Trzy siły Są trzy wielkie siły, które powstrzymują nas przed jechaniem: opór aerodynamiczny, grawitacja i... lenistwo.

Transkrypt

1 Temat: jak sensownie odchudzić rower MTB? Trzy siły Są trzy wielkie siły, które powstrzymują nas przed jechaniem: opór aerodynamiczny, grawitacja i... lenistwo. Odnośnie do sposobów na pokonanie lenistwa nie jesteśmy w stanie wam pomóc. Lubimy jazdę na tyle mocno, że nigdy nie potrzebowaliśmy żadnej stymulacji. Żadnych porad nie udzielimy, wybaczcie. Opór aerodynamiczny w jeździe terenowej odgrywa stosunkowo niewielką rolę. Jego wpływ odczuć można dopiero po przekroczeniu prędkości kilkunastu km/h. Faktem jest, że wzrasta potem w tempie geometrycznym, zależy przecież od kwadratu prędkości. Ale o tym, jak z nim walczyć, musiałby napisać kto inny, bo najlepiej znają się na tym szosowcy. Zakładają super obcisłe ciuchy, a nawet ochraniacze z lycry na buty, spłaszczają jak najbardziej swoje rowery, a nawet golą nogi! Wpadli na jeszcze inne pomysły. Stosują wyrafinowaną taktykę i strategię. Korzystają z pomocy kolegów, liderzy jadą przez setki kilometrów w cieniu aerodynamicznym tworzonym przez wychodzących na zmiany pomocników. Stosują różnego rodzaju wachlarze, jazdę na rancie itp., by doprowadzić świeżutkiego lidera na finisz etapu. I wtedy on atakuje i wygrywa na ostatnich metrach. W ucieczce bywa tak, że nawet przeciwnicy potrafią się dogadać i jechać na zmiany. Albo wręcz przeciwnie siadają komuś na kole i wiozą się tak aż do wykończenia współuczestnika ucieczki i dopiero potem atakują. W wyścigu XC albo XCM po starcie każdy jedzie tak szybko jak może. Wygrywa najlepiej przygotowany i potrafiący uniknąć defektu. Koniec taktyki! No może trochę przesadzam, ale prostactwo reguł w MTB sprowadza udział w wyścigu do walki tylko z jednym parametrem: grawitacją. Na zjazdach trzeba umieć szybko jechać i unikać kraks oraz defektów, a na podjeździe trzeba mieć lepszy stosunek mocy do masy. Właśnie dlatego do grawitacji mamy stosunek ambiwalentny: lubimy ją na zjazdach, choć z drugiej powstrzymuje nas jak kula u nogi. Miłosz Czuba na Katowickim AWF-ie i w bikeboardzie uczy jak poprawić moc wydajnym treningiem. W artykule Nadbagaż (bb #4/2006) pokazał, jak zrzucić niepotrzebną masę tłuszczu. Ale rezerwy są także w sprzęcie! Można odchudzić rower. Rozsądek przede wszystkim! Rower należy odchudzać dopiero wtedy jak nie ma żadnych szans na poprawienie własnej mocy i kiedy masa waszego ciała osiągnie poziom, w którym zaczyna się patologia. W górach zwyciężają najlżejsi spośród najlepiej wytrenowanych. To proste. Wiele czytaliśmy o tym, kto powinien odchudzać rower i dlaczego to robi. Dlatego powinniśmy napisać tak: jeśli masz nadwagę, nie trenujesz kilka razy w tygodniu, to nawet nie waż (nomen omen ;)) się czytać dalej. Bo dalej piszemy o tym, jak poprawić działanie roweru bez poprawiania jego silnika. Spirala zbrojeń szybko się nakręca, łatwo stracić głowę i kupę szmalu kupując tytanowe śrubki (patrz nasz artykuł z bb#3/2007) i np. zbyt lekkie i przez to nie działające komponenty. Zabiegi te są kosztowne, a bywają nawet niebezpieczne. Ale i tak najgorsze jest to, że lekki rower częściej się psuje i zużywa, i w związku z tym mniej na nim jeździsz. Rower musi chudnąć w przemyślany sposób. W naszych testach pokazujemy seryjne rowery i często się zdarza, że niewielkim kosztem można odmienić je w mistrzowskie maszyny. Trzeba zawsze pamiętać, że rower górski nie powstaje na wystawę. Rower górski musi się ubłocić i wywrócić. Musisz liczyć się z tym, że w ogniu walki zabraknie czasu i ochoty na to, żeby o niego zadbać. Zdarzą się siłowe podjazdy z nieprawidłowo przekoszonym łańcuchem i naprawy przy pomocy odłamka skały. Taka jest natura kolarstwa górskiego. Delikatny charcik tego nie zniesie, tu jest potrzebny dzielny i mocny terier. Inną metodą jest specjalizacja roweru. Często można przygotować rower z uwzględnieniem konkretnej trasy czy wyścigu! Jeśli jest w miarę płaska i nie kamienista, można zrezygnować z najmniejszej koronki i amortyzowanego widelca. Ba! Można zrezygnować z przerzutek w ogóle i osiągnąć potężną oszczędność na masie, ale chcąc zachować uniwersalność roweru, należy ograniczyć radykalizm. Dzięki temu będziesz więcej jeździł, a mniej gmerał i przekładał osprzęt. Od czego zacząć Masa rotowana w kolarstwie górskim liczy się wielokrotnie bardziej niż masa pozostałych części w rowerze. Wprowadzenie w ruch obrotowy każdej z części roweru począwszy od koła, a na bucie kolarskim skończywszy, odbywa się w przeciągu każdego obrotu korbą dwukrotnie. Nikt nie ma na tyle miękkiego obrotu, żeby udało mu się utrzymywać na stałym poziomie wydatek energetyczny. W czasie zmian tempa, a w szczególności na podjazdach prędkość roweru spada, kiedy korby znajdują się w tzw. martwym punkcie, czyli w pionie. Żeby utrzymać stałą prędkość wydatek energetyczny kolarza musi wzrosnąć i siła podawana jest pulsacyjnie. To rodzi straty energii, tym większe, im cięższe elementy trzeba utrzymać w rotacji. Oczywiście, że nie są to jakieś niebotyczne wielkości, ale warto pamiętać, że w ciągu godziny kolarz wykonuje ok obrotów korbowodem! I nawet jeśli deficyty te nie są znaczące, to nakładają się na siebie. Odchudzając koła i korbowód z pedałami i butami można te straty poważnie zminimalizować. I właśnie od tych elementów należy rozpocząć odchudzanie roweru. Dystalne trio: opona, dętka, opaska To najbardziej oddalona od osi koła część roweru. Dlatego zastosowanie lżejszej opony spowoduje najbardziej odczuwalne zmiany. W sprzedaży jest wiele typów opon, dzięki którym można pokaźnie poprawić działanie roweru. W ofercie Maxxisa znajdują się takie wynalazki jak 18

