Warszawa luty 2007 rok

Transkrypt

1 GŁÓWNY INSPEKTORAT JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH Wydział Kontroli Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i Środków Produkcji GI-GNK-403-8/07 INFORMACJA ZBIORCZA O WYNIKACH KONTROLI PLANOWEJ w zakresie jakości handlowej przypraw Z A T W I E R D Z A M Główny Inspektor Monika Rzepecka Warszawa luty 2007 rok Wzór F-5/PG-GNK-01 Wydanie: 1 z dnia , str.1/2

2 I. S T R E S Z C Z E N I E W ramach realizacji Rocznego planu kontroli na rok 2006 wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS w czwartym kwartale 2006 roku, przeprowadziły kontrolę planową w zakresie jakości handlowej przypraw. Kontrola planowa tych artykułów była przeprowadzona po raz pierwszy. Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej przypraw, w tym głównie przypraw ziołowych i korzennych, ze szczególnym uwzględnieniem: jakości przypraw zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 roku Nr 187 poz. 1577) oraz w zakresie zgodności z wymaganiami, których spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta, prawidłowości znakowania przypraw, jakości surowców stosowanych do produkcji przypraw, prawidłowości paczkowania towaru, sposobu składowania i transportu zapewniającego zachowanie właściwej jakości handlowej. Próbki przypraw pobrano w 78 podmiotach, w tym w: 36 zakładach produkcyjnych, 31 hurtowniach, 9 przedsiębiorstwach paczkujących oraz 2 podmiotach prowadzących składowanie oraz import. Kontrolą objęto: w zakresie oceny organoleptycznej, badań fizykochemicznych oraz innych parametrów deklarowanych przez producenta 188 partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 37,7 ton, w zakresie znakowania 477 partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 200,1 ton. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły: jakości 15,4% skontrolowanych partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 6,4 ton (17% skontrolowanej masy), znakowania 30,6% skontrolowanych w tym zakresie partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 15,5 ton (7,7% skontrolowanej masy), paczkowania przypraw oraz dopełnienia formalności związanych z paczkowaniem w 49% skontrolowanych podmiotów paczkujących, składowania i transportu w 15,4% podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę, niezgłoszenia prowadzonej działalności gospodarczej do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora JHARS, przez 37% podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę. W związku z nieprawidłowościami: wydano 29 decyzji administracyjnych dotyczących przypraw o łącznej masie 3 ton; wszczęto 12 postępowań administracyjnych; zastosowano 42 mandaty, w łącznej kwocie zł. Przekazano łącznie 22 sprawy do właściwych miejscowo wojewódzkich inspektoratów IJHARS oraz do innych instytucji. Strona 2 z 10

3 1. Cel kontroli II. CZĘŚĆ OGÓLNA Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej przypraw, w tym głównie przypraw ziołowych i korzennych, ze szczególnym uwzględnieniem: jakości przypraw zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r., nr 187 poz. 1577) oraz w zakresie zgodności z wymaganiami, których spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta, prawidłowości znakowania przypraw, jakości surowców stosowanych do produkcji przypraw, prawidłowości paczkowania towaru, sposobu składowania i transportu zapewniającego zachowanie właściwej jakości handlowej. 2. Miejsce i czas kontroli Kontrolę przeprowadziły w IV kwartale bieżącego roku wojewódzkie inspektoraty JHARS na terenie całej Polski, zgodnie z Programem kontroli planowej w zakresie jakości handlowej przypraw znak: GI-GNK /06, opracowanym przez Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Próbki przypraw pobrano w 78 podmiotach, w tym w: 36 zakładach produkcyjnych, 31 hurtowniach, 9 przedsiębiorstwach paczkujących oraz 2 podmiotach prowadzących składowanie oraz import. 3. Podstawy prawne W trakcie kontroli obowiązywały następujące akty prawne: 1. ustawa z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 roku Nr 187 poz z późniejszymi zmianami), 2. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 marca 2003 roku w sprawie szczegółowych warunków pobierania próbek artykułów rolno spożywczych (Dz. U. Nr 59, poz. 526 wraz z późniejszymi zmianami), 3. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 roku w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 220, poz wraz z późniejszymi zmianami), 4. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (Dz. U. Nr 83, poz. 772), 5. ustawa z dnia 6 września 2001 roku o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 128, poz wraz z późniejszymi zmianami), Strona 3 z 10

