Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (SSPW) uzasadnienie dla publicznej interwencji. 1. Cel projektu SSPW. 2. Opis projektu SSPW (streszczenie)

Transkrypt

1 Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (SSPW) uzasadnienie dla publicznej interwencji. 1. Cel projektu SSPW Projekt SSPW skupia się na białych obszarach NGA (v. 3.3 Wytycznych Wspólnotowych), to jest obszarach, które obecnie nie są objęte zasięgiem infrastruktury NGA i gdzie inwestorzy prywatni nie planują wybudowania takiej infrastruktury w ciągu najbliższych trzech (3) lat. Świadczenie przez przyszłego Operatora Infrastruktury (dalej OI ) dostępu przedsiębiorcom telekomunikacyjnym do wybudowanej infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej (SSPW) stworzy zachęty do inwestowania w sieć ostatniej mili w standardzie NGA. Drugim celem Projektu jest pozwolenie na wykorzystanie SSPW w celu wyeliminowania wykluczenia cyfrowego w odniesieniu do podstawowego, tradycyjnego dostępu szerokopasmowego do Internetu, we wszystkich przypadkach, w których to będzie konieczne. Odnosi się to w szczególności do tradycyjnych białych obszarów, gdzie nie ma infrastruktury szerokopasmowej oraz problematycznych tradycyjnych obszarów szarych, gdzie występowanie pojedynczej infrastruktury szerokopasmowej nie przeciwdziała zawodności mechanizmów rynkowych ( market failures ) ani problemom w zakresie spójności. 2. Opis projektu SSPW (streszczenie) Projekt SSPW jest realizowany w ramach działania II.1 Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (dalej PORPW ), z wykorzystaniem funduszy unijnych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Budżet projektu SSPW to ok. 340 mln euro, co obejmuje maksymalnie dostępne środki unijne, wkład budżetu krajowego oraz wkład własny 5 województw Polski Wschodniej tj. lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie. Beneficjentami dotacji z PORPW są poszczególne województwa Polski Wschodniej, które podpisały umowy o dofinansowanie z Polska Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego na podstawie PORPW oraz porozumień z beneficjentami pełni rolę koordynacyjną. Przedmiotem projektu SSPW jest budowa regionalnych sieci szkieletowych (obejmujących też warstwę dystrybucyjną) szerokopasmowego dostępu do Internetu na terenie pięciu województw Polski Wschodniej. Budowa sieci SSPW stworzy odpowiedni efekt zachęty do budowy przez przedsiębiorców z własnych środków sieci dostępowych (infrastruktura ostatniej mili ) łączących węzły sieci SSPW z użytkownikami końcowymi. Na tych obszarach, gdzie pomimo inwestycji SSPW budowa sieci dostępowej dla przedsiębiorców nadal nie byłaby opłacalna, przewidziane jest dofinansowanie budowy ostatniej mili w równolegle realizowanych komplementarnych działaniach w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka oraz w Regionalnych Programach Operacyjnych. Otwarcie niedostępnego dotąd rynku spowoduje wzrost liczby inwestycji związanych z doprowadzeniem infrastruktury do odbiorcy końcowego, co wpłynie na zwiększenie dostępu do Internetu dla instytucji, przedsiębiorstw i mieszkańców obszarów peryferyjnych zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Sieć SSPW zapewni mieszkańcom, podmiotom publicznym oraz przedsiębiorcom z terenu tych województw możliwość korzystania z usług teleinformatycznych oraz z multimedialnych zasobów Strona 1 z 23

