Polski Most Krzemowy Ewaluacja ex-post projektu systemowego PARP Poddziałanie PO IG. Michał Marciniak Warszawa, r.

Transkrypt

1 2015 Polski Most Krzemowy Ewaluacja ex-post projektu systemowego PARP Poddziałanie PO IG Michał Marciniak Warszawa, r.

2 Polski Most Krzemowy Adresat wsparcia: - mikro, mali i średni przedsiębiorcy, - prowadzący działalność w branżach wysokich technologii, - będący we wczesnej fazie rozwoju (na rynku nie krócej niż 1 rok, nie dłużej niż 10 lat), - posiadający doświadczenie w prowadzeniu działalności eksportowej. Działania: - wsparcie informacyjne, doradcze i szkoleniowe ww. firm, - powiązanie ww. firm z przedsiębiorcami oraz przedstawicielami instytucji otoczenia biznesu działającymi w Dolinie Krzemowej. Czas realizacji Projektu: - I runda, styczeń 2014 wrzesień 2015, - II runda, listopad 2014 wrzesień Czas realizacji ewaluacji: październik grudzień 2015.

3 Cele badania Ocena stopnia realizacji celów Projektu, w tym osiągnięcia wskaźników rezultatu i produktu. Odtworzenie teorii Projektu czy konstrukcja Projektu (założenia, zasoby, sposób realizacji, itp.) umożliwiały osiągnięcie zakładanych celów? Ocena sposobu realizacji Projektu. Ocena wpływu realizacji Projektu na beneficjentów (w jakim obszarze zaszły zmiany, jaki był ich charakter, itp.) Wypracowanie zaleceń dla przyszłych działań o zbliżonym charakterze.

4 Metody badawcze Analiza danych zastanych Badanie jakościowe: (triada) z przedstawicielami PARP, (TDI) z przedstawicielem WPHiI w San Francisco Badanie jakościowe (IDI/TDI) z mentorami/ekspertami (n=18) Badanie jakościowe (IDI/TDI) z przedsiębiorcami uczestniczącymi w I i II etapie Projektu (n=13) oraz uczestnikami III etapu Projektu (n=25) Badanie ilościowe (CAWI) na próbie przedsiębiorców uczestniczących w projekcie (n=48)

5 Cele Projektu Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. Zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym. Ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do kompleksowych, wysokiej jakości usług w zakresie internacjonalizacji działalności gospodarczej. Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw. Wspieranie aktywności międzynarodowej przedsiębiorstw prowadzących lub podejmujących działalność innowacyjną. Projekt miał charakter pilotażowy celem było zatem również zweryfikowanie przyjętego modelu wsparcia przedsiębiorstw.

6 Struktura Projektu (I) III Etap program akceleracyjny I Etap szkolenie otwierające II Etap obóz przygotowawczy

7 Struktura Projektu (II) I Etap szkolenie otwierające Obejmowały zagadnienia związane ze specyfiką prowadzenia działalności na rynku amerykańskim: Aspekty kulturowe, Komunikacja, Prowadzenie negocjacji Zagadnienia formalno prawne Modele biznesowe, Strategie marketingowe, Strategie poszukiwania klientów i inwestorów Trwało 8 godzin i było prowadzone przez polskich i amerykańskich ekspertów.

8 Struktura Projektu (III) II Etap obóz przygotowawczy Miał formę warsztatów szkoleniowych dla przedsiębiorców (5 dni szkoleniowych) oraz sesji mentoringowych Przedsiębiorcy wspólnie z ekspertami amerykańskimi pracowali nad udoskonaleniem strategii, produktu/usługi. Opracowane przez przedsiębiorców projekty były oceniane przez dwóch ekspertów. Najlepsi przedsiębiorcy (najlepsze projekty) były kierowane do wzięcia udziału w Programie Akceleracyjnym.

9 Struktura Projektu (IV) III Etap program akceleracyjny Pobyt w Stanach Zjednoczonych, w Dolinie Krzemowej (przez około 1 miesiąc). Możliwość nieodpłatnego korzystania z pełnej infrastruktury biurowej, wsparcie na zakup usług mentorskich/eksperckich, ale musieli we własnym zakresie opłacić przylot i pobyt w Stanach Zjednoczonych. Możliwość uczestniczenia w sesjach prezentacyjnych, spotkaniach biznesowych, spotkaniach networkingowych. Korzystanie z usług mentorskich i eksperckich z zakresu marketingu, prawa, księgowości, finansów, ochrony własności przemysłowej, przygotowania oferty dla potencjalnych inwestorów, poszukiwania partnerów gospodarczych.

