ASM - CENTRUM BADAŃ I ANALIZ RYNKU

Transkrypt

1 ASM - CENTRUM BADAŃ I ANALIZ RYNKU Ocena jakości, skuteczności i użyteczności wsparcia z EFS w zakresie kształcenia nauczycieli w ramach Działania 9.4 PO KL Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty Badanie zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego RAPORT KOŃCOWY Badanie ewaluacyjne współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu Województwa Lubuskiego w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata

2 1. STRESZCZENIE Niniejsze badanie ewaluacyjne zostało zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego przez ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. w okresie od września do listopada 2014 roku. Celem badania była ocena wpływu wsparcia udzielonego w województwie lubuskim w ramach Działania 9.4 PO KL w zakresie kształcenia nauczycieli oraz kadr administracyjnych instytucji systemu oświaty. Proces ewaluacji przebiegał w oparciu o próbę oceny skuteczności i trafności wsparcia skierowanego do nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu pod kątem dostosowania ich kwalifikacji do zmieniającej się sytuacji w regionie oraz zmian w systemie edukacji (z uwzględnieniem podziału na nauczycieli szkół z obszarów wiejskich oraz nauczycieli kształcenia zawodowego), ocenę jakości i użyteczności oferowanego w ramach Działania 9.4 PO KL wsparcia, identyfikację czynników decydujących o jego skuteczności, a także próbę wypracowania mechanizmów służących zwiększeniu absorpcji środków EFS w zakresie kształcenia nauczycieli w perspektywie finansowej na lata Zastosowany w niniejszym badaniu zestaw metod i technik badawczych miał charakter komplementarny. Wykorzystano następujące techniki jakościowe FGI, IDI, ITI, SSI, wywiady eksperckie. Powyższe badania pierwotne adresowane zostały do grupy ekspertów dysponujących wiedzą o potrzebach systemu doskonalenia kadr oświaty, przedstawicieli organów prowadzących oraz beneficjentów. Techniki ilościowe objęły grupę beneficjentów (CATI, N=337) oraz przedstawicieli lubuskich placówek oświatowych (CAWI, N=325). Analiza desk research oprócz dokumentów i raportów kluczowych dla udzielenia odpowiedzi na zdefiniowane pytania badawcze objęła dokumentację wszystkich wniosków o dofinansowanie projektów w ramach Działania 9.4 PO KL w okresie objętym niniejszym badaniem (N=21). Uzupełnienie zastosowanych metod badawczych stanowiła analiza SWOT zebranych wyników badania. Dominującą grupę uczestników projektów (w oparciu o wyniki CATI) stanowili nauczyciele kształcenia ogólnego 74,8%. Nauczyciele kształcenia zawodowego i instruktorzy praktycznej nauki zawodu uczestniczący w badaniu, stanowili 11%, a odsetek pracowników kadry administracyjnej i zarządzającej wyniósł 14,2%. Przeprowadzona analiza desk research wniosków o dofinansowanie ukazała, iż wszystkie z przeanalizowanych 21 projektów kierowały swoje wsparcie do grupy nauczycieli. Do kadry administracyjnej placówek oświatowych skierowanych było o ponad połowę mniej projektów (10), natomiast grupę instruktorów praktycznej nauki zawodu zdefiniowano na poziomie grupy docelowej jedynie w dwóch projektach. Jak wskazują powyższe dane grupa instruktorów praktycznej nauki zawodu była tą grupą, której dedykowano najmniejszą liczbę projektów. Zakres oferowanego wsparcia zweryfikowany na poziomie analizy wniosków o dofinansowanie wskazuje, iż tematyka poszczególnych form wsparcia (studia, kursy, szkolenia) adresowana była w przeważającej części do nauczycieli kształcenia ogólnego. Jednocześnie nie wykluczał on użyteczności uzyskiwanych kwalifikacji i umiejętności dla nauczycieli kształcenia zawodowego i instruktorów praktycznej nauki zawodu, nie mniej jednak oferowane tematy w ograniczony sposób dotyczyły specyficznych potrzeb tej grupy i kwalifikacji związanych z prowadzeniem przedmiotów zawodowych. Udział projektów wspierających wprost (na poziomie 2