2 informacji i usług świadczonych elektronicznie oraz umożliwi efektywną wymianę danych pomiędzy samorządami, urzędami administracji państwowej, placówkami edukacyjnymi, szpitalami i innymi instytucjami publicznym, a także mieszkańcami oraz podmiotami gospodarczymi. Strategiczny cel, którego realizację ma ułatwić rozwój sieci i usług szerokopasmowych, to pobudzenie rozwoju gospodarczego województw Polski Wschodniej. Budowa jednolitej infrastruktury teleinformatycznej pozwoli na zwiększenie dostępności do mediów elektronicznych, a także podniesie atrakcyjność obszarów dla operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługę tzw. ostatniej mili. Realizacja celu projektu pozwala w pełni osiągnąć cel działania II.1 PO Rozwój Polski Wschodniej, jakim jest zwiększenie dostępu do Internetu instytucji publicznych, przedsiębiorstw i mieszkańców obszarów peryferyjnych zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. W wyniku realizacji projektu SSPW wybudowana zostanie sieć szerokopasmowa na obszarach białych i szarych, tj. obszarach najbardziej zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Ze względu na aktualny trend rozwojowy w zakresie sieci NGA, by jednocześnie przeciwdziałać powstawaniu nowego wykluczenia cyfrowego tym razem w zakresie dostępu do usług NGA, projekt SSPW został zaplanowany w taki sposób, by węzły sieci SSPW obejmowały nie tylko tradycyjne obszary białe i szare, ale także białe obszary NGA (rozumiane jako całe miejscowości lub przy spełnieniu ściśle określonych warunków części miejscowości). Projekt SSPW zakłada budowę infrastruktury teleinformatycznej, uzupełniającej zasoby należące do istniejących operatorów telekomunikacyjnych. Budowana infrastruktura obejmie przede wszystkim elementy pasywne, które są niezbędne do instalacji i działania szerokopasmowego dostępu do Internetu (takie jak np.: kanalizacja teletechniczna, przewody, światłowody, studnie czy lokalizacje węzłów telekomunikacyjnych) oraz elementy aktywne, jeżeli będzie to potrzebne do uzyskania założonego celu (przede wszystkim w węzłach sieci szkieletowej i głównych węzłach sieci dystrybucyjnej), a jednocześnie możliwe do realizacji w ramach dostępnego budżetu. Sieć SSPW powstanie w zgodzie z zasadą neutralności technologicznej. Projekt nie faworyzuje a priori żadnej konkretnej technologii, jednak wstępna analiza wykazała, że optymalnym rozwiązaniem technologicznym dla regionalnych sieci szkieletowych (w tym warstwy dystrybucyjnej) będzie okablowanie światłowodowe. Jednocześnie zastosowanie takiej technologii w warstwie szkieletowo-dystrybucyjnej w pełni urzeczywistnia realizację zasady neutralności technologicznej, bowiem możliwe jest wykorzystywanie infrastruktury światłowodowej do dołączania infrastruktury ostatniej mili w każdej technologii, zarówno tradycyjnej, jak i NGA, a jedyne ograniczenia w tym zakresie zostały wprowadzone ze względu na konieczność minimalizowania wpływu na konkurencję, co szczegółowo opisano w pkt 3 poniżej. Zakres inwestycji został określony odrębnie dla każdego z powiatów Polski Wschodniej i odpowiada na realne potrzeby danego obszaru. Projekt SSPW został przygotowany w taki sposób, by minimalizować jego wpływ na konkurencje na rynkach telekomunikacyjnych. W pierwszej kolejności dokonano starannego wyboru obszarów objętych projektem i lokalizacji węzłów SSPW. W tym celu dokonano inwentaryzacji istniejącej infrastruktury, zasięgu świadczonych usług oraz wiarygodnych planów inwestycyjnych przedsiębiorców przewidzianych do realizacji w najbliższych 3 latach. Ustalenia te oparto przede wszystkim na danych zbieranych bezpośrednio od samych przedsiębiorców, a uzupełniająco pozyskano je od organu regulacyjnego. Kolejnym mechanizmem zabezpieczającym przed zakłóceniem konkurencji są publiczne konsultacje z przedsiębiorcami, jak również ograniczenie projektu do budowy przede wszystkim infrastruktury pasywnej warstwy szkieletowo-dystrybucyjnej. Warto także podkreślić, że infrastruktura SSPW będzie stanowiła własność poszczególnych województw Polski Wschodniej. Strona 2 z 23

