Opracowanie przygotowane przez Studentów IV EiT W ramach pracowni problemowej Pod kierunkiem dr J. Klebana oraz mgr M.

Transkrypt

1 Centrala PABX na platformie programowej Asterisk w roli mostu pomiędzy technologią telefonii internetowej Voice over IP, a tradycyjna telefonią analogową POTS. Opracowanie przygotowane przez Studentów IV EiT W ramach pracowni problemowej Pod kierunkiem dr J. Klebana oraz mgr M. Michalskiego Wykonawcy: Adam Chojnacki Piotr Zelius Mikołaj Zmaczyński Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 1

2 Spis zawartości: 1. Wprowadzenie. 2. Praca serwera Asterisk na wirtualnej maszynie. 3. Łączenie się do serwera Asteriska za pomocą narzędzi dostępnych dla środowiska MS Windows. 4. Konfiguracja programów klienckich. 5. Instalacja karty rozszerzeń dla telefonii analogowej, na przykładzie Digium TDM400P. 6. Podsumowanie. 7. Źródła Wykonali: -Adam Chojnacki -Piotr Zelius -Mikołaj Zmaczyński Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 2

3 1. Wprowadzenie "Voice over Internet Protocol" w skrócie VoIP jest technologią zmieniającą tradycyjne podejście do telefonii. Poprzez wykorzystanie Internetu o dużej szybkości głos zamieniany na pakiety przesyłany jest pomiędzy użytkownikami. Ze sprzętowego punktu widzenia abonentowi potrzebny jest zwykły komputer lub też aparat telefoniczny podłączany do komputera, sieci komputerowej lub do sieci telefonicznej poprzez specjalną przystawkę. Oczywiście technologia ta ma zarówno swoje zalety jak i wady. Niewątpliwym i podstawowym plusem VoIP-u jest na pewno możliwość minimalizowania kosztów użytkowania tego typu telefonu. Potwierdzeniem tego są zerowe opłaty za połączenia do użytkowników tego samego operatora oraz niższy koszt połączeń z konwencjonalną telefonią stacjonarną (dużo niższy przy połączeniach zagranicznych). Możliwe jest to przede wszystkim dzięki niskim kosztom utrzymania infrastruktury (w porównaniu z tradycyjnymi liniami telefonicznymi). Poza wyżej wymienionymi oszczędnościami warto także wspomnieć o innej zalecie, którą jest integracja z przyszłościowymi usługami takimi jak przesyłanie danych czy obrazu. Oczywista jest również pełna mobilność użytkownika, czy też możliwość odbierania faksów na adres . Tak jak zostało to już wspomniane pojawiają się także pewne minusy związane z technologią. Jest ich dość niewiele, jednym z nich jest jakość usługi, która zależy od łącza internetowego a także od zestawionego połączenia. Oznacza to konieczność posiadania dość szybkiego łącza. Dla niektórych problemem może również stać się obowiązek posiadania dodatkowego sprzętu lub oprogramowania. Są to jednak marginalne problemy, które warto obejść dla możliwości korzystania z VoIP-a. Najlepszym miernikiem tej technologii jest jakość rozmów. W związku z szybkim jej rozwojem jakość połączeń VoIP nie różni się już bardzo od połączeń w sieci stacjonarnej. Nie możemy jednak mówić w odniesieniu do VoIP-a o połączeniach w czasie rzeczywistym, zawsze bowiem będzie istniało opóźnienie związane z przesyłaniem pakietów. Przyjmuje się, że opóźnienia do 150 ms pozwalają traktować rozmowę jako zrozumiałą. Czasem jednak zbyt duże opóźnienia mogą sprawić, że głos staje się niezrozumiały. Wówczas jedynym rozwiązaniem w przypadku powtarzania się tego typu problemów jest zakup szybszego łącza. Technologia VoIP umożliwia szeroko pojęty proces rozmowy. Jeśli jednak zagłębić się w to stwierdzenie można mówić o dużym zróżnicowaniu w kwestii świadczonych usług. Możliwe są połączenia PC-to-PC, czyli usługi korzystające z VoIP wykorzystujące połączenie pomiędzy dwoma komputerami (jak np. Skype, Google Talk, Gadu Gadu, Tlenofon, etc.), ale nie tylko. Popularne są bowiem także usługi oferowane jako druga linia, które pozwalają wykorzystywać numery telefonii stacjonarnej do inicjowania lub odbierania połączeń (np. Tlenofon, Skype In&Out, Telefonia internetowa TP). Poza tym istnieją tzw. usługi oferowane jako zastępstwo normalnego telefonu stacjonarnego, czy też usługi nakierowane na użytkowników mobilnych - korzystające z dostępu do sieci bezprzewodowych (Wi-Fi). Reasumując tą część należy wspomnieć, że usługi VoIP ciągle się rozwijają i nie jest do końca pewne, jakie nowe możliwości zaoferuje ta technologia w najbliższej przyszłości. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 3