3 zapisów we wnioskach o dofinansowanie projektów) placówki kształcenia zawodowego, do pozostałych projektów wyniósł 33% do 67%. Poziom realizacji zdefiniowanych na poziomie Programu wskaźników stanowi pomiar osiągnięcia celu Działania 9.4 PO KL. Dokonana analiza stopnia osiągnięcia wartości docelowej wskaźników produktu i rezultatu, zdefiniowanych do pomiaru realizacji celu Działania 9.4 PO KL dowodzi, iż jedynie w odniesieniu do grupy nauczycieli na obszarach wiejskich, którzy uczestniczyli w doskonaleniu zawodowym w krótkich formach, a tym samym do odsetka nauczycieli na obszarach wiejskich, którzy podnieśli swoje kompetencje w wyniku doskonalenia zawodowego w krótkich formach w relacji do ogólnej liczby nauczycieli, istnieje zagrożenie nieosiągnięcia wskaźnika. Tym samym nie jest możliwe osiągnięcie w pełni zdefiniowanego celu Działania 9.4 PO KL, a więc jednoznaczne stwierdzenie skuteczności Działania. Dofinansowane w ramach Działania 9.4 PO KL projekty uwzględniały wszystkie przewidziane w Programie formy wsparcia. Z deklaracji uczestników projektów wynika, iż najczęstszą formą, z której skorzystali były szkolenia (65,6%). W dalszej kolejności wskazywane były: kursy kwalifikacyjne 30,3%, kursy zawodowe 11,3%, studia podyplomowe 9,2% oraz studia wyższe 1,8% wskazań. Na pozytywną ocenę uzyskanego wsparcia wskazało łącznie 92,6% badanych uczestników projektów. W opinii uczestników badania CATI wsparcie jakie otrzymali było zgodne z ich oczekiwaniami. Efektem udziału w projekcie dla 32% badanych było uzupełnienie posiadanego wykształcenia, a dla 30,9% podwyższenie posiadanego wykształcenia formalnego. Jedynie 7,4% badanych uczestników projektów nabyło kwalifikacje w zakresie kształcenia dorosłych. Istotnym efektem uczestnictwa w danym projekcie było wykorzystywanie zdobytej przez uczestników projektu wiedzy w pracy zawodowej. Blisko 41% badanych deklaruje, iż w dużym stopniu wykorzystuje zdobytą wiedzę w pracy zawodowej. Mając na względzie wyzwania regionu oraz szanse wynikające z realizacji wsparcia w ramach Działania 9.4 PO KL, uczestników projektów zapytano, czy w efekcie uczestnictwa w projekcie nastąpiło ich przekwalifikowanie. Jak pokazują zebrane dane, jedynie 5% badanych wskazało na wystąpienie tego efektu. Ponad połowa badanych (57,4%) stwierdziła, iż nie dokonała przekwalifikowania, ponieważ nie odczuwała takiej potrzeby. Istotną informacją dla oceny zrealizowanego wsparcia projektów Działania 9.4 PO KL, w kontekście zmieniającej się sytuacji edukacyjnej w regionie, jest deklaracja 47,5% badanych uczestników projektów, iż ich zdaniem wsparcie, jakie otrzymali raczej odpowiadało na ich potrzeby, jakie pojawiają się obecnie w systemie edukacji. Przeprowadzona analiza desk research wszystkich 21 projektów wykazała powiązanie zaplanowanych działań z wynikami badań i celami określonymi na poziomie dokumentacji programowej i strategicznej. Wszyscy uczestniczący w wywiadach indywidualnych beneficjenci podkreślali powiązanie zaplanowanej interwencji projektowej z wcześniejszą diagnozą potrzeb grupy uczestników projektów. Ponad 83% respondentów uznało, iż formy wsparcia, w jakich brali udział, odpowiadały na ich potrzeby edukacyjne. Ponadto, badani wskazują na użyteczność wsparcia w kontekście obecnie 3

