PO CO KOMPUTER W CHLEWNI?

Transkrypt

1 PO CO KOMPUTER W CHLEWNI? Celem produkcji trzody chlewnej - podobnie jak każdej innej jest zysk. Aby go maksymalizować (lub minimalizować straty w okresach dekoniunktury, ściśle związanych z cyklem świńskim ) trzeba kierować się pewnymi ogólnymi zasadami wspólnymi dla wszystkich form prowadzenia działalności gospodarczej. Między innymi należy dążyć do podejmowania właściwych decyzji w oparciu o jak najbardziej rzetelne informacje. To właśnie informacja jest podstawą do zarządzania każdym przedsiębiorstwem w tym również gospodarstwem rolnym. To na jej podstawie podejmowane są decyzje. Stwierdzenia typu przyrosty są niskie, bo pasza była kiepska jest zbyt ogólne. Nie pomaga to zbytnio w znalezieniu faktycznych źródeł problemu. Naprawdę obiektywna informacja, to taka która zawiera się w liczbach. Stwierdzenie że przyrosty były niskie to nie to samo co zestawienie rzeczywistych wyników dla różnych okresów i różnych sektorów. Dane liczbowe pozwalają określić dokładnie moment, w którym zaczęły się problemy, umożliwiają dojście do przyczyn zaistniałej sytuacji. Jednak aby dysponować takimi danymi, a co jeszcze ważniejsze by móc je w szybki i rzetelny sposób przetworzyć, potrzebujemy narzędzia. Jak nietrudno się domyślić, najlepszym rozwiązaniem jest tytułowy komputer. Jednak komputer to tylko ciało (hardware) a my potrzebujemy jeszcze ducha czyli oprogramowania (software). Aby skonkretyzować dalsze rozważania, posłużymy się przykładem programu AgroSoft WinPig. Praca z systemem zaczyna się od rejestracji danych. W programie można wprowadzać informacje o wszystkich zdarzeniach w stadzie: poczynając od kryć, wyproszeń, odsadzeń, poprzez cały obrót stada od odsadzenia do uboju aż po koszty, rejestracje zdrowotne, upadki, leczenie, itd... 1

2 W przeciwieństwie do rejestracji na papierze program wymusza rzetelność wprowadzonych danych. Na przykład nie można wprowadzić wyproszenia zwierzęcia, które nie było wcześniej pokryte. Oczywiście komputer nie jest w stanie sprawdzać osób wprowadzających dane, jak choćby policzyć ile było rzeczywiście prosiąt urodzonych. Jednak próby manipulowania danymi są szybko widoczne w systemie, zupełnie inaczej niż w przypadku dokumentacji papierowej. Dane raz wprowadzone mogą być potem wielokrotnie wykorzystywane w rozmaitych raportach i analizach. Jednym z podstawowych zbiorów danych jest karta lochy. Karta lochy to pełna informacja o konkretnym zwierzęciu, wzbogacona dodatkowo o aktualizowane na bieżąco wskaźniki użytkowości. Dzięki temu można szybko ocenić daną sztukę i podjąć decyzję co do jej dalszych losów. Błyskawiczny dostęp do wszystkich danych, które zostają zebrane i uporządkowane w odpowiedni sposób, powoduje że stają się one czytelne. Dostępność i czytelność danych to pierwsza korzyść ze stosowania programu. Nowy użytkownik zaczynając pracę z programem, jako następny efekt jego stosowania, zauważy wpływ jaki wywiera on na organizację produkcji. Mając informacje o aktualnym stanie (ostatnim wydarzeniu) dla wszystkich zwierząt w stadzie, system może monitorować reżim technologiczny. Jeśli cokolwiek odbiega od przyjętych założeń jest to natychmiast widoczne. 2

