PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Przedmiotowy system oceniania ma pomóc Państwu w przygotowaniu własnego systemu oceniania oraz w tworzeniu planów wynikowych. Opracowany przez nas system jest skonstruowany bardzo przystępnie i obejmuje dwa zakresy kształcenia podstawowy i rozszerzony. Na każdym z poziomów określono wymagania, jakim uczeń musi sprostać, aby otrzymać ocenę dostateczną lub bardzo dobrą. Pozostałe z obowiązującej skali oceny ustala się następująco: jeżeli uczeń opanuje tylko niektóre treści określone na ocenę dostateczną, otrzymuje ocenę dopuszczającą, jeżeli uczeń wykracza poza treści określone na ocenę dostateczną, ale nie spełnia wszystkich wymagań dla oceny bardzo dobrej, otrzymuje ocenę dobrą, jeżeli uczeń wykracza poza treści określone na ocenę bardzo dobrą, otrzymuje ocenę celującą. Pamiętając o zasadzie stopniowania trudności czy kumulatywności wiedzy, przyjęto, że ocenę bardzo dobrą zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym uczeń może otrzymać, spełniając wszystkie wymagania oceny dostatecznej na poziomie podstawowym. Wymagania oceny dostatecznej na poziomie podstawowym są wymaganiami określonymi podstawą programową. Poniższy system oceniania został skorelowany z rozkładem materiału, opracowanym do podręcznika Między tekstami. Część 4. Pozytywizm. Młoda Polska (echa współczesne). Dlatego też niektóre wymagania ściśle odnoszą się do tekstów i treści proponowanych przy okazji konkretnych tematów czy cyklów lekcji. Należy jednak podkreślić, że wszystkie treści podlegające ocenie są realizacją wymagań edukacyjnych, wynikających z podstawy programowej, programu nauczania oraz są zgodne ze standardami opisanymi w informatorze maturalnym.

2 74 Przedmiotowy system oceniania POZYTYWIZM Przedmiotowy system oceniania 75 POZYTYWIZM TEMAT Powstańczy etos Wobec nowego czasu ZAKRES PODSTAWOWY. WYMAGANIA NA OCENĘ: DOSTATECZNĄ zna wiersz M. Romanowskiego i rozumie jego temat zna list M. Romanowskiego do brata zna wiersz K. Gaszyńskiego i rozumie jego temat wie, czym było ugrupowanie stańczyków wie, czym był powstańczy etos zna powody krytyki powstania styczniowego zna fragmenty Wskazań politycznych A. Świętochowskiego umie określić powody różnych zachowań Polaków po upadku powstania styczniowego zna fragment książki T. Łubieńskiego i rozważa zasadność walki zbrojnej jako sposobu odzyskania niepodległości BARDZO DOBRĄ interpretuje wiersze M. Romanowskiego i K. Gaszyńskiego w kontekście wydarzeń historycznych omawia wzorce zachowań Polaków po klęsce powstania listopadowego wyjaśnia przyczyny sporów między zwolennikami a przeciwnikami idei powstania przedstawia różne postawy i koncepcje zachowań Polaków po upadku powstania styczniowego omawia spostrzeżenia T. Łubieńskiego z przywołaniem kontekstu historycznego DOSTATECZNĄ ZAKRES ROZSZERZONY. WYMAGANIA NA OCENĘ: BARDZO DOBRĄ Rozrachunek z przeszłością zna nowelę E. Orzeszkowej i umie określić jej rolę w kształtowaniu legendy powstańczej zna utwory M. Konopnickiej i A. Asnyka i rozumie ich temat zna obraz A. Grottgera i dostrzega jego związek z legendą powstania styczniowego wie, dlaczego ocena powstania styczniowego zmieniała się wraz z upływem czasu interpretuje utwór E. Orzeszkowej jako przykład tworzenia legendy powstańczej analizuje utwory A. Asnyka i M. Konopnickiej jako przykłady poezji zaangażowanej politycznie omawia przyczyny zmian w ocenie powstania styczniowego interpretuje nowelę E. Orzeszkowej jako przykład tworzenia legendy powstańczej analizuje utwory A. Asnyka i M. Konopnickiej jako przykłady poezji politycznej omawia przyczyny zmian w ocenie powstania styczniowego omawia symbolikę powstańczą w utworach literackich i plastycznych z perspektywy współczesnego człowieka Projekcja filmu Zbigniewa Kuźmińskiego Nad Niemnem Jaki jest nadniemeński świat? Wątki, tematy pisze recenzję filmową dostrzega romantyczne i nieromantyczne wątki i tematy w filmie objaśnia motyw grobu Jana i Cecylii oraz mogiły powstańczej pisze recenzję filmową z uwzględnieniem romantycznych i pozytywistycznych idei obecnych w filmie omawia filmowe środki wyrazu zastosowane w filmie pisze krytyczną recenzję filmu pisze recenzję filmową, analizując pracę reżysera i operatora stosuje słownictwo związane z filmem Mogiły, grobowce, metropolie zna symbolikę grobu (np. piramidy, kurhanu, Grobu Pańskiego) wie, że rytuał grzebania zmarłych ma znaczenie religijne i kulturowe dostrzega związek między pozytywistycznym kultem grobu a symboliką grobu ojczyzny w utworach powstałych po rozbiorach Polski wyjaśnia symbolikę grobów i rytualne znaczenie pochówku zna przyczyny kultu grobów w okresie pozytywizmu i objaśnia jego związek z literaturą porozbiorową i romantyczną

