajduje się w rozległym obniżeniu denudacyjnym tzw. Padole Zamojskim. Największą rzeką przepływającą przez ostoję jest Wieprz, dopływ Wisły. Południowy skłon Roztocza odwadniają spływające do Sanu liczne potoki i małe rzeki: Rata, Papiernia, Świdnica, Tanew, Sopot, Szum i Czarna Łada. Przez obszar ostoi przebiega również dział wodny między Sanem a Bugiem. Roztocze jest obszarem ważnym z geobotanicznego punktu. Jest to wschodni kraniec zasięgu buka, jodły, modrzewia i świerka, tu znajduje się również granica lasów mieszanych i roślinności leśnostepowej Europy Wschodniej i dąbrów świetlistych z zachodu kontynentu. Ponad połowę powierzchni ostoi pokrywają lasy, mozaikowo występujące z użytkami antropogenicznymi polami uprawnymi oraz terenami zabudowanymi. Pola to niewielkie, wąskie smugi porozdzielane miedzami, na których rosną pojedyncze drzewa oraz krzewy. Ten układ krajobrazu kulturowego jest unikalny w Europie. Znaczna część lasów ma charakter zbliżony do naturalnego, a ich Page 27 of 199

13 LIFE13 NAT/PL/ B2a trzon stanowią lasy Roztoczańskiego Parku Narodowego, gdzie średnia wieku przekracza 100 lat, a płaty starodrzewów osiągają wiek 250 lat. W strukturze drzewostanów dominują: buczyny, grądy i bory sosnowe, duży udział mają również mieszane bory jodłowe. W dolinach Wieprza, Sołokiji i Topornicy zlokalizowane są stawy rybne, na których prowadzona jest intensywna i ekstensywna gospodarka rybacka. Największe znajdują się w dolinie górnego Wieprza w Tarnawatce oraz w Topornicy. Zabudowa w ostoi jest rozproszona w całym jej obszarze (z głównymi miejscowościami: Zwierzyńcem, Krasnobrodem i Józefowem), jednakże obszary zalesione Roztoczańskiego parku Narodowego oraz Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego są bardzo słabo zaludnione. Importance of the project area for biodiversity and/or for the conservation of the species /habitat types targeted at regional, national and EU level (give quantitative information if possible): W ostoi stwierdzono 265 gatunków ptaków (166 lęgowych), z czego 70 wymienionych jest w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (37 lęgowych), zaś 54 wpisane są do Polskiej czerwonej księgi zwierząt (14 lęgowych). Trzonem ostoi są gatunki leśne oraz wodne i błotne, z których populacje lęgowe 10 osiągają rangę kwalifikujących: podgorzałki, bociana czarnego, trzmielojada, derkacza, puszczyka uralskiego, dzięcioła zielonosiwego, dzięcioła czarnego, dzięcioła białogrzbietego, jarzębatki, muchołówki małej i muchołówki białoszyjej. Ponadto, ważny w skali kraju obszar występowania: bączka, orlika krzykliwego, bielika, zielonki, sóweczki, puchacza, dzięcioła zielonosiwego, lerki. W Roztoczu (oraz sąsiadującej Puszczy Solskiej) występuje również wyspowa populacja pliszki górskiej. Z ciekawych gatunków widziano w ostoi: kormorana małego, kanię rudą, błotniaka stepowego, orlika grubodziobego, orła przedniego, gadożera, kurhannika, szablodzioba, szczudłaka, pliszkę cytrynową, wójcika. W ostoi występuje 19 typów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, w tym cztery w randze priorytetowych murawy kserotermiczne z wieloma gatunkami roślin rzadkich (np. storczykiem purpurowym i obuwikiem pospolitym, licznymi zarazowatymi), torfowiska wysokie, bory bagienne oraz łęgi. Z innych ciekawych gatunków flory, w ostoi występuje dzwonecznik wonny, kruszczyk ostropłatkowy i najważniejsze w Polsce stanowisko ciemiężycy