VENTURE CAPITAL. bez tajemnic. Zostań łowcą biznesu. Wywiad z Hendrikiem Brandisem. Europejska spółka prywatna ISSN

Transkrypt

1 1 Magazyn dystrybuowany jest nieodpłatnie VENTURE CAPITAL bez tajemnic ISSN Zostań łowcą biznesu Wywiad z Hendrikiem Brandisem Europejska spółka prywatna

2

3 od redaktora Agnieszka Raczewska Secus Wsparcie Biznesu Drodzy Czytelnicy! Pełnia lata, sezon urlopowy i wysokie temperatury nie osłabiają aktywności inwestorów zainteresowanych pomnażaniem kapitału, ani też przedsiębiorców poszukujących środków finansowych na rozwój własnego biznesu. Koniec półrocza to również okres pierwszych, poważniejszych ocen naszego rynku kapitałowego oraz aktywności i kondycji rodzimych przedsiębiorstw. Lipcowe wydanie Investment Tribune przybliży Państwu tematykę poświęconą najliczniejszej i jednocześnie najważniejszej grupie przedsiębiorstw w gospodarce, czyli sektorowi mikro-, małych i średnich firm. Od tego momentu będziemy starali się na bieżąco prezentować zagadnienia związane z funkcjonowaniem małych i średnich przedsiębiorstw, poruszając zarówno aspekty ekonomiczne, jak i prawne działalności tych podmiotów oraz przedstawiając pomysły na poprawę warunków ich działalności. Znaczna część naszego magazynu poświęcona będzie problematyce finansowania przedsiębiorstw sektora MSP barier, na jakie natrafiają te firmy w poszukiwaniu kapitału oraz rozwiązań, pozwalających złagodzić skutki występowania w gospodarce tzw. luki kapitałowej. Dzięki publikacjom specjalistów, zaangażowanych w tworzenie Investment Tribune, przekonamy się, że małe w wielu wypadkach oznacza prężne i nadzwyczaj aktywne podmioty, wdrażające nowoczesne rozwiązania i wprowadzające na rynek innowacyjne produkty oraz usługi. Nasz magazyn mógł trafić w Państwa ręce dzięki inicjatywie pod nazwą Łowcy Biznesu sieć współpracy inwestorów i przedsiębiorców sektora MSP, stworzonej i realizowanej przez spółkę Secus Wsparcie Biznesu. O celach projektu i przedsięwzięciach podejmowanych w jego ramach przeczytają Państwo w artykule Zostań Łowcą Biznesu autorstwa Roberta Bielenia. Znaczenie młodych i innowacyjnych przedsiębiorstw dla gospodarki oraz formy wspierania ich rozwoju to temat przewodni niniejszego numeru. O roli, jaką przedsiębiorstwa te spełniają w nowoczesnych gospodarkach rynkowych zjednoczonej Europy mówi w ekskluzywnym wywiadzie dla Investment Tribune Marco Curavitz z Komisji Europejskiej. Każde przedsiębiorstwo potrzebuje kapitału, aby móc dynamicznie się rozwijać. Jednak nie wszystkie źródła finansowania są dostępne od najwcześniejszych etapów rozwoju przedsiębiorstwa. Młode firmy mają często utrudniony dostęp do środków np. w postaci kredytu bankowego. Szansą na pozyskanie kapitału dla takich firm mogą być inwestorzy venture capital, zarówno w postaci funduszy, jak i Aniołów Biznesu. O inwestycjach venture capital przeczytać można w tekście Venture Capital bez tajemnic. Natomiast o działalność funduszy VC w praktyce redakcja Investment Tribune zapytała Hendrika Brandisa Partnera Zarządzającego w Earlybird Venture Capital oraz Przewodniczącego European Private Equity and Venture Capital Association (EVCA). Dzięki inwestorom venture capital swoją szansę na dynamiczny rozwój otrzymała gliwicka spółka i3d, zajmująca się wykorzystaniem technologii wirtualnej rzeczywistości w biznesie. O innowacyjnych charakterze działalności tej firmy, pozyskaniu inwestora finansowego oraz perspektywach dalszego rozwoju przedsiębiorstwa przeczytają Państwo w artykule I3D wirtualna rzeczywistość, realny sukces w biznesie. W planach rozwoju spółki i3d jest debiut na rynku NewConnect. Ten etap ma już za sobą inna, innowacyjna firma, a mianowicie Read-Gene, stworzona przez grupę wybitnych naukowców z Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych oraz Pomorskiej Akademii Medycznej. Historię rozwoju spółki przedstawił Jakub Lasota w artykule pt. Geneza Read-Gene: modelowy spinoff. Zapraszamy do ciekawej lektury.

4 Od redaktora str. 3 wsparcie biznesu Zostań łowcą biznesu str. 6 Łowcy Biznesu to ogólnopolski projekt, stworzony i zarządzany przez Secus Wsparcie Biznesu Sp. z o.o., która na jego realizację pozyskała kwotę ponad 6,5 mln złotych z funduszy europejskich w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt został uruchomiony w styczniu 2010 roku a jego realizacja przewidziana jest na okres 3 lat. wydarzenia Relacje z wydarzeń str. 10 Zapowiedzi str. 11 giełda Catalyst atrakcyjna alternatywa MSP str. 12 Pojawienie się na polskim rynku systemu autoryzacji i obrotu dłużnymi instrumentami finansowymi jakim jest Catalyst dało nowe możliwości przedsiębiorcom poszukującym środków na rynku kapitałowym. Przed korzystającymi do tej pory przeważnie z emisji akcji spółkami wyłoniła się alternatywa, jaką niesie stworzony niedawno rynek publiczny dla obligacji. Rośnie liczba emitentów na Catalyst str. 14 W pierwszym półroczu 2010 roku do platformy CATALYST przystąpiło pięciu nowych emitentów i tym samym ich liczba wzrosła do dwudziestu jeden. Łączna ilość emitentów obligacji korporacyjnych wzrosła z 6 do 9, a papiery wartościowe każdego z nich zostały wprowadzone do obrotu. NewConnect LEAD WIG 20 dla Alternatywnego Systemu Obrotu str. 15 Ideą powstania Alternatywnego Systemu Obrotu w Warszawie było stworzenie autonomicznego w stosunku do rynku głównego GPW systemu obrotów, przeznaczonego dla spółek z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, które ze względu na swoją wielkość, wartość aktywów trwałych i w konsekwencji brak zdolności kredytowej, napotykają na problemy z efektywnym pozyskiwaniem kapitału na realizację planów biznesowych. Kontynuacja wzrostów na NewConnect str. 17 Pierwsze półrocze na rynku NewConnect upłynęło pod znakiem wzrostu NCIndex oraz znaczącej liczby debiutów. Wzrost indeksu jest kontynuacją trendu, który rozpoczął się jeszcze na przełomie I i II kwartału ubiegłego roku i nastąpił po drastycznych spadkach w 2008 roku. W bieżącym roku wartość indeksu spółek notowanych na rynku alternatywnym wzrosła o prawie 11%, a w stosunku do końca roku 2008 o ponad 44%. zdaniem eksperta Inwestowanie na Ścianie Wschodniej str. 18 Wywiad z Hendrikiem Brandisem str. 21 Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa są motorem napędowym europejskiej gospodarki wywiad z Marko Curavić str. 22 Wydawca: Redakcja: Nakład: Red. naczelny: Skład i druk: SECUS WSPARCIE BIZNESU Sp. z o.o. ul. Paderewskiego 32 c Katowice tel fax lowcybiznesu@secus.pl egzemplarzy Agnieszka Raczewska Centrum Usług Drukarskich Henryk Miler ul. Szymały Ruda Śląska