10 Struktura Projektu partnerzy Wydział Promocji, Handlu i Inwestycji Nadzór i kontrola nad całością Projektu. Organizowanie działań na terenie Polski. US MAC instytucja akceleracyjna Partner merytoryczny programu szkoleniowo-doradczego w Polsce. Udział w procesie wyboru firm do II i III etapu Projektu. Nadzór realizacji działań prowadzonych na terenie Stanów Zjednoczonych. Przygotowanie biura w Dolinie Krzemowej. Opieka nad beneficjentami (uczestnikami programu akceleracyjnego). Bieżące kontakty z US MAC, mentorami / ekspertami świadczącymi usługi dla benficjentów w Dolinie Krzemowej. Współpraca z PARP na zasadach komercyjnych zakup usług.

11 Charakterystyka beneficjentów

12 Charakterystyka ogółu beneficjentów W Projekcie wzięły udział 72 firmy, w tym 31 we wszystkich trzech etapach Projektu. Przewaga firm z Warszawy (32%), Wrocławia (12%), Krakowa (11%). Mikroprzedsiębiorstwa (71%), małe firmy (22%), firmy średniej wielkości (7%). Przeważały firmy IT (89%), podmioty działające na rynku dłużej niż 3 lata (52%) i na rynku zagranicznym od 1 roku do 3 lat (47%).

13 Charakterystyka beneficjentów udział w poszczególnych etapach Projektu I runda II runda I Etap szkolenie otwierające II Etap obóz przygotowawczy III Etap program akceleracyjny 17 14

14 Charakterystyka beneficjentów III etapu (I) Charakterystyka beneficjentów III etapu wskazuje na trafność przyjętego modelu Projektu. Do programu akceleracyjnego przystępowały przedsiębiorstwa wyróżniające się na tle ogółu populacji beneficjentów pod względem: posiadania produktów znajdujących się w fazie komercyjnej, wypełniających lukę rynkową, posiadania jasno zdefiniowanej strategii działania na rynku Stanów Zjednoczonych. Częściej, niż wynika to ze struktury ogółu populacji, beneficjenci III etapu projektu to firmy o relatywnie długim stażem rynkowym (od 7 do 10 lat).

15 Charakterystyka beneficjentów III etapu (II) Z rozmów przeprowadzonych z mentorami wynika, że beneficjenci III etapu, to często osoby charakteryzujące się. silną determinacją w dążeniu do wejścia na rynek Stanów Zjednoczonych.

16 Charakterystyka beneficjentów III etapu (III) Niemniej, niektórzy mentorzy wypowiadali również krytyczne uwagi pod adresem części beneficjentów. Uwagi te przede wszystkim dotyczyły dwóch obszarów: Osobowość - niechęć do stosowania się do sugestii i uwag mentora / eksperta. Przygotowanie merytoryczne - brak zauważalnych efektów udziału w II etapie, być może w skutek długiej przerwy pomiędzy II i III etapem Projektu. Ponadto, nie zawsze mentorzy byli przekonani do tego, że plany biznesowe przedsiębiorców dojrzały do wejścia na rynek Stanów Zjednoczonych.

17 Ocena stopnia realizacji celów Projektu, w tym osiągnięcia wskaźników rezultatu i produktu

18 Ocena stopnia osiągnięcia celów Projektu Ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do kompleksowych, wysokiej jakości usług w zakresie internacjonalizacji działalności gospodarczej. Wspieranie polskiego eksportu oraz polskich inwestycji za granicą. Wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki. Zwiększenie udziału innowacyjnych polskich produktów na rynku międzynarodowym. Ze względu na charakter oczekiwanych efektów przyjęto, że będą one mierzalne w 2017 r., aczkolwiek liczba podpisanych umów z amerykańskimi partnerami wskazuje na duże prawdopodobieństwo osiągnięcia tych celów.