4 Jednak nasz projekt oprócz samej technologii VoIP opierał się również na wykorzystaniu kart typu Digium Wildcard TDM400P widocznej na rysunku 1. W karty tego typu wyposażane są głównie stacje wykorzystujące interfejsy FXO oraz FXS w celu podłączenia analogowych telefonów oraz wykorzystywania ich do prowadzenia połączeń za pośrednictwem zwykłego komputera PC. Przy wykorzystaniu właśnie tego typu osprzętowania wspierając go dodatkowo poprzez rozwiązania softwarowe w postaci serwera Asterisk możliwe jest stworzenie np. w małej firmie systemu z kilkoma zakończeniami telefonicznymi - SOHO (Small Office Home Office). Przy czym w interfejsy FXO wyposażone są aparaty telefoniczne podłączane do centrali, które z kolei korzystają z interfejsów FXS. Karta TDM400P posiadając 4 wyjścia typu RJ-11 może być wykorzystywana do wielu rozwiązań, ponieważ każdy z tych 4 portów łączy się z oddzielnym wymiennym modułem. W swojej pracy mieliśmy możliwość korzystania z dwóch rodzajów modułów, mianowicie S110M oraz X100M. Każdy z nich dawał różniące się, ale równie szerokie możliwości wykorzystania zwykłych analogowych urządzeń telefonicznych. Szerzej o tych rozwiązaniach zostanie wspomniane w dalszej części sprawozdania. Rysunek 1. Karta typu Digium Wildcard TDM400P. [1] Oczywiście 4 porty to nie wszystko, możliwe jest bowiem powiększenia systemu poprzez dołączenia kolejnych kart zawierających odpowiednie moduły albo też użycia pojedynczych kart o większej pojemności, jak na przykład oferowane przez tego samego producenta moduły 16 portowe. [1] - zdjęcie pochodzi ze strony Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 4

5 2. Praca serwera Asterisk na wirtualnej maszynie Jedna z najprostszych metod na szybkie uruchomienie serwera Asterisk jest użycia prefabrykowanych wersji programu zaimplementowanych w określonym środowisku, które można uruchomić na dowolnej platformie systemowej dzięki użyciu tzw. wirtualnych maszyn. W trakcie prac nad projektem posłużyliśmy się darmowym emulatorem wirtualnych maszyn o nazwie VMware Player, który jest powszechnie dostępny na stronie: Od pewnego czasu również Microsoft udostępnia nieodpłatnie swoją wersję konkurencyjnego emulatora maszyn wirtualnych o nazwie Virtual PC 2004, którą możemy znależć na stronie: Po zainstalowaniu wybranego przez nas emulatora maszyny wirtualnej pozostaje tylko zdobyć obraz pożądanego systemu i wskazać go programowi. Do testów platformy Asterisk wybraliśmy dystrybucje o nazwie Astlinux, która jest kompletną wersją systemu Linux z preinstalowanym serwerem Asterisk, gotowym do uruchomienia w programie VMware Player. Krok 1 Po pomyślnym zainstalowaniu emulatora wirtualnych maszyn VMware Player i uruchomieniu aplikacji obserwujemy okno główne programu, oraz otwarte okienko przeglądania (Rysunek 2.1), w którym należy wskazać scieżkę dostępu do obrazu wirtualnej maszyny. Rysunek 2.1.Wybór obrazu wirtualnej maszyny w programie VMware Player. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 5

6 Krok 2 Po wskazaniu wybranego obrazu uruchomi lub przywróci do działania wirtualną maszynę. Wybrany przez nas obraz do testów to Astlinux ( Rysunek 2.2. Przywracanie wybranej w programie wirtualnej maszyny. Krok 3 Po uruchomieniu wirtualnej maszyny i przejściu do niej z wyjściowego systemu operacyjnego, możemy pracować na niej tak jak na normalnym komputerze z zainstalowanym takim systemem. Pomiędzy systemami wirtualnym i zwykłym przenosimy się kombinacją klawisz Ctrl+Alt. Krok 4 Obraz Astlinux a wymaga podania hasła, które w tej wersji brzmi: astlinux, po udanym logowaniu serwer przywita nas wywołaniem: pbx root # Rysunek 2.3. Po udanym logowaniu serwer jest gotowy do pracy. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 6