5 spis treści secus am W parkach technologicznych szybszy rozwój str. 24 case study Geneza Read-Gene: modelowy spin-off str. 26 I3D wirtualna rzeczywistość, realny sukces w biznesie str. 28 finanse Venture capital bez tajemnic str. 30 Założenie własnej działalności gospodarczej oraz rozwój przedsiębiorstwa wymagają zaangażowania kapitału. Niestety, kapitał początkowy, jakim dysponuje przedsiębiorca często okazuje dalece niewystarczający do prowadzenia własnej firmy pożądaną ścieżką do sukcesu i wówczas konieczne staje się poszukiwanie zewnętrznych źródeł kapitału. Jednym z takich źródeł jest venture capital. Inwestycje venture capital Proces inwestycyjny krok po kroku str. 32 Wejście inwestora kapitałowego do spółki oznacza konieczność podzielenia się udziałami (a często także władzą) w przedsiębiorstwie, tak więc decyzja o wyborze nowego współwłaściciela powinna być głęboko i wnikliwie przemyślana. Wycena małych przedsiębiorstw str. 34 prawo SEG na rzecz emitentów z sektora MSP str. 38 Jaka forma dla kogo? porównanie działalności gospodarczej, spółek osobowych i spółek kapitałowych str. 39 Europejska spółka prywatna nowe rozwiązania dla przedsiębiorców chcących działać globalnie str. 42 Przekształcanie spółki osobowej w kapitałową mechanizmy i procedura str. 43 w wolnej chwili Aconcagua. Wyprawa na najwyższy szczyt Ameryki Południowej str. 45

6 M A G A Z Y N M A Ł Y C H I ś R E D N I C H P R Z E D S I ę B I O R S T W Zostań łowcą Łowcy Biznesu to ogólnopolski projekt, stworzony i zarządzany przez Secus Wsparcie Biznesu Sp. z o.o., która na jego realizację pozyskała kwotę ponad 6,5 mln złotych z funduszy europejskich w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt został uruchomiony w styczniu 2010 roku a jego realizacja przewidziana jest na okres 3 lat. Robert Bieleń Secus Wsparcie Biznesu Wiceprezes Zarządu 6

7 wsparcie biznesu Odkrywamy potencjał inwestycji venture capital W naszym kraju działalność Aniołów Biznesu i inwestycje funduszy venture capital odgrywały do tej pory niewielkie znaczenie w finansowaniu młodych przedsiębiorstw. Szacowana na kilkuset inwestorów, grupa polskich Aniołów Biznesu wypada blado przy liczbie 250 tys. Aniołów Biznesu funkcjonujących w Stanach Zjednoczonych czy dziesiątkach tysięcy w krajach Europy Zachodniej. Rybiznesu Sieć Aniołów Biznesu Opracowując założenia projektu, z jednej strony chcieliśmy odpowiedzieć na potrzeby kapitałowe małych i średnich firm, a z drugiej stworzyć polskim inwestorom indywidualnym warunki do dokonywania inwestycji w młode innowacyjne przedsiębiorstwa. Dlatego też celem projektu Łowcy Biznesu jest stworzenie efektywnego mechanizmu kojarzącego młode, innowacyjne firmy, poszukujące kapitału na dalszy rozwój z zamożnymi inwestorami prywatnymi. Kto może zostać Łowcą Biznesu? Głównymi adresatami projektu są dwie grupy podmiotów. Pierwsza z nich to przede wszystkim młode i innowacyjne przedsiębiorstwa, które poszukują kapitału na realizację planów inwestycyjnych i dalszy rozwój lub osoby posiadające pomysł na innowacyjny biznes. Druga grupa to zamożne osoby fizyczne oraz podmioty zbiorowego inwestowania, które poprzez inwestycje w przedsiębiorstwa z sektora MSP będą mogły zdywersyfikować portfel inwestycyjny i wykorzystać szansę na osiągnięcie ponadprzeciętnych zysków. Do współpracy zapraszamy także przedstawicieli szeroko rozumianego środowiska biznesowego, m.in. instytucje rynku kapitałowego, instytucje finansowe, organizacje zrzeszające przedsiębiorców oraz inwestorów, a także przedstawicieli środowiska akademickiego (instytuty naukowe, uczelnie wyższe) zainteresowanych stworzeniem w Polsce efektywnych mechanizmów stymulujących rozwój sektora MSP oraz promocję inwestycji venture capital i działalności Aniołów Biznesu. Kompleksowość działań Osiągnięcie postawionego celu wymaga od nas podjęcia szeregu działań, wzajemnie się uzupełniających. Zdajemy sobie sprawę, że skuteczność projektu będzie zależała od wdrożenia efektywnego mechanizmu, który niewątpliwie musi zakładać dostępność do jak najszerszego grona prywatnych inwestorów, możliwość ich kojarzenia ze sobą i z przedsiębiorcami z zachowaniem zasad dyskrecji i ochrony ich danych osobowych, szybkość i łatwość komunikacji pomiędzy nimi oraz umożliwić wymianę poglądów, doświadczeń i pomysłów. Niezbędna jest także edukacja i poszerzenie wiedzy inwestorów na temat mechanizmów rynku kapitałowego, sposobów i korzyści z finansowania MSP, a także dostępność do potencjalnego przedmiotu inwestycji, przez co należy rozumieć możliwość zapoznania się z konkretnym przedsiębiorstwem i jego zamierzonymi planami rozwoju. Podejmowane działania mają także na celu wzrost świadomości firm z sektora MSP co do mechanizmów rynku kapitałowego i przystosowanie ich do pozyskania zewnętrznego inwestora. Mając świadomość powyższych zależności postanowiliśmy skoncentrować naszą aktywność głównie w trzech obszarach: promocji inwestycji venture capital, edukacji i bezpośredniego kontaktu inwestorów z przedsiębiorcami. Docieramy do przedsiębiorców i inwestorów z całej Polski Działalność na rynku Aniołów Biznesu i specyfika projektu wymagają nawiązywania bezpośrednich kontaktów zarówno z inwestorami jak i przedsiębiorcami. Naszym celem jest aktywizacja inwestorów i przedsiębiorców z różnych regionów Polski, dlatego też poza siedzibą w Katowicach utworzyliśmy cztery biura Punkty Obsługi Sieci w: Warszawie, Wrocławiu Krakowie i Poznaniu. Działania realizowane w ramach projektu mają charakter ponadregionalny, a konferencje, szkolenia i road show organizowane są w różnych województwach.