3 76 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 77 Przemówić zza grobu Pozytywistyczne tezy i nakazy Gdyby pozytywizmu nie było... Po co nam powieść? Czym jest realizm? Próba definicji zna i rozumie wiersz Z. Herberta oraz fragment rozmowy z J. Sternem dostrzega związek między obrazem J. Sterna, jego wspomnieniem z egzekucji a wierszem Z. Herberta wie, czym jest korespondencja sztuk zna nazwiska filozofów pozytywistycznych wyjaśnia pojęcie utylitaryzm przedstawia ideę społeczeństwa jako organizmu zna pojęcie filozofia pozytywna dostrzega, na czym polega etyczny dylemat współczesnego uczonego zna fragmenty utworów K. Darwina i rozumie pojęcie teoria ewolucji dostrzega wpływ K. Darwina na zmianę stosunku człowieka do zwierząt i postrzegania swojego miejsca w świecie zna cechy stylu naukowego pisze pracę na temat odpowiedzialności współczesnego uczonego wie, że powieść jako gatunek ulegała przemianom ma świadomość, że na kształt powieści miały wpływ przemiany społeczne zachodzące w XIX w. definiuje powieść jako gatunek zna różnice między powieścią a nowelą dostrzega realizację tego samego tematu w powieści, malarstwie, noweli i liryce pozytywistycznej wie, kim był H. Balzak i zna tytuł jego cyklu powieściowego Komedia ludzka zna pojęcie realizm i wie, czym była powieść realistyczna dostrzega zmiany w rozumieniu realizmu i przemiany powieści realistycznej zna przyczyny zmian leksykalnych zachodzących w języku analizuje i interpretuje wiersz Z. Herberta interpretuje obraz J. Sterna w kontekście jego wspomnień omawia związek między obrazem J. Sterna, jego wspomnieniami a wierszem Z. Herberta wyjaśnia, czym jest korespondencja sztuk omawia różnice między symboliką grobu w okresie romantyzmu a symboliką zbiorowej mogiły w czasach II wojny światowej omawia różnice między poglądami pozytywistów a romantyków na wolność jednostki i miejsce człowieka w społeczeństwie wyjaśnia pojęcie filozofia pozytywna dyskutuje na temat spuścizny myśli pozytywistycznej wyjaśnia, na czym polega teoria ewolucji rozważa wpływ teorii K. Darwina na stosunek współczesnego człowieka do zwierząt rozważa miejsce człowieka w świecie, także w kontekście odpowiedzialności etycznej uczonych wyjaśnia, na czym polega teoria ewolucji omawia najważniejsze przemiany, które zaszły w powieści wie, jakie zadania stawiano pisarzom i powieści w XIX w. rozumie, na czym polega kryzys polskiej powieści współczesnej wg J. Jarzębskiego porównuje realizację tematyki dziecięcej w pozytywistycznej noweli, powieści, liryce i malarstwie porównuje literacki portret dziecka w romantyzmie i pozytywizmie omawia zmiany w rozumieniu pojęć realizm i powieść realistyczna podaje współczesne rozumienie słowa realizm analizuje wiersz Z. Herberta wyjaśnia, czym jest korespondencja sztuk zna różnicę między symboliką grobu w okresie romantyzmu a symboliką zbiorowej mogiły w czasach II wojny światowej rozważa wpływ teorii K. Darwina na stosunek współczesnego człowieka do zwierząt rozważa miejsce człowieka w świecie, także w kontekście odpowiedzialności etycznej uczonych pisze pracę na temat odpowiedzialności współczesnego uczonego omawia najważniejsze przemiany, które zaszły w powieści wie, że na kształt powieści wpłynęły przemiany społeczne zachodzące w XIX w., i podaje na to przykłady porównuje realizację tematyki dziecięcej w pozytywistycznej liryce, powieści, noweli i malarstwie interpretuje wiersz Z. Herberta i obraz J. Sterna z przywołaniem kontekstu historycznego omawia przemiany w ikonografii patriotyczno-martyrologicznej (od symbolu Polski spoczywającej w grobie po symbol zbiorowej mogiły czasów II wojny światowej) pisze pracę (esej) na temat odpowiedzialności współczesnego uczonego z przywołaniem kontekstów literackich, np. utworów romantyków oraz poglądów pozytywistycznych na naukę i jej możliwości na podstawie tekstu J. Jarzębskiego rozważa kondycję współczesnej powieści podaje przykłady współczesnych powieści i omawia ich budowę

4 78 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 79 Kim jest Raskolnikow? Próba zrozumienia bohatera Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego Petersburg miasto przeklęte Porfirow carski śledczy Sonia święta czy upadła? Zbrodnia i kara, czyli wielka dyskusja o człowieku Człowieczeństwo pod lupą biologa, czyli świat według naturalistów Z dziejów malarstwa fotografia Lalka arcypowieść polska Co to jest historia? charakteryzuje bohaterów Zbrodni i kary podejmuje rozważania na temat moralności Raskolnikowa dostrzega różne możliwości interpretacji tekstu (tu: interpretacja P. Dumały) ma świadomość, że różne formy narracji pociągają za sobą różne konsekwencje artystyczne zna dwie tradycje miasta obecne w literaturze wie, jaką wizję Petersburga stworzył w powieści F. Dostojewski dostrzega związek między biografią bohaterów a przestrzenią ich życia dostrzega w pracy Porfirowa metody policji carskiej dostrzega w powieści F. Dostojewskiego psychologiczną prawdę o naturze ludzkiej dostrzega szczególną rolę Soni w powieści F. Dostojewskiego nazywa wartości, jakie reprezentuje Sonia wie, dlaczego Raskolnikow nawraca się pod wpływem Soni dostrzega w powieści F. Dostojewskiego ponadczasowe treści docenia uniwersalizm pytań o moralną kondycję człowieka, postawionych przez F. Dostojewskiego w Zbrodni i karze zna termin naturalizm łączy nazwisko