SCENARIUSZ ZAJĘĆ. Magdalena Terpiłowska

Transkrypt

1 Magdalena Terpiłowska SCENARIUSZ ZAJĘĆ Typ szkoły: gimnazjum specjalne Etap kształcenia: III Rodzaj zajęć: lekcja języka polskiego Temat zajęć: Fryderyk Chopin wielki człowiek i artysta Cele kształcenia: Cele szczegółowe: Uczeń: zna biografię Fryderyka Chopina, ze zrozumieniem czyta wskazany przez nauczyciela tekst, znajduje w tekście szczegółowe informacje na temat Fryderyka Chopina, zaznacza na osi czasu wydarzenia związane z życiem i twórczością Fryderyka Chopina, wyraża opinie na temat wartości (praca, muzyka), wzbogaca słownictwo o wyrazy związane z muzyką, uczy się szacunku do kultury narodowej i jej twórców. Metody kształcenia: podające: pogadanka, wyjaśnienie, poglądowe: ekspozycja, praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, zabawa dydaktyczna. Formy organizacyjne pracy uczniów: indywidualna, zbiorowa Środki dydaktyczne i materiały: utwory Fryderyka Chopina: Etiuda c-moll op. 10 nr 12, Preludium Des-dur op. 28 nr 15, Walc cis-moll op. 64 nr 2, Preludium e-moll op. 28 nr 4, Polonez cis-moll op. 26 nr 1, Polonez es-moll op. 26 nr 2; portret Chopina, kopie rękopisów dzieł Chopina, fragment utworu Kurier Szafarski, karty pracy dla uczniów: tekst informacyjny o Chopinie, zadania typu: prawda fałsz, karty pracy do zabawy dydaktycznej Dzieciństwo i młodość Chopina, karty do samodzielnej pracy uczniów Czas trwania zajęć: 90 minut 1

2 Przebieg zajęć I. Wprowadzenie 1. Zapoznanie z tematem zajęć, przedstawienie celów lekcji. 2. Tworzenie skojarzeń ze słowem muzyka (ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne). Muzyka: dziedzina sztuki, której tworzywem są dźwięki Muzyka: poważna, taneczna, ludowa, lekka Słuchać muzyki, udzielać lekcji muzyki, komponować muzykę II. Rozwinięcie 1. Wysłuchanie utworu muzycznego: Etiudy c-moll op. 10 nr 12 Rewolucyjnej. 2. Swobodne wypowiedzi na temat Fryderyka Chopina pokaz materiałów zgromadzonych przez nauczyciela (portret, kopie rękopisów dzieł Fryderyka Chopina). 3. Samodzielna, cicha lektura tekstu informacyjnego o Fryderyku Chopinie (załącznik 2). 4. Sprawdzenie zrozumienia tekstu za pomocą ćwiczenia prawda fałsz. Nauczyciel czyta zdanie dotyczące Fryderyka Chopina, uczniowie podnoszą kartki: zielone jeśli zdanie jest prawdziwe, czerwone jeśli zdanie jest fałszywe (załącznik 2). 5. Zabawa dydaktyczna Dzieciństwo i młodość Chopina (załącznik 3). Każdy uczeń otrzymuje kartę pracy, która zawiera relację osoby ważnej dla Chopina. Sam kompozytor nie wypowiada się, jest natomiast obecny we wspomnieniach postaci. Zadaniem ucznia jest odczytanie na głos relacji danej osoby, a następnie udzielenie odpowiedzi na pytania nauczyciela dotyczące danej postaci oraz opinii wyrażonej przez tę postać na temat Chopina. W ten sposób wyłoni się obraz Fryderyka Chopina jako artysty i człowieka. Następnie każdy uczeń umiejscawia na osi czasu wydarzenia, o których przeczytał. 6. Zapoznanie uczniów z utworem Kurier Szafarski: wyjaśnienie, czym był Kurier Szafarski, prezentacja wybranego listu (załącznik 4), zwrócenie uwagi na trudne słownictwo i składnię XIX-wiecznej polszczyzny, zwrócenie uwagi na dowcipny, pomysłowy sposób redagowania listów na wzór prawdziwej gazety, zawierającej wiadomości krajowe i zagraniczne oraz uwagi cenzora. 7. Przedstawienie kroniki życia artysty za pomocą ilustracji każdy uczeń losuje zdanie zawierające informację z życia artysty, którą ma zilustrować (załącznik 5). Pracy uczniów towarzyszy muzyka: Preludium Des-dur op. 28 nr 15, Walc cis-moll op. 64 nr 2, Preludium e-moll op. 28 nr 4, Polonez cis-moll op. 26 nr 1 lub Polonez es-moll op. 26 nr Ćwiczenie pisemne indywidualne zredagowanie notatki o Fryderyku Chopinie 2