3 Co więcej, sieć SSPW będzie dostępna na równoprawnych zasadach dla wszystkich operatorów i dostawców usług telekomunikacyjnych, którzy chcieliby świadczyć usługi lub budować własną infrastrukturę na terenie województwa operator SSPW zostanie wyłoniony w publicznym postępowaniu konkurencyjnym oraz nałożony na niego zostanie obowiązek świadczenia efektywnego dostępu hurtowego do infrastruktury SSPW przez okres jej eksploatacji nie krótszy niż 7 lat. Dostęp do infrastruktury będzie oparty na opłatach ustalanych na podstawie cen stosowanych w obszarach, na których występuje efektywna konkurencja infrastrukturalna i w miarę możliwości opłaty te będą publikowane lub regulowane przez Prezesa UKE. Nie mniej ważnym zabezpieczeniem konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych jest wprowadzony w odniesieniu do operatora SSPW zakaz świadczenia usług detalicznych, by wykluczyć konkurowanie z przedsiębiorcami, którym zapewnia hurtowy dostęp do infrastruktury, jak również ustanowienie specjalnego mechanizmu tzw. clawback, którego celem jest ustanowienie określonego poziomu przychodów z eksploatacji SSPW, powyżej którego nadwyżka w całości lub w części jest przekazywana do podmiotu publicznego, w tym przypadku województwa, które udostępniło infrastrukturę SSPW. Realizacja projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej doprowadzi zarówno do poprawy konkurencyjności rynku szerokopasmowego Internetu (poprzez zwiększenie konkurencji na rynku hurtowej transmisji danych oraz otwartego dostępu do infrastruktury pasywnej), jak i do zwiększenia poziomu wiedzy, kompetencji oraz świadomości z zakresu wykorzystania Internetu i korzyści z niego płynących wśród mieszkańców Polski Wschodniej zagrożonych wykluczeniem cyfrowym, bowiem istotnym komponentem projektu SSPW są także działania szkoleniowe. 3. System warunkowego dostępu rynkowego do SSPW W celu zaplanowania lokalizacji węzłów SSPW oraz możliwości ich wykorzystania dla dołączania określonego rodzaju sieci dostępowych w oparciu o inwentaryzacje istniejącej infrastruktury i wiarygodnych planów inwestycyjnych oraz przy zastosowaniu metodyki zgodnej z Wytycznymi wspólnotowymi wyznaczono w każdym z pięciu województw Polskich Wschodniej obszary białe, szare (problematyczne oraz nie-problematyczne) i czarne ( klasyfikacja BSC ) pod względem infrastruktury tradycyjnego szerokopasmowego dostępu do Internetu (gwarantowane min. 2 Mb/s), infrastruktury NGA oraz optycznej infrastruktury dystrybucyjnej (projekt SSPW jest bowiem interwencją w warstwie szkieletowo-dystrybucyjnej). Wyniki inwentaryzacji oraz klasyfikacji BSC przedstawiono na załączonych mapach. Jednocześnie, opierając się na praktyce decyzyjnej Komisji UE każdą z miejscowości z województw Polski Wschodniej przypisano do jeden z kategorii w poniższej tabeli: l.p. Liczba miejscowości Istniejąca infrastruktura dystrybucyjna Podstawowa detaliczna oferta szerokopasmowa 1 Infrastruktura NGA lub plany na najbliższą Dostęp warunkowy do SSPW 1 W odniesieniu do danych o istniejącej lub planowanej bezprzewodowej infrastrukturze dostępowej wymagaliśmy, aby taka technologia gwarantowała co najmniej 2Mbits dostępu. Podczas inwentaryzacji nie wykryto żadnych takich sieci bezprzewodowych, co jest zgodne z ustaleniami badania regulatora, który w decyzji nakładającej obowiązki na TP S.A. na rynku 4 uznał: "Z uwagi jednak na ograniczenia technologii radiowych, ich niską popularność, jak również ograniczenia wynikające ze współużytkowania pasma radiowego, niższą niezawodność i dostępność, nie zostały one na obecnym etapie uznane za ekwiwalentne technologie dostępu w stosunku do pętli miedzianej. Zakłada się brak substytucyjności po stronie popytu pomiędzy miedzianymi pętlami lokalnymi a bezprzewodowymi pętlami lokalnymi z powodów potencjalnie mniejszej maksymalnej przepływności w technologii bezprzewodowej w przeliczeniu na jednego użytkownika, niższych oferowanych parametrach jakości i dostępności usługi oraz ograniczonej dostępności pomimo znacznego oficjalnego zasięgu Strona 3 z 23

