Warszawa, 13 sierpnia 2009 r.

Transkrypt

1 Warszawa, 13 sierpnia 2009 r. Stanowisko Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego, przesłanej przez Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentów pismem z dn r. (sygn DDK /08/JO) UWAGI OGÓLNE Ponisze uwagi bazuj na stanowiskach Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego przygotowanych na wczeniejszych etapach prowadzonej przez UOKiK procedury konsultacyjnej implementacji dyrektywy w sprawie umów o kredyt konsumencki (stanowisko Fundacji z 23 grudnia 2008 r., stanowiska z 13 maja oraz z 19 czerwca 2009 r. do I i II czci wstpnego projektu Załoe do ustawy oraz do projektu Oceny Skutków Regulacji, przedłoonych przez Urzd w ramach konsultacji roboczych oraz konsultacje prowadzone w trybie roboczym). W swojej opinii Fundacja skupia si tylko na kwestii ujcia w Załoeniach do ustawy problematyki kredytu hipotecznego, nie odnoszc si do pozostałych zagadnie, rozumiejc jednoczenie, e Załoenia ustawy nadal nie przewiduj moliwoci całkowitego wykluczenia kredytu hipotecznego, za któr to opcj opowiadalimy si pierwotnie. Ocena aktualnie przedłoonej wersji Załoe jest co do zasady pozytywna. Z zadowoleniem odnotowujemy, i argumentacja przedstawiona przez Fundacj w jej wczeniejszych stanowiskach spotkała si ze zrozumieniem ze strony Urzdu i e w swoich Załoeniach do ustawy podzielił on punkt widzenia Fundacji (ujcie kredytu hipotecznego z uwzgldnieniem jego odrbnoci w porównaniu z kredytem konsumenckim). Odrbno ta ma wyraa si m.in. w osobnym Arkuszu Informacyjnym. Zwracamy uwag, e projekt Załoe nie zawiera propozycji Arkusza dla kredytów hipotecznych, wic uniemoliwia to zajcie stanowiska przez Fundacj co do uregulowania kredytu hipotecznego w przedmiotowym projekcie. Prace Komisji Europejskiej nad potencjalnymi zmianami w Code of Conduct i formularzu ESIS nie powinny by przyczyn zwlekania z pracami nad Arkuszem Informacyjnym dla kredytów hipotecznych. Decyzja Komisji Europejskiej nastpi bowiem po zapowiedzianym terminie przygotowania polskiej ustawy, a spodziewane zmiany w stosunku do dzisiejszego wzorca nie s a tak daleko idce, aby zmieni generalne zrby proponowanego Arkusza z uwzgldnieniem kredytu hipotecznego. Natomiast katastrofalne dla ujcia kredytu hipotecznego w nowych regulacjach byłoby poddanie go ogólnemu reimowi wedle Arkusza informacyjnego dla kredytów konsumenckich, który znajduje si obecnie w konsultowanym projekcie UOKiK. W zasadzie w zgłaszanych uprzednio postulatach pozytywnie oceniamy propozycj, e regulacje ustawy dotyczce reklamy, odstpienia od umowy oraz przedterminowej spłaty nie obejm kredytu hipotecznego. Niestety take lektura obecnej wersji Załoe pozostawia niedosyt informacyjny co do tego, jak dokładnie bdzie ujty kredyt hipoteczny w projektowanej ustawie, tzn. które z nowo Strona 1 z 10