7 Przebieg wymiany informacji pomiędzy serwerem na wirtualnej maszynie, a programem klienckim w następujących przypadkach: a) Udana rejestracja użytkownika SIP b) Zły login użytkownika c) Złe hasło użytkownika d) Niepoprawny adres IP Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 7

8 e) Test możliwości użycia innych niż domyślne portów f) Próba połączenia z nieaktywnym(wyłączonym) użytkownikiem Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 8

9 g) Udane połączenie 2 użytkowników i rozłączenie od strony abonenta wywoływującego Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 9

10 h) Udane połączenie 2 użytkowników i rozłączenie od strony abonenta wywoływanego Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 10

11 i) Próba połączenia w przypadku zajętości linii Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 11

12 3. Łączenie się do serwera Asteriska za pomocą narzędzi dostępnych dla środowiska MS Windows. W celu podłączenia się do serwera Asteriska niezbędne jest uprzednie zainstalowanie maszyny wirtualnej pod systemem operacyjnym, na którym pracujemy oraz instalacja Asteriska co opisaliśmy w poprzedniej części naszej pracy. Gdy już dokonamy powyższej instalacji musimy podłączyć się do maszyny poprzez aplikacje putty. W tym kroku wprowadzamy odpowiednie: adres IP, numer portu oraz nazwę sesji (niezbędna tylko gdy chcemy zapisać ustawienia). Przykładowe okno konfiguracji zostało przedstawione na rysunku 3.1. Rysunek 3.1. Przykładowa konfiguracja programu putty. Po dokonaniu powyższej konfiguracji musimy zalogować się do systemu i uruchomić serwer przez polecenie asterisk. W tym momencie możliwe jest korzystanie ze wszystkich dostępnych funkcji w ramach serwera Asterisk. Jeśli chcemy dowiedzieć się czegoś o rodzajach tych funkcji wystarczy wpisać polecenie help. W ten sposób zostaną wyświetlone wszystkie dostępne komendy. Wśród przykładowych, a zarazem bardzo przydatnych można wymienić: sip show users (pozwala sprawdzić listę dostępnych klientów w ramach serwera), sip show peers (rys. 2.2, pozwala sprawdzić listę klientów klientów Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 12

13 wysczególnieniem aktywnych klientów w ramach serwera, w tym także adres IP z którego się łączą), sip show channels (rys. 3.2, wypisuje listę aktywnych klientów w ramach serwera wraz z takimi informacjami jak ID dzwoniącego, rodzaj używanego kodeku, a także rodzaj transmisji tzn. nadawanie czy odbiór). Rysunek 3.2. Przykładowe wywołanie komend sip show peers oraz sip show channels. Dodatkowo warto dodać, iż poprawność zestawienia połączenia w dużej mierze zależy właśnie od kodeka, w tym przypadku GSM-u. Dla przykładu terminal, który opiera swe działanie na standardzie GSM wysyła wiadomość do innego terminalu bez GSM-u. W takiej sytuacji możemy być pewni, iż pierwszy z wymienionych rzeczywiście jest podłączony do sieci wysyła w sposób poprawny dane, tyle że drugi z nich nie może ich odczytać. Natomiast w sytuacji dokładnie odwrotnej, czyli numer dwa nadaje, a jeden ma odbierać nie ma mowy o jakimkolwiek połączeniu. Jak widać sama konfiguracja z pomocą aplikacji putty i podłączenie do serwera Asterisk nie powinna nastręczać większych problemów. Warto jednak wspomnieć, iż istnieją jeszcze inne programy spełniające taką samą rolę jak ten wykorzystany przez nas, są to m. in. SSH Secure Shell, WinSCP3. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 13