4 (włączając przyszłość ciemne włókna) Brak Brak Brak Wszyscy operatorzy mogą podłączyć się do SSPW, gdyż nie ma żadnej dostępnej infrastruktury Tylko jedna Tylko jedna Brak Wszyscy operatorzy mogą podłączyć się do SSPW jeżeli jest to obszar szary problematyczny. W przeciwnym wypadku do SSPW mogą być podłączone tylko infrastruktury ostatniej mili NGA TP S.A. TP S.A. + LLU Brak do SSPW mogą być podłączone tylko infrastruktury ostatniej mili NGA Więcej niż jedna Tylko jedna Brak do SSPW mogą być podłączone tylko infrastruktury ostatniej mili NGA Więcej niż jedna 6 39 Więcej niż jedna TP S.A. + LLU Brak do SSPW mogą być podłączone tylko infrastruktury ostatniej mili NGA Więcej niż jedna Brak do SSPW mogą być podłączone tylko geograficznego. Właściwości techniczne lokalnej pętli abonenckiej bezprzewodowej i miedzianej są różne i nie mogą być traktowane jako substytuty." 2 Do SSPW może być podłączona podstawowa infrastruktura ostatniej mili jeżeli podczas zgłoszenia zostanie wykazane, że pomimo istnienia operatora dostępowego (LLU) mechanizmy rynkowe nadal zawodzą (market failure) [operatorzy dostępowi nie mają dostępu do określonych elementów infrastruktury dystrybucyjnej TP (np. ciemnych włókien) i/lub regulowane ceny hurtowe TP (za dzierżawione łącza dystrybucyjne lub zakańczające) są za wysokie (trudne warunki geograficzne lub długie dystanse). W rezultacie, istniejące alternatywne usługi detaliczne mogą nie być wystarczające w odniesieniu do potrzeb użytkowników końcowych [np. bazując na istniejącej infrastrukturze operatorzy alternatywni nie mają możliwości zaoferować usług 'triple play' i/lub ceny detaliczne są wyższe niż na innych konkurencyjnych obszarach (takich jak Warszawa)]. 3 patrz przyp Podstawowa infrastruktura ostatniej mili może być podłączona do węzła SSPW jeżeli podczas zgłoszenia zostanie wykazane, że pomimo występowania określonej liczby operatorów dystrybucyjnych nadal zawodzą mechanizmy rynkowe (market failure) (tj. ciemne włókna istnieją, ale są niedostępne dla operatorów świadczących usługi detaliczne i/lub) ceny za używanie takiej infrastruktury są 2-3 razy wyższe w porównaniu do obszarów, gdzie istnieje efektywna konkurencja. Strona 4 z 23

5 infrastruktury ostatniej mili NGA Jedna lub więcej Jedna lub więcej Istnieje do SSPW mogą być podłączone tylko infrastruktury ostatniej mili NGA, jeżeli: a) najbliższy istniejący lub planowany (w najbliższych 3 latach) optyczny węzeł dystrybucyjny dostępny do wykorzystania dla sieci ostatniej mili NGA znajduje się nie bliżej niż ok. 4 km od planowanej lokalizacji węzła SSPW, b) na danym obszarze brak jest usług NGA (oraz brak realnych planów w najbliższych 3 latach). Jeżeli warunki powyższe nie zostaną spełnione węzeł SSPW zlokalizowany w takiej miejscowości będzie mógł być wykorzystywany tylko na potrzeby administracji publicznej. Poniżej zestawienie typów obszarów we wszystkich województwach Polski Wschodniej (kategorie puste zostały pominięte): województwo Typ 1 Typ 2 Typ 3 Typ 4 Typ 5 Typ 6 Typ 7 Łącznie lubelskie podkarpackie podlaskie świętokrzyskie warmińskomazurskie Łącznie Strona 5 z 23

6 Na podstawie opisanych wyżej ustaleń zaplanowano węzły sieci SSPW w miejscowościach wskazanych w załączonym Wykazie lokalizacji węzłów SSPW ( Wykaz ). Załączony Wykaz podaje także informację, do której kategorii z tabeli przypisany jest planowany węzeł SSPW, przy czym dla kategorii 2 wskazuje, czy dana miejscowość jest zaliczana do obszarów szarych problematycznych, czy nie-problematycznych, a dla kategorii 7 wskazuje obszar ulic, w granicach których zlokalizowany będzie węzeł SSPW. Przyporządkowanie miejscowości do poszczególnych kategorii z tabeli jednocześnie pokazuje jakie rodzaje sieci dostępowych będą mogły być przyłączane do danego węzła SSPW (informację co do tego zawiera ostatnia kolumna w tabeli). Zbiorcze zestawienie kategorii miejscowości, w których planowana jest lokalizacja węzłów SSPW przedstawia się następująco: województwo Typ 1 Typ 2 Typ 3 Typ 6 Typ 7 Łącznie