8 M A G A Z Y N M A Ł Y C H I ś R E D N I C H P R Z E D S I ę B I O R S T W 8 nek inwestycji venture capital ma jednak bardzo duży potencjał rozwoju w Polsce. Z pewnością na naszym rodzimym rynku działają innowacyjne fi rmy, którym wystarczy pomóc się rozwinąć. Niewielu inwestorów w Polsce jest świadomych korzyści, jakie może im przynieść inwestycja w przedsiębiorstwo z sektora MSP. Inwestycje venture capital dają szansę na osiągnięcie ponadprzeciętnych zysków i mogą być pożądanym uzupełnieniem portfela inwestycyjnego. Poza tym to właśnie młode przedsiębiorstwa są w stanie najszybciej wdrażać nowoczesne technologie, a sektor MSP jest motorem napędzającym każdej gospodarki. Oczywiście należy być także świadomym ryzyka niepowodzenia tych inwestycji. Działalność Aniołów Biznesu oraz inwestycje w małe i średnie przedsiębiorstwa zamierzamy promować na łamach ogólnopolskich gazet tematycznych dystrybuowanych wśród przedsiębiorców i inwestorów. Funkcję promocyjną mają także pełnić programy telewizyjne, wydawane czasopismo i ogólnopolskie konferencje. Portal internetowy lowcybiznesu.pl Portal stanowi fundament funkcjonowania sieci inwestorów i przedsiębiorców Łowcy Biznesu. Umożliwia on zarówno inwestorom jak i przedsiębiorcom nawiązanie pierwszego kontaktu z siecią. Portal pełni funkcje: bazy innowacyjnych przedsiębiorstw poszukujących kapitału na rozwój, bazy inwestorów, bazy wiedzy zawierającej kompleksowe informacje dotyczące inwestycji venture capital, procesu inwestycyjnego, różnych źródeł fi nansowania przedsiębiorstw oraz alternatywnych inwestycji. Oprócz tego portal dostarcza: przydatne raporty, analizy oraz wzory dokumentów, informacji o bieżących działaniach i inicjatywach realizowanych w ramach projektu, bieżące informacje z rynku venture capital i działalności Aniołów Biznesu, umożliwia szybką rejestrację na szkolenia, konferencje i pozostałe wydarzenia organizowane w ramach projektu. Bezpośrednie spotkanie przedsiębiorców z inwestorami Bardzo duży nacisk kładziemy na stworzenie warunków do bezpośredniego kontaktu inwestorów z przedsiębiorcami. W ramach projektu planujemy zorganizowanie 24 spotkania typu roadshow. Program każdego spotkania będzie obejmował prezentację zaproszonym inwestorom kilku wyselekcjonowanych w ramach konkursu przedsiębiorców. Spotkania te będą najlepszym sposobem poznania danego przedsiębiorstwa, które poszukuje kapitału na dynamiczny rozwój. Inwestorzy będą mogli zapoznać się z działalnością danego przedsiębiorstwa, oferowanymi przez niego produktami lub usługami, strategią jego rozwoju i prognozami finansowymi. Będą mieli także okazję poznać kadrę zarządzającą przedsiębiorstwem i zadać jej pytania o wszelkie aspekty jego działalności. Obecność innych inwestorów pozwoli im także na wymianę wzajemnych doświadczeń i opinii. Bezpośredni kontakt daje największe szanse na doprowadzenie do transakcji i umożliwia nabranie wzajemnego zaufania pomiędzy stronami, tak niezbędnego do dokonania jakiejkolwiek inwestycji w sektorze mikro oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Wiedza kluczem do sukcesu Wiedza zarówno inwestorów jak i przedsiębiorców w zakresie inwestycji venture capital jest w Polsce wciąż niewielka. Trudno sobie wyobrazić skuteczność działania sieci Aniołów Biznesu i podejmowanie trafionych decyzji inwestycyjnych w przypadku, gdy obie strony transakcji nie będą miały wystarczającej świadomości zachodzących procesów inwestycyjnych. Dlatego też istotnymi działami realizowanymi w ramach projektu są szkolenia organizowane zarówno dla przedsiębiorców jak i inwestorów. Łącznie w trakcie trwania projektu przewidzieliśmy cykl 28 szkoleń organizowanych w ramach Akademii Łowców Biznesu. Podczas warsztatów przedsiębiorcy będą mogli uzyskać wiedzę na temat różnych źródeł finansowania, poznać mechanizmy działania rynku funduszy venture capital i tajniki procesu inwestycyjnego, a także zdobyć praktyczne umiejętności prezentacji swoich projektów inwestorom zewnętrznym. Z kolei inwestorzy będą mogli poszerzyć wiedzę odnośnie możliwości inwestycyjnych, korzyści i ryzyka związanych z inwestycjami venture capital oraz nabyć umiejętności w zakresie analizy inwestycji, niezbędnych do podejmowania trafnych decyzji biznesowych. Dlaczego warto zostać Łowcą Biznesu? Dla przedsiębiorców przystąpienie do sieci to zwiększenie szansy pozyskania kapitału tak bardzo potrzebnego młodym fi rmom do wdrożenia nowoczesnych technologii, opracowania innowacyjnych produktów i usług, zdobycia udziału w rynku i wkroczenia na dalsze etapy rozwoju. Faktem powszechnie znanym jest, że to właśnie przedsiębiorstwa z sektora MSP mają najtrudniejszy dostęp do kapitału. Banki patrzą nieufnie, inwestorzy indywidualni preferują duże spółki giełdowe, a istniejące fundusze private equity wybierają inwestycje o wartości od kilkudziesięciu milionów złotych wzwyż, co powoduje że kapitał leży na półce, do której nie są w stanie sięgnąć przedsiębiorstwa z sektora MSP. Dla inwestorów natomiast uczestnictwo w sieci Łowcy Biznesu to dostęp do inwestycji w spółki o dużym potencjale rozwoju. Inwestycja w tę klasę aktywów to nie tylko dywersyfi kacja portfela, ale także szansa na osiągnięcie ponadprzeciętnych zysków, których nie są wstanie osiągnąć lokując kapitał tylko w tradycyjne aktywa. Małe i średnie przedsiębiorstwa mają największą szansę, w krótkim okresie czasu, zwielokrotnić swoją wartość. Legendy fi rm Google, Apple czy Amazon. com nie trzeba tu przytaczać. Trzeba tylko znaleźć tę przysłowiową perełkę. Z drugiej strony należy pamiętać, że przedmiotowe inwestycje niosą także duże ryzyko. Intencją twórców sieci Łowcy Biznesu jest jednak to, aby jej uczestnicy mogli pozyskać odpowiednią wiedzę i świadomość inwestycyjną, a także mieli jak najbliższy i najszerszy dostęp do przedsiębiorstw przedmiotu inwestycji.

9 wsparcie BIZNESU 9

10 m a g a z y n m a ł y c h i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w Relacje z wydarzeń 1. Konferencja Kapitał dla małych i średnich przedsiębiorstw. Inwestycje w MSP. Dynamiczny rozwój. Ponadprzeciętne zyski Katowice, 1 czerwca 2010 roku W dniu 1 czerwca 2010 roku w ramach II Europejskiego Kongresu Gospodarczego odbyła się konferencja Kapitał dla małych i średnich przedsiębiorstw. Inwestycje w MSP. Dynamiczny rozwój. Ponadprzeciętne zyski zorganizowana przez spółkę Secus Wsparcie Biznesu. Konferencja poświęcona była tematyce inwestycji venture capital oraz finansowania firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Prelegenci cenieni praktycy z bogatym doświadczeniem na rynku kapitałowym, autorytety akademickie, jak również politycy wysokiego szczebla administracji krajowej oraz Unii Europejskiej poruszyli tematykę prawnych oraz finansowych aspektów rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, a efektem dyskusji w ramach każdego z paneli tematycznych było określenie warunków, jakie muszą zostać stworzone dla sektora, który ma tak znaczący udział w kreowaniu wzrostu gospodarczego oraz tworzeniu miejsc pracy. 2. Akademia Łowców Biznesu szkolenia dla przedsiębiorców i inwestorów Katowice, czerwca 2010 roku W dniach 28 i 29 czerwca br., w Katowicach odbyło się szkolenie Akademii Łowców Biznesu, zorganizowane przez spółkę Secus Wsparcie Biznesu wraz z partnerami merytorycznymi. Szkolenie spotkało się z dużym zainteresowaniem zarówno przedsiębiorców jak i inwestorów, a udział w nim wzięło ponad 60 uczestników. Przedsiębiorcy mieli możliwość zapoznania się m.in. z prawnymi oraz finansowymi aspektami inwestycji venture capital. Inwestorom przedstawiono natomiast korzyści z inwestowania w młode innowacyjne firmy oraz przedstawiono przebieg procesu inwestycyjnego. Za poziom merytoryczny szkolenia odpowiadali eksperci Secus Wsparcie Biznesu oraz partnerzy: Secus Asset Management S.A., Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, BCC Loża Katowicka, kancelaria Prof. Marek Wierzbowski i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni oraz Martis CONSULTING. Szkolenie zostało objęte patronatem medialnym Dziennika Gazety Prawnej, portalu Inwestycje.pl oraz magazynu MBA Manager. 3. SME Finance Forum 2010 Bruksela, 6 maja 2010 roku W dniu 6 maja 2010 roku w Brukseli odbyła się konferencja SME Finance Forum How to exit the recession and achieve smart growth zorganizowana przez Komisję Europejską, w której udział wzięli przedstawiciele Secus Wsparcie Biznesu. Przedmiotem rozważań uczestników konferencji była identyfikacja barier, na jakie napotykają przedsiębiorcy w swojej działalności oraz przedstawienie propozycji działań, 10