19 Ocena stopnia osiągnięcia wskaźników produktu (I) Założone Osiągnięte Liczba przeprowadzonych szkoleń otwierających. Liczba zrealizowanych godzin szkoleniowych. Liczba zorganizowanych obozów szkoleniowych. Liczba uczestników obozów szkoleniowych

20 Ocena stopnia osiągnięcia wskaźników produktu (II) Liczba przedsiębiorców uczestniczących w programie akceleracyjnym na terenie Stanów Zjednoczonych. Przyjęta wartość n =37 Wartość osiągnięta n=31 Rezygnacja 10 przedsiębiorców z wyjazdu do Stanów Zjednoczonych. Częściowo konsekwencja konieczności samodzielnego pokrywania przez przedsiębiorcę kosztów przelotu i pobytu w Stanach Zjednoczonych.

21 Ocena stopnia osiągnięcia wskaźników rezultatu Założone Osiągnięte Zawarcie umów gospodarczych przez uczestników obozu akceleracyjnego 3 12 Wprowadzenie zmian w systemie zarządzania, marketingu, sprzedaży, produkcie/usłudze w firmach uczestniczących w II lub III etapie Projektu Liczba wypracowanych dobrych praktyk w zakresie zakładania i prowadzenia działalności w Stanach Zjednoczonych. 1 2

22 Ogólna ocena Projektu perspektywa beneficjentów

23 Ogólna ocena Projektu perspektywa beneficjentów, etap II Ocena elementów boot campu 97% 76% 76% 79% 81% Badanie CAWI, uczestnicy II etapu Projektu, n=37 76% badanych poleciłoby udział w bootcamp innym przedsiębiorcom

24 Ogólna ocena Projektu perspektywa beneficjentów, etap III Ocena elementów programu akceleracyjnego 96% 69% 43% 44% 74% Badanie CAWI, uczestnicy III etapu Projektu, n=22 74% badanych poleciłoby udział w programie akceleracyjnym innym przedsiębiorcom

25 Efekty Projektu perspektywa beneficjentów

26 Efekty udziału w Projekcie perspektywa beneficjentów (I) Efekty Projektu były zróżnicowane w zależności od etapu uczestnictwa i doświadczenia beneficjentów w zakresie działalności eksportowej. I Etap szkolenie otwierające Zdobycie ogólnej wiedzy na temat kroków, które należy podjąć by zaistnieć na rynku amerykańskim. Pierwsza weryfikacja pomysłu biznesowego niektórzy przedsiębiorcy na tym etapie uświadamiali sobie nieadekwatność przyjętej strategii do warunków/potrzeb rynku Stanów Zjednoczonych. Etap pozytywnie oceniany przez początkujących eksporterów nabycie nowej wiedzy. Etap krytycznie oceniany przez doświadczonych eksporterów brak pozyskania nowej wiedzy.

27 Efekty udziału w Projekcie perspektywa beneficjentów (I) II Etap obóz przygotowawczy Ceniony za możliwość dopracowania produktu, strategii marketingowej. W przypadku niektórych uczestników nastąpiła rewizja planów eksportowych, strategii, produktu/usługi. Nabycie umiejętności prezentowania pomysłów biznesowych. Zbyt krótkie sesje mentoringowe. Doświadczeni eksporterzy byli zdania, że przekazywana wiedza była zbyt ogólna. Nie zawsze trafna selekcja do programu akceleracyjnego.

28 Efekty udziału w Projekcie perspektywa beneficjentów (II) III Etap program akceleracyjny Kontakty z mentorami i ekspertami. Spotkania z potencjalnymi inwestorami, klientami. Nawiązanie współpracy formalnej lub nieformalnej. Zapoznanie się z amerykańską kulturą biznesu. Zmiany w zakresie: marketingu, sprzedaży, cech produktu/usługi, zarządzania firmą Ograniczona liczba mentorów. Niektórzy beneficjenci odnieśli wrażenie, że mentor nie znał dobrze ich planów biznesowych (był nieprzygotowany) Wyższy poziom zadowolenia z usług mentorskich wśród beneficjentów, którzy samodzielnie poszukali mentora.