lubelskie podkarpackie podlaskie świętokrzyskie warmińskomazurskie Łącznie Infrastruktura telekomunikacyjna wybudowana w ramach projektu zapewni pełne oraz skuteczne wydzielenie oraz dostęp zarówno do aktywnej, jak i pasywnej infrastruktury, a wobec tego obowiązki nałożone na podmiot zarządzający (OI) obejmą udzielanie dostępu do kanalizacji, ciemnych włókien, jak również usług telekomunikacyjnych świadczonych na wybudowanej infrastrukturze. Zasoby zostały zaplanowane tak, aby sprostać oczekiwanemu popytowi na usługi świadczone przez przyszłego operatora infrastruktury w szczególności w odniesieniu do dostępu do kanalizacji oraz ciemnych włókien. Ponadto, infrastruktura SSPW pozostanie technologicznie neutralna a wszystkie sieci dostępowe (przewodowe, bezprzewodowe, komórkowe) będą mogły wykorzystywać subsydiowaną infrastrukturę w celu świadczenia usług użytkownikom końcowym. 4. Uzasadnienie interwencji publicznej (1) Rozwój dostępu szerokopasmowego w Polsce Wschodniej napotyka dwa kluczowe problemy: (1) pierwszym jest brak infrastruktury do dostarczania usług wymaganych przez władze publiczne oraz obywateli; oraz (2) drugi związany jest z brakiem wystarczającej konkurencji czego rezultatem są wysokie ceny lub brak odpowiednich usług. Niedostatki infrastrukturalne ze strony operatorów komercyjnych oferujących usługi szerokopasmowe (2) W odniesieniu do pierwszej kwestii, podobnie jak w innych rejonach Unii Europejskiej, również w przypadku Polski Wschodniej, zaawansowane usługi szerokopasmowe i infrastruktura wymagana dla ich dostarczania są dostępne dla mieszkańców i przedsiębiorców na gęsto zaludnionych obszarach, podczas gdy na innych obszarach, które nie są atrakcyjne komercyjnie dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych, infrastruktura szerokopasmowa jest niewystarczająca lub wręcz nie występuje wcale. Pozbawia to mieszkańców i przedsiębiorców z takich obszarów możliwości skorzystania z odpowiedniego dostępu szerokopasmowego i usług. Strona 6 z 23

7 (3) W połowie 2010 r., dostęp do usług szerokopasmowych (tj. 2 Mbit/s lub więcej) w Polsce Wschodniej osiągnął poziom 13.8% (dostęp stacjonarny i komórkowy). Ale wskaźnik ten wciąż jest znacznie poniżej średniej UE. Poniższa tabela pokazuje jak kształtuje się rozkład usług w pięciu województwach Polski Wschodniej pod względem różnych prędkości połączeń. Przepustowości pomiędzy 144 Kbps a poniżej 2 Mbps to 84,7%. W 2010 r,, udział operatora zasiedziałego w usługach xdsl wynosił ok. 64.6%, przy czym posiadał on 90% sieci zdolnych do świadczenia takich usług. Widoczna konkurencja pomiędzy operatorami zdolnymi do świadczenia usług z wykorzystaniem konkurencyjnej infrastruktury istnieje tylko na większych obszarach miejskich, gdzie szerokopasmowy dostęp do Internetu jest świadczony przez operatorów telewizji kablowej. 5 brak województwo usługi 1- <1Mbps <2Mbps 2- <6Mbps 6- <8Mbps 8- <16Mbps >16Mbps lubelskie 48,01% 14,07% 22,81% 8,25% 5,66% 0,00% 1,20% podkarpackie 56,30 15,11% 21,39% 4,65% 2,42% 0,00% 0,14% podlaskie 42,36% 13,74% 19,17% 15,21% 8,00% 0,00% 1,53% świętokrzyskie 54,54% 12,43% 21,80% 6,39% 4,40% 0,00% 0,44% warmińskomazurskie 43,83% 13,68% 28,86% 8,45% 5,08% 0,00% 0,09% łącznie 49,40 13,94% 22,88% 8,1% 4,93% 0,00% 0,67% (4) W komunikacie opublikowanym przez Komisję Europejską 4 Sierpnia 2009 r. Sprawozdanie w sprawie konkurencyjności Europy w dziedzinie technologii cyfrowych (COM(2009) 390) Komisja zauważa, że wraz z kryzysem światowym, w 2008 r. wystąpiły oznaki spowolnienia: spada tępo wzrostu popularności dostępu szerokopasmowego, a jednocześnie w ramach UE-27 pogłębiają się różnice pomiędzy państwami członkowskimi w odniesieniu do popularności, prędkości, ceny oraz zasięgu dostępu szerokopasmowego. W raporcie tym Polska jest określona jako kraj, który pomimo szybkiego przyspieszenia w latach wciąż pozostaje w końcówce państw UE- 27 w zakresie penetracji Internetu szerokopasmowego (Rysunek 1 oraz 2). Rysunek 1. Stopień penetracji Internetu szerokopasmowego w UE-27 Źródło: Komunikat Komisji Europejskiej Sprawozdanie w sprawie konkurencyjności Europy w dziedzinie technologii cyfrowych (COM(2009) 390, część 1. 5 Źródło: UKE, dane zbierane w okresach półrocznych dla Komisji Europejskiej od 100 największych przedsiębiorców telekomunikacyjnych posiadających 90% udział w rynku telekomunikacyjnym. Strona 7 z 23