4 6. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 roku w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych (Dz. U. Nr 211, poz. 1760), 7. ustawa z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz wraz z późniejszymi zmianami), 8. ustawa z dnia 11 maja 2001 roku Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636 wraz z późniejszymi zmianami), 9. ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz wraz z późniejszymi zmianami), 10. ustawa z dnia 11 maja 2001 roku o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 roku Nr 31, poz. 265 wraz z późniejszymi zmianami), 11. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 kwietnia 2004 roku w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu i warunków ich stosowania (Dz. U. Nr 94, poz. 933 wraz z późniejszymi zmianami), 12. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 roku w sprawie maksymalnych poziomów zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych, które mogą się znajdować w żywności, składnikach żywności, dozwolonych substancjach dodatkowych, substancjach pomagających w przetwarzaniu albo na powierzchni żywności (Dz. U. Nr 120, poz wraz z późniejszymi zmianami), 13. ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148), 14. ustawa z dnia 5 lipca 2001 roku o cenach (Dz. U. Nr 97, poz wraz z późniejszymi zmianami), 15. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2005 roku w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 15, poz wraz z późniejszą zmianą). III. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 1. WYNIKI KONTROLI JAKOŚCI HANDLOWEJ W trakcie kontroli wykonano ocenę organoleptyczną, badania fizykochemiczne i mikrobiologiczne próbek reprezentujcych 188 partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 37,7 ton. Stwierdzono ogółem nieprawidłowe właściwości fizykochemiczne i mikrobiologiczne 29 partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 6,4 ton, których próbki zostały pobrane w 18 podmiotach. Stanowiło to 15,4% ogółem skontrolowanej ilości partii i 17% skontrolowanej masy partii (Wykres 1). Badania laboratoryjne nie wykazały nieprawidłowych cech organoleptycznych badanych próbek przypraw i mieszanek przyprawowych. Strona 4 z 10

5 udział w łącznej skontrolowanej masie partii 83,0% 17,0% udział w łącznej skontrolowanej ilości partii 84,6% 15,4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% udział przypraw o prawidłowej jakości udział przypraw o nieprawidłowej jakości Wykres 1. Udział przypraw i mieszanek przyprawowych o nieprawidłowej jakości w łącznej skontrolowanej ilości i masie partii Nieprawidłowe parametry fizykochemiczne stwierdzono w przypadku 15 partii o łącznej masie 0,7 tony, w tym: zawyżoną zawartość popiołu posiadało 6 partii przypraw o łącznej masie 0,5 tony, (w szczególności była to papryka mielona oraz imbir mielony, pieprz ziołowy, gałka muszkatołowa); zawyżoną zawartość wody stwierdzono w przypadku 5 partii przypraw o łącznej masie 88 kg (papryka mielona, imbir mielony, jałowiec mielony, gałka muszkatołowa); zaniżoną zawartość olejków eterycznych posiadały 3 partie przypraw o łącznej masie 64 kg (kminek cały, ziele angielskie); zawyżoną zawartość soli posiadała 1 partia mieszanki przyprawowej o masie 50 kg. Podsumowując wyniki badań fizykochemicznych, należy podkreślić iż największa ilość nieprawidłowości w zakresie cech fizykochemicznych dotyczyła zawyżonej zawartości popiołu w przypadku papryki mielonej, której próbka została pobrana z partii o masie 0,4 tony na terenie województwa mazowieckiego. Pozostałe nieprawidłowości w zakresie parametrów jakości handlowej dotyczyły partii przypraw i mieszanek przyprawowych o niewielkim udziale w łącznej skontrolowanej masie partii. Nieprawidłowe parametry mikrobiologiczne stwierdzono w przypadku 18 partii o łącznej masie 6 ton, w tym: zawyżoną liczbę drobnoustrojów tlenowych mezofilnych posiadało 8 partii przypraw o łącznej masie 5,5 ton, (w szczególności był to pieprz czarny ziarnisty oraz papryka mielona, kminek, ziele angielskie, pieprz czarny mielony i pieprz ziołowy), zawyżoną liczbę pleśni posiadało 13 partii o łącznej masie 1 tony (papryka mielona, gałka muszkatołowa mielona, pieprz czarny i ziołowy, pieprz mielony ziele anielskie, marynata do mięsa i drobiu, majeranek, kminek, gorczyca biała). Strona 5 z 10