29 Efekty udziału w Projekcie perspektywa beneficjentów (III) Prosimy wskazać obszary funkcjonowania firmy, w których w wyniku udziału w Programie akceleracyjnym (Etap III) wprowadzili Państwo zmiany. n=22, badani mogli udzielić więcej niż jedną odpowiedź

30 Efekty udziału w Projekcie współpraca z amerykańskimi partnerami, informacje szczegółowe 38% uczestników programu akceleracyjnego podpisało umowy z amerykańskimi partnerami. Wszyscy uczestnicy programu akceleracyjnego twierdzili, że nawiązali kontakty nieformalne. Przeciętna liczba kontaktów to około 2-5 na firmę. Wśród firm, z którymi kontaktują się beneficjenci są również firmy globalne, takie jak: Procter and Gamble, Oracle, HP. Żaden z beneficjentów nie odnotował jeszcze wymiernych korzyści współpracy z amerykańskimi partnerami jest na to zbyt wcześnie, ale 75% ankietowanych jest zadowolonych z dotychczasowej współpracy. 60% ankietowanych chce poszerzyć zakres współpracy.

31 Wnioski i rekomendacje

32 Wnioski (I) Realizację założonych wartości wskaźników należy ocenić pozytywnie, poza jednym obszarem, w który nie udało się osiągnąć założonej wartości. Zasoby oraz założenia Projektu umożliwiły realizację założonych celów, jednak część z nich stanowiła pewne ograniczenia. Zasoby, które należy ocenić, jako te, które w największym stopniu przyczyniły się do osiągnięcia celów to zasoby ludzkie. Największe ograniczenia zidentyfikowano w zakresie zasobów finansowych i organizacyjnych. Pozytywnie należy ocenić kaskadowość Projektu dzięki temu rzeczywiście w programie akceleracyjnym brały udział (z reguły) najbardziej wartościowe projekty. Pozytywnie należy ocenić merytoryczny sposób oceny projektów przed III etapem Projektu, choć system oceny powinien zostać nieco wzmocniony.

33 Wnioski (II) Beneficjenci na ogół pozytywnie oceniali wszystkie etapy projektu. Najbardziej wartościowe etapy dla beneficjentów to etap II oraz etap III. Udział w tych etapach skutkował pozytywnymi zmianami po stronie beneficjentów: wzrost wiedzy o rynku amerykańskim, zmiany w strategii, marketingu, produkcie/usłudze, nabycie umiejętności prezentowania pomysłów/strategii biznesowych nawiązanie kontaktów formalnych i nieformalnych z amerykańskimi partnerami. W perspektywie najbliższych 12 miesięcy można się spodziewać, że nastąpi skonkretyzowanie korzyści ze współpracy z amerykańskimi partnerami, np. w postaci wzrostu wolumenu sprzedaży polskich produktów na rynku amerykańskim.

34 Problemy zidentyfikowane w trakcie badania Zbyt duży formalizm przedsiębiorcy skarżyli się, że dwukrotnie wypełniali według nich te same dokumenty. Ceny usług mentorskich na rynku amerykańskim są relatywnie wysokie i zdarzało się, że były nieadekwatne do wysokości wsparcia, które otrzymali przedsiębiorcy. Prowadziło to do wydłużenia procesu wyszukiwania mentora, co miało znaczenie zwłaszcza w przypadku przedsiębiorców, którzy odwlekali wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Kumulacja wyjazdów do Stanów Zjednoczonych pod koniec terminu realizacji Projektu. Skutkowało to tym, że cześć przedsiębiorców i mentorów została zmuszona do realizacji zaplanowanych działań w krótkim czasie. Ograniczało to skuteczność realizowanych działań. Według mentorów niektórzy beneficjenci nie byli gotowi do wzięcia udziału w programie akceleracyjnym. Dezaktualizacja wiedzy (u niektórych beneficjentów) pozyskanej w II etapie Projektu odwlekali wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Dla mniejszych firm problemem była konieczność samofinansowania kosztów pobytu w Stanach Zjednoczonych. Zdarzały się z tego powodu rezygnacje z udziału w programie akceleracyjnym.