E. Zoli z nurtem naturalistycznym w literaturze wskazuje wpływ naturalizmu na opowiadanie A. Dygasińskiego dostrzega związek między wynalezieniem fotografii a rozwojem malarstwa zna opinie wybranych krytyków na temat Lalki B. Prusa określa czas i miejsce akcji powieści charakteryzuje bohaterów i określa ich miejsce w społeczeństwie rozumie, że historia ma wpływ na życie człowieka dostrzega związek między historią a własnym życiem charakteryzuje bohaterów Zbrodni i kary, uwzględniając kontekst etyczny ich postępowania podejmuje próbę stworzenia wielowymiarowego portretu Raskolnikowa omawia wizję Petersburga ze Zbrodni i kary w kontekście dwóch literackich tradycji miasta rozważa postępowanie bohaterów jako efekt życia w przestrzeni Petersburga opisuje metody pracy Porfirowa analizuje związek między Porfirowem a Raskolnikowem określa rolę Soni w powieści F. Dostojewskiego dostrzega rolę Soni w nawróceniu Raskolnikowa omawia powieść F. Dostojewskiego jako wielogłosową dyskusję o moralnej kondycji człowieka omawia założenia naturalizmu interpretuje fragment Psiej doli A. Dygasińskiego jako utwór naturalistyczny rozumie, na czym polegało wykorzystanie fotografii w malarstwie dostrzega związek między rozwojem techniki a sztuką analizuje obraz społeczeństwa ukazanego w Lalce z uwzględnieniem momentu dziejowego utrwalonego w powieści wskazuje cechy powieści, które uzasadniają nazwanie jej epopeją analizuje związek między historią a losem człowieka omawia wpływ historii na los swojej rodziny charakteryzuje bohaterów Zbrodni i kary, uwzględniając kontekst etyczny ich postępowania podejmuje próbę stworzenia wielowymiarowego portretu Raskolnikowa rozważa uniwersalne wartości obecne w powieści F. Dostojewskiego podejmuje dyskusję na temat moralności tworzy portret Raskolnikowa z uwzględnieniem kontekstu psychologicznego, filozoficznego i etycznego omawia powieść F. Dostojewskiego w kontekście filozoficznym dyskutuje na temat ponadczasowości pytań stawianych przez F. Dostojewskiego z przywołaniem kontekstu historycznego i filozoficznego

5 80 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 81 Historia w prywatności na kartach Lalki Kim jest Wokulski? Różne wizje miłości w Lalce Narracja w Lalce Społeczeństwo w Lalce Kwestia kobieca w Lalce Prus jako kronikarz Warszawy Warszawa Paryż próba porównania Opowiedz mi swój sen, a powiem ci, kim jesteś, czyli rozszyfrowujemy Izabelę Łęcką Lalka Wojciecha Hasa. Literatura a film rozumie, jaką rolę odgrywa pamiętnik Rzeckiego w powieści B. Prusa charakteryzuje mieszczański etos pracy charakteryzuje Rzeckiego jako subiekta starej daty dostrzega różnice w powieściowej ocenie bohatera charakteryzuje bohatera na podstawie różnych fragmentów powieści odtwarza różne poglądy na temat miłości pojawiające się w Lalce wskazuje cechy miłości romantycznej w uczuciu Wokulskiego wymienia poprzedników literackich Wokulskiego wymienia obu narratorów Lalki pojmuje rolę Pamiętnika starego subiekta wskazuje w powieści przykłady mowy pozornie zależnej i wie, jaką ona odgrywa rolę w utworze dostrzega wpływ filozofii pozytywistycznej na poglądy B. Prusa charakteryzuje społeczeństwo przedstawione w Lalce dostrzega problematykę społeczną zawartą w powieści określa sytuację kobiet w Polsce po powstaniu styczniowym dostrzega związek między obyczajowością obowiązującą w społeczeństwie a tradycją kulturową dostrzega problematykę kobiecą w Lalce wie, czym jest reportaż dostrzega kronikarski charakter opisów Warszawy wskazuje cechy powieści realistycznej w Lalce dostrzega ukazany w Lalce kontrast między Paryżem a Warszawą ma świadomość znaczenia opisu Paryża dla interpretacji powieści dostrzega w powieści wykorzystanie wiedzy o teorii marzeń sennych charakteryzuje Izabelę Łęcką z uwzględnieniem snów bohaterki zna termin oniryzm pisze recenzję filmową i wskazuje różnice między powieścią a ekranizacją dokonaną przez W. Hasa dostrzega w ekranizacji W. Hasa elementy interpretacji powieści omawia rolę pamiętnika Rzeckiego w powieści B. Prusa charakteryzuje Rzeckiego jako romantyka wychowanego na legendzie Napoleona i ideałach Wiosny Ludów charakteryzuje Wokulskiego, uwzględniając różne opinie na jego temat wyrażone w powieści dyskutuje na temat miłości w Lalce dyskutuje na temat funkcjonowania współcześnie wzorca miłości romantycznej omawia narrację Lalki znajduje różnice między rodzajami narracji w Lalce wskazuje wpływ filozofii i poglądów pozytywistycznych na kształt powieści omawia problematykę społeczną zawartą w powieści omawia sytuację kobiet w powieści B. Prusa dyskutuje na temat miejsca kobiety w świecie w ujęciu B. Prusa oraz wyraża własne zdanie na ten temat rozumie, na czym polega kronikarski charakter opisów Warszawy wskazuje na mapie miejsca opisane przez B. Prusa omawia cechy powieści realistycznej na przykładzie Lalki omawia różnice między Warszawą a Paryżem w Lalce uwzględnia obraz Paryża i Warszawy, interpretując powieść rozumie, na czym polega tworzenie psychologicznego portretu postaci omawia sny Izabeli Łęckiej jako wyraz jej podświadomości tworzy psychologiczny portret bohaterki pisze recenzję filmu W. Hasa jako twórczej interpretacji powieści B. Prusa omawia narrację Lalki znajduje różnice między rodzajami narracji w Lalce dyskutuje na temat prawa artysty do przekształcania cudzego dzieła omawia narrację powieści jako element jej budowy porównuje różne powieści pod kątem narracji polemizuje z interpretacją Lalki dokonaną przez W. Hasa