11 wydarzenia jakie powinny zostać podjęte, zarówno na szczeblu polityki wspólnotowej Unii Europejskiej jak i poszczególnych państw członkowskich, aby umożliwić małym i średnim przedsiębiorcom realizację projektów biznesowych. Rangę, jaką Komisja Europejska nadała rozwojowi sektora MSP w Unii Europejskiej odzwierciedla lista prelegentów, którzy wzięli udział w konferencji. Byli to m.in.: Antonio Tajani, Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej i Komisarz ds. Przedsiębiorczości i Przemysłu, Dario Scannapieco, Wiceprezydent Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Jenny Rosberg, Wiceprezydent NA- SDAQ OMX, Richard Pelly, Dyrektor Generalny Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego Hendrik Brandis, Partner Zarządzający, Earlybird Venture Capital. Zapowiedzi Akademia Łowców Biznesu we Wrocławiu W pierwszej połowie września we Wrocławiu odbędą się kolejne szkolenia z cyklu Akademii Łowców Biznesu. Wydarzenie skierowane do przedsiębiorców z sektora MSP oraz inwestorów zainteresowanych inwestycjami w charakterze Anioła Biznesu. Szkolenia zostały objęte patronatem Prezydenta Miasta Wrocławia, a za poziom merytoryczny odpowiada organizator Secus Wsparcie Biznesu Sp. z o.o. oraz partnerzy. ( Rozstrzygnięcie I etapu konkursu Złota Strona Emitenta 2010 Rozstrzygnięcie I etapu już IV edycji konkursu na najlepszą stronę internetową spółki giełdowej organizowanego przez Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych (SEG) ( Śląska gala BCC W zamku Myśliwskim w Promienicach odbędzie się Śląska Gala Business Centre Club zorganizowana przez Lożę Katowicką. Podczas gali zostaną przyznane Cezary Śląskiego Biznesu oraz Diamenty tym przedsiębiorcom, którzy utrzymali lub umocnili swoją wysoką pozycję na rynku polskim. ( Innovation Exchange października w Kopenhadze odbędzie się Forum Innovation Exchange Impreza jest okazją do dyskusji na temat innowacyjności gospodarki oraz narzędzi wsparcia, jakie powinny zostać wprowadzone, aby europejska gospodarka była bardziej konkurencyjna na globalnym rynku. Innovation Exchange jest również okazją do spotkania autorów innowacyjnych pomysłów, przedstawicieli dużych korporacji oraz funduszy venture capital. Organizatorami wydarzenia są European Private Equity & Venture Capital Assocation (EVCA), Informilo and the European Tech Tour Association (ETT). ( Venture Capital Forum, Kopenhaga Venture Capital Forum jest corocznym spotkaniem środowiska venture vapital w Europie. Jest to jedno z największych wydarzeń, poświęcone tematyce przyszłości i rozwoju tego segmentu rynku kapitałowego. Tematem przewodnim tegorocznego forum będzie Time to innovate. ( 11

12 Catalyst atrakc alternatywa MSP m a g a z y n m a ł y c h i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w Agata Nowicka Kancelaria Prof. Wierzbowski i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni Pojawienie się na polskim rynku systemu autoryzacji i obrotu dłużnymi instrumentami finansowymi jakim jest Catalyst dało nowe możliwości przedsiębiorcom poszukującym środków na rynku kapitałowym. Przed korzystającymi do tej pory przeważnie z emisji akcji spółkami wyłoniła się alternatywa, jaką niesie stworzony niedawno rynek publiczny dla obligacji. Obligacja jako sposób na pozyskanie kapitałów niezbędnych dla realizacji planów rozwojowych przedsiębiorstwa wykazuje pewne cechy dające jej przewagę nad akcją. Warto zauważyć, iż zdecydowana większość spółek kapitałowych w Polsce to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie zawsze mając w planach upublicznienie swoich walorów, do czego niezbędne byłoby przekształcenie w spółkę akcyjną, pozostawały poza publicznym rynkiem kapitałowym. Wszystko to może się jednak zmienić dzięki Catalyst. Zgodnie bowiem z ustawą regulującą zasady emitowania, zbywania, nabywania i wykupu obligacji, ich emitentami mogą być podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz posiadające osobowość prawną, tj. spółki akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością, a także komandytowo-akcyjne. Powyższe stwarza nowe perspektywy dla znacznie szerszego kręgu podmiotów niż w przypadku popularniejszego sposobu pozyskiwania środków jakim jest emisja akcji. Po wyborze obligacji jako jednego ze źródeł finansowania działalności podmiotu, niezbędne będzie ustalenie odpowiedniej kwoty emisji oraz jej struktury, przy podejmowaniu których to decyzji emitenci powinni zwrócić szczególną uwagę na konieczność zachowania płynności finansowej spółki, jej wyniki netto oraz wstępnie ustalone oczekiwania potencjalnych inwestorów. Przedsiębiorstwa poszukujące kapitałów poprzez emisję obligacji muszą przygotować się do niej również pod względem formalnym, w tym zwłaszcza posiadać opinię biegłego rewidenta odnoszącą się do historycznych sprawozdań finansowych. Ustawodawca, nie regulując praktycznie treści przedmiotowych uchwał, przesądził jedynie o konieczności podjęcia ich przez walne zgromadzenie spółki akcyjnej w przypadku emisji obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa. Powyższe sprawia, iż w sytuacji, gdy umowy i statuty poszczególnych podmiotów nie będą stanowić inaczej, decyzję co do emisji podejmować będzie zarząd spółki. Takie rozwiązanie należy uznać za słuszne jako umożliwiające spółce szybką reakcję na zmieniające się warunki rynkowe. Uchwała w sprawie emisji obligacji sama w sobie nie rodzi jednak żadnych zobowiązań finansowych, powstających dopiero w wyniku emisji jako procedury przeprowadzanej bądź to w trybie oferty prywatnej bądź w ramach oferty publicznej. Oferta prywatna, jako kierowana maksymalnie do 99 osób i niezwiązana z obowiązkiem sporządzania prospektu emisyjnego, stanowi doskonałe rozwiązanie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Po skierowaniu propozycji nabycia inwestor obligatariusz przyjmuje ją wpłacając środki na rachunek emitenta, w zamian za co wydawane są mu obligacje. Ponadto w przypadku zamiaru wprowadzenia obligacji do obrotu w alternatywnym systemie obrotu Catalyst przewidziana ustawą o obligacjach propozycja nabycia może zostać zastąpiona dokumentem informacyjnym sporządzanym jeszcze na etapie przeprowadzanej oferty prywatnej. W ten sposób ten sam dokument pełnić będzie zarówno rolę dokumentu ofertowego, jak i dokumentu będącego podstawą wprowadzenia obligacji na Catalyst Przepisy dotyczące uchwały emisyjnej będącej formalnym początkiem i podstawą procedury emisji obligacji są dość ubogie. Obligacje na okaziciela emitowane z zamiarem wprowadzenia do obrotu na rynku Catalyst muszą zostać zarejestro-