3 Produkcja raz ujęta w karby elektronicznego nadzoru jest już odtąd cały czas pod kontrolą. Na podstawie obserwacji wyników produkcyjnych użytkowników programu można zaobserwować znaczącą poprawę wskaźnika częstotliwości wyproszeń, a to właśnie dzięki dokładnej kontroli wszystkich sztuk w stadzie. Definiowane przez użytkownika listy umożliwiają wyszukanie wszystkich loch do pokrycia, wyproszenia, odsadzenia, szczepienia czy też jakichkolwiek innych zabiegów. Dzięki temu unikamy ryzyka zagubienia się jakiegoś zwierzęcia w stadzie. A to przekłada się na osiągane przez hodowcę wyniki finansowe. Istnieje cały szereg innych opcji kontroli produkcji, które pomagają na bieżąco śledzić sytuację na fermie od pojedynczego zwierzęcia poprzez grupy technologiczne aż do poziomu całego stada. Można segregować zwierzęta na różne sposoby by uzyskać pełen i jasny obraz produkcji w poszczególnych jej fazach. Lochy mogą być segregowane według fazy cyklu produkcyjnego, wieku, rasy, miejsca przebywania, grupy technologicznej oraz wielu innych parametrów. Niektóre zestawienia pozwalają na ocenę osiągniętych 3

4 wyników, inne odzwierciedlają bieżącą sytuacje, jeszcze inne pozwalają przewidywać co wydarzy się w najbliższych okresach. Zestawienie loch według tygodnia krycia, z uwzględnieniem strat w grupach (powtórki, brakowanie, upadki) umożliwia przewidywanie ilości oczekiwanych wyproszeń. Jest to tylko kilka przykładów dostępnych opcji bieżącego zarządzania stadem. Ten fragment programu to część typowo użytkowa, nie wymaga specjalnej wiedzy ani doświadczenia. Wystarczy korzystać z dostarczonych informacji. Kolejny poziom pracy z programem to analizy. O ile funkcje programu poświęcone bieżącej pracy dotyczą głównie osób związanych bezpośrednio z produkcją, o tyle analizy dają pole do wykorzystania wiedzy i doświadczenia w celu poprawiania wyników produkcyjnych. Mamy tutaj do dyspozycji cały zestaw narzędzi do prześwietlenia stada. Pozwalają one śledzić wyniki ekonomiczne, wskaźniki produkcyjne, sytuację zdrowotną stada oraz wiele innych zagadnień związanych z produkcją. Odnajdując słabe i mocne punkty produkcji możemy poprawiać jej efektywność, poprawiając to co złe, a utrzymując na wysokim poziomie to co dobre. 4

5 Na początek przyjrzyjmy się analizie stada. To zebrane w zwięzłej formie wyniki produkcyjne stada podstawowego w rozbiciu na kolejne mioty (cykle produkcyjne). Przedstawione tu wskaźniki to najistotniejsze parametry mające wpływ na końcowy wynik ekonomiczny. Skuteczność krycia, ilość prosiąt żywo urodzonych na miot, prosiąt odsadzonych, czy też prosiąt odsadzonych od maciory w ciągu roku wszystko to decyduje o poziomie opłacalności produkcji. Dlatego tak ważna jest ich stała kontrola. Ważną częścią raportu jest ostatnich osiem wierszy. Tutaj pod lupę wzięto jedno z głównych źródeł kosztów dni jałowe żywienia loch, czyli okres w którym są one bezproduktywne. Określenie fazy cyklu produkcyjnego, która stanowi główny problem w stadzie to szansa na poprawę efektywności produkcji. Powyższy raport podobnie jak pozostałe można wykonać za dowolny okres, można też zawęzić pole analizy do wybranych zwierząt: według rasy, wieku, pochodzenia, grupy technologicznej lub fizjologicznej oraz wielu innych, w tym również tworzonych przez użytkownika parametrów lub nawet dla indywidualnie wybranych zwierząt. Pozwala to szybko dotrzeć do interesującego nas fragmentu stada by zlokalizować ewentualne źródło problemów. 5