6 82 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 83 Miasto w powieści i filmie Warszawa w oczach Bolesława Prusa, czyli narodziny felietonu Czwarta władza dyskusja o wolności słowa Jeśli nie romantyzm, to co? Ludzie pracy, czyli nowi bohaterowie literaccy Każda epoka ma swe własne cele...? Koniec homo sapiens? Współczesna refleksja nad rozwojem gatunków dostrzega nową rolę miasta w literaturze charakteryzuje dwie tradycje postrzegania miasta odtwarza obraz miasta przedstawiony w Listach z podróży do Ameryki H. Sienkiewicza i Ziemi obiecanej W. S. Reymonta pisze rozprawkę na temat: Miasto przestrzeń cywilizacji i postępu czy destrukcji i zagłady? zna przyczyny dynamicznego rozwoju prasy w XIX w. docenia znaczenie rozwoju prasy dla społeczeństwa zna fragment felietonu B. Prusa określa cechy felietonu zna fragment artykułu A. Paczkowskiego wie, czym jest cenzura potrafi wskazać w historii Polski okresy nasilonej działalności cenzury dostrzega potrzebę istnienia wolnych mediów wyjaśnia pojęcia praca u podstaw oraz praca organiczna dostrzega w pozytywizmie początek nowego myślenia o pracy i pieniądzu dostrzega w pozytywizmie nowy stosunek człowieka do pracy zna fragmenty utworów H. Sienkiewicza i B. Prusa dostrzega pojawienie się w literaturze nowego bohatera literackiego dostrzega w utworach opis stosunków wczesnego kapitalizmu wie, że w okresie pozytywizmu powstała nowa nauka socjologia zna wiersz A. Asnyka i określa jego temat dostrzega podobieństwa i różnice w opisie młodych ludzi w wierszu A. Asnyka i w Odzie do młodości A. Mickiewicza zna opinię E. Orzeszkowej i K. Chłędowskiego na temat postępu zna opinię współczesnego ekologa na temat wpływu postępu technologicznego na przemiany zachodzące w człowieku rozumie, na czym polega nieodwracalność postępu cywilizacyjnego dostrzega zagrożenie wynikające z postępu technologicznego omawia dwie tradycje istnienia miasta w literaturze dyskutuje na temat własnej koncepcji miasta jako przestrzeni życia podejmuje próbę napisania felietonu rozważa rolę prasy w społeczeństwie dyskutuje na temat związku wolności słowa i demokracji analizuje moralny aspekt zawodu dziennikarza porównuje idee romantyczne i pozytywistyczne wyjaśnia historyczne przyczyny zamiany etosu walki na etos pracy omawia nowy typ bohaterów literackich charakterystycznych dla literatury pozytywistycznej i porównuje ich z bohaterami literackimi poprzednich epok omawia przyczyny pojawienia się w literaturze nowego spojrzenia na pieniądz i człowieka pracy interpretuje wiersz A. Asnyka porównuje wiersze A. Asnyka i A. Mickiewicza pod względem opisywanej postawy młodych ludzi oraz zawartych w obu utworach programów rozważa, jakie miejsce zajmuje człowiek w świecie natury na podstawie poznanych tekstów i własnego doświadczenia pisze reportaż o swoim mieście, dzielnicy pisze analizę porównawczą wierszy A. Mickiewicza i A. Asnyka, zwracając uwagę na ukazane w nich różnice w postawach młodych przygotowuje referat na temat roli środowiska w kształtowaniu człowieka podaje przykłady z literatury i opinie współczesnych naukowców pisze esej na temat swojego stosunku do wartości, celów i idei pozytywistycznych

7 84 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 85 Kobieta rodzi się wolna, czyli krótka historia feminizmu Być kobietą co to znaczy dzisiaj? Żydzi czy Polacy wyznania mojżeszowego? Pozytywiści o Żydach Mendel Gdański, Meir Ezofowicz swoi czy obcy? Los ludzki jest wspólny rozważania o wielokulturowości współczesnego świata Potop Henryka Sienkiewicza lektura obowiązkowa Odyseusz po polsku, czyli portret pana Zagłoby Sprawa Sienkiewicza Trylogia w oczach krytyków Potop Jerzego Hoffmana recenzja Język polski pod zaborami zna sytuację kobiet na przełomie XIX i XX w. dostrzega we fragmencie Marty E. Orzeszkowej cechy powieści tendencyjnej zna pojęcia feminizm, emancypacja, powieść tendencyjna zna opinie współczesnych kobiet na temat istnienia aspektu kobiecego w obyczaju i języku dzisiejszej Polski ma świadomość aktualności dyskusji na temat sytuacji kobiet broni własnego stanowiska w dyskusji dostrzega złożoność stosunków polsko-żydowskich pod koniec XIX i na początku XX w. zna terminy asymilacja i emancypacja zna fragmenty powieści E. Orzeszkowej i M. Konopnickiej analizuje problem izolacji Żydów jako obcych dostrzega problem nietolerancji w kontekście przekonania o wyższości własnej kultury i religii wie, dlaczego powieść H. Sienkiewicza budziła niezwykłe emocje w czytelnikach odnajduje w Potopie cechy powieści historycznej wie, dlaczego Potop uważano za powieść dla pokrzepienia