4 pojawiających się potrzeb w systemie edukacji. Ponad 90% badanych po zakończeniu uczestnictwa w projekcie otrzymało certyfikat potwierdzający zdobycie określonej wiedzy. W opinii 73,9% badanych jest to powszechnie uznawany certyfikat potwierdzający zdobycie konkretnych kwalifikacji i uprawnień. Jak wykazała blisko połowa respondentów ich uczestnictwo w projekcie nie miało żadnego wpływu, na jakość kształcenia w placówce, w której pracują. W opinii 24% badanych osób w wyniku udziału w projekcie w ich placówkach zmodyfikowano programy nauczania, 18,7% stwierdziło, że wprowadzono dzięki temu zajęcia dodatkowe, 13,1% wskazało na zmodernizowanie systemu nauczania w ich placówce. Projekty realizowane w ramach Działania 9.4 PO KL charakteryzują się dużym zróżnicowaniem budżetowym. Analiza kosztów projektu przypadających na jednego uczestnika projektów dofinansowanych wykazała, iż przeciętny koszt wyniósł 3 434,11 zł (mediana). Mediana kosztów zarządzania na uczestnika wyniosła 1 254,20 zł (wartość maksymalna 3 129,83 zł, a minimalna 221,61 zł). Ponad połowa projektów była bliska mediany, dlatego też można potwierdzić tezę, iż w ogólnej ocenie projekty te były efektywne (zdarzały się jednak istotne odstępstwa, na co należy zwrócić szczególną uwagę w kolejnych latach realizacji tego typu projektów). Efektem przeprowadzonej oceny jakości, skuteczności i użyteczności wsparcia z EFS miało być wskazanie możliwych do zastosowania mechanizmów zwiększających absorpcję środków EFS w zakresie kształcenia nauczycieli w latach W opinii biorących udział w badaniu jakościowym beneficjentów oraz ekspertów i przedstawicieli organów prowadzących w kolejnych latach należy kontynuować wszystkie realizowane obecnie formy wsparcia, gdyż ich zdaniem każda z nich ma swoją grupę odbiorców, której potrzeby realizuje. Analiza potrzeb placówek systemu oświaty z terenu województwa lubuskiego w zakresie możliwych do podjęcia przez pracowników kierunków rozwoju zawodowego wskazuje, iż największe zapotrzebowanie występuje na uzyskanie kwalifikacji umożliwiających pracę z uczniami o specjalnych potrzebach wychowawczych 70,5% wskazań. Ponadto badani wskazywali na potrzebę przekwalifikowania, umożliwiającego nauczanie innego niż do tej pory przedmiotu ogólnokształcącego 58,1% oraz podniesienie kompetencji w obszarze zarządzania placówką edukacyjną. Warto podkreślić, iż zdaniem ekspertów biorących udział w badaniu wzmacnianie właśnie tych obszarów jest szczególnie istotne w zakresie potrzeb regionalnego rynku edukacji w kolejnych latach. Dominującym czynnikiem zwiększającym zainteresowanie uczestnictwem w projektach ukierunkowanych na dokształcanie kadr systemu oświaty jest finansowanie systemu bonów szkoleniowych umożliwiających elastyczne kierunkowanie rozwoju zawodowego przez nauczycieli 80,5% wskazań. W wyniku realizacji badania zdefiniowano zestaw następujących rekomendacji: 1. Należy w sposób cykliczny monitorować planowany przyrost oraz osiągane wartości docelowe wskaźników, określone na poziomie dofinansowanych projektów w zakresie zgodnym ze wskaźnikami produktu i rezultatu zdefiniowanymi do pomiaru celu Działania 9.4 PO KL, tak by za pomocą kryteriów strategicznych i dostępu kierunkować skutecznie interwencją Programu i wykorzystaniem dostępnej alokacji w kolejnych latach wdrażania. 2. Realizowane projekty uwzględniać powinny w większym zakresie uwarunkowania geograficzne i komunikacyjne regionu. Potencjalni beneficjenci powinni badać lub weryfikować ograniczenia 4