13 biznesu wydarzenia giełda yjna wane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. KDPW obok prowadzenia ewidencji papierów wartościowych obsługiwać będzie również wykup i wypłatę odsetek. Rejestracja taka nie jest jednak niezbędna w przypadku ubiegania się przez emitenta jedynie o autoryzację na Catalyst, co wymaga nadania papierom wartościowym jedynie kodu ISIN i związane jest z uproszczoną procedurą. Po zamknięciu subskrypcji podmiot przeprowadzający emisję może ubiegać się o wprowadzenie obligacji do obrotu na rynku zorganizowanym. W ramach rynku regulowanego, w zasadzie każdorazowo, wniosek skierowany do zarządu GPW poprzedzony będzie sporządzeniem i zatwierdzeniem przez Komisję Nadzoru Finansowego prospektu emisyjnego. Inaczej sytuacja kształtuje się w przypadku alternatywnego systemu obrotu. Tu podmioty, które sporządziły zgodnie z właściwymi przepisami odpowiedni dokument informacyjny oraz w stosunku do których nie toczy się postępowanie upadłościowe lub naprawcze, mogą złożyć wniosek z załącznikami do GPW i w ten sposób zostać dopuszczone do obrotu zorganizowanego. Emisja obligacji, w połączeniu ze stworzonym dla nich rynkiem publicznym, to nowa szansa dla polskich przedsiębiorców. Szerszy niż do tej pory dostęp do kapitału i inwestorów oraz ułatwione pozyskiwanie środków w przyszłości idzie bowiem w parze ze zwiększeniem wiarygodności oraz promocją poszczególnych podmiotów. 13

14 m a g a z y n m a ł y c h i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w Rośnie liczba emitentów na Catalyst W pierwszym półroczu 2010 roku do platformy CATALYST przystąpiło pięciu nowych emitentów i tym samym ich liczba wzrosła do dwudziestu jeden. Łączna ilość emitentów obligacji korporacyjnych wzrosła z 6 do 9, a papiery wartościowe każdego z nich zostały wprowadzone do obrotu. Ilość emitentów obligacji komunalnych wzrosła z 10 do 12. Pięć spośród dwunastu jednostek samorządu terytorialnego, obecnych na platformie od 2009 roku, nie wprowadziła dotąd wyemitowanych obligacji do obrotu, decydując się tym samym wyłącznie na autoryzację. Wartość wyemitowanych obligacji, stanowiąca sumę obligacji podlegających autoryzacji oraz notowanych na rynku, wyniosła 30 czerwca 2010 roku mln zł i w stosunku do końca 2009 roku wzrosła ona o mln zł (+112,87%). Wraz z nowymi emisjami zwiększyła się również ilość serii papierów dłużnych na platformie z 31 do 44 (+41,94%). Emitentem, który w pierwszej połowie 2010 roku wprowadził nowe serie obligacji o największej wartości było Miasto Stołeczne Warszawa 2 serie o łącznej wartości 900 mln zł, jednak ponad 90% przyrostu wartości wyemitowanych instrumentów wynika ze zwiększenia wartości notowanych już w 2009 roku dwóch serii obligacji Banku Gospodarstwa Krajowego Krajowego Funduszu Drogowego (wzrost o mln zł). Blisko 90% wartości wyemitowanych obligacji notowanych jest jednocześnie na rynku detalicznym i hurtowym. Średnia ilość transakcji zawieranych każdego miesiąca podczas sesji giełdowych na CATALYST wyniosła w pierwszym półroczu 2010 roku 147 względem 78 w drugim półroczu roku ubiegłego (wzrost o 88,46%). Blisko 85% transakcji z minionego półrocza zawieranych było na rynku detalicznym prowadzonym przez GPW. Wartość obrotów na rynku detalicznym wyniosła 133 mln zł i stanowiła tym samym 60% obrotów na całym CATALYST. W pierwszej połowie 2010 roku zawartych zostało łącznie 10 transakcji pakietowych o wartości 70,5 mln zł, co stanowi 31,71% wartości obrotów transakcji zawartych podczas sesji giełdowych. Jakub Dziemidzik LICZBA SERII autoryzacja BS GPW BS+GPW Razem autoryzacja BS GPW BS+GPW Razem IX-09 41,5 340, ,8 600, , XII-09 41,5 340, , , , I-10 41,5 340, , , , II-10 41,5 340, , , , III-10 41,5 340, , , , IV-10 41,5 340, , , , V-10 41,5 340, , , , VI-10 41,5 238, , , ,

15 giełda NewConnect LEAD WIG 20 dla Alternatywnego Systemu Obrotu Ideą powstania Alternatywnego Systemu Obrotu w Warszawie było stworzenie autonomicznego w stosunku do rynku głównego GPW systemu obrotów, przeznaczonego dla spółek z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, które ze względu na swoją wielkość, wartość aktywów trwałych i w konsekwencji brak zdolności kredytowej, napotykają na problemy z efektywnym pozyskiwaniem kapitału na realizację planów biznesowych. Michał Gorecki Secus Wsparcie Biznesu Specjalista ds. Rozwoju Przedsiębiorstw Znaczenie NewConnect dla spółek nie ogranicza się jedynie do roli platformy obrotu wyemitowanymi akcjami. NewConnect pełni funkcję inkubatora dla spółek, które dzięki zastrzykowi kapitału mają szansę na dynamiczny rozwój oraz wspiera tworzenie odpowiedniej kultury organizacyjnej, która pozwoli im funkcjonować w realiach, jakie występują na rynku głównym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Spółki oswajają się z obowiązkami informacyjnymi i standardami komunikacji, jakie obowiązują w przypadku spółek publicznych. Pomimo, iż do tej pory jedynie pięć spółek (Fast Finance, Pragma Inkaso, LST Capital, Centrum Klima, MW Trade) przeniosło się z rynku NewConnect na rynek główny, to większość emitentów deklaruje, iż swoją obecność na NewConnect traktuje jako etap przejściowy w rozwoju i docelowo planuje uplasowanie akcji na rynku regulowanym. Jest to optymistyczna tendencja, gdyż na przykład na największym rynku alternatywnym w Europie, Alternative Investment Market (AIM) w Londynie, charakteryzującym się zdecydowanie największą kapitalizacją i ilością notowanych spółek, niewiele przedsiębiorstw decyduje się na przeniesienie na rynek regulowany, a obserwuje się wręcz trend odwrotny, wyjścia z rynku głównego London Stock Exchange na AIM. Podstawowymi zadaniami, jakie są stawiane przed NewConnect, jest wspieranie przedsiębiorców w dwóch aspektach najpierw w upublicznieniu spółek pozostających do tej pory poza rynkiem kapitałowym, a następnie pomoc w przygotowaniu się do uplasowania akcji na rynku regulowanym. Aby usprawnić ten drugi etap, od 31 marca 2010 roku ruszył segment NewConnect Lead, skupiający podmioty charakteryzujące się największą płynnością, kapitalizacją, stabilnością notowań i stosowaniem się do dobrych praktyk oraz reguł obowiązujących w alternatywnym systemie obrotu. W skład segmentu NC Lead wchodzą spółki, które spełniają kryteria dające im szansę na realizację wymogów występujących na rynku głównym GPW. O obecności spółki w segmencie NC Lead decyduje selekcja pozytywna, więc nie jest to indeks określonej liczby najlepszych spółek, a wszystkie spółki spełniające określone kryteria mogą znaleźć się w tym prestiżowym gronie. Obecność spółki w NewConnect LEAD jest obwarowana szeregiem kryteriów, zarówno jakościowych jak i ilościowych. Przedsiębiorstwo musi spełniać następujące warunki: średnia wartość kapitalizacji emitenta przekracza równowartość w złotych