6 Największa partia przyprawy o niewłaściwej jakości w zakresie parametrów mikrobiologicznych to partia pieprzu czarnego ziarnistego o masie 4,7 ton (zawyżona liczba drobnoustrojów tlenowych mezofilnych), skontrolowana na terenie województwa mazowieckiego. Pozostałe nieprawidłowości w zakresie badań mikrobiologicznych stwierdzono na terenie województwa lubuskiego, podlaskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie parametrów fizykochemicznych i mikrobiologicznych: wydano 7 decyzji administracyjnych zakazujących wprowadzenia do obrotu partii przypraw o łącznej masie 0,35 tony, w tym 6 decyzji w związku z nieprawidłowymi parametrami mikrobiologicznymi i 1 decyzję w związku z nieprawidłową jakością handlową; wszczęto 11 postępowań administracyjnych, w tym 1 postępowanie dotyczące partii pieprzu czarnego ziarnistego o masie 4,7 ton; zastosowano 1 mandat, w łącznej kwocie 200 zł. Przekazano łącznie 12 spraw do właściwych miejscowo wojewódzkich inspektoratów IJHARS oraz do innych instytucji. W 2 przypadkach wszczęto czynności wyjaśniające zaistniałe nieprawidłowości oraz zastosowano 1 pouczenie. 2. WYNIKI KONTROLI ZNAKOWANIA W zakresie znakowania skontrolowano 477 partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 200,1 ton. Nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono podczas kontroli na terenie całej Polski, z wyjątkiem województwa łódzkiego i opolskiego. Stwierdzono, że 146 partii przypraw i mieszanek przyprawowych o łącznej masie 15,5 ton posiadało nieprawidłowe oznakowanie. Stanowiło to 30,6% ogółem skontrolowanej ilości partii i 7,7% skontrolowanej masy partii (Wykres 2). Nieprawidłowości wystąpiły w 34 podmiotach. udział w łącznej skontrolowanej masie partii 92,3% 7,7% udział w łącznej skontrolowanej ilości partii 69,4% 30,6% Strona 6 z 10 0% 20% 40% 60% 80% 100% udział przypraw prawidłowo oznakowanych udział przypraw nieprawidłowo oznakowanych Wykres 2. Udział przypraw i mieszanek przyprawowych nieprawidłowo oznakowanych w łącznej skontrolowanej ilości i masie partii

7 Rodzaje stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie znakowania Wśród stwierdzonych nieprawidłowości należy podkreślić te, które dotyczyły największej łącznej masy partii przypraw i mieszanek przyprawowych (powyżej 1 tony), tj.: brak danych identyfikujących producenta lub niepoprawnie podane dane identyfikujące producenta, brak lub nieprecyzyjnie podany skład surowcowy mieszanki przyprawowej, poprzedzenie daty minimalnej trwałości wyrażeniem najlepiej spożyć przed z określeniem daty miesięcznej, nieprawidłowe określenie poprzedzające ilość nominalną, z użyciem: waga netto, podanie po ilości nominalnej tolerancji wagowej, z użyciem określenia +/-, podanie informacji o ilości nominalnej towaru paczkowanego, czcionką o zbyt małej wielkości. Wśród stwierdzonych nieprawidłowości w oznakowaniu przypraw i mieszanek przyprawowych należy zwrócić uwagę na te, które mogą sugerować stosowanie przez producentów nieuczciwych praktyk handlowych. Do tego rodzaju nieprawidłowości należy zaliczyć wszystkie związane z informacjami, które mają wpływ na wybór konsumenta, tj.: przedstawienie innych przypraw w szacie graficznej etykiety, przedstawienie na etykiecie przyprawy w innej formie handlowej, brak lub podanie niepełnej nazwy produktu, umieszczenie na opakowaniu napisu: certyfikowana gra o zdrowie, podczas gdy producent nie posiadał żadnych certyfikatów świadczących o specjalnych właściwościach zdrowotnych wyrobu, wprowadzenie konsumenta w błąd co do trwałości artykułu, niejednoznaczna informacja o kraju pochodzenia lub jej brak, podawanie informacji o szczególnych właściwościach zdrowotnych przyprawy, umieszczenie informacji przyprawy bez chemii, co sugerowało, że przyprawy posiadają specjalne właściwości. Stwierdzono szereg nieprawidłowości dotyczących podawania informacji o dacie minimalnej trwałości, tj.: brak daty minimalnej trwałości na opakowaniu, podawanie sprzecznych informacji dotyczących miejsca umieszczenia na opakowaniu daty minimalnej trwałości, poprzedzenie zapisem najlepiej spożyć przed końcem zamiast najlepiej spożyć przed, daty minimalnej trwałości oznaczonej datą dzienną, podanie dziennej daty minimalnej trwałości w nieprawidłowej kolejności, określenie 12 miesięcznego okresu minimalnej trwałości bez przeprowadzenia badań przechowalniczych oraz zastosowanie zapisu należy spożyć przed zamiast najlepiej spożyć przed, data minimalnej trwałości na opakowaniu niezgodna z deklaracją zawartą w karcie produktu lub w zakładowym dokumencie normalizacyjnym. Strona 7 z 10