5 komunikacyjne potencjalnych uczestników i uwzględniać w realizowanych formach wsparcia narzędzia ułatwiające ich przełamywanie (realizację wsparcia w ich otoczeniu, alternatywne narzędzia e-learningowe zastępujące konieczność bezpośredniego uczestnictwa w części modułów, etc.). 3. W procesie oceny i wyboru projektów należy położyć większy nacisk na weryfikację efektywności kosztowej zakładanego wsparcia. 4. W ramach istniejących rozwiązań programowych należy stworzyć mechanizmy formalne umożliwiające realizację projektów ukierunkowanych na dokształcenie kadr systemu oświaty z wykorzystaniem systemu bonów szkoleniowych. 5. Na poziomie wdrażania programu, należy wprowadzić mechanizmy promujące realizację, w ramach dofinansowanych projektów, wsparcia ukierunkowanego na uzyskanie przez nauczycieli i instruktorów praktycznej nauki zawodu uprawnień formalnych do nauczania kolejnego przedmiotu. 5

6 2. SUMMARY The following evaluation study has been conducted by ASM Market Research and Analysis Centre Ltd. on behalf of the Marshal Office of the Lubuskie Voivodeship during the period from September to November The aim of the study was to assess the impact of the support provided in Lubuskie within the Measure 9.4 of the OP HC in the field of training the teachers, as well as the administrative staff of the educational system institutions. The evaluation process was based on an attempt to assess the effectiveness and relevance of the assistance that was offered to teachers and the apprenticeship instructors in order to adapt their skills to the dynamic situation of the region and the changes within the educational system (taking into account the distribution of teachers in schools located in rural areas, as well as the vocational education teachers). The study also included quality and usability assessment of the support offered within the Measure 9.4 of the OP HC, identification of the factors determining its effectiveness, as well as an attempt to develop mechanisms that would help to increase the absorption of the ESF means in the field of teacher training in the years The set of methods and techniques used in the study had a complementary nature. The following qualitative techniques were used: FGI, IDI, ITI, SSI, expert interviews. These primary research methods were addressed to a group of experts who held the knowledge concerning the needs of the improvement system of the educational personnel, the representatives of the leading authorities and the beneficiaries. The quantitative techniques covered the beneficiaries (CATI, N = 337) and the representatives of educational institutions in the Lubuskie region (CAWI, N = 325). The desk research analysis covered the documentation of all applications financed under Measure 9.4 of the OP HC within the period covered by this study, as well as key documents and reports that were crucial to answering research questions defined in the study (N = 21). A SWOT analysis of the collected results supplemented the above mentioned methods. The dominant group of project participants (based on the CATI results) comprised of general education teachers (74.8%). Vocational education teachers and apprenticeship instructors participating in the study constituted 11% of the group, while the percentage of administrative staff and management staff amounted to 14.2%. The desk research analysis of the grant applications showed that all of the 21 analysed projects directed its support to the teachers group. More than half the projects (10) were directed to the administrative staff of the educational facilities, while the apprenticeship instructors were defined as the target group in only two projects. We can observe in the above mentioned data that the apprenticeship instructors group was the one that received the smallest number of the projects. The range of the offered support, verified at the point of examination of the grant applications, indicates that the topics of the individual forms of support (studies, courses, training) were mainly addressed to general education teachers. The range of the offered support did not rule out the usability of the acquired qualifications and skills to vocational training teachers or the apprenticeship instructors. Nevertheless, the offered subjects related in a very limited way to the specific needs of these groups or the qualifications associated with running vocational subjects. The share of projects directly supporting (in the records of the funding applications) vocational training institutions in comparison to all other projects was 33% to 67%. 6