3 na podstawie informacji uzyskanych na lekcji (załącznik 6). I poziom samodzielne uzupełnianie zdań z lukami, II poziom uzupełnianie zdań z lukami za pomocą słów z rozsypanki wyrazowej, III poziom uzupełnianie zdań z lukami wyrazami podanymi w kolejności uzupełniania. III. Podsumowanie 1. Zebranie uzyskanych wiadomości o artyście w formie słoneczka skojarzeniowego. kochający swoją rodzinę gorący patriota genialny muzyk Fryderyk Chopin wielki człowiek i artysta oddany przyjaciel uzdolnione dziecko mający zdolności artystyczne 2. Zadanie i objaśnienie pracy domowej: Wykorzystując różne źródła (encyklopedie, Internet), uzupełnij oś czasu dotyczącą życia Fryderyka Chopina. 3. Ocena pracy uczniów. Pożegnanie. 3

4 Załącznik 1 Tekst: Fryderyk Chopin urodził się w 1810 r. w Żelazowej Woli. Jego matka była Polką, ojciec Francuzem. Od dzieciństwa przejawiał talent muzyczny. Bardzo wcześnie dawał koncerty fortepianowe, a gdy miał osiem lat, opublikowano jego pierwszą kompozycję poloneza. Zawsze był słabego zdrowia, bardzo szczupły, miał przezroczystą cerę. Chorował na gruźlicę. W 1830 r., gdy w Polsce miało wybuchnąć powstanie listopadowe, rodzice wysłali młodego kompozytora za granicę. Zamieszkał w Paryżu. Początkowo często koncertował (Czechy, Niemcy, Anglia), zyskując europejską sławę. Później poświęcił się głównie komponowaniu i uczył gry na fortepianie. Tworzył niemal wyłącznie na fortepian. Motywy do swoich utworów czerpał z polskiej muzyki ludowej (mazurki, polonezy, krakowiaki). Co pięć lat odbywa się w Warszawie Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina, w którym biorą udział pianiści ze wszystkich krajów świata. Fryderyk Chopin zmarł w 1849 r. w Paryżu. 4

5 Załącznik 2 Zadania prawda fałsz : 1. Fryderyk Chopin urodził się w 1810 r. w Żelazowej Woli. 2. Ojciec Fryderyka Chopina był Anglikiem. 3. Gdy Chopin miał 20 lat, opublikowano jego pierwszą kompozycję poloneza. 4. Fryderyk Chopin całe swoje życie spędził w Polsce. 5. Fryderyk Chopin tworzył melodie na perkusję. 6. Kompozytor motywy do swoich utworów czerpał z polskiej muzyki ludowej. 7. Fryderyk Chopin zmarł w 1849 r. w Paryżu. 8. Fryderyk Chopin osiągnął sukces w życiu zawodowym. 9. Co dwa lata odbywa się w Warszawie Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina. 5

6 Załącznik 3 Przykładowe karty pracy: Nazywam się Justyna Krzyżanowska. Wyszłam za mąż za Mikołaja Chopina. Mamy czworo dzieci: Ludwika, Fryderyka, Emilkę i Izabellę. Fryderyk, którego urodziłam w 1810 roku w naszym domu w Żelazowej Woli, jest najbardziej uzdolniony muzycznie. Nazywam się Mikołaj Chopin. Zawsze martwiłem się o swojego syna Fryderyka. Bardzo często chorował, i początkowo uczył się w domu. Do Liceum Warszawskiego poszedł dopiero w 1823 roku. Frycek był zdolnym uczniem, interesował się literaturą i historią, pasjonował teatrem i operą. Mam na imię Ludwika. Jestem starsza od swojego brata Fryderyka o trzy lata. W naszym domu często rozbrzmiewała muzyka. Gry na fortepianie uczyła nas matka. Najzdolniejszy z nas był Frycek. Już w 1817 roku wydrukowano jego pierwszy utwór Poloneza g-moll. Nazywam się Emilia Chopin. Jestem siostrą Frycka. Mój brat bardzo lubił muzykę dźwięki fortepianu potrafiły oderwać go od najweselszej zabawy. Bardzo szybko stał się z nas najlepszy; gdy miał osiem lat, po raz pierwszy wystąpił publicznie. Nazywam się Józef Elsner. 25 lat byłem dyrektorem i dyrygentem opery w Teatrze Narodowym. Od 1822 roku udzielałem prywatnych lekcji Fryderykowi. Oprócz wybitnych zdolności muzycznych mój uczeń wyróżniał się pracowitością i cierpliwością. 6

7 Nazywam się Wojciech Żywny. Z pochodzenia jestem Czechem. Udzielam lekcji muzyki w domach uczniów. Do państwa Chopinów trafiłem, gdy Fryderyk miał sześć lat. Zadziwił mnie on od pierwszej chwili. Już grał biegle, powtarzał wszystkie usłyszane melodie, wymyślał nowe. Nazywam się Julian Fontana. Jestem przyjacielem Fryderyka. Po wyjeździe za granicę w 1830 roku Fryderyk pisał do mnie listy. Zgromadziłem ich 58. Zwierzał mi się w nich, jak bardzo tęskni za ojczyzną i rodziną. Nazywam się Tytus Woyciechowski. Jestem kolegą Frycka z liceum. Frycek był wiernym i oddanym przyjacielem. Nigdy się na nim nie zawiodłem. W liceum słynął ze zdolności plastycznych. Tworzył zabawne rysunki postaci historycznych i współczesnych. 7