8 Rysunek 2. Wzrost zasięgu Internetu szerokopasmowego w UE-27 w latach Źródło: Komunikat Komisji Europejskiej Sprawozdanie w sprawie konkurencyjności Europy w dziedzinie technologii cyfrowych (COM(2009) 390, część 1. Komisja Europejska, w przywołanym Komunikacie pt. Sprawozdanie w sprawie konkurencyjności Europy w dziedzinie technologii cyfrowych (COM(2009) 390 wskazuje istotne różnice pomiędzy państwami członkowskimi w odniesieniu do dostępu szerokopasmowego, które wpływają negatywnie na konkurencyjność UE jako całości. (5) Brak infrastruktury szerokopasmowej w Polsce Wschodniej został wykazany w toku inwentaryzacji istniejących zasobów oraz badania wiarygodnych planów inwestycyjnych. Dane zawarte w tabeli w pkt 3 powyżej dowodzą, że aż w miejscowościach z ogólnej liczby miejscowości nie ma optycznego węzła dystrybucyjnego, ani też nie ma oferty szerokopasmowego dostępu do Internetu gwarantującego 2 Mb/s do użytkownika końcowego. Co do infrastruktury NGA to na miejscowości w Polsce Wschodniej w 484 miejscowościach jest istniejąca lub planowana w najbliższych 3 latach oferta usług NGA i to najczęściej tylko w niewielkich częściach tych miejscowości o największym zagęszczeniu ludności. Brak wystarczającej konkurencji skutkujący wysokimi cenami lub nieodpowiednimi usługami. (6) W odniesieniu do drugiej kwestii na wielu obszarach Wschodniej Polski nie występuje konkurencja w zakresie hurtowych i detalicznych usług szerokopasmowych. Udział dostępu do Internetu, jaki ma operator zasiedziały (TP SA) wynosi 64.6 % (udział rynkowy xdsl), bez uwzględnienia udziału pośredniego wynikającego z dzierżawy łączy innym operatorom rynek łączy xdsl. Operator zasiedziały posiada największy udział w rynku, licząc aktywne linie abonenckie, co pokazuje niski poziom konkurencyjności na rynku docelowym, gdzie występowanie barier i dominująca pozycja TP nie zachęcają do wykorzystywania usługi dostępu do infrastruktury sieciowej w lokalizacji stacjonarnej. W połowie 2010 roku wskaźnik penetracji LLU w Polsce Wschodniej wynosił tylko 4.13% Strona 8 z 23

9 Rysunek 3. Udział poszczególnych operatorów w długościach linii dostępowych w Polsce (wg stanu na koniec 2008 r.): Źródło: UKE Operatorzy alternatywni, mając świadomość pozycji dominującej operatora zasiedziałego, jego pionowej integracji oraz antykonkurencyjnego podejścia (problemy rynkowe opisano w dalszej części), nie są skłonni inwestować w świadczenie usług detalicznych poprzez łącza xdsl oparte o usługę LLU. Ponadto, analiza danych wskazuje, że w zakresie dostępu do Internetu obserwowane są następujące proporcje pomiędzy różnymi technologiami: Rysunek 4. Technologie używane do świadczenia usług dostępu do Internetu Źródło: analiza własna na podstawie danych UKE Prawie połowa usług dostarczana jest za pomocą technologii xdsl, należy jednak zauważyć, że istotny udział w rynku ma również telewizja kablowa, sieci komórkowe 2G/3G oraz Ethernet. Jeżeli skupimy się na tradycyjnych szerokopasmowych usługach (tj. 2 Mbit/s i więcej) proporcje są inne: Strona 9 z 23