czarnej. Ponadto, stwierdzono tu 24 gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, w tym: bezkręgowce lasów pierwotnych (zagłębka bruzdkowanego i jelonka rogacza), ważki (zalotkę większą, iglicę małą, miedziopierś arktyczną), kumaka nizinnego, traszkę grzebieniastą, żółwia błotnego, wilka, rysia, bobra europejskiego, wydrę oraz nietoperze (3 gatunki nocków i mopka). Roztocze stanowi razem z Puszczą Solską najważniejszą ostoję wilka i rysia w Polsce oraz jest kluczowym korytarzem migracji tych ssaków pomiędzy Polską a wschodem kontynentu. Zaplanowane w projekcie działania w obszarze dotyczą następujących gatunków, w następującym zakresie: Puchacz (1 rewir) działania: A2-A3, C1, C6, D1 - Wszystkie tylko w granicach obszaru, C1 potencjalnie. C4 - Potencjalnie także poza granicami obszaru Bielik (2 rewiry) działania: A2-A3, C1, C6, D1 - Wszystkie tylko w granicach obszaru, C1 potencjalnie. C4 - Potencjalnie także poza granicami obszaru Orlik krzykliwy (33 rewiry) działania: A1-A3, C1-C3, C6, D1 - Wszystkie tylko w granicach obszaru. C1- C3 potencjalnie. C4 - Potencjalnie także poza granicami obszaru. Page 28 of 199

14 LIFE13 NAT/PL/ B2b MAP OF THE COUNTRY LOCATION OF THE PROJECT AREA SCALE 1: Page 94 of 199

15 LIFE13 NAT/PL/ B2b MAP OF THE REGION LOCATION OF THE PROJECT AREA SCALE 1: Page 95 of 199

16 LIFE13 NAT/PL/ B2c DESCRIPTION OF SPECIES / HABITATS ISSUES TARGETED BY THE PROJECT Bielik (Haliaeetus albicilla) Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt kategoria LC (najmniejszej troski). Status zagrożenia w Europie (wg. BirdLife International 2004) R (rzadki). Kategoria SPEC (Species of European Concern): SPEC 1. % populacji światowej występujący w Europie: % populacji europejskiej występujący w Polsce: 13,2 % populacji UE 27 występujący w Polsce: 45,1 W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wokół gniazd bielików obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) w promieniu do 500 m od gniazda. Lęgowy i zimujący w obrębie obszarów wytypowanych do projektu. Status w kraju: bardzo nieliczny: par (Komitet Ochrony Orłów KOO ). Status w regionie: bardzo nieliczny: par (Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski ARPLP ). Gadożer (Circaetus gallicus) Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt kategoria CR (krytycznie zagrożony). Status zagrożenia w Europie (wg. BirdLife International 2004) (R) (rzadki, status tymczasowy). Kategoria SPEC (Species of European Concern): SPEC 3. % populacji światowej występujący w Europie: % populacji europejskiej występujący w Polsce: 0,0 % populacji UE 27 występujący w Polsce: 0,0 W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wokół gniazd gadożerów obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 marca do 30 września) - w promieniu do 500 m od gniazda. Lęgowy w obrębie obszarów wytypowanych do projektu. Status w kraju: skrajnie nieliczny: ok. 10 par ( KOO ). Status w regionie: skrajnie nieliczny: 3-4 par ( ARPLP ). Orlik krzykliwy (Aquila pomarina) Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Page 96 of 199