8 Pozostałe stwierdzone nieprawidłowości w zakresie znakowania: brak wskazania formy prawnej podmiotu, brak informacji o masie netto produktu, oznaczenie jednostki miary (gramy) wielką literą G pisaną kursywą, brak wyrażenia skład/składniki, brak wykazu składników w układzie malejącym, brak przy wykazie składników określenia w różnych proporcjach, podanie informacji o składzie produktu niezgodnej z recepturą, podanie na opakowaniu numeru receptury produktu, który sugerował numer normy zakładowej, podanie nazwy przyprawy niezgodnej z normą zakładową, brak kodu identyfikacyjnego partii produkcyjnej, nieczytelny numer partii produkcyjnej, informacje o nazwie środka spożywczego dacie minimalnej trwałości oraz zawartość netto nie zostały umieszczone w tym samym polu widzenia, brak informacji o warunkach przechowywania, brak informacji o składnikach alergennych, brak informacji o funkcji technologicznej substancji dodatkowej. Nieprawidłowości w oznakowaniu opakowań dotyczyły w szczególności mieszanek przyprawowych. Największą partię nieprawidłowo oznakowanej mieszanki o masie 6,3 tony, stwierdzono na terenie województwa śląskiego. Na opakowaniach nie podano danych producenta, natomiast zawartość procentowa składników oraz numer partii produkcyjnej były niezgodne ze specyfikacją wyrobu. Pozostałe nieprawidłowo oznakowane partie mieszanek przyprawowych zostały stwierdzone podczas kontroli w województwie małopolskim, mazowieckim oraz zachodniopomorskim. Największe partie nieprawidłowo oznakowanych przypraw stwierdzono w województwie kujawsko-pomorskim (szczypiorek suszony i gorczyca biała), śląskim (cynamon mielony), małopolskim (goździki całe), lubuskim (pieprz ziołowy i papryka słodka) oraz wielkopolskim (gorczyca biała). Masa poszczególnych partii nieprawidłowo oznakowanych przypraw nie przekroczyła 0,4 tony. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie znakowania: wydano 6 decyzji administracyjnych nakazujących poddanie artykułów o łącznej masie 1,7 tony zabiegowi prawidłowego oznakowania; wydano 8 decyzji administracyjnych zakazujących wprowadzenia do obrotu do czasu prawidłowego oznakowania partii o łącznej masie 0,2 tony; wydano 2 decyzje administracyjne zakazujących wprowadzenia do obrotu partii o łącznej masie 61 kg; wszczęto 1 postępowanie administracyjne; zastosowano 23 mandaty, w łącznej kwocie zł. Przekazano łącznie 7 spraw do właściwych miejscowo wojewódzkich inspektoratów IJHARS. W 1 przypadku zastosowano pouczenie. Strona 8 z 10