2 Postanowiliśmy zmodyfi kować trzy rowery przeznaczone dla kolarzy i rowerzystów o różnych budżetach. Na pierwszy ogień poszedł relatywnie tani rower Leader Fox Evolution. W ubiegłym sezonie prezentowany model kosztował mniej niż tysiąc pięćset złotych. Wbrew pozorom taki rower warto tuningować, ale trzeba to zrobić z rozsądkiem. Prezentujemy trzy etapy modyfi kacji. W pierwszym ograniczyliśmy budżet do 10% wartości roweru, II etap przewiduje dodatkowe koszty i zwiększenie wydatków o kolejne 10% wartości roweru. Efekty tych zmian są niezwykle zachęcające, a po szczegółowy komentarz odsyłamy na stronę 26. Czy etap III ma sens musicie odpowiedzieć sobie sami wszak inwestycja blisko 700 złotych w rower za półtora tysiąca trąci przesadą. I ETAP MODYFIKACJI II ETAP MODYFIKACJI III ETAP MODYFIKACJI 10%- 150 zł 20% zł (I ETAP + 10%) 40% zł (I + II ETAP + 20%) Kasa wyłożona 9,3% 140 zł Kasa wyłożona 18,3% 274 zł Kasa wyłożona 44,8% 672 zł Masa zyskana 3,1% 400 g Masa zyskana 4,9% 630 g Masa zyskana 6,8% 884 g Masa roweru po modyfikacji g Masa roweru po modyfikacji g Masa roweru po modyfikacji g Masa [g] Leader Fox Evolution (1 499 zł) Razem zł Razem 230 g 134 zł Razem 254 g 398 zł Rama (ze sterami) 2167 Amortyzator RST Capa T Stery VP-A41AC W ramie Koła* 2305 Dętki (2x) 348 Maxxis UltraLight 125 g 96 g 22 zł Opony Schwalbe Smart Sam 2,1 (2x) 1248 Kenda Karma 2.0 DTC 499 g 250 g 98 zł Koła PRO M70 Marathon 2051 g 254 g 398 zł Korby Shimano FC-MC Suport First Spurs Pro 301 Łańcuch KMC Z Przerzutka przód Shimano Acera FD M Przerzutka tył Shimano Deore RD- M Kaseta SRAM PG830 (11-32) 311 Klamkomanetki Shimano ST- EF50 (2x) 389 Klamki Hamulce Logan (2x) 394 Wsp. Kierownicy Exerace 223 Kierownica Exerace 235 DM Maraton XC 150 g 85 g 69 zł Gripy (2x) 74 BBB BHG-28 Foamgrip 22 g 52 g 20 zł Rogi Exerace 182 Wsp. Siodła Kalloy (27.2) 304 Zacisk siodła Kalloy 54 Siodło Velo Plush 405 San Marco SKN 260 g 145 g 65 zł Pedały VP-990 A 318 * - koła: Obręcze Exerace Piasty Quando 19

3 Trek to rower skończony i opornie ulega modyfikacjom. Jednak po zainwestowaniu w niego ponad 40% wartości gotowego roweru przechodzi niezwykłą metamorfozę. Po opis procesu zmian odsyłamy na stronę 27. MaxxLite ważący 310 g, ale do regularnej jazdy lepsze będą opony ważące pomiędzy 450 a 500 gramów. Przetestowaliśmy w minionym sezonie kilka tego typu opon i dlatego po szczegóły możemy odesłać do numerów: bb #1/2007, bb #5/2007, bb #8/2007, bb #9/2007. Kolejnym elementem, na który warto zwrócić uwagę przy odchudzaniu roweru, są dętki. Testujemy rocznie około 80 rowerów i skrupulatnie ważymy wszystkie części. Niektóre marki z upodobaniem wstawiają bardzo odporne na przebicie i potwornie ciężkie dętki. Podczas gdy w sprzedaży można zaopatrzyć się w dętki ważące nawet połowę z tego. Dlatego doradzimy zakup lepszych jakościowo dętek od markowego producenta. Podlegają one szczelniejszej kontroli jakości, dlatego mogą być jednocześnie lżejsze i trwalsze. Produkowane są z gumy przeznaczonej do rowerów, a nie traktorów i najczęściej (:-) są okrągłe. Do opon o szerokości 2,0-2,1 warto szukać dętek ważących g. Tylko w węższych rozmiarach można pokusić się o nieco lżejsze. Ale 100 gramów dla koła MTB jest wartością graniczną. Im lżejsza dętka, tym większej uwagi wymaga. Trzeba kontrolować jej ciśnienie i koniecznie talkować. Talk zapobiega tarciu dętki o oponę, a ten cykl powtarza się zgodnie z tempem obracania się kół. Cienka dętka pisać dalej? Należy pamiętać, że nawet najmocniejsza marka nie może wyprodukować dętek o idealnie powtarzającej się masie. W tej samej partii produkcyjnej znajdują się dętki nieco cięższe i nieco lżejsze. Prawdziwy rowerowy świr ważąc w sklepie poszczególne egzemplarze lekkiego modelu wybiera najlżejsze. W bb #10/2007 przedstawiliśmy sposób na pozbycie się dętki. Rozwiązaniem okazuje się specjalny uszczelniacz, który potrafi przemienić lekką oponę bez wulkanizowanych gumą ścianek w oponę bezdętkową. Opony UST mają bowiem jeden, za to wcale niemały feler: są cięższe niż ich klasyczne odpowiedniki. Tradycyjna opona wulkanizowana jest gumą tylko na czole bieżnika. To wystarczy. Opona bezdętkowa musi przejąć funkcje dętki, czyli szczelnie zamknąć w środku powietrze pod ciśnieniem. Dlatego wulkanizuje się je gumą po całości. Nasze testy wykazały, że bez kłopotu można stosować klasyczne opony bez dętek, w ich miejsce stosując uszczelniacz. No ale jest jeszcze kwestia odpowiednich obręczy. Najlepsze efekty zapewniają