14 Drugą równie ważną częścią konfiguracji jest przegląd i edycja plików konfiguracyjnych: sip.conf oraz extension.conf znajdujących się w folderze serwera. Za pomocą pierwszego z nich możemy dokonywać konfiguracji wszystkich klientów, ponieważ właśnie tam znajduje się pełna ich lista wraz z charakterystycznymi parametrami. Możemy ich zarówno dodawać jak i usuwać. Możemy przypisywać im odpowiedni numer, typ, czy też nazwę wyświetlaną na pulpicie klienta, z którym chcemy nawiązać połączenie. Poza tym w dalszej, części każdy klient otrzymuje typ wspomnianego już kodeka używanego do przesyłania danych oraz może zostać przydzielony do pewnej grupy abonentów(rodzaje grup są dowolnie dobierane) W drugim z wymienionych wcześniej plików, czyli extension.conf zawarta jest ogólna konfiguracja możliwości połączeń pomiędzy klientami. To właśnie tutaj określa się sposób wywołań pomiędzy klientami, np. format wybieranych numerów od danego klienta. Najlepiej opisuje ten proces następująca sytuacja: klienci z grupy A posiadający zapis exten => _9XXXX w opisywanym pliku dzwoniąc: do klienta z grupy B o numerze 1111 zmuszeni są do wyboru numeru na klawiaturze Można to uznać za rodzaj zabezpieczenia przed wykonywaniem połączeń przez osoby niepowołane do tego. Także w pliku extension.conf można dokonać operacji przekierowania z określonego na inny numer, czy też umożliwić dzwoniącym wybór jednej z opcji numeru wewnętrznego. Tak skonfigurowany serwer Asterisk jest gotowy do działania. W tym momencie niezbędne jest zaopatrzenie się w jeden z szeroko dostępnych programów klienckich oraz jego konfiguracja, co zostanie opisane w dalszej części naszego opracowania. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 14

15 4. Konfiguracja programów klienckich W celu skorzystania z możliwości oferowanych przez telefonią internetową VoIP w najprostszym ujęciu potrzebujemy jedynie komputera klasy PC z zainstalowanym odpowiednim oprogramowaniem kienckim, które posłuży do komunikacji z serwerem dostępowym usługi. Jest to o tyle dobre rozwiązanie, iż nie wiąże się z żadnymi wydatkami na sprzęt, taki jak dedykowane bramki, czy telefony sprzętowe telefony internetowe. Wybór aplikacji jest bardzo szeroki, dzięki czemu możemy naprawdę dobrze dopasować programy do własnych upodobań, zarówno na platformie MS Windows, jak i dystrybucjach linukoswych. W toku prac nad funkcjonalnością serwera Asterisk wykorzystaliśmy dwa programy, które zostaną pokrótce opisane. Aczkolwiek idea działania wszystkich aplikacji jest zbliżona, dlatego nie istnieją przeciw wskazania by użyć zupełnie innych programów. Spośród dostępnych aplikacji na platformę MS Windows najlepszym wyborem jest, między innymi, program o nazwie PhonerLite dostępny pod adresem: któremu należy przyznać dużą niezawodność, a także odpowiednią funkcjonalność i nieskomplikowaną konfiguracje, która sprowadza się do następujących kroków: Krok 1 Po pomyślnym zainstalowaniu aplikacji i uruchomieniu programu na ekranie pokazuje się następujące okno, pokazane na Rysunku 4.1. Rysunku 4.1. Okno główne programu PhonerLite. Krok 2 Po kliknięciu na ikonę pokazywaną przez zieloną strzałkę na Rysunku 4.1 uzyskujemy dostęp do opcji, które prezentują się następująco: Rysunku 4.2. Zakładki opcji programu PhonerLite. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 15

16 Krok 3 Na Rysunku 4.2 widzimy zakładki opcji dostępne w programie, kolejna od lewej są to: Logbook czyli lista połączeń, zawierająca date połączenia, jego długość trwania, a także informacje dodatkowe Phonebook, czyli książka adresowa Messages program obsługuje wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych do użytkowników Configuration tutaj ustawiamy dane potrzebne do połączenia z serwerem Statistics statystyki transferu Krok 4 Wybieramy zakładkę Configuration, pokazaną na Rysunku 4.3 Rysunku 4.3. Zakładka konfiguracji programu PhonerLite. Krok 5 W zakładce Configuration wypełniamy pola: User name czyli nazwa użytkownika potrzebna do załogowania się na serwer dostępowy Password odpowiadające użytkownikowi hasło Proxy/registrar w to pole wpisujemy adres serwera dostępowego SIP STUN server pole wypełniamy, jeśli użytkownik znajduję się w prywatnej sieci, a serwer SIP poza nią, w celu stwierdzenia publicznego adresu użytkownika za NAT-em Silence detection pozwala decydować zachowanie aplikacji w przypadku ciszy na linii Displayed name opcjonalne pole pozwalające ustawić wyświetlaną nazwę użytkownika Po wypełnieniu wszystkich niezbędnych pół klikamy Save w celu zapisania konfiguracji. Program pozwala na zapisania profili kilku serwerów i wybór pożądanego w danym momencie z rozwijalnej listy. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 16