serc rozumie, jaką rolę w świadomości Polaków odegrała Częstochowa charakteryzuje pana Zagłobę, uwzględniając jego umiejętność manipulowania słuchaczami pisze recenzję filmu J. Hoffmana wie, czym są obce wpływy w języku dostrzega w języku polskim zapożyczone wyrazy i konstrukcje stylistyczne wie, czemu służyły utwory tendencyjne omawia zmiany w mentalności kobiet spowodowane ruchami feministycznymi uwzględniając opinię S. Walczewskiej i A. Graff, wyraża własne zdanie na temat roli kobiet w świecie broni własnego stanowiska w dyskusji zna sytuację Żydów polskich pod koniec XIX i na początku XX w. omawia zjawisko emancypacji i asymilacji Żydów w kontekście historii Polski po powstaniu styczniowym pojmuje, że wzajemna obcość Polaków i Żydów mogła wynikać z zamknięcia na obcą kulturę dyskutuje na temat tolerancji w kontekście współistnienia różnych kultur i religii omawia cele, jakie zdaniem H. Sienkiewicza powinna realizować powieść historyczna interpretuje Potop jako powieść dla pokrzepienia serc charakteryzuje pana Zagłobę, wskazując na jego podobieństwa z Odyseuszem pisze recenzję filmu J. Hoffmana ze szczególnym uwzględnieniem kreacji aktorskich docenia rolę języka w walce z wynaradawianiem podaje przykłady obcych wpływów w języku polskim omawia poglądy S. Walczewskiej i A. Graff rozumie, że dyskusja na temat sytuacji kobiet jest ważnym elementem życia społecznego broni własnego stanowiska w dyskusji referuje poglądy A. Hertza i L. Kołakowskiego dyskutuje na temat niebezpieczeństw wynikających z ksenofobii i stereotypów charakteryzuje pana Zagłobę, wskazując na jego podobieństwa z Odyseuszem rozumie zarzuty S. Brzozowskiego i W. Gombrowicza stawiane powieściom H. Sienkiewicza dyskutuje na temat roli kobiety we współczesnym świecie, formułując własną opinię na ten temat broni własnego stanowiska w dyskusji w kontekście poglądów A. Hertza i L. Kołakowskiego dyskutuje na temat możliwości współistnienia kultur podaje przykłady wzbogacania jednej kultury przez inne odnajduje w postaci Zagłoby cechy innych postaci literackich zajmuje stanowisko w dyskusji na temat roli Trylogii w kształtowaniu świadomości narodowej

8 86 Przedmiotowy system oceniania MŁODA POLSKA Przedmiotowy system oceniania 87 MŁODA POLSKA Jestem artystą! Pod maską artysty, czyli jak być młodopolskim poetą Spór o artystę dyskusja Kim jest człowiek końca wieku, czyli portret dekadenta Sny o potędze Fryderyka Nietzschego Zmysły i przeczucia jako sposób opisania świata rozumie hasło sztuka dla sztuki zna fragmenty wypowiedzi Miriama i S. Przybyszewskiego na temat sztuki zna wiersz K. Przerwy-Tetmajera dostrzega w poglądach Miriama, S. Przybyszewskiego i K. Przerwy-Tetmajera pojawienie się nowej koncepcji sztuki i artysty zna pojęcie filister dostrzega w wierszu K. Przerwy-Tetmajera problem konfliktu między filistrem a artystą młodopolskim zna pojęcie cyganeria i łączy je z nazwiskiem S. Przybyszewskiego wie, na czym polegała poza artysty młodopolskiego wie, czym był Zielony Balonik, i łączy jego działalność z T. Żeleńskim-Boyem wie, że sztuka współczesna jest przedmiotem sporów krytyków pojmuje, że wolność artysty jest przejawem demokracji zna termin happening zna dzieło K. Kozyry Piramida zwierząt i opinie na jego temat zna wiersze G. de Nervala, C. Baudelaire a, P. Verlaine a, K. Przerwy-Tetmajera i Z. Przesmyckiego charakteryzuje dekadenta i dostrzega postawy dekadenckie w utworach poetyckich wyjaśnia terminy spleen i fin de siècle zna fragment dzieła F. Nietzschego ocenia ideę nadczłowieka dostrzega w wierszu L. Staffa wpływ myśli F. Nietzschego zna pojęcia symbolizm i impresjonizm dostrzega w utworach poetyckich przykłady obrazowania symbolicznego i impresjonistycznego wie, czym jest synestezja, i dostrzega jej zastosowanie w utworach poetyckich wie, czym jest wiersz wolny dostrzega w utworze P. Verlaine a wskazówki dotyczące tworzenia poezji podejmuje próbę napisania wiersza wg zaleceń poety omawia poglądy Miriama i S. Przybyszewskiego interpretuje wiersz K. Przerwy-Tetmajera jako manifest poetycki porównuje poglądy Miriama, S. Przybyszewskiego z poglądami romantyków i pozytywistów na temat koncepcji literatury i jej zadań omawia młodopolski konflikt między artystą a filistrem opisuje cyganerię krakowską jako przykład narodzin nowej obyczajowości porównuje samobójczą śmierć poety z wiersza K. Przerwy-Tetmajera z samobójstwami bohaterów romantycznych oraz ze śmiercią M. Romanowskiego dyskutuje na temat miejsca artysty we współczesnym świecie dyskutuje na temat prawa artysty do całkowitej swobody wypowiedzi na podstawie wybranego utworu poetyckiego omawia portret dekadenta interpretuje wiersz L. Staffa, wskazując związek utworu z filozofią F. Nietzschego dostrzega wpływ myśli filozofa na artystów i myślicieli omawia wybrany utwór poetycki, wskazując przykłady obrazowania symbolicznego, impresjonistycznego oraz synestezji interpretuje wiersz M. Maeterlincka i P. Verlaine a zna poglądy Miriama i S. Przybyszewskiego na temat sztuki interpretuje wiersz K. Przerwy-Tetmajera