obręcze przeznaczone do opon UST. Stosowanie opasek uszczelniających otwory szprychowe nie sprawdziło nam się tak dobrze, jak reklamują to ich producenci, a większa masa obręczy UST i tak daje korzystny bilans wagi oraz, co też ważne, sztywności. Skoro jesteśmy przy opaskach: jeśli obręcz ma otwory szprychowe na wylot, zawsze trzeba stosować opaskę. Tylko dzięki niej pracujące w czasie jazdy szprychy nie przekłują dętki. I znowu okazuje się, że seryjne rowery wyposażone są w ciężkie opaski. To bodajże najtańsza część do roweru, choć sporo od niej zależy. W ofercie producentów znajdują się naprawdę lekkie sztuki i warto ich poszukać. A Shimano proponuje specjalne zatyczki do otworów w obręczy! Niewiarygodnie lekkie opony z przeznaczeniem do zawodniczego XC. Niski bieżnik, wyprofilowane klocki w środkowej części opony. Technologia Dual Compound, rozmiar: 26x1.95, masa: 310 g, 120 TPI. Kontakt: Merida Polska, cena: 149 zł. Opony dedykowane zarówno jako napędowe albo kierunkowe w rozmiarze Niewysoki bieżnik, kevlar oraz cienkie boczne ścianki dają łącznie 470 g. Kontakt: AMP Bike, www. ampbike.pl, cena: 129,90 zł. Opona zwijana zaprojektowana przy udziale Johna Tomaca. Masa: 420 g, rozmiar 26x1.95, oplot: 120TPI. Kontakt: Aljot, cena: 69 zł. Lekkie dętki dostępne w wersjach: 26x , 26x , z wentylem AV lub SV, SV 60 mm, grubość: 0,6 mm, masa: g (Presta- Schrader). Kontakt: Merida Polska, www. rowerymerida.com.pl, cena: 13 zł. 20

4 I ETAP MODYFIKACJI II ETAP MODYFIKACJI III ETAP MODYFIKACJI 10%- 309 zł 20% zł (I ETAP + 10%) 40% zł (I + II ETAP + 20%) Kasa wyłożona 10,0% 310 zł Kasa wyłożona 20,9% 648 zł Kasa wyłożona 40,9% zł Masa zyskana 3,4% 424 g Masa zyskana 5,5% 689 g Masa zyskana 9,6% 1197 g Masa roweru po modyfikacji g Masa roweru po modyfikacji g Masa roweru po modyfikacji g Masa [g] Trek 6500 (3 099 zł) Razem 424 g 310 zł Razem 265 g 338 zł Razem 508 g 621 zł Rama (ze stareami) 1871 Amortyzator Manitou Slate Comp Lockout 2229 Stery VP-A76C W ramie Koła* 2214 Dętki Heng Shin Tube (2x) 334 Maxxis FLY WEIGHT 95 g 144 g 50 zł Opony Bontrager Jones 2.1 (2x) 1220 Hutchinson Piranha Air Light - 470g 280 g 260 zł Korby Shimano FC-M540 (175mm) 691 Suport Shimano Alivio (Octalic) 297 Shimano BB-ES g 45 g 89 zł Łańcuch Shimano CN-HG Przerzutka przód Shimano Deore FD- M Przerzutka tył Shimano Deore XT RD- M Kaseta SRAM PG Shimano CS-M g 191 g 155 zł Manetki Shimano Deore SL-M Klamki Avid FR5 149 Hamulce Avid SD 3 (2x) 400 Wsp. Kierownicy Bontrager Select 203 Boblight Race 125 g 78 g 139 zł Kierownica Bontrager Select 243 Boblight Team XL 159 g 84 g 89 zł Gripy Bontrager (2x) 67 Rogi BBB BHG-28 Foamgrip 22 g 45 g 20 zł Wsp. Siodła Bontrager Select 283 Boblight Team 218 g 65 g 129 zł Zacisk siodła Bontrager 52 Siodło Bontrager Race Basic 313 Boblight 182 g 131 g 149 zł Pedały Shimano PD-M Crank Bros MXR 306 g 134 g 189 zł * - koła: Koła obręcze Bontrager Camino; Piasty Shimano Deore M530 HB/FH Niewątpliwa konkurencja dla słynnych już UFO. Obręcz o jednokomorowym profi lu i pojedynczym oczkowaniu, wersje disc, jak i do v-brake. Szerokość: 21 mm, ilość otworów: 32, masa: 350 g/365 g. Kontakt: 7Anna, cena: 99/109 zł. Jednokomorowa obręcz aluminiowa o szerokości 24 mm, tylko do hamulców tarczowych, 32 lub 36 otworów, masa: 395 g. Kontakt: AMP BIKE, cena: 185,90 zł. Składane ręcznie koła do hamulców tarczowych, piasty Boplight Sport (do wyboru trzy kolory: czerwone, niebieskie, czarne), obręcze Boplight disc XC 430, szprychy DT Revolution (czarne, srebrne), nyple DT aluminium (czerwone, niebieskie, czarne, srebrne), masa: przednie 729 g, tylne 883 g. Kontakt: Bikershop, pl, cena: 1090 zł (komplet). Piasty na łożyskach maszynowych o dużej średnicy. Automatyczna regulacja luzu roboczego na łożyskach. Aluminiowy bębenek kasety. Mocowanie tarcz na sześć śrub w standardzie ISO. Jednokomorowe obręcze o szerokości 23 mm, wyłącznie do hamulców tarczowych. Technologia Twin Thread minimalizująca ryzyko pękania szprych. Proste, cieniowane (2.0/1.7) szprychy ze stali nierdzewnej (24 na koło), gwintowane na obu końcach wkręcane są bezpośrednio w specjalny kołnierz piasty. Masa: 1590 g (komplet). Kontakt: AMP BIKE, cena: 2699 zł. 21

5 Justyna Frączek rozpoczyna kolejna serię podjazdów z obciążonymi kołami (zwróćcie uwagę na odważniki przymocowane do nypli). W teście posługiwaliśmy się dwoma komputerami rowerowymi. Jednocześnie porównywaliśmy parametry jazdy czyli prędkość maksymalną, średnią, dystans, przewyższenie, nachylenie podjazdu i kadencję. Te informacje pozwoliły nam precyzyjnie porównać poszczególne przejazdy i ustrzec się zakłóceń pomiaru (nie wystąpiły ale jesteśmy zapobiegliwi). Ale przede wszystkim chcieliśmy się dowiedzieć jak na zmiany w obciążeniu roweru albo kół reaguje organizm naszej wybitnej sportsmenki. Szczegółowe wyniki poszczególnych przejazdów prezentujemy na Justyna trenuje od 1993 roku i od tamtego czasu wypracowała niezwykłą kondycję i wspaniale poznała swój organizm. Dzięki temu tak łatwo dostrzec różnice pomiędzy poszczególnymi przejazdami i interpretować wyniki. Redaktorka, nauczycielka i sportsmenka jest jednocześnie przemiłą osobą a więcej o niej dowiecie się z 22