17 Krok 6 Jeżeli program zostanie dobrze skonfigurowany użytkownik, powinien zostać przyłączony do wybranego serwera, co jest sygnalizowane zmianą koloru lampki z żółtego (Rejestracja) na zielony (Użytkownik zarejestrowany), Rysunek 4.4. Rysunku 4.4. Zielone światło użytkownik został pomyślnie zarejestrowany. Krok 7 Program pozwala na dynamiczne sterowanie siłą głosu w zależności od potrzeb dzięki dwom suwakom odpowiadającym za ustawienie mikrofonu oraz głośników. Rysunku 4.5. Sterowanie siłą głosu. Krok 8 Wykonywania połączeń sprowadza się do wpisania numeru abonenta wywoływanego u naciśnieciu zielnej słuchawki, pokazanej na Rysunku 4.6. Analogicznie aby zakończyć połączenie należy kliknąc czerwoną sluchawkę. Rysunku 4.6. Wybór numeru i sterowanie połączeniem. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 17

18 Innym programem klienckim, który został przetestowany i zyskał zasłużona aprobatę jest aplikacja o nazwie X-Lite 3.0 dostępny nie tylko na platformie MS Windows, ale również w wersjach przygotowanych na inne systemu operacyjne, takie jak MAC OS, czy Linuks. Program ten, podobnie jak Phoner Lite, jest dostępny jako darmowa aplikacja typu freeware. Krok 1 Po pomyślnym zainstalowaniu aplikacji i uruchomieniu programu na ekranie pokazuje się następujące okno, przypominające to pokazane na Rysunku 4.7. Rysunku 4.7. Wybór numeru i sterowanie połączeniem. Krok 2 Po kliknięciu na ikonę pokazywaną przez zieloną strzałkę na Rysunku 4.7 uzyskujemy dostęp do opcji, które prezentują się następująco: Rysunku 4.8. Menu opcji programu X-Lite. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 18

19 Krok 3 W celu skonfigurowania profilu SIP przechodzimy do menu System Settings (pozycja podświetlona na Rysunku 4.8), a następnie wybieramy drugą pozycję z listy, czyli SIP Proxy - pozycja wskazywana przez strzałkę na Rysunku 4.9. Rysunku 4.9. Menu System Settings programu X-Lite. Krok 4 W zakładce SIP Proxy wypełniamy pola: User name czyli nazwa użytkownika potrzebna do załogowania się na serwer dostępowy Password odpowiadające użytkownikowi hasło SIP Proxy w to pole wpisujemy adres serwera dostępowego SIP Displaye name opcjonalne pole pozwalające ustawić wyświetlaną nazwę użytkownika Rysunku Menu SIP Proxy programu X-Lite. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 19

20 Krok 5 Wykonywania połączeń sprowadza się do wpisania numeru abonenta wywoływanego, a następnie naciśnieciu ikony zielnego telefonu, pokazanej na Rysunku Analogicznie aby zakończyć połączenie należy kliknąc ikonę z czerwonym telefonem. Rysunku Wybór numeru i sterowanie połączeniem. Krok 6 Program pozwala na dynamiczne sterowanie siłą głosu w zależności od potrzeb dzięki dwom suwakom odpowiadającym za ustawienie mikrofonu oraz głośników, pokazanym na Rysunku Rysunku Sterowanie siłą głosu. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 20