jako manifest poetycki porównuje poglądy Miriama i S. Przybyszewskiego z poglądami romantyków i pozytywistów na temat koncepcji literatury i jej zadań zajmuje stanowisko na temat rzeźby K. Kozyry Piramida zwierząt, korzystając z opinii krytyków rozważa prawo artysty do całkowitej swobody wypowiedzi interpretuje wybrany utwór poetycki wyjaśnia zjawisko synestezji, symbolizmu oraz impresjonizmu, posługując się przykładami z poezji wymienia różnice między klasyczną ars poetica a postulatami P. Verlaine a dyskutuje na temat różnych koncepcji sztuki i miejsca artysty w świecie polemizuje z wybranym tekstem krytycznym na temat sztuki współczesnej przywołuje przykłady sztuki współczesnej charakterystyczne dla ukazania nowej koncepcji artysty i funkcji sztuki omawia różnice między klasyczną ars poetica a postulatami P. Verlaine a omawia jeden z obrazów symbolicznych

9 88 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 89 Jak czytać wiersze symbolistów? Lekcja uważnego czytania Pani Dulska i jej świat. Dekalog kołtuna Fizjologia dulszczyzny, czyli kim jest współczesny kołtun Od emancypantki do kobiety fatalnej Ze śmiercią im do twarzy, czyli moderniści o śmierci Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego jako powieść młodopolska zna wiersz W. Koraba Brzozowskiego i dostrzega w nim cechy symbolizmu dostrzega różne możliwości odczytania wiersza symbolicznego dostrzega podobieństwa i różnice w ujęciu tego samego tematu przez J. Kasprowicza w cyklu sonetów Krzak dzikiej róży odnajduje w sonetach elementy symbolizmu, impresjonizm i synestezję zna dramat G. Zapolskiej Moralność pani Dulskiej wie, jaką rolę odgrywa twórczość G. Zapolskiej w literaturze polskiej XIX w. określa cechy dramatu naturalistycznego rozumie, na czym polega dulszczyzna zna różne opinie na temat przyczyn kołtuństwa dostrzega ponadczasowość zjawiska dulszczyzny jako podwójnej moralności przyobleczonej w cnotę dostrzega pojawienie się w sztuce nowego spojrzenia na kobietę i kobiecość, związanego z nową obyczajowością wie, czym jest secesja w sztuce zna pojęcie femme fatale i dostrzega pierwowzór motywu kobiety fatalnej w Biblii i mitologii zna wiersz A. Langego i rozumie jego temat znajduje powiązania między ruchami wyzwolenia kobiet a zmianami obyczajowości kobiecej na przełomie XIX i XX w. zna wiersze S. Koraba Brzozowskiego i B. Leśmiana i określa ich tematykę wie, że w epoce modernizmu śmierć fascynowała artystów dostrzega różnice w ujmowaniu tematyki kobiet i miłości w sztuce renesansu, romantyzmu i modernizmu dostrzega nowatorskie elementy w kompozycji powieści S. Żeromskiego wymienia cechy powieści młodopolskiej rozpoznaje specyfikę języka S. Żeromskiego pisze analizę sonetów J. Kasprowicza na podstawie podanego wzoru omawia Moralność pani Dulskiej jako dramat naturalistyczny rozważa racje pani Dulskiej na płaszczyźnie życiowej i moralnej rozważa poglądy K. Irzykowskiego i T. Peipera na temat pisarstwa G. Zapolskiej wskazuje współczesne przykłady zachowań wywodzących się z mentalności pani Dulskiej omawia zmiany obyczajowe i światopoglądowe, które się przyczyniły do wykreowania postaci famme fatale omawia niejednoznaczny (perwersyjny) stosunek artystów do kobiet jako przejaw zmian obyczajowych i początek emancypacji kobiet wyjaśnia, kim jest mizogin wskazuje w wierszu A. Langego środki stylistyczne wyrażające ambiwalencję uczuć podmiotu lirycznego odnajduje w wybranym dziele malarskim cechy wskazujące na fascynację kobietą i jednoczesny lęk przed nią omawia wiersze S. Koraba Brzozowskiego i B. Leśmiana jako przykład młodopolskiej fascynacji tematem śmierci omawia kompozycję powieści S. Żeromskiego jako przykładowej powieści młodopolskiej pisze analizę sonetów J. Kasprowicza na podstawie podanego wzoru pisze charakterystykę femme fatale rozumie, że zmiany w obyczajowości kobiet stały się początkiem ich drogi do niezależności wskazuje w wierszu A. Langego środki stylistyczne wyrażające ambiwalencję uczuć podmiotu lirycznego odnajduje w wybranym dziele malarskim cechy wskazujące na fascynację kobietą i jednoczesny lęk przed nią interpretuje sonety J. Kasprowicza wskazuje związki między femme fatale a jej biblijnymi i mitologicznymi pierwowzorami interpretuje wiersz A. Langego jako przykład lęku i pożądania wobec kobiety wskazuje współczesne realizacje motywu femme fatale w sztuce omawia jedno z dzieł malarskich, wskazując na jego podstawie cechy kobiety fatalnej