6 EKSPERYMENT JUSTYNIAŃSKI BIKEBOARDU Poszukując materiałów na temat odchudzania rowerów i zysków z tego płynących, natrafiliśmy na witrynę analyticcycling.com. W popularnej ocenie to najlepsza w tej dziedzinie strona i nawet poważne autorytety opierają się na jej osiągnięciach. Jej autor w bardzo efektowny sposób przedstawia matematycznie opracowane modele roweru wraz z rowerzystą. Zmieniając parametry dotyczące m.in. kąta nachylenia drogi, nawet jej gładkości, oporów aero (powierzchni czołowej), masy roweru, jeźdźca czy poszczególnych kół można uzyskać... No i tu zaczynają się schody. Uzyskiwane wyniki nie są niestety zborne z opisami zmian wywoływanych przez poszczególne parametry. Różnice wynikające z większej masy rotowanej w stosunku do reszty roweru zaprzeczają teorii o jej ważności. A miało być tak prosto: podstawić dane i wychodzi gotowy wynik. Dlatego żeby sprawę wyrazić w liczbach bezwzględnych przeprowadziliśmy eksperyment. Nasza najlepsza zawodniczka - Justyna Frączek - poddała się testowi. W ciągu dwóch tygodni (przerwy odpoczynkowe) pokonała słynny krakowski podjazd (około 1200 m) pod ZOO w trzech seriach po pięć podjazdów. Tym samym rowerem (specyfikacja na na tych samych oponach i ciśnieniu i w bardzo zbliżonych warunkach atmosferycznych. Pierwsza seria podjazdów wykonana była nieobciążonym rowerem, w kolejnej obciążyliśmy obie obręcze roweru 64 odważnikami, zwiększając masę kół o 1220 g. W ostatniej serii podjazdów obciążniki załadowaliśmy do bidona wczepionego w ramę. Pomiarów dokonaliśmy równocześnie przy pomocy Germina Edge 305 i Polara S 720 i. Wyniki przerosły nasze oczekiwania. Nie spodziewaliśmy się, że różnice będą aż tak wyraźne. Warto mieć na względzie, że poruszamy w zakresie około 10% różnicy w masie roweru. To i dużo i mało. Założenie takie wynika z naszego porównania dotyczącego odchudzania seryjnych rowerów górskich. Z analizy wynika przede wszystkim to, że Justyna Frączek jest niebywałym sportowcem. Doskonale kontroluje swój organizm i okazała się idealnym testerem. Wykonała niezwykłą pracę! Zwróćcie uwagę na wartości tętna maksymalnego i średniego poszczególnych przejazdów. Tylko trzecia próba na rowerze obciążonym wykazuje spadek częstości skurczów serca. Wyraźnie widać, że tego dnia Justyna była w nieco gorszej dyspozycji i miało to wpływ na wyniki. Można założyć, że różnica pomiędzy jazdą rowerem obciążonym a rowerem z obciążonymi kołami przy lepszej dyspozycji Justyny tego dnia byłaby nieco mniejsza, jednak najbardziej szokująca konstatacja wynika z porównania czasów naliczonych przy jeździe rowerem bez obciążenia! Rower z lżejszymi kołami jedzie o 5% szybciej! Kolejnym aspektem, na który koniecznie trzeba zwrócić uwagę, jest to, jak wielki wpływ na prędkość mają cięższe koła. Po pierwsze prędkość przeciętna obciążonych kół spadła aż o 3 km/h, a po drugie zmniejszyła się kadencja testerki. My testowaliśmy tylko jeden podjazd o długości nieco większej niż kilometr. Wyobraźcie sobie, co dzieje się kiedy podjazdy stają się dłuższe, powtarzają się wielokrotnie, a zmęczenie narasta! Wniosek podstawowy jest jeden: jeżeli odchudzać rower, to koniecznie trzeba zacząć od kół. 249,9 262,8 257,8 Czas [s] 68 67,6 67,3 Kadencja średnia [obr./min] 18,7 15,6 15,8 Prędkość średnia [km/h] 25,3 24,8 25,6 Prędkość max. [km/h] 183,1 182,8 180,5 Tętno max. [uderz./min] 174, ,5 Tętno średnie [uderz./min] bez obciążenia z obciążeniem kół z obciążeniem roweru 23

7 Koło z metalu Zbudowanie nowego koła wydaje się często stosunkowo niedrogim sposobem na poważne obniżenie masy rotowanej koła. Zacznijmy od obręczy: Sun UFO, jedna z najlżejszych obręczy MTB na światowym rynku waży realne 370 g. Sprawi się dobrze, pod warunkiem, że będzie rozsądnie używana przez wytrenowanego (czytaj: odtłuszczonego) kolarza ważącego mniej niż 70 kg. Jeżeli kolarz ma trochę lepsze parametry, może cały czas myśleć o tej niebywale lekkiej obręczy, ale pod warunkiem zastosowania jej w przednim kole. Na tył warto dać coś nieco cięższego. Z kolekcji tej samej firmy ważący 445 g Mach IV dał się poznać z jak najtrwalszej strony. W kolekcji DT czy Mavica też bez kłopotu znajdujemy v-brake owe obręcze ważące blisko 400 g. Prezentowaliśmy je w bb #6/2007. A propos DT: szprychy i nyple! Zastosowanie aluminiowych nypli jest idealnym sposobem na zmniejszenie masy rotowanej w odległym od osi punkcie, a na 64 sztukach można względem zwykłych mosiężnych oszczędzić 35 g. Mało? To jest wyczuwalne 35 g, bo komplet alusów na dwa koła waży zaledwie 20 g! A w przypadku nypli tej firmy nie tracimy na trwałości i serwisowalności tego elementu. Tracimy tylko pieniądze, a konkretnie zł (w zależności od wersji kolorystycznej). W przypadku cieniowanych szprych oszczędności są jeszcze większe. Co więcej - prawidłowo zbudowane koła XC nic nie tracą na sztywności czy wytrzymałości. Porównując szprychy DT o tej samej długości można dowiedzieć się jaki może być zysk na masie w przypadku cieniowanych