Jak działa alternatywne rozstrzyganie sporów (ADR) wybrane zagadnienia proceduralne

Transkrypt

1 Cykl wykładów: Ochrona konsumenta w Unii Europejskiej Jak działa alternatywne rozstrzyganie sporów (ADR) wybrane zagadnienia proceduralne Piotr Stańczak Koordynator ds. ADR Europejskie Centrum Konsumenckie Polska Warszawa, 11 października 2006 r. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 1

2 Plan prezentacji Założenia pozasądowego rozstrzygania sporów konsumenckich w UE Problematyka polska Procedury ADR model skandynawski i niemiecki P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 2

3 Ciało trzecie sporze B2C 1 Alternatywne metody rozstrzygania sporów to pozasądowe postępowania rozjemcze prowadzone przez trzecią, neutralną stronę z wyłączeniem arbitrażu Zielona Księga o alternatywnym rozwiązywaniu sporów w zakresie prawa cywilnego i handlowego Brussels, COM(2002) 196 final P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 3

4 Ciało trzecie sporze B2C 3 Wykluczenia w Zielonej Księdze z 2002 r.: Opinie ekspertów/biegłych Systemy obsługi skarg organizowane przez przedsiębiorców Automatyczne systemy rozjemcze oferowane przez usługodawców teleinformatycznych; wyłączające udział osoby ludzkiej w charakterze trzeciej strony P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 4

5 Definicja ADR 3 Wykluczenia w Zielonej Księdze z 2002 r.: Arbitraż rozstrzygnięcia arbitrów zastępują orzeczenia sądowe Arbitraż stał się już przedmiotem rozwiniętych regulacji prawnych w Państwach Członkowskich jak i na posiomie międzynarodowym (np. Konwencja Nowojorska z 1958, Konwencja Europejska okreslająca ) P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 5

6 Spis zasad obowiązujących ciało trzecie obowiązujące Zalecenie Komisji 98/257/EC z dnia 30 marca 1998 dotyczące zasad stosowanych przez instytucje odpowiedzialne za pozasądowe rozstrzyganie sporów konsumenckich (Dz. Urz. UE L 115, ) Zalecenia Komisji 2001/310/EC dotyczącego zasad stosowanych przez instytucje pozasądowe odpowiedzialne za polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich (Dz. Urz. UE L 109, ) P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 6

7 Ciało trzecie sporze B2C 2 Określenie kryteriów jakim winien być podporządkowany trzeci uczestnik sporu zalecenia Komisji P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 7

8 Zalecenie 98/257/WE rozstrzygnięcie (1) Podstawa decyzji: Przepisy prawa Zasada słuszności Zasady deontologiczne Orzecznictwo sądów powszechnych odnoszące się do prawa wspólnotowego określa dolne kryterium rozstrzygnięć ADR P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 8

9 Zalecenie 98/257/WE 7 zasad działania ciał rozstrzygających (2) Niezależność (zwłaszcza gdy ADR jednoosobowy) Przejrzystość informacji o ADR Sporność dwustronność, opinia biegłego Skuteczność aktywność ADR, brak przymusu adwokackiego Legalizm ochrona prawna, uzasadnienie decyzji Wolność swoboda osądu Reprezentacja - prawo zastępstwa P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 9

10 Dyrektywa 2000/31/WE o handlu elektronicznym On-line Dispute Resolution Art. 17 Pozasądowe rozstrzyganie sporów Państwa Członkowskie mają obowiązek: Zlikwidowania barier w stosowaniu pozasądowej drogi rozstrzygania sporów dostępnej na mocy prawa krajowego, także w zakresie wykorzystania stosownych środków elektronicznych. zachęcać organizatorów ADR, zwłaszcza przy sporach B2C, do działania w sposób zabezpieczający gwarancje proceduralne dla stron. zachęcać ciała właściwe dla pozasądowego rozstrzygania sporów do przekazywania Komisji informacji o ważnych decyzjach, oraz innych informacji dotyczących praktyk i zwyczajów odnoszących się do handlu elektronicznego. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 10

