Centralny Zarząd Służby Więziennej Zespół Służby Medycyny Pracy i BHP w Biurze Kadr i Szkolenia

Transkrypt

1 Centralny Zarząd Służby Więziennej Zespół Służby Medycyny Pracy i BHP w Biurze Kadr i Szkolenia

2 Służba Więzienna pełni swoją misję i realizuje kodeksowe zadania w środowisku odizolowanym murami zakładów karnych i aresztów śledczych, co ma uzasadnienie w ochronie społeczeństwa przed skazanymi i prewencji ogólnej, ale nie pozostaje też bez znaczenia dla reakcji międzyludzkich i możliwości przeciwdziałania zachowaniom niepożądanym wynikającym z hermetyczności służby, jej paramilitarnego charakteru i hierarchicznego podporządkowania.

3 Zakład karny to nie tylko osoby osadzone (więźniowie) i personel penitencjarny (funkcjonariusze różnego szczebla wykonujący swoje obowiązki w oparciu o literę prawa), ale też struktura organizacyjna i atmosfera będąca konsekwencją relacji międzyludzkich. Za murami więzienia mamy do czynienia z wieloma nagłymi sytuacjami, szybkim podejmowaniem działań i decyzji oraz z bezpośrednim kontaktem z osadzonymi, co często jest źródłem dużego napięcia i stresu zawodowego, mającego ogromny wpływ na atmosferę wewnątrz więzienia.

4 prowadzenie działalności resocjalizacyjnej wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności, poprzez: organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczanie, prowadzenie zajęć kulturalno oświatowych, zapewnienie skazanym na kary pozbawienia wolności przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religijnej, zapewnienie ochrony społeczeństwa przed sprawcami przestępstw osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych, zapewnienie w jednostkach organizacyjnych SW porządku i bezpieczeństwa.

5 Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U 2010, Nr 79, Poz. 523) Rozdział 13 - Zdrowie i bezpieczeństwo funkcjonariuszy w służbie Art Zadania z zakresu: 1) ochrony zdrowia funkcjonariuszy przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem służby i sposobem jej pełnienia, 2) profilaktycznej opieki zdrowotnej nad funkcjonariuszami wykonują jednostki służby medycyny pracy Służby Więziennej, zwane dalej jednostkami służby medycyny pracy, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy Art Przełożeni są obowiązani zapewnić funkcjonariuszom bezpieczne i higieniczne warunki służby. 2. Funkcjonariusz jest obowiązany do przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych. Rozdział 17 -Obowiązki i prawa funkcjonariuszy Art Przełożony jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. Przepisy art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy stosuje się odpowiednio.

6 Badania przeprowadzono na próbie 228 funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej dwóch więzień w stanie Kentucky. Podobne jak w innych instytucjach zidentyfikowano czynniki odnoszące się do środowiska pracy ( np. możliwość awansu, sprawiedliwość w organizacji, opinie zwrotne na temat wykonywanej pracy, wynagrodzenie, zadowolenie z przełożonego) i czynniki demograficzne, Na uwagę zasługują ( są statystycznie istotne) dwie mierzone wielkości, które wyróżniają funkcjonariuszy i pracowników SW: Autonomia stopień swobody, niezależność i możliwości postępowania według własnego uznania podczas wykonywania swoich obowiązków, Dysonans emocjonalny - wywołany bliskim i bezpośrednim kontaktem z osadzonymi i egzekwowaniem regulaminu, kontroli. Emocje odczuwane, a akceptowane w instytucji i pożądane z punktu widzenia roli.

7 Dysonans ten wywołują takie dylematy jak: Pomoc skazanym w rozwiązywaniu ich problemów należy do moich obowiązków. Ukrywanie negatywnych emocji wobec skazanych należy do moich obowiązków. Ukrywanie gniewu wobec skazanych należy do moich obowiązków. Ukrywanie negatywnych uczuć wobec personelu administracyjnego należy do moich obowiązków. Rzeczywiście powinienem pomagać skazanym w rozwiązywaniu ich problemów. Powinienem ukrywać negatywne uczucia wobec skazanych. Powinienem ukrywać gniew wobec skazanych. Powinienem ukrywać negatywne emocje wobec personelu administracyjnego.