16 m a g a z y n m a ł y c h i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w euro, zaś w wolnym obrocie w dniu kwalifikacji znajduje się co najmniej 10% akcji tego emitenta, średnia liczba transakcji akcjami emitenta przekraczała 5 transakcji na dzień obrotu lub średnia wartość obrotów przekraczała złotych na dzień obrotu, transakcje akcjami tego emitenta w okresie ostatnich 6 miesięcy kalendarzowych (z uwzględnieniem miesiąca, w którym dokonywana jest okresowa weryfikacja) zawierane były co najmniej w połowie dni obrotu tymi akcjami, średni kurs akcji emitenta był wyższy niż 50 groszy, a jego średnia zmienność nie przekraczała 15%. Dodatkowo, akcje emitenta muszą być notowane na rynku NewConnect od co najmniej 12 miesięcy, spółka musi przestrzegać zasad i przepisów obowiązujących w alternatywnym systemie obrotu, w szczególności w zakresie wykonywania obowiązków informacyjnych określonych w Regulaminie ASO. Przed dopuszczeniem danej spółki do segmentu NC Lead zostanie zweryfikowane, czy emitent stosuje zasady ładu korporacyjnego określone w dokumencie Dobre Praktyki Spółek Notowanych na NewConnect. Raz na kwartał GPW weryfikuje, czy spółki spełniają kryteria uczestnictwa w segmencie NC Lead. Dowodem na to, że Giełda zamierza rygorystycznie podchodzić do wymogów stawianych spółkom, jest fakt, iż po pierwszej weryfikacji, jaka miała miejsce 30 czerwca 2010 roku, cztery spółki, które zostały zakwalifikowane podczas pierwszej selekcji, zostały z NC Lead usunięte dwie ze względu na niespełnienie kryteriów ilościowych (Blumerang Pre IPO SA i R&C Union SA), a dwie ze względu na niedopełnienie obowiązków informacyjnych (Wealth Bay SA i Wrocławski Dom Maklerski SA). Trzy nowe spółki dołączyły do segmentu (Grupa ADV SA, PTI SA i T2 Investment SA). Nowo powstały segment jest swego rodzaju WIG-iem 20 dla NewConnect. Inicjatywa zarządu Giełdy wydaje się być trafiona, zwłaszcza, że w początkowej fazie od jej uruchomiania, już dwie spółki wchodzące w skład NC Lead (LST Capital SA i Pragma Inkaso SA) przeniosły swoje walory na rynek główny GPW. O roli i stopniu rozwoju rynku może świadczyć również fakt, że spółki, które wcześniej przeniosły się na rynek regulowany, dobrze sobie na nim radzą, a wartość obrotów na New- Connect znacznie przewyższa obroty 100 spółek z WIG oraz całego rynku głównego o najniższej wartości obrotów. Kontynuacja wzrostów na NewConnect Pierwsze półrocze na rynku NewConnect upłynęło pod znakiem wzrostu NCIndex oraz znaczącej liczby debiutów. Wzrost indeksu jest kontynuacją trendu, który rozpoczął się jeszcze na przełomie I i II kwartału ubiegłego roku i nastąpił po drastycznych spadkach w 2008 roku. W bieżącym roku wartość indeksu spółek notowanych na rynku alternatywnym wzrosła o prawie 11%, a w stosunku do końca roku 2008 o ponad 44%. Pozytywna sytuacja na rynku zaowocowała znaczną ilością spółek, które zdecydowały się na upublicznienie i wprowadzenie na NewConnect wyemitowanych akcji. Na koniec czerwca br. liczba spółek notowanych na NewConnect wynosiła 136, z czego 32 stanowili tegoroczni debiutanci. Jest to liczba o tyle znacząca, iż Wartość emisji (mln PLN) , , , , , ,0 Wartość emisji oraz Ilość serii obligacji notowanych na CATALYST już w pierwszym półroczu 2010 roku większa liczba emitentów zdecydowała się wprowadzić walory do alternatywnego systemu obrotu, niż w całym roku Jest to także zaledwie o dwie spółki mniej, niż w odpowiednim okresie rekordowego pod względem debiutów (61) roku Dodatkowo warto zauważyć, iż czerwiec Ilość notowanych serii Emisje GPW Emisje razem Ilość serii razem Ilość serii GPW 0,0 0 I-10 II-10 III-10 IV-10 V-10 VI

17 giełda mln zł Axis Title grudnia Liczba notowanych spółek i debiuty ,17 31 grudnia grudnia grudnia grudnia 2009 NCIndex 38,19 31 grudnia 2008 Kapitalizacja grudnia grudnia ,62 Liczba transakcji na sesję 31 grudnia ,7 55,09 31 grudnia grudnia czerwca 2010 Debiuty Liczba spółek 30 czerwca NCIndex 30 czerwca 2010 jest rekordowym miesiącem pod względem ilości debiutów w całej historii NewConnect. Jeszcze nigdy w jednym miesiącu nie wprowadzono akcji 10 nowych emitentów na rynek, a wiele spółek zapowiada upublicznienie swoich walorów w III i IV kwartale 2010 roku. W konsekwencji wzrostu kursów akcji oraz ilości notowanych walorów istotnie wzrosła również kapitalizacja rynku. Jednym z najistotniejszych problemów, na jakie napotykają rynki alternatywne w Europie, jest mała płynność akcji (free float), która jest problemem zarówno dla inwestorów, jak i emitentów. Akcje, które charakteryzują się mała płynnością, są w największym stopniu narażone na znaczące wahania wartości oraz jako pierwsze odczuwają skutki negatywnej koniunktury na rynku kapitałowym. Jednym z warunków utrzymania odpowiedniej płynności jest posiadanie w akcjonariacie znaczącej liczby inwestorów indywidualnych. Chcąc wyjść naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom inwestorów, Zarząd Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie wprowadził zmiany w Regulaminie Alternatywnego Systemu Obrotu i nałożył na spółki notowane na NewConnect obowiązek publikowania raportów kwartalnych. Wymóg ten wszedł w życie z początkiem III kwartału 2009 roku. Mogło się to przełożyć na zwiększenie średniej liczby transakcji na sesję, która w stosunku do końca poprzedniego roku wzrosła o ponad 120%. Zarząd Giełdy wprowadza również inne inicjatywy, zachęcające emitentów do postępowania mającego na celu zmobilizowanie inwestorów do większej aktywności na NewConnect. Działaniem w tym kierunku jest z pewnością stworzenie segmentu NewConnect Lead, elitarnego grona spółek, które rzetelnie wypełniają obowiązki informacyjne oraz stosują Dobre Praktyki Spółek Notowanych na NewConnect. Do istotnych wydarzeń, mających miejsce na NewConnect w I półroczu 2010 roku, należy również zaliczyć przeniesienie się trzech spółek z alternatywnego systemu obrotu na rynek główny GPW. Fast Finance, LST Capital oraz Pragma Incaso z powodzeniem przeniosły swoje akcje na rynek regulowany, a kolejne spółki zapowiadają, iż w najbliższym czasie pójdą ich śladem. Zainteresowanie debiutem na głównym parkiecie GPW wyraziły między innymi WDM, LUG, Index Copernicus, PTI oraz Internity. Pierwsze półrocze 2010 roku na rynku NewConnect można ocenić pozytywnie. Po niespokojnych, pierwszych latach funkcjonowania, alternatywny system obrotu wykazuje oznaki stabilizacji. Należy jednak pamiętać o specyfice tego rynku oraz spółek, jakie są na nim obecne. Podstawowym zadaniem NewConnect jest stworzenie małym, innowacyjnym firmom możliwości pozyskania kapitału na projekty inwestycyjne i przeprowadzenie ich przez pierwsze lata rozwoju, kształtowania kultury organizacyjnej, wdrażania dobrych praktyk oraz oswajania się z zasadami obowiązującymi spółki publiczne. Dokonane już transfery spółek z ASO na GPW oraz zapowiedzi kolejnych są wyrazem tego, iż firmy z NewConnect dojrzewają do najwyższej formy organizacyjnej jaką jest publiczna spółka akcyjna, notowana na rynku regulowanym, a zapowiedzi kolejnych debiutów w alternatywnym systemie dają inwestorom szansę na dostęp do atrakcyjnych projektów inwestycyjnych. Michał Górecki 17