17 Gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt kategoria LC (najmniejszej troski). LIFE13 NAT/PL/ B2c Status zagrożenia w Europie (wg. BirdLife International 2004) (D) (zmniejszający liczebność, status tymczasowy). Kategoria SPEC (Species of European Concern): SPEC 2. % populacji światowej występujący w Europie: >95 % populacji europejskiej występujący w Polsce: 11,9 % populacji UE 27 występujący w Polsce: 17,1 W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wokół gniazd orlików krzykliwych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) w promieniu do 500 m od gniazda. Lęgowy w obrębie obszarów wytypowanych do projektu. Status w kraju: bardzo nieliczny: ok par ( KOO ). Status w regionie: nieliczny: par ( ARPLP ). Bocian czarny (Ciconia nigra) Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Status zagrożenia w Europie (wg. BirdLife International 2004) R (bezpieczny, status tymczasowy). Kategoria SPEC (Species of European Concern): SPEC 2. % populacji światowej występujący w Europie: % populacji europejskiej występujący w Polsce: 12,2 % populacji UE 27 występujący w Polsce: 21,5 W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wokół gniazd bocianów czarnych obowiązuje strefa ochronna przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 15 marca do 31 sierpnia) w promieniu do 500 m od gniazda. Lęgowy w obrębie obszarów wytypowanych do projektu. Status w kraju: bardzo nieliczny: par ( ARPLP ). Status w regionie: bardzo nieliczny: ok par ( ARPLP ). Puchacz (Bubo bubo) Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt kategoria NT (bliski zagrożenia). Status zagrożenia w Europie (wg. BirdLife International 2004) (H) (oszczuplona populacja, status tymczasowy). Kategoria SPEC (Species of European Concern): SPEC 3. % populacji światowej występujący w Europie: 5-24 Page 97 of 199

18 LIFE13 NAT/PL/ B2c % populacji europejskiej występujący w Polsce: 1,0 % populacji UE 27 występujący w Polsce: 1,9 W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wokół gniazd puchaczy obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) w promieniu do 500 m od gniazda. Lęgowy i zimujący w obrębie obszarów wytypowanych do projektu. Status w kraju: skrajnie nieliczny: par ( ARPLP ). Status w regionie: bardzo nieliczny: ok. 60 par ( ARPLP ). Włochatka (Aegolius funereus) Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt kategoria LC (najmniejszej troski). Status zagrożenia w Europie (wg. BirdLife International 2004) (S) (bezpieczny, status tymczasowy). Kategoria SPEC (Species of European Concern): Non-SPEC. % populacji światowej występujący w Europie: 5-24 % populacji europejskiej występujący w Polsce: 0,7 % populacji UE 27 występujący w Polsce: 3,1 W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wokół dziupli włochatek obowiązuje całoroczna strefa ochronna o promieniu 50 metrów. Lęgowa i zimująca w obrębie obszarów wytypowanych do projektu. Status w kraju: bardzo nieliczny: par ( ARPLP ). Status w regionie: skrajnie nieliczny: ok par ( ARPLP ). Page 98 of 199

19 LIFE13 NAT/PL/ B2d CONSERVATION PROBLEMS AND THREATS Provide this information for those species and habitat types directly targeted by the project 1. Płoszenie ptaków Tworzenie stref ochrony całorocznej i okresowej wokół gniazd gatunków strefowych zabezpiecza ich lęgi oraz siedliska przed płoszeniem związanym głównie z gospodarką leśną, łowiecką oraz turystyką. W chwili obecnej na terenie województwa lubelskiego funkcjonuje > 300 ptasich stref ochronnych powołanych decyzją Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) w Lublinie i Rzeszowie. Gros z nich znajduje się na terenie administrowanym przez Lasy Państwowe. Skuteczna ochrona strefowa może funkcjonować tylko pod warunkiem corocznej inwentaryzacji znanych oraz