8 Załącznik 4 Kurier Szafarski (tekst dostosowany do możliwości uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim) Dnia 16 sierpnia 1824 r. Wiadomości krajowe Dnia 15 miesiąca i roku bieżącego doszła ważna wiadomość, jako się przypadkiem Indyczka za spichlerzem w kąciku wylęgła. Ważny ten wypadek, nie tylko że przyczynił się do pomnożenia familii Indyków, lecz nadto powiększył dochody skarbowe i powiększanie się onych zapewnił. Wczoraj w nocy kot, zakradłszy się do garderoby, stłukł butelkę z sokiem; lecz jak z jednej strony wart szubienicy, tak z drugiej i zasługuje na pochwałę, bo sobie najmniejszą wybrał Wiadomości zagraniczne W Bocheńcu lis zjadł dwóch bezbronnych gąsiorów; kto by go złapał, niech raczy uwiadomić sąd bocheniecki, który niezawodnie podług praw i przepisów zbrodniarza ukarze. Oddawcy zaś lisa owe dwa gąsiory jako godne wynagrodzenie ustąpione będą. Wolno posłać Cenzor L. D. 8

9 Załącznik 5 Teksty do rysowania kroniki życia artysty. 1. Fryderyk Chopin urodził się w 1810 r. w Żelazowej Woli. 2. Jako sześcioletnie dziecko grał i komponował. 3. W 1818 r. mały Frycek po raz pierwszy zagrał publicznie. 4. Spędzając wakacje w Szafarni, pisał listy do rodziców w formie gazetki. Są one znane jako Kurier Szafarski. 5. W 1817 r. wydrukowano pierwszy utwór Chopina, Poloneza g-moll. 6. Fryderyk Chopin był wysokim i szczupłym mężczyzną. Miał bujne włosy, chude policzki i wydatny nos października 1830 r. Chopin wydał pożegnalny koncert przed wyjazdem z Polski. 8. W 1831 r. Chopin wyjechał do Paryża. 9. W 1927 r. odbył się w Warszawie pierwszy Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina. 10. Fryderyk Chopin zmarł w 1849 r. w Paryżu. 11. Fryderyk Chopin tworzył m.in. walce, mazurki, polonezy, ballady, sonaty. 9

10 Załącznik 6 I poziom samodzielne uzupełnianie zdań z lukami. Uzupełnij tekst: Najwybitniejszy polski... utworów fortepianowych urodził się w... W... co... lat odbywa się Międzynarodowy... Fortepianowy im.... Konkurs ten stwarza okazję do lepszego poznania... Chopina. Wybitny muzyk rozsławił na cały świat imię Polski swoją nieśmiertelną... II poziom uzupełnianie zdań z lukami za pomocą słów z rozsypanki wyrazowej. Uzupełnij tekst z lukami wyrazami z ramki, które trzeba wpisać w odpowiedniej formie w wykropkowane miejsca. Najwybitniejszy polski... utworów fortepianowych urodził się w... W... co... lat odbywa się Międzynarodowy... Fortepianowy im.... Konkurs ten stwarza okazję do lepszego poznania... Chopina. Wybitny muzyk rozsławił na cały świat imię Polski swoją nieśmiertelną... kompozytor, Żelazowa Wola, Warszawa, pięć, Konkurs, Fryderyk Chopin, muzyka, sztuka III poziom uzupełnianie zdań z lukami wyrazami podanymi w kolejności uzupełniania. Uzupełnij tekst z lukami. W wykropkowane miejsca wpisz wyrazy z ramki. Najwybitniejszy polski... utworów fortepianowych urodził się w.... W... co... lat odbywa się Międzynarodowy... Fortepianowy im..... Konkurs ten stwarza okazję do lepszego poznania... Chopina. Wybitny muzyk rozsławił na cały świat imię Polski swoją nieśmiertelną.... kompozytor, Żelazowej Woli, pięć, Warszawie, Fryderyka Chopina, Konkurs, muzyki, sztuką 10

11 Bibliografia Bissinger-Ćwierz U., Aktywne działania przez sztukę. Chopinowskie inspiracje muzyczne; poradnik dla nauczycieli i animatorów kultury, Klanza, Lublin Chopin w kulturze polskiej, pod red. M. Gołąba, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław Weber B., Chopin, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław Wiśniewska G., Lekcja z Chopinem i jego muzyką w klasie szóstej, [w:] Język Polski w Szkole dla klas IV VI, 2000/2001, nr