18 Inwestowanie na m a g a z y n m a ł y c h i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w Wiesław Horabik Wydawnictwo Biogram Kwestia inwestować, czy nie inwestować na tzw. Ścianie Wschodniej, czyli w województwach lubelskim, podlaskim i podkarpackim odsłania swoisty paradoks. Z jednej strony, fakty są takie, że gdy Państwowa Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych zapytała niedawno tysiąc firm, gdzie chcą w Polsce wyłożyć pieniądze, 83 procent z nich odpowiedziało, że wszędzie, byle nie we wschodnich województwach. Z drugiej natomiast strony, prestiżowy miesięcznik Forbes opublikował niedawno ranking atrakcyjności miast dla inwestorów i w tym roku z grona największych aglomeracji wskazał jednoznacznie na Lublin Mimo kryzysu liczba nowych spółek zarejestrowanych w 2009 roku w tym mieście wzrosła o 39,3%. Lublin wygrał także rywalizację pod względem cen wynajmu pomieszczeń, wyprzedzając w tej kategorii m.in. Warszawę i Łódź, które okazały się zbyt drogie. Zestawienie miast atrakcyjnych dla biznesu zostało oparte na danych przygotowanych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej. Pod uwagę wzięto wszystkie miasta w Polsce. O kolejności przesądziła dynamika wzrostu liczby spółek rejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym w 2009 roku wobec 2008 roku, pomniejszona o spółki znajdujące się w upadłości lub likwidacji. Tym samym zestawienie Forbesa pokazuje, które ośrodki w ostatnim czasie najwięcej zyskały w oczach przedsiębiorców. Do paradoksów w polskiej gospodarce zdążyliśmy się przyzwyczaić, nie sposób jednak w takiej sytuacji nie zapytać, jaki jest rzeczywisty stan spraw? Prawda, jak zawsze, leży po środku. Po pierwsze, magazyn Forbes uwzględniał w rankingu wyłącznie miasta, a one nie są wykładnikiem sytuacji w całym regionie. Po drugie, na atrakcyjność danego miejsca w pojęciu inwestora składa się o wiele więcej czynników niż wyłącznie dynamika rozwoju przedsiębiorczości. Do najważniejszych należą: wskaźnik bezrobocia, infrastruktura, ulgi podatkowe i siła robocza. I tutaj atrakcyjność Białostocczyzny, Lubelszczyzny i Rzeszowszczyzny nie wygląda już tak imponująco. Sytuacja w Lublinie pod względem bezrobocia jest, krótko mówiąc, zła. Na koniec I kwartału b.r. wyniosło ono 10 procent wobec 3,4 procent w Warszawie czy 3,7 procent w Poznaniu. Pozornie mógłby to być atut miasta, gdyż gwarantuje tanią i powszechnie dostępną siłę roboczą. Kłopot tylko w tym, że inwestorzy poszukują na ogół wykwalifikowanych kadr, a te rzadko korzystają z zasiłków dla szukających pracy. Kadry i Lubelszczyzna i Białostocczyzna i Rzeszowszczyzna posiadają. Sam Lublin jest zagłębiem akademickim. Studiuje tu niemal 100 tysięcy osób na kilkunastu uczelniach wyższych. Miasto do niedawna chlubiło się posiadaniem aż dwóch uniwersytetów z prawdziwego zdarzenia Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. I znów pozorne aktywa okazują się pasywami. Większość abiturientów ucieka po zakończeniu nauki do innych miast na skutek kiepskich perspektyw zatrudnienia. Tym, co przekreśla jednak w dużej mierze inwestycyjne szanse Lubelszczyzny, jest infrastruktura. Lubelszczyzna słynie z fatalnych dróg, braku miejskich obwodnic, braku lotniska, braku szybkiej kolei do stolicy i dalej. Rzeszów, który funkcjonuje w Lublinie jako mityczne miejsce prawidłowego rozwoju, lotnisko posiada. Białystok posiada obwodnice i zainwestował ostatnio spore pieniądze w infrastrukturę drogową. Do kłopotów gospodarczych tego regionu należy jednak zaliczyć słabą organizację i niski poziom promocji, choć ostatnio sytuacja ta zmienia się zdecydowanie na korzyść.