2 projektowanych regulacji nie bd miały do niego zastosowania, a które bd miały i z jakimi modyfikacjami. Wprawdzie postanowiono uregulowa kredyty hipoteczne w ustawie o kredycie konsumenckim w zakresie przedkontraktowych obowizków informacyjnych oraz obowizków informacyjnych w umowie (s. 13) oraz przyjto, i reklama, odstpienie od umowy kredytu hipotecznego oraz przedterminowa spłata kredytu hipotecznego nie zostanie objta regulacj w ustawie o kredycie konsumenckim. (s. 17), ale nadal pozostaje wiele obszarów, co do których nie ma pewnoci, czy projektowane regulacje bd miały zastosowanie do kredytu hipotecznego czy nie. Przykładem moe by tutaj obowizek tzw. asysty przedkontraktowej przewidziany w art. 5 ust. 6 dyrektywy lub implementacja art. 11, dotyczcego informacji o zmianach stopy oprocentowania kredytu (s. 63). Proponujemy wyrane okrelenie, by te przepisy nie miały zastosowania do kredytów hipotecznych. Ponadto okazuje si, i kredyt hipoteczny wbrew stwierdzeniom ze str. 13 i 17 Załoe do ustawy - zostanie uregulowany w ustawie nie tylko w zakresie przedkontraktowych obowizków informacyjnych oraz obowizków informacyjnych w umowie, lecz take np. nowych obowizków nałoonych na poredników kredytowych (s. 82.) czy sankcji nakładanych na kredytodawców za naruszenia ustawy, w tym najbardziej kontrowersyjnej sankcji kredytu darmowego (s. 92; por. uwagi szczegółowe poniej). Ponadto wiele kwestii dotyczcych kredytu hipotecznego, jak np. tre Arkusza Informacyjnego dla informacji przedumownych dla kredytu hipotecznego, wprowadzenie odrbnej definicji całkowitego kosztu kredytu dla kredytów hipotecznych, objcie sankcjami (jakimi?) narusze obowizków umownych, okrelenie katalogu istotnych narusze skutkujcych zastosowaniem sankcji kredytu darmowego, wprowadzenie dodatkowych sankcji (jakich?) dla narusze np. w obszarze informacji przedkontraktowych, nie zostało przesdzonych w dokumencie Załoe, a decyzja o ostatecznym kształcie tych instytucji została jedynie odsunita w czasie. Bez jednoznacznego przesdzenia obowizywania lub nie poszczególnych zapisów nie jest moliwe dokonanie całociowej oceny regulacji nowej ustawy konsumenckiej w zakresie produktu, jakim jest kredyt hipoteczny. Ponadto w wielu przypadkach dopiero jednoznaczne przesdzenie szczegółowych rozwiza pozwoli na ocen skutków regulacji nowej ustawy, w tym precyzyjne oszacowanie kosztów. Obecnie jest informacje te s niewystarczajce i wymagaj doprecyzowania. INFORMACJE PRZEDUMOWNE (ARKUSZ INFORMACYJNY DLA KREDYTÓW HIPOTECZNYCH) Z uznaniem odnotowujemy, i dokument Załoe (s. 15) przewiduje wyłczenie stosowania wobec kredytów hipotecznych Standardowego Arkusza Informacyjnego w zakresie informacji przedumownych dotyczcego kredytu konsumenkciego (zał. II do Dyrektywy) oraz wprowadzenie w to miejsce Arkusza Informacyjnego, bazujcego na strukturze Europejskiego Znormalizowanego Arkusza Informacyjnego (ESIS), który bdzie uwzgldniał specyfik kredytu hipotecznego, co stanowi spełnienie wczeniejszego postulatu Fundacji. W porównaniu ze wstpn wersj Załoe do ustawy z obecnej wersji usunita została jednak propozycja formularza, co nie jest korzystne dla spójnoci procesu konsultacyjnego ujcia kredytu hipotecznego. Obawiamy si, i zostawienie tak Strona 2 z 10

3 skomplikowanego wtku na sam koniec okresu konsultacji jest ryzykowne ze wzgldu na spodziewan presj czasu na zgłaszanie uwag. Niepodawanie formularza konsultacji na tym etapie uzasadniono w sposób nastpujcy: Przedstawienie propozycji formularza [z informacjami przedumownymi dla kredytu hipotecznego] nie jest moliwe na obecnym etapie prac. Po pierwsze, projekt formularza ze wzgldu na skomplikowan materi powinien zosta poddany dalszej analizie. Po drugie, Komisja Europejska rozpoczła aktualnie prace nad formularzami ESIS, w zwizku z czym w opinii UOKiK naleałoby zaproponowa w projekcie ustawy arkusz jak najbardziej zbliony do arkusza ESIS, co w przyszłoci mogłoby ułatwi ewentualne zmiany w przypadku wdroenia nowego arkusza na poziomie europejskim. Zarówno samo usunicie projektu Arkusza Informacyjnego, jak i wyej przytoczone uzasadnienie tego faktu budzi zastrzeenia. Prace nad Arkuszem były zaawansowane, w tym przy znaczcym udziale Fundacji (był on przedmiotem głbokich analiz na forum Fundacji z udziałem instytucji członkowskich Fundacji oraz resortu finansów oraz uzgodnie z Urzdem Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Ostatnia wersja, zamieszczona we wstpnym projekcie Załoe została co do zasady pozytywnie zaopiniowana przez banki członkowskie Fundacji; oczekiwalimy take ustosunkowania si przez Urzd do szczegółowych uwag i propozycji zmian zgłoszonych przez Fundacj do Formularza. Zamiast tego propozycja formularza została usunita z dokumentu Załoe. Niefortunne jest uycie w tekcie Załoe ogólnego sformułowania: Przedstawienie propozycji formularza [z informacjami przedumownymi dla kredytu hipotecznego] nie jest moliwe na obecnym etapie prac bez jednoznacznego przesdzenia, e zawieszenie prac nad projektem formularza jest jedynie przejciowe oraz podania terminu i trybu wznowienia prac nad formularzem. W efekcie sformułowanie powysze mona interpretowa na wiele sposobów, a lektura Załoe moe prowadzi nawet do wniosku, i projektodawca odstpił na dłuszy nieokrelony czas od koncepcji przygotowania specjalnego formularza dla kredytów hipotecznych, przy czym projektowana ustawa o kredycie konsumenckim przewidywałaby jedynie formularz informacyjnych dla kredytów konsumenckich, który byłby wicy take dla kredytodawców hipotecznych! Zakładamy oczywicie, i prace nad formularzem dla kredytów hipotecznych zostan wkrótce wznowione, podane byłoby jedynie potwierdzenie tego wprost przez UOKiK wraz z informacj o planowanym trybie i harmonogramie prac. Jeeli chodzi o drugie zastrzeenie wyraone przez UOKiK, i: Komisja Europejska rozpoczła aktualnie prace nad formularzami ESIS, w zwizku z czym w opinii UOKiK naleałoby zaproponowa w projekcie ustawy arkusz jak najbardziej zbliony do arkusza ESIS, co w przyszłoci mogłoby ułatwi ewentualne zmiany w przypadku wdroenia nowego arkusza na poziomie europejskim., to chcielibymy przypomnie, i Fundacja zwracała uwag na ten fakt ju na wczeniejszych etapach procedury konsultacyjnej. U podstaw koncepcji Fundacji legło bowiem załoenie aby przygotowywany załcznik do ustawy w zakresie przedumownych obowizków informacyjnych w zakresie kredytu hipotecznego bazował na formularzu ESIS z Code of Conduct on pre-contractual information for home loans (z uwzgldnieniem ewentualnej specyfiki polskiej); tym samym nowa polska ustawa konsumencka wdraałaby jednoczenie regulacje zawarte w Code of Conduct. Rozumiemy, i w powyszej uwadze UOKiK podzielił pogld Fundacji. Strona 3 z 10