6 Następną analizą, o której chciałbym wspomnieć jest Lista pozytywna / negatywna. Jej nazwa wynika z możliwości szeregowania loch według różnych wskaźników produkcyjnych od najlepszej do najgorszej (lista pozytywna) lub odwrotnie (negatywna). Lista ta jest pomocna w wyborze zwierząt do brakowania. Niezależnie od wielkości stada możliwe jest błyskawiczne wyszukanie sztuk obniżających jego produktywność. Jedno kliknięcie umożliwia bezpośredni dostęp do karty lochy co daje możliwość jej dokładnej oceny i podjęcia ostatecznej decyzji. Na podobnej zasadzie możliwe jest przeprowadzenie oceny knurów. Inną analizą, która pozwala szybko wyszukać lochy o wynikach odbiegających od oczekiwanych jest Krzywa rozkładu analiza graficzna w formie wykresu słupkowego. Tutaj także jedno kliknięcie wybranego punktu wykresu powoduje przywołanie numerów zwierząt odpowiedzialnych za dany wynik. 6

7 Inny zbiór wykresów zatytułowany Poziomy produkcji, pokazuje zmiany wartości kluczowych wskaźników produkcyjnych w czasie. To z kolei umożliwia wychwycenie momentu kiedy dany problem się zaczął. Często nawet pomaga zauważyć że coś dzieje się źle w stadzie zanim będzie to widoczne w chlewni. Wiele chorób w przebiegu subklinicznym ujawnia się znacznie wcześniej w wynikach produkcyjnych, a wykres jest ich czułym wskaźnikiem. Jedną z najważniejszych analiz jest Raport efektywności. Z uwagi na swą obszerność wymagałby omówienia w odrębnym opracowaniu. Wspomnijmy tutaj jedynie że raport ten daje nam do dyspozycji dużą ilość wskaźników istotnych dla produkcji, liczonych zarówno dla stada podstawowego jak i tuczników. Są one pogrupowane. Mamy tu zarówno parametry produkcji wyrażone w jednostkach naturalnych (sztuki, kilogramy, procenty ) jak i kwotowo na przykład cena paszy zużytej na kg przyrostu. Wszystko to po to by mieć pełen obraz sytuacji ekonomicznej fermy. W raporcie tym mamy również możliwość kalkulacji emisji azotu i fosforu, przydatnych na potrzeby regulacji dotyczących ochrony środowiska. 7

8 W bogatym zestawie analiz, osobną liczną grupę stanowią analizy zdrowotne. Raporty w tej części programu umożliwiają przeanalizowanie wszelkich danych dotyczących chorób, upadków, brakowania, leczenia oraz innych informacji mających wpływ na wyniki produkcyjne. Niektóre z raportów są uporządkowane według ilość dni od krycia, wyproszenia czy też odsadzenia. Pozwala to na przykład wychwycić faktyczny moment występowania biegunek u prosiąt. Mamy tutaj również raporty zużycia leków, książkę zabiegów i inne. Program zawiera jeszcze szereg innych bardziej i mniej zaawansowanych narzędzi analizy. Najważniejsze jest jednak, że wszystkie one zostały stworzone po to by pomóc podnosić efektywność produkcji. Są one sumą wieloletnich doświadczeń hodowców, doradców, lekarzy weterynarii z różnych stron świata, przy tym stale rozwijane i doskonalone. Program komputerowy to narzędzie dające wiele możliwości poprawienia produkcji często bez ponoszenia ogromnych wydatków na inwestycje. Lepsze wykorzystanie zasobów, którymi się dysponuje, ograniczenie kosztów to główne drogi poprawienia opłacalności w produkcji świń. Strona przychodów czyli cena jaką uzyskuje rolnik w niewielkim stopniu zależy od, zatem szczególną uwagę trzeba przywiązywać właśnie do kosztów. A w tym komputer jest niezastąpionym narzędziem. 8