10 Rysunek 5. Technologie używane do świadczenia usług dostępu do Internetu na poziomie 2 Mb/ lub większym Źródło: analiza własna na podstawie danych UKE Jak widać przy wyższych prędkościach proporcjonalnie większy udział rynku należy do telewizji kablowej oraz Ethernetu. Jeżeli weźmiemy pod uwagę tylko technologie przewodowe, to staje się wyraźnie widoczne, że chociaż dominują technologie xdsl, osiągając prawie 2/3 wszystkich usług, to istotna część należy do telewizji kablowej oraz Ethernetu: Rysunek 6. Technologie przewodowe używane do świadczenia usług dostępu do Internetu Źródło: analiza własna na podstawie danych UKE Powyższe dane dotyczą całego obszaru Polski Wschodniej, wliczając w to duże miasta. Dla mniejszych miast i innych lokalizacji poziom penetracji rynku oraz prędkości usług są znacznie mniejsze. Występowanie technologii innych niż xdsl pokazuje potencjał rynkowy dla szerokopasmowych usług wysokich prędkości. Operatorzy, do których należą te sieci w większości są relatywnie mali i działają na rynkach lokalnych. Brak adekwatnej szerokopasmowej Strona 10 z 23

11 transmisji dostarczanej sieciami dystrybucyjnymi uniemożliwia im zaistnienie w zakresie usług wysokich prędkości na rynku lokalnym. (7) Wyniki analiz i badań przeprowadzonych przez UKE doprowadziły do wydania decyzji z dnia 30 grudnia 2010 r. dotyczącej rynku 4 (dostęp szerokopasmowy). Zostało wykazane występowanie trwałych barier wejścia na ten rynek dla nowych operatorów, jak również stwierdzono czynniki ograniczające rozwój tego rynku. Skłonność do dyskryminacji jest konsekwencją integracji pionowej operatora zasiedziałego, podczas gdy możliwość dyskryminacji jest rezultatem posiadania infrastruktury, którą trudno powielić. Należy również zauważyć, że w swojej decyzji regulator wyłączył technologie bezprzewodowe z analizy rynku dostępu szerokopasmowego. (8) Potrzeby operatorów dostępowych zostały zanalizowane na podstawie ankiet, a następnie przedyskutowane podczas bezpośrednich spotkań konsultacyjnych w każdym województwie. Podjęto próby dotarcia do operatorów dostępowych korzystających ze wszystkich możliwych technologii dostępowych: WiFi (pasmo 2.4 oraz 5 GHz), WiMAX (głównie w paśmie 3.5 GHz), Ethernet, xdsl, CATV (telewizja oparta o kabel koncentryczny) oraz FTTx. Prawie wszyscy operatorzy sieci dostępowych zgłosili brak konkurencji na rynku hurtowym dla operatorów sieci dostępowych, w szczególności na obszarach podmiejskich i peryferyjnych. Brak konkurencji jest zdecydowanie związany z brakiem infrastruktury szkieletowej i dystrybucyjnej, która służyłaby zaspokojeniu potrzeb alternatywnych operatorów sieci dostępowych. Ponad 60% operatorów sieci dostępowych jest zdania, że nie występują konkurencyjne oferty na rynku lub, że konkurencja nie jest wystarczająca: Rysunek 7. Statystyki ocen jakości obecnej współpracy pomiędzy operatorami sieci dostępowych oraz operatorami sieci szkieletowych (badana grupa: operatorzy sieci dostępowych w pięciu województwach) Ocena współpracy z operatorami sieci szkieletowych (średnia=3.2) 9% 9% 36% 18% brak współpracy (1) zła (2) dostateczna (3) dobra (4) bardzo dobra (5) 28% Źródło: analiza własna. Strona 11 z 23

12 Rysunek 8. Statystyki ocen konkurencyjności ofert operatorów sieci szkieletowych (ocena według operatorów sieci dostępowych, badana grupa: operatorzy sieci dostępowych w pięciu województwach) Ocena konkurencyjności ofert operatorów sieci szkieletowych średnia = 1.9 bardzo zła lub brak (1); 39% trudno powiedzieć(0); dobra (4); 6% 3% dostateczna (3); 27% niedostateczna (2); 25% Źródło: analiza własna. (9) Wykazany wyżej brak efektywnej konkurencji infrastrukturalnej skutkuje przede wszystkim brakiem inwestycji w sieci nowej generacji oraz brakiem oferty usług NGA, jak również usługi triple play na miejscowości w Polsce Wschodniej w 484 miejscowościach jest istniejąca lub planowana w najbliższych 3 latach oferta usług NGA i to najczęściej tylko w częściach tych miejscowości o największym zagęszczeniu ludności. Podobnie brak efektywnej konkurencji w zakresie podstawowej infrastruktury szerokopasmowej skutkuje tym, że na obszarze 4196 miejscowości w Polsce Wschodniej, na których istnieje monopol jednego dostawcy