19 zdaniem eksperta Ścianie Wschodniej Jakie są zatem realne atuty Ściany Wschodniej? Województwa usytuowane na tym terenie to głównie regiony rolnicze. Otwiera to więc duże możliwości przed przedsiębiorcami z branży spożywczej, przetwórczej i firmami obsługującymi produkcję rolną. Perspektywiczny obszar ewentualnego inwestowania to energia odnawialna. Tutaj do wykorzystania są choćby dobra naturalne i dostępność biomasy. Nieco droższa jest inwestycja w źródła geotermalne, które występują na Roztoczu i w okolicach Nałęczowa na Lubelszczyźnie. Wszystkie wschodnie regiony są także dość lub nawet bardzo atrakcyjne turystycznie. Oferta turystyczna jest jednak uboga pod względem jakości oferowanych usług. Przeważają przestarzałe ośrodki wypoczynkowe proponujące nadal wypoczynek w domkach kempingowych z dykty i posiłki z odrapanych budek z pseudohamburgerami. Brakuje ścieżek rowerowych, szlaków turystycznych z prawdziwego zdarzenia, motelików, hoteli i hosteli dostępnych dla każdej kieszeni. Najlepiej przedstawia się pod tym kątem sytuacja województwa podkarpackiego, przede wszystkim ze względu na głośne w całej Polsce Bieszczady. Na Lubelszczyźnie i Białostocczyźnie dominują tymczasem gospodarstwa agroturystyczne, słabo wypromowane i dopiero ostatnio łączące się w klastery. A szkoda, bo przyroda, choćby na takim Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim jest dzika i na jej podglądanie znalazłoby się zapewne wielu amatorów, również zagranicznych. Polska Wschodnia nie wykorzystuje atutu w postaci naturalnej żywności i produktów regionalnych. Trend do spożywania potraw nieskażonych chemicznie gwałtownie rośnie zarówno w Europie Zachodniej, jak i w Stanach Zjednoczonych. Otwiera to bardzo obiecujące perspektywy dla wytwórców produktów ekologicznych. Niezbędne byłyby jednak szeroko zakrojone kampanie promocyjne, a na ich przeprowadzenie ubogich rolników ze Ściany Wschodniej nie stać. Władze wschodnich województw wiązały wielkie nadzieje z utworzeniem wolnych stref ekonomicznych. Założenia były piękne, jednak rzeczywistość okazała się smutna. Przyczynił się do tego niewątpliwie kryzys ekonomiczny. Chętnych na działalność w lubelskiej podstrefie ekonomicznej znalazło się dziesięciu, z czego kilku już się wycofało. Pod koniec kwietnia 2010 roku władze firmy Ball Packiging Europe poinformowały, że wybudowana za 200 mln złotych fabryka aluminiowych puszek nie uruchomi produkcji. Z olbrzymiej hali w strefie ekonomicznej na Felinie codziennie miały wyjeżdżać dwa miliony puszek do napojów. Fabryka miała je dostarczać na rynek wschodni. Co jakiś czas ogłaszano nowe terminy rozpoczęcia działalności. Jeszcze w ubiegłym roku miała to być wiosna 2011 roku. Kryzys zniweczył wszystkie te plany. W strefie stoi więc niezagospodarowana fabryka. Szanse na jej zagospodarowanie są niewielkie, choć co i rusz pojawiają się chętni. Ostatnio jednym z zainteresowanych jest wspólny projekt Philipsa i Mitsubishi. Holenderskie i japońskie konsorcjum miałoby zacząć produkować na Felinie oświetlenie LED-owe. Staje się ono powszechne w lampach samochodowych i jest coraz częściej stosowane w oświetleniu miejskim. Niedługo mają się zacząć wstępne negocjacje. Rozwój podstrefy wygląda jednak nadal nieciekawie. Dużo lepiej jest, jeśli chodzi o podstrefę ekonomiczną Białystok. Atrakcyjność podstrefy podnosi bliskie sąsiedztwo Parku Naukowo-Technologicznego. Lepiej rozwija się także Specjalna Strefa Ekonomiczna w Mielcu w województwie podkarpackim. Wszystko to dzieje się jednak bardziej na zasadzie przypadku niż przemyślanych planów inwestycyjnych. Zachęty i bodźce są takie same, jak w innych regionach kraju, a zatem nie stanowią szczególnego magnesu 19

20 m a g a z y n m a ł y c h i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w przyciągającego chętnych. Regionowi temu potrzebna byłaby specjalizacja. Utworzenie na przykład w Lubelskiem swoistej Doliny Krzemowej mogłoby przyciągnąć inwestorów z branży technologii informacyjno-komunikacyjnych. Ukierunkowanie działalności lubelskich uczelni z ich zapleczem naukowotechnicznym w tę stronę mogłoby pomóc w gospodarczym ożywieniu regionu. Działa tu wiele zupełnie profesjonalnych firm komputerowych, oferujących wysokiej jakości usługi informatyczne. Podążanie tą ścieżką rozwojową byłoby realną alternatywą. Niewątpliwą cechą, która odróżnia omawiane tu obszary Polski jest fakt, iż stanowią one bramę wjazdową do Unii Europejskiej. Wszystkie trzy województwa posiadają granice ze wschodnimi sąsiadami naszego kraju. Stwarza to unikalną szansę rozwojową, choć jeszcze kilka lat temu wcale tak nie było. Problem stanowiło zamknięcie się Polski w strefie Schengen i związane z tym utrudnienia w wymianie transgranicznej. Spośród sąsiadów trzech omawianych tu województw, jedynie Litwa należy do Unii Europejskiej. Pozostałe dwa Białoruś i Ukraina pozostają poza strukturami zjednoczonej Europy. Na kruchość wymiany handlowej nakładają się nie tylko bariery celne, ale również względy natury politycznej. Tak jest w przypadku Białorusi, która niechętnie otwiera się na współpracę z Zachodem. Ukraina ogromny i w dużej mierze dziewiczy rynek była do niedawna skażona brakiem stabilizacji ekonomicznej, niejasnymi przepisami i utrudnieniami w obszarze płynności transferów gotówkowych. Ostatnio sytuacja uległa znacznej poprawie, a zbliżające się Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej niosą w sobie kolejne obietnice. Sąsiedztwo z wielkimi rynkami Wschodu może stać się znakiem firmowym Polski Wschodniej. Gdyby obszar ten doznał prawidłowego przyspieszenia gospodarczego, szybko mógłby przekształcić się w siłę napędową ogólnokrajowej gospodarki. Póki co, jest to jedynie założenie życzeniowe. Nie pomagają spore w sumie nakłady budżetowe na rozwój regionalny. Są słabo zagospodarowywane bądź marnotrawione. Stosunkowo niska jest także efektywność wykorzystania funduszy unijnych. Pomijając słabości infrastrukturalne Ściany Wschodniej, wielkim problemem pozostaje niska kultura korporacyjna. W regionie tym działa kilkanaście wielkich zakładów produkcyjnych prywatyzowanych lub sprywatyzowanych, które swoje korzenie wywodzą z wielkich molochów socjalizmu. Źle zarządzane i ekonomicznie nieefektywne, dopiero ostatnio zaczynają przyswajać sobie zasady prawidłowej funkcjonalności. Kilka wielkich firm prywatnych, jak Holding Emepria, czy Black Red White wyszły poza granice wschodniego zaścianka i prowadzą interesy na skalę ogólnokrajową i międzynarodową. Stanowią przykład przemyślanego sukcesu. Gros przedsiębiorstw ulokowanych we wschodnich województwach to jednak średnie lub małe firmy usługowe, które mają niewiele do zaoferowania. Ich szefostwu brakuje wizji, a także odwagi w korzystaniu choćby z ostatnio dostępnych możliwości handlu ponadnarodowego. W firmach tych nie prowadzi się żadnej racjonalnej polityki kadrowej, szkoleniowej, rozwojowej, czy inwestycyjnej. Działają one na zasadzie swoistej inercji. Wspomniane regiony cierpią również na brak zmian w obszarze mentalności i brak przyzwyczajeń do pozytywnego myślenia. Jak wykazują badania socjologiczne, stopień przedsiębiorczości mieszkańców Lubelszczyzny, Podlasia czy Rzeszowszczyzny jest wyjątkowo niski. Wzorcem życiowej kariery pozostaje zatrudnienie się na państwowej posadzie i tkwienie na niej do końca zawodowej aktywności. Mobilność ludności z tych regionów jest niewielka, choć okolice Łomży, Białegostoku czy Tarnobrzega należą do najbardziej wyludnionych na skutek masowej niemal imigracji młodzieży zagranicę. Nad Polską Wschodnią unosi się poczucie pewnej niemocy, niemożności, przekonania, że tutaj nic się nie uda. Taki wizerunek zniechęca również potencjalnych inwestorów. Cała otoczka biznesowej działalności jest przecież ogromnie ważna. Poczucie dynamiki i sensu działań ma walor stymulujący. Ostatnie rozmowy przedstawicieli amerykańskiego koncernu Chevron na temat poszukiwania złóż gazu łupkowego na Lubelszczyźnie podziałały na miejscowe środowisko biznesowe elektryzująco. Szanse rozwojowe tych przedsięwzięć należy jednak mierzyć na zamiary. Tak zresztą musi na ową złotą wizję reagować cały nasz kraj. Już raz przecież prosperity równe Arabii Saudyjskiej miała nam zapewnić ropa z Karlina. 20