wyszukiwaniu nowych gniazd. Specyficzna biologia lęgowa tych ptaków, które w dużym procencie przypadków (np. w przypadku orlika 40-50% par buduje nowe gniazdo), co roku budują nowe gniazdo w obrębie swego rewiru, zmusza ornitologów do permanentnej penetracji lasów. Duży obszar działania, brak środków finansowych sprawiają, że nie odkryte gniazda nie zostają objęte ochroną strefową, co w wielu przypadkach przyczynia się do niepowodzenia w lęgach w wyniku prowadzonych tam (często nieświadomie) prac leśnych. Z drugiej strony, strefy z gniazdami niekontrolowane przez ornitologów, a nie zajmowane przez ptaki przez kilka sezonów, kwalifikują się do likwidacji strefy, co jednak musi zostać zweryfikowane przez specjalistę ornitologa. Wydłuża to niepotrzebnie proces administracyjny i sprawia, że gospodarka leśna nie może funkcjonować normalnie w takich nieczynnych strefach. Warto zaznaczyć, że prawo dopuszcza prowadzenie prac leśnych w pewnym zakresie w strefach ochronnych. Decyzję tę podejmuje RDOŚ, który bez aktualnego raportu z inwentaryzacji stref ochronnych, nie ma podstawy do weryfikacji i uzgadniania tego typu prac. Jest to bardzo istotne ze względu na utrzymanie dobrego klimatu na linii gospodarka leśna człowieka ochrona ptaków. Inwentaryzację planujemy prowadzić w obrębie ptasich obszarów Natura 2000 w województwie lubelski oraz północnej części województwa podkarpackiego. 2. Zanikanie żerowisk orlika krzykliwego i gadożera. W obrębie stanowisk lęgowych orlika krzykliwego i gadożera znajdują się użytki zielone łąki i pastwiska, które stanowią główne żerowiska tych ptaków. Kiedyś corocznie koszone lub/i wypasane, obecnie od kilku, kilkunastu lat nie użytkowane. Na części z nich doszło do sukcesji trzciny, nawłoci, krzewów, co uniemożliwia ptakom dostrzeżenie ofiary. Ma to duże znaczenie szczególnie w okresie karmienia młodych i złych warunków pogodowych, gdzie dostęp do pożywienia jest kluczowy dla przetrwania młodych. Na niektórych oostojach Natura 2000 obserwujemy bardzo niekorzystny trend do zakładania plantacji borówki amerykańskiej, któe degradują odpowiednie dla ptaków siedliska. W celu przywrócenia prawidłowych warunków żerowiskowych wytypujemy do odtworzenia nieużytkowanie działki na użytkach zielonych w obrębie ptasich obszarów Natura Ważnym narzędziem w poznaniu kluczowych siedlisk orlika i gadożera będą loggery GPS-GSM, które pozwolą na poznanie kluczowych żerowisk tych ptaków. 3. Śmiertelność ptaków w wyniku porażenia prądem. W obrębie wytypowanych obszarów Natura 2000 znajduje się sieć trakcji elektrycznych niskiego, średniego i wysokiego napięcia. W wielu przypadkach transformatory oraz niektóre niebezpieczne dla ptaków izolatory nie są izolowane, co prowadzi do śmiertelnych porażeń prądem. Ma to szczególne znaczenie dla ptaków drapieżnych, puchacza oraz bociana czarnego. Ptaki, zwłaszcza młode, wykorzystują takie miejsca jako potencjalne czatownie lub miejsca odpoczynku. Ze względu na dość duży areał łowiecki ptaków drapieżnych przyjęto wokół granic obszaru Natura 2000 bufor 4 km, w obrębie którego zostaną wytypowane newralgiczne punkty do zabezpieczenia. Takie rozwiązanie jest konieczne również dlatego, że granica części obszarów Natura 2000 biegnie po granicy lasu, a główne żerowiska znajdują się wokół i poza obszarem. Zabezpieczona sieć elektryczna zmniejszy śmiertelność dorosłych ptaków oraz zwiększy przeżywalność młodych. 4. Brak miejsc gniazdowania i drapieżnictwo Gniazdowanie puchacza, bociana czarnego i orlika krzykliwego na platformach lęgowych zwiększa sukces lęgowy tych ptaków. Ma to szczególne znaczenie dla puchacza, który często składa jaja na Page 99 of 199