szprych. Szprychy DT Champion 2,0 nie są cieniowane i komplet na dwa koła waży 444 g. Najbardziej wyrafinowany model DT aerolite 2,0/2,3*0,9/2,0 w tej samej długości i ilości waży 278 g. 166 g oszczędności! Kłopot w tym, że Championy kosztują po 2 zł za sztukę a aerolite po... 12! Owszem, są jeszcze Revolution, w najbardziej radykalnej wersji 1,8/1,5 ważą 261 g, a kosztują około 3 zł. Jednak najrozsądniejsza z wersji to Revolution 2,0/1,5/2,0. Daje w pełni funkcjonalne koło bez limitu wagi kolarza XC, a komplet waży mniej o 161 g, niż proste jak drut Championy. No to jeszcze do kompletu brakuje piast. Akurat w tej dziedzinie nie warto przesadzać. Są przed- Kellys jest najdroższym z rowerów które postanowiliśmy stuningować dlatego wydatek 20% wartości roweru stanowi dość poważną kwotę tysiąca stu złotych. Mimo to warto. A inwestując weń 2028 złotych uzyskujemy rower ważący mniej niż 10 kilo. Mało jest takich rowerów w peletonie! Jak doszliśmy do tego wyniku przeczytacie na stronie obok. nie piasty ważące mniej niż 50 g. Nawet w Polsce się takie produkuje, ale rozsądną granicą dla przedniej piasty jest około 100 g. Takie piasty z reguły zapewniają odpowiednią trwałość osi, łożyskowania oraz kołnierzy. Ten ostatni aspekt pozwoli zapleść koło w najlżejszy możliwy sposób, czyli tzw. słoneczko. Także w ten sposób można uszczknąć co nieco na wadze. System ten wykorzystuje najkrótsze możliwe szprychy zbiegające się koncentrycznie ku piaście. Wbrew powszechnemu myśleniu nie ma ograniczeń wagowych użytkownika pod warunkiem zastosowania właściwej piasty o odpowiednio mięsistym kołnierzu, wprawnego Racingowe koła zaprojektowane przez Bontragera oparte o obręcze z aluminium 6061-T6 i szwajcarskie piasty (20/28 otworów). Masa: 1370 g. Kontakt: S.S.C., cena: 2799 zł. Ramię i pająk korby wykonane z aluminium 7050-TV, zintegrowana oś suportu w standardzie Giga X Pipe. Długość ramion: 175 mm, masa: 880 g (z osią suportu). Kontakt: Harfa Harryson, www. harfa-harryson.com.pl, cena: 549 zł. Carbonowe ramiona korby o zmiennej długości 170/175 mm, koronki z aluminium CT2 o rozmiarach 44/32/22. Korby kompatybilne z mocowaniem ISIS. Masa: 550 g. Kontakt: S.S.C., pl, cena: 2590 zł. Korpus z carbonu połączonego z kompozytem, regulowany kąt wypięcia: 13 lub 17 w zależności od zamocowania bloków, luz: 5. Masa: 381 g (z blokami). Kontakt: FHU Poręba, pl, cena: 507 zł. 24

8 I ETAP MODYFIKACJI II ETAP MODYFIKACJI III ETAP MODYFIKACJI 10%- 529 zł 20% zł (I ETAP + 10%) 40% zł (I + II ETAP + 20%) Kasa wyłożona 10,3% 546 zł Kasa wyłożona 20,5% zł Kasa wyłożona 38,3% zł Masa zyskana 5,3% 614 g Masa zyskana 9,8% 1135 g Masa zyskana 14,9% 1688 g Masa roweru po modyfikacji g Masa roweru po modyfikacji g Masa roweru po modyfikacji 9813 g Masa [g] Kellys Mystery 07 (5 299 zł) Razem 614 g 546 zł Razem 521 g 540 zł Razem 581 g 942 zł Rama 1776 Amortyzator Manitou R7 100 Comp FFD 1623 Stery FSA Orbit MX 98 Koła Ritchey Grider OCR Pro 2105 Składane koła * 581 g 942 zł Dętki CST (2x) 316 Maxxis FLY WEIGHT 95 g 126 g 50 zł Opony Maxxis Ignitor 1.95 (2x) 994 Maxis Fly Weight 330 g 334 g 218 zł Korby Shimano LX M580 + suport 1019 Łańcuch Shimano CN-HG Przerzutka przód Shimano LX 177 Przerzutka tył Shimano XT 264 Kaseta Shimano CS-HG50-9 (11-32) 362 Shimano CS-M g 102 g 155 zł Manetki Shimano LX 253 Klamki Shimano LX 183 Hamulce Shimano XT (2x) 498 Shimano Deore 206 g 86 g 62 zł Wsp. Kierownicy KBIX ProRace 126 Kierownica Kbix ProComp 232 Boplight Team XL 159 g 73 g 89 zł Gripy Ergon Race (2x) 277 Setlaz Genius 10 g 204 g 30 zł Rogi Ergon Race (2x) z gripami + Boplight 63 g 79 zł Wsp. Siodła KBIX ProRace 283 Boplight Team 218 g 65 g 65 zł Zacisk siodła 40 Siodło KBIX Ultraform ProRace 250 Boplight 186 g 64 g 149 zł Pedały Wellgo M919 (z blokami) 387 Crank Bros MXR 306 g 81 g 189 zł zbudowania koła i mocnego naszpanowania (naciągnięcia) szprych. Jedynym ograniczeniem jest jednak stosowanie hamulców felgowych. W sprawie tylnych piast nie jesteśmy już tak liberalni w sądach. Tylna piasta powinna pochodzić od zaufanego producenta. Mechanizm zapadkowy to nie jest być może technologia na miarę statku kosmicznego, ale nie wszyscy producenci są w stanie sprostać rygorom. Bębenki szczególnie lekkich piast sypią się kruszą się zapadki, pojawiają się luzy pomiędzy bębenkiem a korpusem piasty, łożyskowanie zawodzi... Zalecamy daleko posuniętą ostrożność w czasie zakupów i korzystanie z cięższych lecz sprawdzonych rozwiązań i marek. * Piasty Bopligt Race 116/267=383 g 418 zł Obręcze Sun Equalizer 21 2x350=700 g 198 zł Szprychy DT Comp. 2/ szt = 383 g 185 zł nyple DT alu 64 szt. = 20 g 51 zł Opaski Michelin 2x19=38 g 10 zł Złożenie 1524 g 80 zł 942 zł Korpus z włókna szklanego wzmacnianego poliamidem, oś ze stali Cr-Mo, łożyska: 1-kulkowe + 1-igiełkowe, luz roboczy: 3. Masa: 298 g (z blokami), Kontakt: FHU Poręba, www. poreba.carrer.pl, cena: 239 zł. Aluminiowy wspornik kierownicy występujący w długościach: 90, 100, 110, 120 mm o kącie wzniosu +/- 6 ; +/- 10. Obrabiany 3D. Masa: 125 g. Kontakt: R&P Pawlak, pl, cena: 123 zł. Gięta carbonowa kierownica o szerokości 620 mm i średnicy 25,4 mm. Masa: 173 g. Kontakt: Wheeler Polska, www. wheeler.pl, cena: 328 zł. Wyjątkowo wytrzymała kierownica o szerokości 620 mm i średnicy 25,4 mm, wykonana z tytan. Przeznaczona do agresywnych zastosowań. Masa: 173 g. Kontakt: Wheeler Polska, cena: 593 zł. 25

