PRZYRODA TO SKARBIEC. SZUKAMY DO NIEGO KLUCZA

Transkrypt

1 PRZYRODA TO SKARBIEC. SZUKAMY DO NIEGO KLUCZA 1 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania zjawisk przyrodniczych zrozumienie roli człowieka w środowisku przyrodniczym kształtowanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy kształtowanie umiejętności pracy zespołowej. CELE OPERACYJNE: Przewidywane osiągnięcia uczeń potrafi: dostrzec różnorodność barw i kształtów, zapachów liści, owoców i nasion drzew wskazać charakterystyczne cechy kilku gatunków drzew (wygląd kory, liścia, owocu) rozpoznać liście, korę i owoce kilku gatunków drzew porównać szczegóły w wyglądzie poznanych gatunków posługiwać się atlasami i prostymi kluczami do rozpoznawania drzew i krzewów wyjaśnić znaczenie owoców i nasion w życiu drzew i krzewów opisać znaczenie owoców i nasion dla zwierząt i człowieka wyjaśnić znaczenie sformułowania skarby przyrody samodzielnie prowadzić obserwacje przyrodnicze dzielić się spostrzeżeniami z obserwacji korzystać z różnych źródeł informacji współpracować w grupie. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kora, liście i owoce kilku gatunków drzew i krzewów atlasy, przewodniki, klucze wybrane przez nauczyciela lupy materiały plastyczno techniczne. Literatura dla nauczyciela: Mowszowicz J. Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów krajowych i aklimatyzowanych. WSiP Warszawa Godet J., Drzewa i krzewy rozpoznawanie gatunków. Multico. Warszawa Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny Polski. PWN Warszawa Dreyer W. Las. Multico Warszawa

2 PRZYGOTOWANIE DO ZAJĘĆ Przed przystąpieniem do realizacji tematu trzeba wybrać odpowiednie miejsce najlepiej park lub skraj lasu z dużą liczbą drzew liściastych i krzewów. Zajęcia w całości odbywają w terenie. PRZEBIEG ZAJĘĆ Etap wprowadzający 1. Dowolne ćwiczenie uwrażliwiające Otwieramy oczy, uszy, nosy, ręce Rozmowa kierowana Przyroda to skarbiec. Co to jest skarbiec? Czy uczniowie zwiedzali skarbiec w obiekcie zabytkowym? Co oznacza to pojęcie w baśniach? W jaki sposób można otworzyć skarbiec? (hasło, zaklęcie, magiczny klucz) Jak uczniowie rozumieją pojęcie skarby przyrody? W jaki sposób można otworzyć skarbiec przyrody? Czy każdy może odkryć skarby natury? Wniosek: Aby korzystać ze skarbów przyrody trzeba ją znać, a więc kluczem do skarbca przyrody jest spostrzegawczość i wiedza. Etap realizacji 1. Obserwacja Poznajemy drzewa. Obserwujemy liście klasa 2 Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubomierzu wychowawczyni Anna Łabuz. 4

3 Każda para uczniów wybiera do obserwacji dwa różne drzewa, zbiera ich liście i owoce. Uczniowie prowadzą obserwacje odpowiadając na pytania pomocnicze (napisane na dużej kartce/kartonie, widoczne dla wszystkich): obserwacja liści Jakiego są koloru? Jaki mają kształt (np. okrągły, podłużny, wąski, szeroki itp.)? Do czego jest podobny (np. do dłoni ludzkiej, do serca)? Czy liść jest gładki czy szorstki? Czy są na nim włoski? Czy brzeg liścia jest gładki czy ząbkowany? Czy liść ma ogonek? Czy ogonek jest długi czy krótki? obserwacja owoców Jakiego są koloru? Jaki mają kształt i wielkość? Do czego są podobne? Jakie są w dotyku? (gładkie, szorstkie, lepkie). Czy mają ogonek, skrzydełko lub inny ciekawy element? do czego służą roślinom liście, a do czego owoce? (liście do oddychania i odżywiania, a owoce do rozsiewania) obserwacja kory Jakiego jest koloru? Czy można zobaczyć na niej kolorowy wzór? Czy się łuszczy, pęka? Czy jest gładka czy chropowata? 2. Ćwiczenie Przedstawiam kolegom moje drzewo. Wybrany uczeń opowiada o cechach drzewa (wygląd liści, nasion, kory), które obserwował, ale nie podaje jego nazwy. Pozostali słuchają, a ich zadaniem jest jak najszybciej odnaleźć opisywane drzewo w najbliższym otoczeniu. 3. Praca plastyczna Tworzymy kolorowy klucz do skarbca przyrody. Tworzymy kolorowy klucz do skarbca przyrody klasa 2 Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubomierzu wychowawczyni Anna Łabuz. Uczniowie (w grupach lub cała klasa wspólnie) przygotowują duży klucz wycięty z kartonu, styropianu lub innego materiału. Każdy uczeń zbiera liście i owoce drzew, krzewów i segreguje wg kolorów, kształtów itp. Z pomocą nauczyciela i atlasów rozpoznaje do jakiego gatunku należą zebrane elementy. Po rozpoznaniu gatunku odszukują informacje o walorach użytkowych owoców i nasion (właściwości lecznicze, odżywcze, smakowe). Rozpoznane liście, owoce, 5