7 The level of implementation of the indicators defined in the Program represents a measurement of the degree of achieving Objective Measure 9.4. The analysis of the level of achieving the indicators of the targeted output and result, defined to measure the implementation of Measure 9.4, shows that the risk of failure in achieving the indicator exists only in relation to a group of teachers in rural areas who participated in short forms of professional development. This means that there is a risk of not achieving the indicator that concerns a percentage of teachers in rural areas, who improved their skills through short forms of training, in relation to the total number of teachers. Thus, the attainment of a fully defined aim of implementation of Measure 9.4 is not possible, making the effectiveness of Measure 9.4 not clear. Projects funded within the Measure 9.4 of the OP HC considered all forms of support provided in the Programme. The declarations of the participants of the projects show that the training was the most often used form of support (65.6%). Subsequently, they indicated: qualification courses %, professional courses %, postgraduate studies - 9.2%, and university studies - 1.8% of responses. A total of 92,6% of the projects participants indicated a positive assessment of the obtained support. The CATI survey respondents, who were asked to assess the correspondence of the received aid with their expectations, expressed positive views of all the forms of support provided in the completed projects. 32% of respondents indicated that their education was supplemented. For 30,9% the result was an increase in their formal education. The acquisition of qualifications in the respect of adult education was indicated only by 7.4% of respondents. Important, as well as a tangible result of participation in the project, is the use of the gained knowledge in professional work. Nearly 41% of the respondents declared that they rely heavily on the knowledge gained during the project in their professional work. In view of the region's challenges and opportunities arising from the implementation of support within the Measure 9.4 of the HC OP, project participants were asked whether they feel that they have been reclassified as a result of participation in the project. The collected data showed that only 5% of respondents indicated the occurrence of this effect. More than half of respondents (57.4%) replied that they did not reclassify because they did not feel any need to do it. One of the important information for the assessment of the support realized within the projects Measure 9.4 of the OP HC, in the context of the changing educational situation in the region, is the declaration of 47,5% of the participants that they feel that the received support has rather suited the needs that arise nowadays in the education system. The conducted desk research analysis covering all 21 projects showed a link between the planned activities and the study results and objectives defined at the level of program and strategic documentation. All beneficiaries participating in individual interviews emphasized the linking of the planned project intervention, with an earlier diagnosis of the needs of a group of the projects participants. More than 83% of respondents believed that the forms of support they participated in responded to their educational needs. In addition, respondents indicated the usefulness of support in the context of the currently emerging needs within the educational system. Over 90% of the participants received a certificate confirming that they gained specific knowledge after their participation in the 7

8 project. 73.9% of the respondents indicated it is a widely recognized certificate confirming the acquisition of specific skills and entitlements. Nearly half of the respondents indicated their participation in the project had no effect on the quality of education in the institution they work in. In the opinion of 24% of respondents the teaching programs in their educational facilities were modified as a result of participation in the project, 18.7% said that they were introduced to extracurricular activities thanks to the project, 13.1% indicated a modernization of the education system in their facility. Projects implemented under Measure 9.4 of the OP HC are characterized by a great budget diversity. The analysis of project costs attributable to one participant of the funded projects showed that the average cost was zł (median). The median of the management costs per participant amounted to zł (max , min zł). More than half of the projects were close to the median, which is why we can confirm that, in an overall assessment, the projects were effective (however there were significant deviations and special attention should be paid to this fact in the upcoming years of work within similar projects). The result of the conducted evaluation of the quality, effectiveness and usefulness of the support from the ESF was to identify workable mechanisms that will enhance the absorption of the ESF funds in the field of teacher training in the years In the opinion of the beneficiaries taking part in the qualitative study, as well as experts and representatives of the leading authorities, all forms of support implemented so far should be continued in the coming years. In their opinion, each of them has its own audience and answers specific needs of such group. Analysis of the requirements of the educational facilities in the Lubuskie region, in terms of the possible professional development directions of their employees, indicates that the greatest needs lay in the acquisition of qualifications that would enable the educators to work with pupils with special educational needs (70,5% of respondents). In addition, respondents indicated the need for retraining that would enable them to teach another general education subject apart from the one they have worked with so far %, and the need to increase their competence in the field of educational institution management. It is worth noting that according to experts participating in the study strengthening these areas is particularly important taking into consideration the needs of the regional education market in the coming years. The dominant factor increasing the interest in participating in projects aimed at training the educational system personnel is the financing of the training voucher system that enables flexible direction of the teachers' professional development % of responses. As a result of the study a set of the following recommendations was defined: 1. The planned growth and the attainment of targeted values of indicators, that were defined at the level of co-financed projects to an extent consistent with the product and result indicators (identified in order to assess the goal of the Measure) should be cyclically monitored, so that by the means of strategic criteria and access one can effectively guide the intervention of the Programme and the use of the available allocation in the subsequent years of implementation. 2. The projects should include to a greater extent the geographical and communication properties of the region. The diagnosis and scope of activities carried out by the beneficiaries should examine the communication limitations of the beneficiaries, taking into account,within the realized forms of support, the tools that help to overcome them (implementation 8