10 90 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 91 Etos inteligenta polskiego portret Judyma Wesele Stanisława Wyspiańskiego. Plotka, anegdota, fakty Portrety psychologiczne weselników Cóz tam, panie w polityce? czyli jak się panowie z chłopami na weselu bawili Kim jest Wernyhora Wyspiańskiego? Co się komu w duszy gra... Mroczne spotkania ze sobą w dramacie Stanisława Wyspiańskiego dostrzega w powieści problematykę związaną z powstawaniem nowej warstwy społecznej inteligencji oraz nowego bohatera literackiego inteligenta polskiego zna rolę powieści S. Żeromskiego i jego bohaterów w kształtowaniu świadomości inteligencji polskiej zna okoliczności powstania Wesela S. Wyspiańskiego zna fragmenty Plotki o Weselu Wyspiańskiego T. Żeleńskiego-Boya i łączy ją z dramatem S. Wyspiańskiego wie, jakie jest znaczenie plotki literackiej w poznawaniu kolorytu minionego czasu dostrzega podobieństwa między bohaterami utworu a ich pierwowzorami charakteryzuje bohaterów dramatu, dobierając odpowiednie cytaty wskazuje przyczyny postępowania jednostki wie, czym była chłopomania w okresie Młodej Polski dostrzega satyryczne ujęcie chłopomanii w dramacie rozumie przyczyny wzajemnej nieufności między inteligencją a ludem dostrzega historyczny kontekst w skomplikowanych stosunkach między inteligencją a ludem widzi związek między interpretacją postaci Wernyhory a wymową całego utworu dostrzega różne możliwości interpretacji postaci Wernyhory dostrzega symboliczny aspekt postaci występujących w dramacie S. Wyspiańskiego zna legendę Wernyhory i jej malarską realizację podejmuje próbę samodzielnej interpretacji roli Wernyhory w dramacie wyjaśnia, jaką rolę odgrywają w Weselu poszczególne osoby dramatu podejmuje próbę charakterystyki jednej z postaci omawia drogę życiową Judyma jako przykład kształtowania się etosu inteligenta polskiego podejmuje próbę odszukania we współczesnym świecie etosu polskiego inteligenta dyskutuje na temat dzisiejszych oczekiwań wobec inteligencji rozważa okoliczności powstania Wesela S. Wyspiańskiego omawia fragmenty książki T. Żeleńskiego-Boya jako przykład plotki literackiej i zapis kolorytu epoki charakteryzuje bohaterów, biorąc pod uwagę środowiska, jakie reprezentują tworzy psychologiczne portrety bohaterów dramatu omawia stosunki między inteligencją a ludem w dramacie S. Wyspiańskiego analizuje historyczny kontekst wzajemnej nieufności inteligencji i ludu objaśnia dwie tradycje ruchów chłopskich obecne w Weselu wskazuje, na czym polega humor Wesela wyjaśnia, kim jest Wernyhora w dramacie S. Wyspiańskiego rozważa różne możliwości interpretacji postaci Wernyhory wskazuje związek między osobami występującymi w dramacie S. Wyspiańskiego a zjawami, które się im ukazują charakteryzuje postaci: Dziennikarza, Poety, Pana Młodego i Gospodarza, uwzględniając ich spotkania ze zjawami wyjaśnia rolę Wernyhory w dramacie rozważa różne możliwości interpretacji postaci Wernyhory przedstawia argumenty na poparcie własnego odczytania roli Wernyhory w dramacie wskazuje związek między osobami występującymi w dramacie S. Wyspiańskiego a zjawami, które się im ukazują charakteryzuje jedną z postaci dramatu omawia spotkania ze zjawami osób występujących dramacie, biorąc pod uwagę psychologiczny aspekt tych spotkań

11 92 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 93 Wesele Stanisława Wyspiańskiego jako dramat o niespełnionych marzeniach Wesele teatrem ogromnym Z dziejów teatru Ryszard Wagner, Konstanty Stanisławski, Edward Gordon Craig, Stanisław Wyspiański Wesele na scenie i na ekranie Projekcja filmu Andrzeja Wajdy Wesele Lipce i ich mieszkańcy Jak płynie czas mieszkańcom Lipiec? Czemu epopeja chłopska? pojmuje wyjątkowość figury Chochoła jako klucza do interpretacji dramatu S. Wyspiańskiego zna różne opinie krytycznoliterackie na temat ostatniej sceny Wesela i roli Chochoła w dramacie dostrzega różne możliwości interpretacji ostatniej sceny Wesela wskazuje wpływ chocholego tańca na innych twórców wymienia cechy dramatu młodopolskiego dostrzega elementy symboliczne w dramacie dostrzega różnorodność środków artystycznych obecnych w Weselu zna nazwiska reformatorów teatru dostrzega wyjątkowość wizji teatralnej S. Wyspiańskiego na tle jego czasów wie, że Wesele S. Wyspiańskiego doczekało się wielu różnych interpretacji scenicznych zna różnice między inscenizacją teatralną a adaptacją filmową dostrzega malarską wyobraźnię poety wpisaną w dramat pisze recenzję filmu A. Wajdy i wskazuje różnice między dramatem a filmem charakteryzuje bohaterów powieści W. S. Reymonta i określa ich wzajemne relacje rozumie rolę, jaką rytm przyrody i kalendarz religijny odgrywają w życiu wiejskiej gromady dostrzega różnorodność opisów świąt i obrzędów w powieści omawia przebieg i znaczenie wybranych obrzędów dostrzega mechanizmy rządzące społecznością wiejską i rozumie, z czego wynika prestiż niektórych bohaterów, np. Boryny dostrzega w powieści W. S. Reymonta cechy eposu charakteryzuje zróżnicowanie narracji w powieści dostrzega w Chłopach wpływy naturalizmu, symbolizmu i impresjonizmu podejmuje samodzielną próbę interpretacji figury Chochoła i ostatniej sceny dramatu S. Wyspiańskiego omawia Wesele S. Wyspiańskiego jako przykład młodopolskiego dramatu interpretuje symbolikę dramatu S. Wyspiańskiego wskazuje środki artystyczne obecne w Weselu zna najważniejsze fakty z dziejów reformy teatru na przełomie XIX i XX w. objaśnia wyjątkowość wizji teatralnych S. Wyspiańskiego na tle jego czasów wskazuje malarskie wizje poety wpisane w dramat rozumie, dlaczego Wesele budziło od dawna żywe zainteresowanie reżyserów i publiczności