4 kawałki kory, uczeń przykleja do kartonowego klucza (uwaga! można przylepić tylko taki, który został rozpoznany i nazwany, ponieważ kluczem do skarbca przyrody jest wiedza ). Liczbę poznanych gatunków należy dostosować do możliwości uczniów. Wystarczy, że każdy zapamięta i potrafi rozpoznać jeden gatunek. 4. Ćwiczenie Przez dziurkę od klucza zaglądamy do skarbca przyrody. Nauczyciel przygotowuje i rozdaje uczniom duże kartonowe szablony w kształcie dziurki od klucza. Każdy uczeń ogląda otoczenie przez dziurkę od klucza i opowiada, jakie skarby przyrody widzi np. Przez dziurkę od klucza do skarbca przyrody widzę liście buka, owoce jarzębiny, spadające kasztany itd. Przez dziurkę od klucza zaglądamy do skarbca przyrody klasa II Szkoła Podstawowa nr 2 w Rabce wychowawczyni Zofia Skawska Etap podsumowujący 1. Rozmowa kierowana Jak ludzie i zwierzęta korzystają z darów przyrody? Dlaczego owoce są kolorowe, pachnące i smaczne? Jakie zwierzęta zjadają znalezione przez nas owoce i nasiona? Skąd zwierzęta znają właściwości roślin? A skąd znają je ludzie (zwierzęta rodzą się z tą wiedzą, bądź uczą się naśladując rodziców, zaś ludzie poszukują wiedzy w książkach, doświadczeniach i obserwacjach)? 2. Wypełnianie karty pracy. Narysuj liść z drzewa, które obserwowałeś. Narysuj owoc drzewa, które obserwowałeś. Narysuj, co zobaczyłeś przez dziurkę od klucza do skarbca przyrody. ZAŁĄCZNIKI: Nr 1 Opis cech wybranych gatunków drzew Nr 2 Karta pracy. 6

5 Załącznik 1. OPIS CECH WYBRANYCH GATUNKÓW DRZEW: Jesion wyniosły liście: nieparzysto pierzasto złożone, o 7 11 listkach, listki eliptyczne, lancetowate, siedzące o brzegach piłkowanych na spodzie omszonych korowina szara owoc: skrzydlak o kształcie lancetowatym. Kasztanowiec zwyczajny liście: dłoniasto złożone, zwykle o 7 listkach listki: odwrotnie jajowate, siedzące, brzegiem podwójnie tępo piłkowane owoc: kulista kolczasta torebka nasiona: duże czerwonobrunatne, łupina połyskująca. Buk zwyczajny liście: jajowate lub eliptyczne, nie podzielone, brzegiem orzęsione lub miękko owłosione owoc: orzech 3-kanciasty, bukwie otoczone okrywą miseczką pękającą 4 klapami, klapy pokryte miękkimi kolcami korowina: jasno popielata, gładka. Klon zwyczajny liście: 5 7 klapowe; klapy 3 5 ząbkowane zwężone w ostre końce, zatoki między klapami tępe owoc: drobny orzech, spłaszczony, ze skrzydełkami rozchylonymi pod kątem 180 korowina: głęboko podłużnie spękana. Jawor liście: 5 klapowe, klapy karbowane lub grubo piłkowane, na szczycie zaostrzone, u nasady sercowate owoc: dwa drobne kuliste orzechy opatrzone jednostronnie dużymi skrzydełkami korowina: gładka, łuszcząca się niewielkimi płatami. Jarzębina liście: nieparzysto pierzaste, złożone z 9 15 listków owoc: kulisty koralowoczerwony korowina: gładka łuszcząca się okrężnie. Lipa drobnolistna liście: okrągławo-sercowate, brzegiem piłkowane owoc: drobny orzech, o kształcie gruszkowatym, lekko kanciasty, prawie nagi. Lipa szerokolistna liście: okrągławo-sercowate, krótko zaostrzone, brzegiem regularnie ostropiłkowane owoc: drobne orzechy, wyraźnie 5-kanciaste, filcowato owłosione. Szczegółowe objaśnienia pojęć dotyczących budowy liści i nasion znajdują się we wszystkich kluczach, atlasach i przewodnikach do oznaczania drzew i krzewów (m.in. Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów krajowych i aklimatyzowanych Jakuba Mowszowicza). Skorzystać należy również z tablic do programu nr