9 of the support in their environment, alternative e-learning tools to replace the need for direct participation in parts of modules, etc.). 3. In the process of evaluation and selection of projects there should be more emphasis on verifying the expected cost-effectiveness of support. 4. Within the existing programme solutions formal mechanisms should be created that enable the implementation of projects aimed at training of the educational system staff with the use the training voucher system. 5. At the level of programme implementation, mechanisms should be provided that promote the implementation of support, in the framework of the co-financed projects, aimed at obtaining formal entitlements to teach another subject by teachers and apprenticeship instructors. 9

10 3. SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE SUMMARY SPIS TREŚCI WPROWADZENIE Opis przedmiotu ewaluacji Cel główny i cele szczegółowe badania Kryteria ewaluacyjne i zakres badania OPIS ZASTOSOWANEJ METODOLOGII Analiza desk research CATI (Computer Assisted Telephone Interview) Wywiady internetowe CAWI Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) Indywidualne wywiady telefoniczne (ITI) Wywiady częściowo ustrukturyzowane SSI Wywiady eksperckie Analiza SWOT OPIS WYNIKÓW EWALUACJI Wprowadzenie Ocena realizacji celu Działania 9.4 oraz wartości docelowej wskaźników Charakterystyka uczestników projektu Ocena skuteczności i trafności wsparcia skierowanego do nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu pod kątem dostosowania ich kwalifikacji do zmieniającej się sytuacji w regionie oraz zmian w systemie edukacji, a także identyfikacja czynników decydujących o jego skuteczności Ocena jakości i użyteczności wsparcia oferowanego w ramach Działania 9.4 PO KL Ocena efektywności realizowanych projektów Wypracowanie mechanizmów służących zwiększeniu absorpcji środków EFS w zakresie kształcenia nauczycieli w kolejnej perspektywie finansowej Ocena wsparcia zrealizowanego w ramach Działania 9.4 PO KL w województwie lubuskim pod kątem przyjętych kryteriów ewaluacyjnych Analiza SWOT WNIOSKI i REKOMENDACJE Spis tabel Spis wykresów Załączniki

11 4. WPROWADZENIE Niniejsze badanie ewaluacyjne zostało zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego przez ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. w okresie od września do listopada 2014 roku. Badanie to dotyczy Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL), który jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków krajowych i koncentruje wsparcie w następujących obszarach: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników oraz przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej działającej zgodnie z zasadą dobrego rządzenia Opis przedmiotu ewaluacji Celem Działania 9.4 PO KL Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty (zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Priorytetów PO KL) jest dostosowanie kwalifikacji nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kadr administracyjnych instytucji systemu oświaty do wymogów związanych ze strategicznymi kierunkami rozwoju regionów, zmianą kierunków kształcenia, zapotrzebowaniem na nowe kwalifikacje oraz zmieniającą się sytuacją demograficzną w systemie oświaty. Działanie to powinno umożliwić regionalnym instytucjom edukacyjnym kreowanie własnej polityki kształcenia i doskonalenia kadr systemu oświaty (nauczycieli oraz kadry administracyjnej) w kontekście uwarunkowań regionalnych oraz zmieniającej się sytuacji demograficznej. W ramach Działania wspierane były studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne i kursy doskonalące dla nauczycieli umożliwiające zdobycie nowych lub rozszerzenie posiadanych kwalifikacji niezbędnych z punktu widzenia zapewnienia jak najwyższej jakości procesu nauczania. Wsparcie udzielane było nauczycielom, którzy byli zainteresowani uzupełnieniem lub rozszerzeniem posiadanego wykształcenia formalnego (np. zdobyciem stopnia naukowego). Niezwykle istotne było podnoszenie kwalifikacji kadr administrujących systemem oświaty na poziomie regionalnym, co przyczynić się miało do wzrostu kompetencji w zakresie finansowania, zarządzania, monitoringu, oceny rezultatów polityki edukacyjnej, a więc generalnie podniesienia jej jakości. Istotnym elementem Działania 9.4 PO KL było wsparcie na rzecz zwiększenia elastyczności systemu kształcenia nauczycieli w związku z cyklicznymi uwarunkowaniami demograficznymi. W obliczu zmniejszającej się z roku na rok liczby dzieci w wieku szkolnym, konieczne było przekwalifikowanie części nauczycieli szkolnych w taki sposób, by mogli oni prowadzić drugi przedmiot lub zajęcia w ramach zatrudnienia w jednej szkole (przygotowanie do nauczania drugiego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć) albo nauczać lub prowadzić zajęcia w placówkach kształcenia ustawicznego dorosłych. Równocześnie wsparciem mogła zostać objęta grupa nauczycieli kształcenia zawodowego i ustawicznego, co przyczynić się miało do podniesienia jakości szkolnictwa zawodowego i ustawicznego 2. 1 Za: SOPZ 2 Źródło: Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki , Warszawa, styczeń 2013 r. 11