9 Co jeszcze? Zespół korbowodu jest jednym z najdroższych wśród części do roweru. Powód jest banalny: to jeden z najtrudniejszych w produkcji jego elementów. Warto pamiętać, że dla jeżdżącego (!) rowerzysty sam czynnik masy nie powinien determinować wyboru. W korbach liczy się jeszcze ich sztywność, a przede wszystkim trwałość połączeń z osią suportu i pedałami. Ta ostatnia cecha jest pochodną twardości zastosowanego materiału. Twardość zaś wynika bezpośrednio z jakości stopu i zaawansowania obróbki. Jeżeli koniecznie chcesz odchudzić korby, jesteś skazany na topowe wyroby potentatów. A to będzie sporo kosztować, dlatego w tej dziedzinie zalecamy sprawdzony sposób: szklanka zimnej wody. Zamiast. Pedały i buty to niedoceniane miejsce na sensowne odchudzenie roweru. Maniacy przychodzą do sklepów ważyć dętki, żeby wybierać najlżejsze egzemplarze a zapominają, że wiele butów nawet bez przyczepionego do nich błota waży około kilograma. Zauważyłem to kiedyś ważąc swoje buty snowboardowe. Tylko nieznacznie przewyższały na wadze moje ówczesne pantofle rowerowe! Mało jest informacji na temat lekkości butów i trudno je porównywać, bo nie zawsze producenci podają właściwe masy, a już nigdy nie podają masy dla tego samego co konkurencja rozmiaru. Wybór lekkich pedałów jest silnie ograniczony, żeby nie powiedzieć, że zmonopolizowany, ale jest i warto walczyć o te gramy. Wsporniki siodełka, kierownice, stery to gadżety. No właśnie, padło słowo, które determinuje nasz stosunek do nich. W seryjnych rowerach uznanych marek kosztujących więcej niż 1800 zł trudno natknąć się na minę. W tańszych, szczególnie firm gorzej rozpoznawalnych, zdarzają stalowe pręty zbrojeniowe dumnie nazywane kierownicami. Nie warto wozić ze sobą balastu i warto wiedzieć co i ile waży, żeby w razie niespodziewanego przypływu gotówki wymienić na coś sympatyczniejszego. Jednak jak zwykle jakość ma swoją cenę. Nie kupujcie wsporników na wagę, zwróćcie uwagę na jakość śrub i połączeń gwintowanych oraz dokładność obróbki w miejscach łącznia z pozostałymi elementami. Widzieliśmy nowe wsporniki kierownicy, które miały nieskalibrowane gniazda na kierownice. Widzieliśmy wsporniki siodła o średnicy różnej od deklarowanej o kilka dziesiątych milimetra. Takie rzeczy się zdarzają. Żeby ich uniknąć warto zapłacić nieco więcej. W przypadku kierownic, warto pamiętać też, że wersje ultralight, czyli lżejsze niż 140 g, trzeba wymieniać co sezon. Jazda na takowej przez dłuższy czas jest możliwa, ale ryzyko złamania kierownicy i wybicia własnych zębów jest naprawdę duże. Uwadze polecamy portal który prezentuje szerokie spektrum zróżnicowanych cenowo komponentów, od przysłowiowego SISa po XTRa. Prawdziwe mięso Po tej serii ogólników przejdźmy do realnych przykładów. Postanowiliśmy sprawdzić trzy seryjne rowery za rozsądną cenę pod kątem podatności na doskonalenie masy. Nie jesteśmy wariatami i nie będziemy sugerować szaleńczych zabiegów za astronomiczne kwoty. Chodziło nam o pokazanie realnych wydatków, które doprowadzą do zmniejszenia masy seryjnych rowerów. Staraliśmy się, żeby nie były to wydatki nonsensowne i żeby traktować je jako przewodnik doskonalenia roweru. My rozkręciliśmy oceniane rowery na najdrobniejsze części - każdą z nich zważyliśmy na precyzyjnej wadze i zaproponowaliśmy zamienniki. Jednak sami musicie ocenić czy niniejsze działania mają uzasadnienie ekonomiczne. Dlaczego nie wymienilśmy widelców? Odpowiedź na str. 28. LEADER FOX EVOLUTION - rower za półtora klocka. Niepozorny i wydawałoby się zupełnie nie á propos w tekście o odchudzaniu rowerów. Ale tak naprawdę to on był zapalnikiem, który odpalił niniejszy, momentami wybuchowy materiał. Wnikliwych czytelników odsyłamy do ubiegłorocznego testu z bb #3/2007. Producent tuż po jego publikacji dokonał radykalnej zmiany w specyfikacji, drastycznie zmieniającej parametry roweru! Uwolnił go z okowów potwornie ciężkich opon Camel i zastosował znacznie lżejsze Schwalbe Smart Samy. Efekt w jeździe był piorunujący. Ale postanowiliśmy sprawdzić, czy to koniec możliwości. Przyjmując trzy progi finansowe założyliśmy co można z tym rowerem zrobić wydając równowartość 10, 20 i 40% jego wartości. Oczywiście, że zaczęliśmy od opon. Kenda Karma o realnej masie poniżej pół kilo za sztukę pozwoliła na obniżenie wagi roweru w najbardziej istotnym punkcie o 250 g. Polecamy ją choćby dlatego, że znamy jej właściwości i odsyłamy Was do testu w bb #8/2007. Wraz z lżejszymi dętkami uzyskujemy zysk bliski 350 g. Zysk wydaje się niepozorny, ale akurat w tym miejscu ma znaczenie, o czym dobitnie przekonał nas Eksperyment Justyniański (str. 22). Po tym działaniu wystarczyło nam już tylko na gripy, ale na tej zmianie uzyskaliśmy aż 52 g! Przy tym piankowe gripy są bardzo wygodne i nie zaburzają