usług aż 97% miejscowości stanowi obszar szary problematyczny, czyli spełniający co najmniej jedną z cech wskazanych w załączonej metodyce wyznaczania obszarów BSC, która dowodzi, że istnieje problem na rynku detalicznym lub hurtowym. Istniejące sieci nie wystarczają do zaspokojenia stale rosnących potrzeb administracji publicznej, obywateli oraz podmiotów gospodarczych (10) Nieadekwatność istniejących połączeń szerokopasmowych stanie się w regionie poważną przeszkodą w świadczeniu obywatelom i przedsiębiorcom nowych, zaawansowanych usług i może poważnie utrudniać ich działalność. (11) Dzięki postępowi i rozwojowi technologicznemu dokonania na gruncie opieki zdrowotnej pozwolą niedługo władzy publicznej oferować usługi takie, jak współdzielone historie kliniczne (które obejmują duże pliki z obrazami wysokiej rozdzielczości), zdalne obrazowanie medyczne (w celu wymiany badań radiologicznych), telemedycynę i zdalne asystowanie. Oczekuje się również na szybki rozwój e-nauczania, dzięki usługom takim, jak szkolenia wirtualne, zdalne laboratoria, zdalne biblioteki cyfrowe oraz wirtualne miejsca spotkań. Ponadto, usługi takie, jak zdalne przesłuchania, scentralizowane usługi danych (w tym multimedia) i zdalny nadzór spowodują istotne postępy w wymiarze sprawiedliwości, bezpieczeństwa oraz elektronicznej administracji. Strona 12 z 23

13 Uzasadnienie dla budowy SSPW (12) W wyniku wyżej opisanej sytuacji dostosowanie do rosnących oczekiwań swoich obywateli w zakresie świadczenia zaawansowanych usług elektronicznej administracji, edukacji oraz opieki zdrowotnej, wszystkie organy administracji, włączając w to te zlokalizowane w najdalszych zakątkach, potrzebują istotnegozwiększenia obecnej przepustowości, prędkości oraz łączności szerokopasmowej. Obecna sytuacja nie może być naprawiona alternatywnymi instrumentami (takimi jak środki po stronie popytu, regulacje, itp.): problem rynkowy we Wschodniej Polsce nie jest problemem regulacji działalności telekomunikacyjnej i/lub usług nowej generacji, jest to bowiem zasadniczy problem braku infrastruktury. Nie ma środków, które w mniejszym stopniu mogłyby zakłócająca konkurencję (włączając w to regulację ex ante), a które jednocześnie doprowadziłyby do osiągnięcia celu, jakim jest dostarczenie usług szerokopasmowych i usług NGA, niezawodnych i po cenach stosowanych na rynkach o efektywnej konkurencji infrastrukturalnej. (13) Ponadto, w celu złagodzenia innych niedogodności istniejącej sytuacji, tj. aby zaspokoić obecny i przyszły popyt na dostęp szerokopasmowy oraz, aby rozwijać konkurencyjne świadczenie usług szerokopasmowych, SSPW będzie otwarta dla prywatnych operatorów chcących uzyskać dostęp dla podłączenia infrastruktury ostatniej mili. Poprzez wybudowanie regionalnej sieci szerokopasmowej (SSPW), otwartej dla wszystkich operatorów telekomunikacyjnych, służącej świadczeniu usług hurtowych oraz współfinansowanej przez EFRR, władze państwowe i samorządowe województwa mają na celu osiągnięcie celów spójności społecznej oraz wzrostu gospodarczego. Budowa takiej infrastruktury alternatywnej pozwala wejść na rynek dodatkowym operatorom sieci dostępowych, co będzie miało pozytywny wpływ na świadczenie usług detalicznych oraz warunki konkurencji na obszarach objętych Projektem SSPW. (14) Operatorzy sieci dostępowych są bardzo zainteresowani powstaniem nowej sieci oferującej usługi na poziomie gminy lub sołectwa. 85% potwierdza potrzebę jej budowy. Stosunkowo niewielka ( 9%) jest grupa, która nie widzi takiej potrzeby, z tym, że są to operatorzy działający na obszarze większych lub średnich miast, gdzie z jednej strony występuje konkurencyjna oferta, a z drugiej strony nie planuje się tam interwencji obszary czarne. Rysunek 5. Statystyki odpowiedzi na pytanie o potrzebę nowej sieci szkieletowej oferującej dostęp do węzłów na poziomie gmin oraz (lub) sołectw Strona 13 z 23