12 Mając na uwadze poziom realizacji celów Programu istotne było przeanalizowanie oferowanych w ramach Działania 9.4 PO KL form wsparcia (m.in. studiów podyplomowych, szkoleń, kursów doskonalących i kwalifikacyjnych z uwzględnieniem nowoczesnych metod kształcenia np. platform e - learningowych) pod kątem ich użyteczności, skuteczności i trwałości w stosunku do aktualnych i przyszłych potrzeb kadr systemu oświaty oraz strategicznych kierunków rozwoju regionu, czemu miało służyć niniejsze badanie 3. W 2012 r. Instytucja Zarządzająca PO KL zrealizowała badanie ewaluacyjne pn. Ocena barier i luk prawnych w kontekście efektywnej realizacji wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Doświadczenie ostatnich kilku lat wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego pokazało, że pomimo skuteczności proponowanych form wsparcia, wysokiej oceny ich użyteczności czy trafności, efekty realizacji działań finansowanych z EFS były ograniczane m.in. przez istniejące bariery lub luki prawne. Nie tylko jednak istniejące przepisy prawne stanowiły przeszkodę w skutecznym wdrażaniu EFS. Czasami to również brak jednoznacznej definicji czy podstawy prawnej, przyczynia się do niespójności (a tym samym niższej skuteczności) we wspieraniu danej grupy społecznej lub funkcjonowania podmiotów realizujących daną politykę społeczną. Jedną z rekomendacji powstałych w wyniku realizacji ww. badania adresowanych m.in. do regionalnych IP PO KL było: Uwzględnienie w przyszłym okresie programowania w ramach prowadzonych ewaluacji, prawnych aspektów wdrażania poszczególnych priorytetów, działań/poddziałań EFS (z określonym sposobem wdrożenia: Uwzględnianie na etapie planowania (w obecnej i przyszłej perspektywie finansowej) ewaluacji, celów i pytań badawczych, dotyczących prawnych aspektów realizacji działań i poddziałań finansowanych z EFS (o ile pozwala na to tematyka badania) ). W celu wdrożenia przedmiotowej rekomendacji w ramach obszaru badawczego nr 2 zawarto pytania badawcze dotyczące identyfikacji luk i barier prawnych, przede wszystkim w wymiarze instytucjonalnym, systemowym, a także wymiarze indywidualnym (dotyczącym obszarów, które utrudniają rozwiązywanie problemów określonych grup społecznych czy beneficjentów wsparcia). W związku z powyższym niniejsze badanie miało m.in. wskazać jakie niezbędne zmiany legislacyjne należy wprowadzić, aby zapewnić zwiększenie skuteczności realizacji polityk publicznych, wspieranych środkami z EFS (w odniesieniu do realizacji Działania 9.4 PO KL) Cel główny i cele szczegółowe badania Aby skutecznie zrealizować niniejsze badanie i rozwinąć problematykę wskazanego obszaru określony został cel główny badania. Zgodnie ze sztuką ewaluacji w ramach celu głównego, określone zostały cele szczegółowe, które umożliwiły pełne zgłębienie zagadnienia. Treść ich przedstawia Schemat 1. 3 Za: SOPZ 4 Za: SOPZ 12