11 Zalecenie 2001/310/WE rozwinięcie zasad Zalecenia 98/257/WE Zastosowanie także do postępowań bez aktywnej strony trzeciej z uwzględnieniem potrzeb e-commerce 4 kryteria: Bezstronność Przejrzystość Skuteczność Uczciwość P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 11

12 Zielona Księga z dnia r. w sprawie alternatywnego rozwiązywania sporów w zakresie prawa cywilnego i handlowego Nie tylko spory konsumenckie (także spory rodzinne, w zakresie prawa pracy) Zasięgnięcie opinii w celu wypracowania dalszych rozwiązań P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 12

13 Inspekcja Handlowa ogólny system ADR Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Inspekcja Handlowa Główny Inspektorat wojewódzkie inspektoraty IH - administracja zespolona w ramach województwa Mediacja Polubowne Sądy Konsumenckie P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 13

14 Sektorowe systemy ADR w Polsce Euro-label Urząd Komunikacji Elektronicznej - Ciało Certyfikujące Komisja Skargowa Mediacja Arbitraż Stały Polubowny Sąd Konsumencki Arbiter Bankowy przy Związku Banków Polskich Rzecznik Ubezpieczonych P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 14

15 Podstawy prawne ADR w Polsce (1) Kodeks postępowania cywilnego ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr poz. 25 ze zm.). Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 września 2001 r. w w sprawie określenia regulaminu organizacji i działania stałych polubownych sądów konsumenckich (Dz.U.Nr 113, poz.1214) (Rozporządzenie) Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 1980 r. Nr 9, poz. 26 ze zm.). Wytyczne Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej. Informacje o tych uregulowaniach są udostępniane na stronach internetowych Inspekcji Handlowej. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 15

16 Podstawy prawne ADR w Polsce (2) Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. Nr.157, poz.1119) Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800) Regulamin Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego Europejski Kodeks Postępowania w Handlu Elektroniczny P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 16

17 Rodzaje procedur ADR w Polsce (1) Arbitraż: Postępowanie przed Polubownym Sądem Konsumenckim przy IH jest wolne od opłat, ale strony są obowiązane pokryć koszty powołania eksperta lub zamówienia ekspertyzy. Opłata ta jest zwracana stronie, która wygra sprawę. W przypadku postępowania przez Polubownym Sądem Konsumenckim działającym przy Prezesie UKE opłata wynosi w przybliżeniu 20. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 17

18 Rodzaje procedur ADR w Polsce (2) Arbitraż: Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania przed arbitrem bankowym wymaga wniesienia opłaty w wysokości 8, a gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 8 (wartość przedmiotu sporu nie jest wyższa niż kwota 8000 zł.)opłata ta jest zredukowana do 4. Wszczęcie postępowania przed Rzecznikiem Ubezpieczonych może kosztować ok. 3 (wartość przedmiotu sporu nie może być niższa niż 250 ). W sprawach, w których wartości przedmiotu sporu nie można ustalić, opłatę ustala superarbiter. Nie może być ona niższa niż 20 w razie rozpatrywania sporu w składzie jednoosobowym lub 80, gdy spór jest rozpatrywany w składzie trzech arbitrów. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 18

19 Rodzaje procedur ADR w Polsce (3) Mediacja. Koszty postępowań mediacyjnych są bardzo niskie (ok.1 ) lub nie występują w ogóle. Komisja skargowa w ramach systemu Euro- label nie pobiera opłat za rozpatrywanie skarg złożonych na jego uczestników. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 19

20 Model Skandynawski (1) Komisja skargowa (complaint board) - centralnie zarządzane, państwowe Ciała neutralne: przedstawiciele organizacji konsumenckich i biznesowych. Do komisji należy również uczestnik neutralny, którym może być prawnik zawodowy - sędzia lub adwokat. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 20

