Administracja a prawo

Transkrypt

1 Administracja a prawo

2 Administracja a prawo PAOSTWO PRAWNE A PAOSTWO POLICYJNE

3 Paostwo prawne a paostwo policyjne W paostwie policyjnym (wyewoluowało z monarchii absolutnej w XIX w.) administracja nie była ograniczona prawem. Zakładano, że administracja jest fachowa i zawsze wie, co robi, a prawa przestrzegad muszą tylko obywatele. W paostwie prawnym (pojęcie pojawiło się w XIX w.) administracja musi działad na podstawie prawa i w granicach przez to prawo wyznaczonych.

4 Demokratyczne paostwo prawne Współcześnie, głównie po doświadczeniach wielkich totalitaryzmów, mówi się już nie tyle o paostwie prawnym jako takim, co o demokratycznym paostwie prawnym. Jest to takie paostwo, w którym nie dośd, że władza związana jest prawem, to ponadto prawo to musi respektowad pewne podstawowe wartości.

5 Wartości w demokratycznym paostwie prawnym W demokratycznym paostwie prawnym kładzie się przede wszystkim nacisk na ochronę praw i wolności człowieka i obywatela. Chroni je prawo, musi je także respektowad administracja. Służą temu podstawowe zasady ogólne wyrażone w konstytucjach współczesnych paostw.

6 Administracja a prawo ZASADY USTROJOWE O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ADMINISTRACJI

7 Najważniejsze zasady konstytucyjne Konstytucje współczesnych paostw, a także prawo Unii Europejskiej, wprowadzają istotne dla administracji zasady ogólne. Są to przede wszystkim: zasada praworządności (legalizmu), zasada proporcjonalności (adekwatności), zasada równości, zasada ochrony zaufania obywateli.

8 Zasada praworządności Zgodnie z zasadą praworządności, organy władzy publicznej (co obejmuje też administrację) mogą działad tylko i wyłącznie na podstawie prawa i w granicach przez to prawo wyznaczonych.

9 Zasada praworządności jest adresowana tylko do władzy publicznej. Tworzy to istotną różnicę pomiędzy prawnym statusem administracji i obywateli. Administracja może czynid tylko to, na co wyraźnie zezwala jej prawo. Jeżeli prawo nie przyznaje administracji kompetencji w jakiejś dziedzinie (prawo milczy), wówczas administracja nie może tam działad. Obywatele mogą czynid wszystko to, co nie jest im wyraźnie zabronione.

10 Działania administracji wykraczające poza sferę przyznanych przez prawo kompetencji są nieważne, a jeżeli ktoś poniesie szkodę na skutek tego działania, należy mu się odszkodowanie od paostwa.

11 Prawo powszechnie obowiązujące i prawo wewnętrzne. Zewnętrzna i wewnętrzna sfera administracji publicznej Obywatele i inne podmioty, nienależące do administracji Podmioty należące do administracji

12 Źródła prawa w Polsce Prawo powszechnie obowiązujące Konstytucja RP. Ratyfikowane umowy międzynarodowe. Ustawy. Rozporządzenia wykonawcze do ustaw. Akty prawa miejscowego o charakterze powszechnie obowiązującym. Prawo wewnętrzne Różnego rodzaju akty, takie jak: uchwały Rady Ministrów, zarządzenia: Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów, ministrów, zarządzenia i uchwały wewnętrzne organów samorządowych itd.

13 Konstytucja RP z 1997 r. Umowa międzynarodowa (ratyfikacja złożona) Ustawa Ustawa Umowa międzynarodowa (ratyfikacja prosta) Rozporządzenie Rozporządzenie Obowiązywanie na terenie całej Polski Obowiązywanie na terenie części Polski (gminy, powiaty, województwa) Akt prawa miejscowego Akt prawa miejscowego

14 Zasada proporcjonalności Zasada proporcjonalności ogranicza władzę publiczną (w tym administrację) w wyborze środków do realizacji jej celów. Można wybrad tylko taki środek który jest: przydatny do osiągnięcia celu, konieczny do osiągnięcia celu oraz proporcjonalny w wąskim znaczeniu.

15 Ocena przydatności polega na zbadaniu, czy wybrany środek rzeczywiście przyczynia się do osiągnięcia danego celu. Ocena konieczności polega na zbadaniu, który ze środków o różnej uciążliwości dla obywateli jest rzeczywiście konieczny dla osiągnięcia celu. Trzeba stosowad środki najmniej uciążliwe. Ocena proporcjonalności w wąskim znaczeniu polega na zbadaniu, czy przypadkiem zamierzony cel nie jest zbyt błahy w relacji do poświęcanych dla jego realizacji praw i wolności obywateli.

16 Zasada proporcjonalności adresowana jest głównie do ustawodawcy, który ma tworzyd proporcjonalne prawo. W Unii Europejskiej odnosi się ją także do działao administracji wtedy, gdy organ administracji staje przed wyborem różnych sposobów działania czy sposobów rozstrzygnięcia czyjejś indywidualnej sprawy, powinien wybrad rozstrzygnięcie najmniej uciążliwe dla obywatela.

17 Zasada równości Współcześnie zasada równości nie oznacza równości każdego z każdym. Obecnie wymaga się równego traktowania podmiotów podobnych, czyli posiadających jakąś istotną cechę wspólną. Z kolei podmioty niepodobne mogą wymagad traktowania odmiennego.

18 Podobnie jak zasada proporcjonalności, również zasada równości skierowana jest przede wszystkim do ustawodawcy. Przy rozstrzyganiu spraw indywidualnych, zasada równości nakazuje administracji podejmowanie podobnych rozstrzygnięd w podobnych sprawach.

19 Zasada ochrony zaufania Wynikająca bezpośrednio z zasady demokratycznego paostwa prawnego zasada ochrony zaufania obywateli nakazuje organom władzy postępowad w sposób uczciwy i przewidywalny. Nie należy zaskakiwad rozwiązaniami, których nikt nie mógł realnie oczekiwad. Ponadto, wszystkie wątpliwości co do sposobu załatwienia sprawy należy rozstrzygad na korzyśd obywatela.

20 Podobnie jak poprzednie, ta zasada dotyczy zarówno tworzenia, jak i stosowania prawa. Nie wolno wydawad ustaw i innych aktów prawnych w sposób nieuczciwy wobec obywateli. Również przy rozstrzyganiu spraw indywidualnych nie wolno podważad zaufania obywateli do paostwa.