czucia kierownicy. Te zmiany kosztowały nas 140 zł i uzyskaliśmy 3% zysku na masie roweru. Sensowne 3%, zwłaszcza że tuning ten dotyczy elementów zużywających się i prędzej czy później będzie go można przeprowadzić. Jeśli ktoś zechciałby przeznaczyć na tuning więcej kasy, np. 20% wartości całego roweru, to ma do dyspozycji trzy stówy. Warto zwrócić uwagę na to, że w ro- Siodło carbonowe pokryte skórą oparte na prętach k:ium. Technologie Wing Flex, Twin Flex, masa: 179 g. Kontakt: Euro Bike Products, cena: 725 zł. Carbonowa sztyca z mocowaniem siodła na jedną śrubę, średnica 27,2 mm. Dostępne trzy długości: 250, 330 i 400 mm. Masa: 140 g. Kontakt: S.S.C., pl, cena: 559 zł. Hamulec hydrauliczny dwutłoczkowy z magnezowy korpusem, system regulacji zacisku Tri Align. Carbonowa klamka o geometrii Power Reserve. Dostępne tarcze: 140, 160, 185 mm, tytanowy hardware. Masa: 333 g (na przednie koło z tarczą 160 mm). Kontakt: Harfa Harryson, www. harfa-harryson.com.pl, cena: 939 zł (160 mm). Siodło pokryte syntetyczną skórą oparte na tytanowych prętach z podziałką. Wymiary: 270x130 mm, masa: 202 g. Kontakt: Kellys Sp. z o.o., cena: 179 zł. 26

10 werach za tę cenę zazwyczaj montuje się ciężkie kierownice i siodełka. Ich zamiana na lżejsze odpowiedniki przynosi nam dodatkowy spadek masy roweru i po wymianie opon, dętek, gripów, siodła i kierownicy Evolution schudł o pół kilo. Najbardziej opętanym obsesją odchudzania polecamy jeszcze wymianę kół, która zmieni masę roweru, ale i poprawi jego własności użytkowe. Jednak szczerze mówiąc niebezpiecznie zbliżamy się już do granicy rozsądku i przekraczamy założony budżet o 72 zł. Może lepiej pomyśleć o innym rowerze? Tabela modyfikacji na str. 19. TREK Rower na półce sklepowej kosztował niecałe trzy tysiące sto, ale nie należał do cherlaków. Niecałe 12, 5 kilo to przeciętny w tej klasie cenowej wynik. Czy Trek łatwo ulega tuningowi? Zaczęliśmy oczywiście od opon i dętek. Bardziej sportowa proweniencja Treka zachęciła nas do zastosowania lżejszych niż w Leader Foxie dętek. Różnica na masie wydała się korcąca, a ponieważ i budżet na zmiany był większy, więc dlaczego nie? Maxxis Fly Weight to najlżejsze dętki na rynku: 95 g. Ważne, by przed założeniem skorzystać z wagi łazienkowej - odradzamy je, jeśli ważysz więcej niż 70 kg. W przeciwnym razie w odwodzie są Ultralighty o masie 125 g. Bez względu na to, który typ trafi do twojego roweru, zalecamy skorzystać z talku. Zmniejszy opory toczenia i poprawi trwałość, a w rezultacie szczelność dętki. Wydając równe 10% wartości nowego roweru na poprawę jego masy zyskamy 424 g i trzy łyżki do opon! AMP - dystrybutor świetnej Piranha Air Light ma promocję. A test tej opony znajdziecie w bb #9/2007. Jeśli na tuning Treka zechcesz wydać 20% jego wartości, to dodatkowo będzie można wymienić tylko siodło i pedały. Crank Bros MXR ważą 306 g. To najtańsza, co nie znaczy, że cienka wersja popularnych ubijaków. Zwłaszcza w błocie skutecznie zastąpi 505-tki (więcej w prezentacji pedałów dla maratończyka # 7/2007). Na siodle też będzie można zaoszczędzić 130 gramów. Przeznaczając na tuning 1275 zł, czyli 41% wartości sklepowej rozważanego modelu, dochodzimy do niezwykłej metamorfozy Treka Rower schudnie prawie 10% względem oryginału, a to oznacza ponad kilogram różnicy. Ale nie tylko. Zaczniemy od nietypowej akcji - wymiana pakietu na XT Octalink. Owszem, to pakiet o konstrukcji sprzed kilku lat, ale R&P Pawlak ma go w swojej ofercie. ES 71 pasuje do zastosowanej korby jest lżejszy o 45 gramów i praktycznie niezniszczalny. Ważąc poszczególne elementy roweru natknęliśmy się jeszcze na jeden kwiat. Kaseta rzadko kiedy jest rozpatrywana jako element tuningu masy. Dlatego po zużyciu SRAM-owskiej gorąco zachęcamy do przejścia na stronę Shimano. CS- M760 nie tylko uczyni napęd Treka całkowicie homogenicznym, ale i lżejszym o 191 g! Ze względu na prawo ciężkości zdecydowaliśmy się wymienić praktycznie wszystkie komponenty Bontrager Select na Boblighty. W efekcie w najbogatszej wersji tuningu rower schudnie o 1197 g, ale za każdy gram mniej trzeba zapłacić 94 gr. Szczegóły na stronie 21. KELLYS MYSTERY. Ten rower bardzo często pojawia się pod maratończykami w Polsce. Są po temu powody, ale dla nas to ciekawe wyzwanie. Wprawdzie cena tego roweru (5299 zł) sprawia, że i kwoty potrzebne do odchudzenia roweru rosną. Ale rower ten z pedałami fabrycznie waży 11,5 kg, czyli całkiem nieźle. Na pierwszy ogień modyfikujemy opony i dętki. Zastosowany zestaw jeździ nieźle, ale za 270 złotych możemy zejść o prawie pół kilo, czyż to nie kuszące? Bez skrupułów pozbywamy się za to ciężkiej kierownicy Tytanowy, niezwykle elastyczny wspornik siodła z dwoma śrubami, długość 350 mm i średnica 27,2 mm. Masa: 230 g. Kontakt: Wheeler Polska, cena: 392 zł. Carbonowy koszyk na bidon ważący jedynie 17 g. Kontakt: S.S.C., pl, cena: 189 zł. Niewiarygodnie lekkie buty do ścigania z carbonową wstawką na całej długości podeszwy. Technologie Body Geometry, system sznurowania Powerzone i Boa. Masa: 670 g (42). Kontakt: 69 Company, cz, cena: 999 zł.