21 5. Instalacja karty rozszerzeń dla telefonii analogowej, na przykładzie Digium TDM400P a) Podłączenie karty Digium TDM 400P Jak wiemy z wprowadzenia karta Digium TDM 400P wyposażona w odpowiednie moduły daje możliwość podłączenia do serwera analogowych aparatów telefonicznych(przy użyciu modułów FXS) lub też linii miejskich (przy wykorzystaniu modułów FXO). Kartę taką podłączamy do wolnego slotu PCI w komputerze klasy PC. W przypadku, gdy chcemy wykorzystać moduły FXS musimy podłączyć dodatkowe źródło zasilania bezpośrednio z zasilacza komputerowego o napięciu 12V za pomocą standardowych wtyczek stosowanych w zasilaczach typu AT/ATX. Rysunek 5.1. Karta TDM 400P w celu obsługi modułów FXS wymaga dodatkowego zasilania doprowadzanego oddzielnym kablem z zasilacza komputera PC. Konieczność ta jest podyktowana faktem, iż linie te muszą być zdolne wygenerować prąd dzwonienia (o standardowym napięciu około 100V), a także zasilić linie telefoniczne, co było by niemożliwe za pomocą zasilania zwykłej szyny PCI. Komputer, który chcemy wykorzystać jako serwer telefonii VoIP nie musi spełniać wygórowanych wymagań, w zupełności wystarczy komputer klasy Pentium III o częstotliwości zegara rzędu 500 Mhz i 64 MB pamięci RAM, zatem wymagania co do mocy obliczeniowej nie są zbyt wygórowane, jednak znacznie gorzej wygląda kwestia systemu operacyjnego. W toku prac naszego projektu wykorzystaliśmy maszynę znacznie szybszą niż to było wymagane, gdyż wyposażona była w procesor Pentium 4 taktowany częstotliwością 3 Ghz, 1 GB pamięci RAM, na której zainstalowane kartę DIGIUM TDM 400P wyposażoną w dwa moduły FXO oraz dwa moduły FXS, czyli w maksymalnej możliwej konfiguracji model ten udostępnia 4 sloty. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 21

22 Jak pokazaliśmy w poprzednich punktach serwer Asteriska można uruchomić za pomocą maszyny wirtualnej na niemal dowolnym komputerze, jeżeli jednak chcielibyśmy wykorzystać za pomocą tego serwera kartę typu Digium to nie jest to już takie proste. b) Wybór systemu operacyjnego Sterowniki do tych kart udostępniane są przez producenta w postaci źródłowej które można pobrać z strony producenta. O ile skompilowanie tych sterowników w systemach Unix'owych oraz Linuxowych nie jest czymś specjalnie skomplikowanym, to ich instalacja pod systemem z rodziny Windows wymagałaby znacznych modyfikacji w kodzie źródłowym sterowników. Rozwiązanie takie nie jest zatem praktykowane. Pytanie tylko jaki system operacyjny wybrać, a wybór jest spory, gdyż mamy do dyspozycji ogromną ilość systemów Linuksowych(często typu open source udostępnianych na licencji GNU GPL 1 ) jak open SUSE, Slackware, Debian, Fedora, Red Hat. Systemy Unixowe są trochę mniej liczne, ale do dyspozycji mamy choćby bardzo popularne systemy z rodziny BSD, Solaris, Sun OS, SCO itp. Podczas tworzenia naszego projektu zdecydowaliśmy się na użycie dość popularnego a zarazem udostępnianego na licencji GNU GLP systemu Fedora Core 6, która jest opensoruce-owym odpowiednikiem systemu firmy Red Hat. System ten instalujemy za pomocą graficznego instalatora Anakonda stworzonego tak, iż praktycznie nie wymaga on żadnej wiedzy informatycznej i niemal każdy użytkownik komputera PC byłby w stanie sobie z nim poradzić Rysunek 5.2. Instalacja systemu operacyjnego Fedora. 1 Powszechna Licencja Publiczna GNU, której celem jest przekazanie użytkownikom praw do uruchamiania programu w dowolnym celu, analizowania działania programu i dostosowywania go do swoich potrzeb, kopiowania oraz udoskonalania i publikowania własnych poprawek programów i kodu źródłowego tych programów [źródło pl.wikipedia.org] Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 22