9 3. KONTROLA JAKOŚCI SUROWCÓW W trakcie kontroli stwierdzono, że 66% zakładów produkcyjnych objętych kontrolą (24 podmioty) prowadzi nadzór nad jakością handlową przypraw i posiada wdrożony system kontroli jakości surowców. Ponadto, 33% zakładów produkcyjnych (12 podmiotów) prowadziło badania przechowalnicze. 4. KONTROLA PACZKOWANIA Przeprowadzono kontrolę prawidłowości paczkowania w 39 podmiotach, które zadeklarowały paczkowanie wyrobów. Nieprawidłowości, które stwierdzono w 19 podmiotach (49% paczkujących) polegały na: zaniżonej deklarowanej masie netto 3 partii przypraw o łącznej masie 177 kg wyprodukowany przez 1 podmiot w województwie świętokrzyskim, niezgłoszeniu faktu paczkowania do Okręgowego Urzędu Miar przez 16 podmiotów, braku wewnętrznego systemu kontroli ilości nominalnej towaru paczkowanego w 2 podmiotach deklarujących paczkowanie, braku ważnych cech legalizacji wag przeznaczonych do kontroli ilości nominalnej towaru paczkowanego w 1 podmiocie. W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami: wydano 3 decyzje administracyjne nakazujące poddanie przypraw zabiegowi przepakowania, nałożono 3 mandaty karne w łącznej kwocie zł, powiadomiono właściwe miejscowo Okręgowe Urzędy Miar o zaistniałych nieprawidłowościach i niezgłoszeniu faktu paczkowania lub pouczono o konieczności zgłoszenia paczkowania. Nie stwierdzono nieprawidłowości w podmiotach paczkujących na terenie województwa dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego i podkarpackiego. 5. KONTROLA SPOSOBU SKŁADOWANIA I TRANSPORTU Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie magazynowania i transportu dotyczyły 12 podmiotów (15,4% objętych kontrolą) zlokalizowanych na terenie województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, małopolskiego i mazowieckiego, śląskiego i warmińsko-mazurskiego. Nieprawidłowości, polegały na: niezapewnieniu prawidłowych warunków przechowywania, które mogły być przyczyną pogorszenia jakości handlowej produktów w 5 podmiotach, obecności w magazynach 2 podmiotów - 3 partii przypraw o łącznej masie 150 kg po dacie minimalnej trwałości, braku aktualnych cech legalizacji wag w magazynach 4 podmiotów, braku aktualnej decyzji Państwowego Inspektoratu Sanitarnego dopuszczającej środek transportu do przewozu artykułów spożywczych w przypadku 1 podmiotu. Strona 9 z 10

10 W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami: wydano 3 decyzje administracyjne nakazujące zniszczenie przeterminowanych przypraw, nałożono 7 mandatów karnych w łącznej kwocie zł; powiadomiono właściwe miejscowo Okręgowe Urzędy Miar oraz Inspekcję Sanitarną. 6. KONTROLA DOKUMENTACJI Stwierdzono, iż 29 podmiotów (37% objętych kontrolą), nie zgłosiło faktu prowadzonej działalności gospodarczej odpowiedniemu miejscowo wojewódzkiemu inspektorowi, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 47 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. W związku z nieprawidłowościami nałożono 8 mandatów karnych w łącznej kwocie 800 zł oraz zastosowano 1 pouczenie. 2. Zastosowane sankcje W związku z nieprawidłowościami: wydano 29 decyzji administracyjnych dotyczących przypraw o łącznej masie 3 ton; wszczęto 12 postępowań administracyjnych; zastosowano 42 mandaty, w łącznej kwocie zł. Przekazano łącznie 22 sprawy do właściwych miejscowo wojewódzkich inspektoratów IJHARS oraz do innych instytucji. 3. Wnioski z kontroli W wyniku kontroli przypraw i mieszanek przyprawowych stwierdzono w szególności: nieprawidłową jakość handlową 15,4% ogółem skontrolowanej ilości partii i 17% skontrolowanej masy partii, nieprawidłowe oznakowanie 30,6% ogółem skontrolowanej ilości partii i 7,7% skontrolowanej masy partii. Podczas przyszłych kontroli przypraw i mieszanek przyprawowych, należy zwrócić szczególną uwagę na: właściwości fizykochemiczne przypraw, w szczególności zawyżoną zawartość popiołu, która może świadczyć o zafałszowaniu produktu, oznakowanie mieszanek przyprawowych, ze względu na zwiększający się ich asortyment na rynku oraz zagrożenie stosowania przez producentów nieuczciwych praktyk handlowych polegających na wprowadzaniu konsumentów w błąd poprzez podawanie błędnych informacji o ich składzie, warunki magazynowania, które mogą spowodować pogorszenie jakości handlowej przypraw i mieszanek przyprawowych. Opracowanie: Monika Kołodziejczyk Sprawdzenie: Dorota Krzyżanowska Warszawa, dnia 26 lutego 2007 r. Strona 10 z 10