35 Rekomendacje (I) 1. Rekomenduje się uproszczenie procedur aplikacyjnych, szczególnie w I etapie Projektu. Odejście od składania wniosków aplikacyjnych w I etapie szkoleniu otwierającym, aby był on otwarty dla wszystkich, traktując je jako seminarium, konferencję dla przedsiębiorców. Przez niektórych beneficjentów (uczestników badania jakościowego) etap ten był traktowany, jako spotkanie o charakterze informacyjno promocyjnym. Jednocześnie konieczność wypełniania na etapie I wniosków aplikacyjnych skutkowała tym, że nawet w przypadku przedsiębiorców, którzy nie byli pewni swoich szans na rynku amerykańskim, uruchamiały się kłopotliwe procedury administracyjne, w tym związane z pomocą de minimis.

36 Rekomendacje (II) 2. Ze względu na fakt, że w Projekcie uczestniczyli przedsiębiorcy o zróżnicowanym doświadczeniu w prowadzeniu działalności na rynkach zagranicznych rekomendujemy, aby w podobnych projektach wyznaczyć dwie ścieżki realizacyjne. Pierwsza dedykowana firmom o dużym doświadczeniu w działaniach na rynkach zagranicznych. Druga dedykowana firmom o niewielkim doświadczeniu w działaniach na rynkach zagranicznych. Ścieżki te powinny się różnić zakresem tematycznym i intensywnością wsparcia warsztatowo szkoleniowego. Jak pokazały wyniki badania ewaluacyjnego doświadczeni eksporterzy często zwracali uwagę, że przekazywane informacje były im znane wcześniej. Analogiczne głosy nie pojawiały się ze strony eksporterów o niewielkim doświadczeniu.

37 Rekomendacje (III) 3. Oprócz doświadczenia w działaniach na rynkach zagranicznych ważną kwestią jest dojrzałość produktu/usługi, która była kierowana na rynek amerykański. Element ten powinien być również uwzględniony na etapie przyporządkowywania potencjalnych beneficjentów do ścieżek warsztatowo szkoleniowych projektu. Firmy posiadające dojrzałe produkty/usługi powinny w większym stopniu skupiać się na nauce, doskonaleniu warsztatu sprzedażowego, rozwijaniu networkingu, itp. W przypadku mniej dojrzałych produktów/usług oprócz ww. działań projekt powinien uwzględniać również aspekty związane z modyfikacją (dopracowaniem) produktów/usług.

38 Rekomendacje (IV) 4. Rekomendowane jest wzmocnienie systemu oceny wniosków o udział w programie akceleracyjnym. Dobrym rozwiązaniem jest wzięcie pod uwagę w przypadku oceny wniosków do III etapu opinii eksperta, który prowadzi bootcamp i poprzez współpracę z przedsiębiorcami zna ich potencjał. Rozważenia wymaga wprowadzenie wymogu prezentacji (pitch) przedsiębiorcy już na II etapie Projektu. Prezentacje powinny być oceniane przez ekspertów/mentorów z rynku docelowego. 5. W celu poprawy efektywności Projektu rekomenduje się zwiększenie liczby zajęć praktycznych i warsztatowych z ekspertami (mentorami) podczas obozu przygotowawczego (bootcamp-u).

39 Rekomendacje (V) 6. Wśród beneficjentów Projektu dominowali przedstawiciele IT/ICT. Branża ta stanowi jedną z kilku zaliczanych do branż wysokich technologii. Dlatego rekomenduje się podjęcie działań, które zwiększyły by udział w Projekcie przedstawicieli innych branż wysokich technologii. Proponowane działania to: wzmocnienie kampanii informacyjno promocyjnej kierowanej do firm z innych niż IT/ICT branż wysokich technologii, ewentualnie promowanie firm z innych niż IT/ICT branż wysokich technologii na etapie wniosku aplikacyjnego (np. dodatkowe punkty).

40 Rekomendacje (VI) 7. Rekomenduje się, aby w przyszłych projektach przeprowadzić bardziej szczegółową analizę warunków finansowych (kosztu usług mentorskich) na rynkach docelowych. Jak pokazały wyniki badania wysokie koszty usług mentorskich w Stanach Zjednoczonych skutkowały trudnościami na etapie rekrutacji mentorów. 8. Zakładając, że w przyszłych projektach liczba beneficjentów będzie wyższa od odnotowanej w Projekcie Polski Most Krzemowy warto wzmocnić zasoby ludzkie po stronie Partnera Projektu (w przypadku PMK, partnerem był Wydział Promocji, Handlu i Inwestycji).

41 Dziękuję za uwagę!