23 Oczywiście podczas instalacji mamy możliwość ustawienia wielu opcji, jak sposób podziału dysku na partycje, rodzaje instalowanych pakietów itp. Mimo iż do serwer Asterisk'a nie wymaga graficznego środowiska to podczas prac nad naszym projektem zdecydowaliśmy się na instalację standardową, dzięki czemu mogliśmy również wykorzystywać klientów softwarowych na naszym serwerze, a dodatkowo pracować na nim jak na zwykłej stacji roboczej. Po zainstalowaniu systemu logujemy się jako root (domyślne konto administratora w systemach *ux) a następnie pobieramy i instalujemy kolejno następujące źródła: c) Sterowniki Zaptel'a do obsługi kart Biblioteki do obsługi komunikacji cyfrowej Libpri (wymagany przez Asteriska). Program zarządzający komunikacją czyli Asterisk. Zanim to jednak zrobimy musimy sprawdzić co jest wymagane do ich instalacji i już po krótkiej analizie plików README możemy zauważyć, iż potrzebne są nam jeszcze następujące pakiety: -pełne źródło aktualnego jądra systemu -zlib -zlib-devel -openssl -openssl-devel -bison kernel module crc_ccitt Możemy je zainstalować pobierając odpowiednie paczki z internetu (RPM'y), wprost ze źródeł, lub wykorzystując zintegrowany z naszym systemem program yum 2 w którym musimy jedynie zaznaczyć na liście nazwy pakietów które chcemy zainstalować. Akceptujemy instalację i program sam pobiera z internetu odpowiednie pakiety a także te które są przez nie wymagane (niektóre pakiety wymagają jeszcze instalacji dodatkowych, co często jest największą bolączką użytkowników linuxa). Teraz nie pozostaje nam nic innego jak tylko pobrać odpowiednie sterowniki i zainstalować naszą kartę(przed instalacją sterowników karta powinna być już umieszczona w wolnym slocie PCI z podłączonym zasilaniem). W tym celu pobrania odpowiednich źródeł wpisujemy kolejno w linii poleceń: cd /usr/src wget current.tar.gz wget current.tar.gz wget current.tar.gz 2 Jako Yum rozumiemy tu graficzną nakładkę na ten program instalowaną wraz z domyślną instalacją systemu. W razie jej braku możne wydać z konsoli polecenia instalacji pakietów yum install 'nazwy pakietow'. Inne systemy operacyjne mogą używać innych programów tego typu np porty pod BSD czy Yasy pod SUSE Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 23

24 Może się zdarzyć, iż producent z jakiś powodów zacznie odradzać korzystanie z tych wtedy to ściągnięty przez nas plik będzie zajmował jedynie kilka KB i będzie to zwykły plik tekstowy z informacją na temat zalecanej wersji, lub też adres stanie się nieaktualny. Wtedy należy wyszukać odpowiednią (przeważnie nowszą) wersję szukanego pliku. Po ściągnięciu należy powyższe pliki rozpakować za pomocą polecenia: tar zxvf *current.tar.gz./ Co spowoduje rozpakowanie powyższych archiwów do bieżącego katalogu (każde z tych archiwów utworzy sobie osobny podkatalog). Następnie musimy skompilować powyższe źródła. Do tego celu służy polecenie make, należy jednak zauważyć, iż jego składnia może różnić się w zależności od konfiguracji. Standardowo kompilacja wygląda w następujący sposób kompilujemy źródła poleceniem make następnie je instalujemy poleceniem make install a na końcu usuwamy niepotrzebne pliki make clean W naszym wypadku skorzystaliśmy jeszcze z dwóch istotnych poleceń (dla każdego pakietu mogą być różne) zamiast make użyliśmy make linux26 ze względu na wykorzystywane przez nas jądro systemu 2.6.x 3 po instalacji Asteriska użyliśmy jeszcze polecenia make samples w celu stworzenia przykładowych plików konfiguracyjnych przez asteriska. Zatem instalacja wyglądała następująco: cd /usr/src/zaptel-1.2 make linux26 make install make clean cd../libpri-1.2 make make install make clean cd../asterisk-1.2 make linux26 make install make samples make clean Oczywiście numer w nazwie katalogu jest zależny od wersji plików przez nas wcześniej pobranych. Po wykonaniu powyższych należy uruchomić ponownie komputer (zostaną wtedy uruchomione nowe sterowniki); a do jądra systemu powinien zostać załadowany również moduł odpowiedzialny za obsługę naszej karty. Możemy to sprawdzić wpisując polecenie: dmesg które wyświetli stan wszystkich urządzeń aktualnie uruchomionych w systemie. 3 Standardowo sterowniki i sam program Asterisk przystosowane były do pracy z jądrem systemu z serii 2.4 Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 24