8 Badania przeprowadzono we wszystkich jednostkach (areszty śledcze-8 i zakłady karne-7) wchodzących w skład OISW w Katowicach. ocen stresogenności cech pracy dokonano w grupie 75 stanowisk pracy. Wybrano w każdej jednostce porównywalne dla wszystkich i reprezentatywne stanowiska pracy zarówno funkcjonariuszy służby więziennej, jak i pracowników cywilnych.

9 Oceniane stanowiska: strażnik działu ochrony, oddziałowy, wychowawca, dowódca zmiany oraz stanowisko administracyjne (np.: inspektor działu ewidencji) Metoda oceny Do oceny psychospołecznych warunków pracy wykorzystano opracowany w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi Kwestionariusz Do Oceny Cech Pracy.

10 Ustalony poziom stresogenności stanowisk pracy poddanych ocenie niski 8% wysoki 48% średni 44% źródło: dane PIP profilaktycznych 92 % ocenionych stanowisk wymaga wprowadzenia działań profilaktycznych

11 Ustalony poziom stresogenności stanowisk pracy poddanych ocenie niski 8% wysoki 45% średni 47% źródło: dane PIP 92 % ocenionych stanowisk wymaga wprowadzenia działań profilaktycznych

12

13 Najbardziej stresogennym czynnikiem w grupie zarówno aresztów śledczych, jak i zakładów karnych jest: psychiczne obciążenie związane ze złożonością pracy, na które składają się następujące cechy pracy: dyspozycyjność, przerzucanie się z jednej czynności do drugiej, wykonywanie złożonych zadań umysłowych, udzielanie pomocy innym osobom, współpraca z innymi osobami, zaskakiwanie zadaniami przez przełożonych.

14 Prezentowane czynniki zidentyfikowano na podstawie analiz dokonanych przez psychologów służby medycyny pracy Służby Więziennej za pomocą autorskich ankiet, a także w wyniku obserwacji własnych i wypowiedzi funkcjonariuszy i pracowników podczas wizytacji stanowisk, a także podczas poradnictwa psychologicznego w ramach badań profilaktycznych. Najczęściej wymieniane czynniki i źródła stresu, to między innymi: niski prestiż zawodu; bezpośredni i regularny kontakt z osadzonymi (agresja, ekspozycja na krew; roszczeniowość); poczucie niesprawiedliwości w służbie (traktowanie przez przełożonych); konflikty interpersonalne z przełożonymi, współpracownikami i pomiędzy działami służby; działania wpisujące się w zakres mobbingu (kadra średnia);

15 poczucie zagrożenia osobistego; niskie uposażenie (ograniczona możliwość dodatkowego zarobkowania ze względu na dyspozycyjność); brak wsparcia ze strony przełożonych i współpracowników; brak wzmocnienia pozytywnego; protekcja, nepotyzm, kolesiostwo ; brak czytelnych i konkretnych kryteriów oceny pracy.

16 Zespół Służby Medycyny Pracy i BHP Centralnego Zarządu Służby Więziennej - komórka nadrzędna. Zespół Służby Medycyny Pracy i Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, jest odpowiedzialny za: organizację i nadzór nad służbą medycyny pracy w jednostkach organizacyjnych SW, prowadzenie działalności mającej na celu zwiększenie bezpieczeństwa i poprawę warunków służby i pracy. współdziałanie z pracodawcami, pracownikami, związkami zawodowymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których działalność służy ochronie zdrowia pracujących (CIOP, IMP w Łodzi).