20 LIFE13 NAT/PL/ B2d ziemi, co z kolei przekłada się na niski sukces lęgowy (tylko ok. 38 % versus sukces lęgowy na platformach ok. 73 %). Lęgi na ziemi często niszczone są przez dziki lub inne drapieżniki. Z kolei cześć gniazd bociana czarnego i orlika krzykliwego jest budowanych na wątłych drzewach, w efekcie czego wiele z nich spada w okresie lęgowym powodując straty w lęgach, inne zaś ulegają uszkodzeniu zimą, co zmusza ptaki do budowania kolejnych bardzo często z braku solidniejszych drzew, ponownie wybierają w tym celu nieodpowiednie drzewa. Platforma lęgowa pozwala zabezpieczyć lęg przed stratą, a ze względu na rozmiary zwiększa przeżywalność większej liczbie podrastających piskląt (bocian czarny, puchacz). Platformy zostaną zbudowane w pobliżu wszystkich rewirów puchacza, a także w wytypowanych rewirach bociana czarnego oraz orlika krzykliwego (słaby drzewostan, znane z historii przypadki uszkodzonych w wyniku upadku gniazd). 5. Zmniejszenie liczby potencjalnych miejsc lęgowych dla włochatki oraz śmiertelność ptaków w dziuplach. Na Lubelszczyźnie w ostojach Lasy Janowskie i Puszcza Solska gniazduje największa populacji włochatki w Polsce południowo-wschodniej. Niestety od kilku lat obserwuje się w drzewostanach gospodarczych zanik optymalnych siedlisk starych, ponad 120 letnich drzewostanów sosnowych z dziuplami po dzięciole czarnym. Bazując na doświadczeniach ornitologów ze Skandynawii planujemy wywiesić w rewirach włochatki budki lęgowe (po 2 budki lęgowe w rewirze). Z literatury wynika, że sowy te bardzo chętnie zajmują budki lęgowe, co ciekawe odnotowują w nich większy sukces lęgowy niż w naturalnych dziuplach. Ponadto planujemy zabezpieczyć je przed kuną leśną montując do pnia kołnierz cienkiej blachy, który uniemożliwi zniszczenie lęgu przez drapieżnika. 6. Śmiertelność ptaków drapieżnych w wyniku otrucia. Od kilku lat na południu regionu, na terenie i w pobliżu obszarów Natura 2000 Puszcza Solska i Lasy Janowskie odnotowujemy przypadki trucia ptaków drapieżnych. Zjawisko trucia ma miejsce najczęściej zimą, kiedy na pola wykładana jest przez miejscową ludność zatruta padlina (najczęściej używany jest furadan - wycofany z użytko silnie toksyczny pestycyd używany w uprawie tytoniu). Najprawdopodobniej głównym celem takiego działania jest walka z lisem, tymczasem zwabione zimujące na tym terenie ptaki drapieżne (bieliki, myszołowy) po spożyciu takiego mięsa szybko zdychają. Co roku odnotowujemy co najmniej kilka takich przypadków, gdzie w pobliżu zatrutej padliny odnajdujemy np. 1-3 martwych bielików. Czasem udaje się uratować pojedyncze osobniki tych niezwykłych ptaków. Konieczna jest pilna akcja o charakterze edukacyjno-informacyjnym skierowana do rolników z tamtych okolic. Z naszych doświadczeń wynika, że bardzo dobre skutki przynosi edukacji dzieci i młodzieży, które informacje przekazane przez ornitologa na nietypowych zajęciach w szkole, "przynoszą" do domu przekazując je w rozmowach z dorosłymi. 7. Niekontrolowany rozwój infrastruktury i zabudowy 8. Brak strategii ochrony gatunków strefowych PREVIOUS CONSERVATION EFFORTS IN THE PROJECT AREA AND/OR FOR THE HABITATS / SPECIES TARGETED BY THE PROJECT Page 100 of 199