11 i kiepskich pedałów. No i po wywaleniu ponad pięciu stów rower schudł o więcej niż pół kilo. Warto było? No to jedziemy dalej. Zacznijmy od hamulców. Może to dziwaczne, ale zdecydujemy się na downgrade, czyli zamiast ciężkich XT z równoległowodowym prowadzeniem klocków, polecamy hamulce Deore lub dowolne Avidy SD. Są znacznie lżejsze, a siła hamowania wystarczy na polskie maratony. Sporą różnicę wprowadzi zastosowanie kasety XT oraz kompleksu siodła i wspornika marki Boplight. Dodatkowo pozbędziemy się zintegrowanych z gripami rogów i zastąpimy je lżejszymi komponentami. Po wydaniu kolejnych 550 zł wskazówka wagi całego roweru opadła kolejne pół kilo i seryjny rumak przemienia się w wyścigową bestię ściskając wagę swoimi gramami. Jeśli rzeczywiście chcesz zejść poniżej magicznej bariery 10 kilo musisz przeznaczyć na tuning 40% jego wartości. Bo jedynym sposobem na odchudzenie roweru o następne pół kilo będzie wymiana kół na lżejsze. Ale i to nie będzie takie proste, bo ze względu na ceny, koła trzeba będzie zbudować od zera. Tabela modyfikacji str. 25. Czy można więcej? Jasne! Ale zawsze należy zadać sobie pytanie, czy nie lepiej byłoby po prostu zmienić rower? Bardziej agresywny tuning zlecamy wyłącznie w przypadku najlepszych i najlepiej dopasowanych do użytkownika ram. Choć można też spojrzeć na sprawę tuningu w bardziej radykalny sposób. Niejaki dex przeprowadził tuning hamulców Tektro Carbon MT 50, które seryjnie ważą 175 g. Osiągnął niewiarygodny wynik 123 g! Tu spiłował, tam wymienił śruby, biegle posługiwał się szlifierką, a nawet nożem, odcinając kawałek okładziny hamulcowej. Cały opis jego pracy znajduje się na portalu light-bike.com i jest naprawdę porywający. Wracając na ziemię, na przedstawionych przykładach widać, że zdjęcie z 12-kilowego roweru kilograma nie jest ani bardzo trudne, ani bardzo drogie. Jednak z każdym gramem trudności narastają. Praw fizyki nie da się zmienić i prędzej czy później dalsze odchudzanie opiera się o mur technologii i - co za tym idzie - budżetu. Można cyzelować każdy mały detal roweru i stosować przysłowiowe tytanowe śrubki, albo przerzutki lżejsze o kolejnych kilkadziesiąt gramów i droższe o setki złotych. Tylko czy z nimi lepiej się jeździ? Pewności nie mamy. Wiemy na pewno, że takim rowerem z pewnością jeździ się ostrożniej. W związku z tym pozytywnym aspektem odchudzania roweru jest konieczność odchudzania silnika ; rozwijanie pasji politechnicznych; obsługi maszyn i urządzeń; zgłębiania materiałoznawstwa itd. No i co najważniejsze - poprawienia kontaktów międzyludzkich. Bo o odchudzaniu roweru można mówić i pisać bez ustanku. Tekst: Miłosz Kędracki specyfikacje roweru i szczegółowe wyniki eksperymentu Justyniańskiego na W artykule wykorzystaliśmy wyniki pomiarów zgromadzonych na portalu Amortyzator powietrzny o skoku 80 mm i hydraulicznym tłumieniem TPC. Regulacje naprężenia wstępnego, tłumienia powrotu i kompresji, blokada skoku pokrętłem. Średnica goleni 30 mm, masa: 1253 g. Kontakt: Wigwam, cena: 2130 zł. Szwajcarski sztuciec powietrzny ze stalową sprężyną negatywną i blokadą skoku manetką. Golenie dolne carbonowe z hakami magnezowymi, podkowa carbonowa. Skok: 80 mm, golenie 28,6 mm Masa: 1395 g. Kontakt: AR-MAR, Merida Polska, pl, cena: zadzwoń. Grube golenie 32 mm i skok do wyboru 80 lub 100 mm. Sprężyna powietrzna Dual Air, hydrauliczne tłumienie BlackBox Motion Control z systemem Floodgate, manetka PushLoc. Regulacje naprężenia wstępnego oraz tłumienia powrotu i kompresji. Masa: 1425 g. Kontakt: Harfa Harryson, www. harfa-harryson.com.pl, cena: 3799 zł. Powietrzny amortyzator XC z hydraulicznym tłumieniem A-Spul i automatyczną blokadą skoku. Regulacja naprężenia wstępnego i tłumienia powrotu. Golenie: 28.6 mm Masa: 1350 g. Kontakt: Bikershop, cena: 1129 zł. 28