17 Zadania Zespołu Służby Medycyny pracy i BHP CZSW: organizowanie i nadzorowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej realizowanej przez jednostki medycyny pracy wobec funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej; przeprowadzanie okresowych kontroli w jednostkach służby medycyny pracy; opracowanie zadań dla jednostek medycyny pracy, zgodnie z kwalifikacjami zawodowymi osób w nich zatrudnionych; opracowanie zasad współdziałania jednostek medycyny pracy z dyrektorami okręgowymi Służby Więziennej, dyrektorami zakładów karnych, aresztów śledczych i komendantami ośrodków szkolenia i ośrodków doskonalenia kadr, w celu zapewnienia odpowiedniej do potrzeb dostępności do świadczeń zdrowotnych oraz wymiany informacji służących ochronie zdrowia pracujących i bezpieczeństwu jednostki organizacyjnej; opiniowanie regulaminów organizacyjnych jednostek medycyny pracy, określających organizację, tryb i porządek udzielanych świadczeń zdrowotnych z zakresu ich działania;

18 monitorowanie warunków pracy i potrzeb służby medycyny pracy; prowadzenie statystyki wykonywanych zadań przez jednostki medycyny pracy oraz opracowywanie informacji o sposobie realizacji tych zadań; monitorowanie funkcjonowania systemu interwencji (głównie psychologicznej) po zdarzeniach traumatycznych; analizowanie szkodliwych dla zdrowia fizycznego i psychicznego zjawisk mających związek z warunkami służby i pracy; inicjowanie, wdrażanie i nadzorowanie programów prozdrowotnych skierowanych do funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej; Uczestnictwo w pracach legislacyjnych; organizowanie szkoleń z zakresu medycyny pracy dla personelu jednostek medycyny pracy.

19 organizowanie, doskonalenie i nadzorowanie funkcjonowania systemu jednolitego postępowania dla realizacji ustawowych obowiązków kierowników jednostek organizacyjnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunków jej wykonywania; analiza stanowisk pracy i służby pod kątem czynników szkodliwych lub uciążliwych; organizowanie i nadzorowanie funkcjonowania systemu informacji o zagrożeniach zawodowych i środkach zapobiegających tym zagrożeniom; nadzorowanie realizacji zadań przez służbę bezpieczeństwa i higieny pracy w jednostkach organizacyjnych; analizowanie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy i wypadkowości oraz przedstawianie propozycji przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia oraz poprawę warunków służby i pracy.

20 Podstawowe jednostki służby medycyny pracy SW przy Okręgowych Inspektorach Służby Więziennej. Zadania: monitorowanie stanu zdrowia, szczególnie poprzez wykonywanie badań okresowych, kontrolnych lub innych zaleconych przez przełożonego właściwego do spraw osobowych, weryfikowanie w badaniu wstępnym, obejmującym badanie psychologiczne, predyspozycji kandydata do pracy szczególnie na stanowisko wymagające pozostawania w ciągłym i bezpośrednim kontakcie z osobami pozbawionymi wolności, współdziałanie z kierownikami jednostek organizacyjnych Służby Więziennej w procesie rozpoznawania warunków służby i pracy w zakresie narażenia na działanie czynników mogących skutkować pojawieniem się objawów stresu zawodowego, w wyniku realizowania zadań związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania i kar oraz środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności, współdziałanie z kierownikami jednostek organizacyjnych Służby Więziennej w zapewnieniu warunków służby i pracy w celu minimalizowania wpływu narażeń na zdrowie funkcjonariuszy i pracowników,

21 organizowanie i prowadzenie promocji zdrowia oraz profilaktyki zdrowotnej, szczególnie w zakresie zapobiegania skutkom stresu zawodowego, informowanie przełożonego właściwego w sprawach osobowych o stwierdzeniu, w wyniku badania profilaktycznego funkcjonariusza, objawów wskazujących na konieczność natychmiastowego odsunięcia tego funkcjonariusza od wykonywania określonych zadań służbowych, wydawanie przez lekarzy wykonujących zadania służby medycyny pracy w ośrodkach szkolenia Służby Więziennej zaświadczeń o krótkotrwałej niezdolności funkcjonariuszy lub pracowników do uczestnictwa w szkoleniu, gromadzenie, przechowywanie i przetwarzanie informacji o działalności służby medycyny pracy oraz przekazywanie Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej danych statystycznych w tym zakresie.