25 Oczywiście w chwili obecnej interesuje nas tylko karta tdm 400p, więc wyświetlamy tylko linie zawierające zwrot tdm: dmesg grep -i tdm Po wydaniu tego plecenia komputer powinien wyświetlić stan karty (że działa poprawnie). Może też poinformować nas, że np kabel zasilający nie został podłączony, wtedy to musimy wyłączyć i podłączyć brakujący kabel (niestety łatwo o nim zapomnieć). Inną metodą sprawdzenia, czy poprawnie zainstalowaliśmy kartę w komputerze jest podłączenie aparatu telefonicznego do linii FXS co prawda nie usłyszymy wtedy jeszcze tonowego sygnału oczekiwania, ale po wciśnięciu dowolnego klawisza usłyszymy sygnał tonowy (aparat telefoniczny jest już zasilany z naszej karty). d) Konfiguracja pliku zaptel.conf Jeżeli wszystko przebiegło pomyślnie, to możemy zająć się dalszą konfiguracją zaczynając od pliku zaptel.conf. Jest to plik konfiguracyjny od sterowników zaptela i standardowo znajduje się w katalogu /etc. Musimy w nim ustawić takie parametry jak domyślna strefa w której się znajdujemy oraz sposób sygnalizacji na odpowiednich kanałach karty(kanały są numerowane od 1 do n). W naszym przypadku ustawiamy aktualną strefę na polską: loadzone=pl defaultzone=pl oraz ustawiamy sygnalizację na odpowiednich kanałach: fxsks=1-2 fxoks=3-4 Należy tu zwrócić uwagę na fakt, iż moduły 0 i 1 na karcie odpowiadające kanałom 1 i 2 są modułami FXO, jednak podłączamy do nich urządzenia wykorzystujące sygnalizację FXS, zatem musimy taką sygnalizację ustawić. W analogiczny sposób postępujemy z pozostałymi kanałami. Poprawność naszej konfiguracji możemy sprawdzić za pomocą polecenia /sbin/ztcfg -vvvv Jeżeli wszystko jest w porządku możemy uruchomić sygnalizację za pomocą polecenia: modprobe zaptel modprobe wctdm Drugie polecenie zależy od używanej karty i tak dla kart TE110P => wcte11xp TE205P/TE207P/TE210P/TE212P => wct2xxp TE405P/TE407P/TE410P/TE412P => wct4xxp TDM400P => wctdm TDM2400P => wctdm24xxp Jeżeli program ztcfg wyświetla informacje o błędzie to musimy sprawdzić czy poprawnie opisaliśmy sygnalizację w odpowiednich kanałach. Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 25

26 e) Konfiguracja pliku zapta.conf Bardzo ważnym plikiem jest też plik konfiguracji Asteriska (bo chcemy, aby wykorzystywał on naszą kartę), w którym to ustawiamy podobne parametry jak w pliku zaptel.conf, z tą jednak różnicą, iż wzbogacamy je dodatkowo o konfigurację kontekstu, czyli grupy użytkowników o wspólnych uprawnieniach. Możemy też dołożyć kilka parametrów poprawiających dodatkowo jakość rozmowy (np. programowe usuwanie echa). Zastosowany przez nas plik konfiguracyjny miał następującą postać: [channels] context=default immediate=no signalling=fxs_ks echocancel=yes channel=1-2 signalling=fxo_ks echocancel=yes channel=3-4 Należy tu zwrócić uwagę na specyficzną postać tego pliku wiersze wyżej odnoszą się do wierszy poniżej, chyba że jakiś parametr zmienia ich znaczenie i tak najpierw ustalamy rodzaj sygnalizacji, parametry połączenia, usuwanie echa itp. a dopiero na samym końcu wymieniamy kanały do których te parametry się odnoszą. Po skonfigurowaniu można sprawdzić, czy wszystko jest w porządku uruchamiając Asteriska poleceniem /sbin/asterisk vvvccc Polecenie to powinno uruchomić serwer Asterisk wraz z domyślną konfiguracja klientów oraz kartą Digium. W chwili obecnej po podniesieniu słuchawki powinien być już słyszany sygnał oczekiwania na wybranie numeru. W celu poprawnego korzystania z aparatów podłączonych do tych linii należy oczywiście skonfigurować jeszcze opisane wcześniej pliki sip.conf oraz extension.conf. Jedyną rzeczą, która może sprawiać tu problem jest ustawienie na który port ma być kierowana rozmowa. W tym celu musimy w pliku extension.conf podać reguły jaki numer ma być kierowany na jaki port i na przykład w naszym wypadku jeżeli byśmy chcieli, żeby osoby dzwoniące pod numer 112 były łączone z telefonem ratunkowym za pomocą linii zewnętrznej to w pliku musimy dodać jedynie wpisy exten =>112,1,Dial(Zap/1/112) exten =>112,2,DialHangUp() Centrala PABX na platformie programowej Asterisk 26