21 Model Skandynawski (2) Obejmuje swoim działaniem teren całego kraju. Rozstrzyga spory z zakresu większości sektorów. Minimalna wartość przedmiotu sporu: EURO Czas trwania postępowania: średnio 5 miesięcy. Większość zrzeszeń przedsiębiorców wymaga od swych członków uczestniczenia w ADR i akceptowania ich decyzji. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 21

22 Model Skandynawski (3) Koszty: postępowanie jest prowadzone nieodpłatnie konsumenci pokrywają wydatki przygotowania dokumentów np. opinii przedsiębiorcy zwracają wydatki konsumentowi w przypadku uznania jego roszczeń. Rekomendacje wydane przez ADR nie ważą stron strony mogą wnieść prośbę o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ADR konsumenci mogą odwołać się do sądu powszechnego Informacje o przedsiębiorcach nie wykonujących zaleceń ADR są publikowane w mediach. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 22

23 Model Skandynawski (4 ) Konsumenci są zobowiązani do przetłumaczenia dokumentacji na szwedzki. Spory o charakterze transgranicznym są rozstrzygane, gdy siedziba przedsiębiorcy jest za granicą oraz: towar albo usługa dostarczona jest na terytorium Szwecji praktyki marketingowe prowadzone są na terenie Szwecji P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 23

24 Model Niemiecki (1) 500 systemów pozasądowego rozstrzygania sporów w tym 203 notyfikowanych Wszystkie notyfikowane ADR posiadają właściwość sektorową (rzemiosło, pralnie, budownictwo mieszkaniowe, umowy bankowe, instalatorstwo elektryczne, usługi medyczne, prawnicze, naprawę samochodów, handel starymi i nowymi samochodami itd.) Cztery o zasięgu ogólnokrajowy w sprawach finansowych, e-commerce P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 24

25 Model Niemiecki (2) Liczba ADR: organizacje notyfikowane przez Ministra Sprawiedliwości - ok. 300 organizacji nie notyfikowanych Istnieje podział sektorowy i geograficzny, wyjątkiem są: - Chambers of Industry and Commerce - Arbitration boards in Civil Cases Zasięg terytorialny jest zależny od branży: - pojedynczy land albo miasto (np. rzemiosło) - cały kraj (np. usługi finansowe) ADR prowadzone są przez podmioty prywatne, izby zawodowe, stowarzyszenia, federacje, zrzeszenia profesjonalistów. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 25

26 Model Niemiecki (3) Obligatoryjność ADR: - dobrowolne dla obu stron - niektóre branże kładą nacisk na tą metodę rozwiązywania sporów np. sektor bankowy Postępowanie trwa ok. 1-5 miesięcy Koszty: - do 50 EURO albo nieodpłatnie - w zależności od rozstrzygającej instytucji - wydatki stron nie są zwracane ODR: P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 26

27 Model Niemiecki (4) Podczas postępowania brane są pod uwagę: - przepisy prawa - uzasadnienia stron - zasady dobrych praktyk Wynikiem postępowania może być: - zaproponowanie rozwiązania sporu - wydanie rekomendacji - doprowadzenie do ugody Rozstrzygnięcie jest wydawane pisemnie. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 27

28 Model Niemiecki (5) W większości przypadków decyzje nie są wiążące dla stron. W bankowości i ubezpieczeniach decyzje są wiążące dla przedsiębiorców. Konsumenci mogą odwołać się do sądu od decyzji ADR. Zawarte ugody mogą być egzekwowane przed sądami cywilnymi. Spory o charakterze transgranicznym są rozpatrywane tak jak krajowe. P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 28

29 Dziękujemy Europejskie Centrum Konsumenckie Polska P rojekt jest finansowany ze środków Komisji E uropejskiej i Urzędu O chrony Konkurencji i Konsumentów 29