22 Opieka psychologiczna nad funkcjonariuszami i pracownikami SW w czasie badań profilaktycznych ( edukacja, materiały profilaktyczne, wsparcie) Badanie predyspozycji na określone stanowiska lub do określonych komórek organizacyjnych SW Szkolenia z zakresu profilaktyki stresu Warsztaty profilaktyki stresu. Obozy kondycyjne. Wizytacje stanowisk służby i pracy Interwencje służby medycyny pracy po zdarzeniach stanowiących źródło silnego stresu.

23 Wytyczne obejmują: procedurę powiadamiania służby medycyny pracy Służby Więziennej o zdarzeniu stanowiącym źródło silnego stresu; zadania kierownika jednostki organizacyjnej Służby Więziennej, zwanego dalej kierownikiem jednostki ; warunki delegowania funkcjonariusza lub pracownika Służby Więziennej do siedziby służby medycyny pracy Służby Więziennej Interwencja służby medycyny pracy Służby Więziennej, po zdarzeniu stanowiącym źródło silnego stresu, może nastąpić: z urzędu; na pisemny wniosek kierownika jednostki; z inicjatywy funkcjonariusza lub pracownika Służby Więziennej.

24 Interwencję z urzędu przeprowadza się w przypadkach gdy: miało miejsce użycie broni palnej; miało miejsce zdarzenie skutkujące śmiercią funkcjonariusza lub pracownika Służby Więziennej; miało miejsce zdarzenie skutkujące śmiercią osadzonego; miało miejsce samobójstwo lub próba samobójcza funkcjonariusza lub pracownika Służby Więziennej; miało miejsce samobójstwo lub próba samobójcza osadzonego; miało miejsce zdarzenie o charakterze kataklizmu, katastrofy, zamachu bombowego lub ataku terrorystycznego.

25 Interwencję, na wniosek kierownika jednostki przeprowadza się na rzecz funkcjonariusza lub pracownika Służby Więziennej, uczestnika zdarzenia stanowiącego źródło silnego stresu mogącego zaistnieć w związku z pełnieniem służby lub poza służbą, gdy: w jego zachowaniu, funkcjonowaniu, postawie i relacjach interpersonalnych zauważa się znaczące zmiany w odniesieniu do czasu poprzedzającego zgłoszenie i zauważone sygnały niepokojące uniemożliwiają prawidłowe i bezpieczne pełnienie służby i wykonywanie powierzonych zadań. Interwencję z własnej inicjatywy przeprowadza się w każdym przypadku zgłoszenia przez funkcjonariusza lub pracownika Służby Więziennej potrzeby jej podjęcia

26 Funkcjonariusza w służbie przygotowawczej oraz pracownika posiadającego staż do 2 lat pracy w Służbie Więziennej kieruje się do służby medycyny pracy Służby Więziennej każdorazowo po zaistnieniu zdarzenia stanowiącego źródło silnego stresu, nawet wtedy kiedy w jego zachowaniu, funkcjonowaniu, postawie i relacjach interpersonalnych nie zauważono niepokojących zmian w odniesieniu do czasu poprzedzającego zdarzenie.

27 Służba Więzienna pod względem zagrożeń psychospołecznych i patologii środowiska pracy podlega takim samym mechanizmom jak każdy inny zakład pracy. Sama przynależność do formacji mundurowej, uzbrojonej i paramilitarnej nie uchroni ludzi przed patologiami środowiska, w którym funkcjonują. Takie cechy Służby Więziennej jak m. in. hierarchiczne podporządkowanie, paramilitarność mogą jedynie mieć wpływ na skalę występowania niepożądanych zjawisk.