pisze recenzję filmu jako twórczej interpretacji dramatu przez A. Wajdę omawia wzajemne relacje między bohaterami powieści W. S. Reymonta omawia związek między życiem bohaterów powieści a rytmem przyrody i kalendarzem religijnym omawia mechanizmy rządzące społecznością przedstawioną w powieści rozumie, dlaczego powieść W. S. Reymonta nazwano epopeją chłopską wskazuje i omawia różne formy narracji w powieści omawia funkcje, jaką pełnią w powieści naturalizm, symbolizm oraz impresjonizm na podstawie opinii krytyków omawia różne możliwości interpretacji postaci Chochoła i wymowy ostatniej sceny dramatu podejmuje samodzielną próbę interpretacji figury Chochoła i ostatniej sceny dramatu S. Wyspiańskiego zna najważniejsze fakty z dziejów reformy teatru na przełomie XIX i XX w. objaśnia wyjątkowość wizji teatralnych S. Wyspiańskiego na tle jego czasów dyskutuje na temat adaptacji A. Wajdy omawia związki powieści W. S. Reymonta z gatunkiem, jakim jest epopeja omawia funkcje, jaką pełnią w powieści naturalizm, symbolizm oraz impresjonizm omawia różnorodność narracji w Chłopach porównuje powieść z innym eposem nowożytnym polemizuje z zamieszczonymi w podręczniku opiniami krytyków przedstawia argumenty na poparcie wybranej przez siebie interpretacji dramatu S. Wyspiańskiego omawia najważniejsze reformy w teatrze na przełomie XIX i XX w. podejmuje próbę wskazania współczesnych możliwości odczytania dramatu i dyskutuje na temat rozwiązań reżyserskich

12 94 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 95 Huczne weselisko w Borynowej chacie Od kultury ludowej do kultury masowej Na wsi wesele Marii Dąbrowskiej Przepis na wesele według Sławomira Mrożka Byle polska wieś wesoła... Awans Edwarda Redlińskiego Apokalipsa końca wieku A kolor jego jest czerwony, bo na nim robotników krew! rozumie znaczenie poszczególnych obrzędów weselnych w powieści W. S. Reymonta dostrzega wyjątkowość obrzędu weselnego w kulturze wie, czym jest stylizacja gwarowa zna fragment książki R. Caillois, na podstawie którego analizuje zmiany w sposobie przeżywania świąt, dokonujące się pod wpływem rozwoju cywilizacji opisuje różnice między weselem Jagny i Boryny a weselem przedstawionym przez M. Dąbrowską rozważa problem zanikania oryginalnej kultury ludowej zna fragment opowiadania S. Mrożka odkrywa humor opowiadania dostrzega podobieństwa i różnice w ujęciu tematu wesela w poznanych utworach (fragmentach) literackich podaje cechy stereotypu składającego się na wizerunek wiejskiego wesela zna hymn Dies irae J. Kasprowicza dostrzega związek między tematem wiersza J. Kasprowicza a nastrojami końca wieku dostrzega związek między hymnem a tekstem biblijnym zna wiersz B. Czerwińskiego i określa jego temat wyjaśnia rolę motywu sądu pojawiającego się w wierszu dostrzega w wierszu problematykę narodzin nowej świadomości społecznej i nowego bohatera robotnika omawia poszczególne obrzędy weselne opisane przez W. S. Reymonta analizuje język narracji oddającej barwny charakter wesela wyjaśnia, jakie funkcje pełni święto w życiu człowieka rozumie, że zmiany cywilizacyjne wpłynęły na sposób świętowania współczesnych społeczeństw porównuje wesele opisane przez W. S. Reymonta i M. Dąbrowską formułuje opinię na temat zanikania różnorodności kultur i upowszechniania się kultury masowej wie, czym jest groteska wyjaśnia, na czym polega humor opowiadania porównuje spotkanie chłopów z inteligencją w Weselu S. Wyspiańskiego i Awansie E. Redlińskiego wymienia cechy stereotypu wiejskiego wesela rozumie związek między tematem wiersza J. Kasprowicza a nastrojami końca wieku opisuje funkcje środków stylistycznych użytych w wierszu J. Kasprowicza zna symbolikę biblijną wykorzystaną przez poetę dla oddania wizji końca świata porównuje motyw sądu w wierszach J. Kasprowicza i B. Czerwińskiego porównuje Odę do młodości A. Mickiewicza i Czerwony sztandar B. Czerwińskiego pod względem przedstawionych w nich idei i wartości rozważa skutki starcia kultury ludowej z kulturą masową porównuje spotkanie chłopów z inteligencją w Weselu S. Wyspiańskiego i Awansie E. Redlińskiego wymienia cechy stereotypu wiejskiego wesela omawia wizję końca świata ukazaną w hymnie opisuje funkcję środków stylistycznych użytych w wierszu J. Kasprowicza porównuje motyw sądu i jego funkcje w wierszach J. Kasprowicza i B. Czerwińskiego wskazuje podobieństwa między wierszem B. Czerwińskiego i Odą do młodości A. Mickiewicza w kontekście fragmentu książki R. Caillois rozważa, jakie skutki dla rozwoju człowieka niesie ze sobą homogenizacja kultury masowej omawia spotkanie inteligencji z chłopami w utworach S. Wyspiańskiego i E. Redlińskiego w kontekście przemian obyczajowych i kulturowych dyskutuje na temat związku między zanikiem obyczajów weselnych a utratą własnej tożsamości kulturowej analizuje hymn J. Kasprowicza omawia katastrofizm J. Kasprowicza na tle nastrojów końca wieku omawia wiersz B. Czerwińskiego jako odzwierciedlenie narodzin nowej świadomości społecznej przywołuje kontekst historyczny ruchów robotniczych