4 Faktem jest, e w Komisji Europejskiej trwaj obecnie prace nad ewentualn modyfikacj formularza ESIS, rozwaana jest take ewentualna zmiana jego charakteru z porozumienia dobrowolnego na regulacj o charakterze obowizkowym. Jednak jak wynika ze ródeł Fundacji, zakoczenia tych prac nie naley oczekiwa w 2009 r. (Komisja Europejska w swoich biecych pracach skupia si przede wszystkim na problematyce Responsible Lending and Borrowing). A zatem wstrzymywanie procesu implementacji CCD w Polsce, uzaleniajc go od przyszłego kształtu Code of Conduct, byłoby niewłaciwe, poniewa istnieje ryzyko niedotrzymania w takim wypadku wymaganego terminu implementacji dyrektywy. Taki sposób procedowania byłby sprzeczny z harmonogramem prac legislacyjnych w zakresie implementacji, przyjtym przez UOKiK i przedstawionym w projekcie Oceny Skutków Regulacji projektowanej ustawy (s. 48). Zgodnie z tym harmonogramem zakoczenie prac nad projektem polskiej ustawy planowane jest na wrzesie/ padziernik 2009 r. (zatem przed przesdzeniem zmian w europejskim Code of Condcut). KONKLUZJA ODNONIE DO OPÓNIENIA KONSULTACJI NAD ARKUSZEM INFORMACYJNYM W ZWIZKU Z NIEZAŁCZENIEM GO W PROJEKCIE ZAŁOE W naszej opinii optymalnym rozwizaniem jest jak najszybsze wypracowanie formularza Arkusza Informacyjnego dla kredytów hipotecznych, bazujcego na wzorze przygotowanym przez ekspertów Fundacji, bez wzgldu na postpy prac KE. Pozwalamy sobie załczy projekt formularza skonsultowany przez Fundacj, sugerujc oparcie na nim dalszych prac nad Arkuszem Informacyjnym. UJCIE KOSZTÓW KREDYTU HIPOTECZNEGO W ARKUSZU INFORMACYJNYM Nie do koca jednoznaczny jest zapis dotyczcy informowania o kosztach, dodany w najnowszej wersji Załoe do ustawy: Proponuje si aby informacje o kosztach kredytu zawarte w arkuszu dla kredytów zabezpieczonych hipotek obliczane były wyłcznie w oparciu o informacje uzyskane od konsumenta, tak aby unikn na tym etapie kompleksowego badania zdolnoci kredytowej co wizałoby si ze znacznym wzrostem kosztów kredytu. Co do zasady zgadzamy si z załoeniem, i na etapie przedumownym bank nie bdzie przeprowadzał badania zdolnoci kredytowej klienta, lecz przedstawi informacje, niestanowice oferty, opierajc si na preferencjach konsumenta i udzielonych przez niego informacjach, nie zweryfikowanych przez bank. Blisze uwagi na ten temat por. pkt Charakter prawny niniejszego dokumentu/ informacja kocowa w załczonym projekcie Arkusza Informacyjnego. Jednoczenie rozumiemy, e uycie sformułowania wyłcznie w oparciu o informacje uzyskane od konsumenta nie stoi w sprzecznoci z załoeniem, i ju na etapie przedumownym podawane byłyby w ramach całkowitego kosztu kredytu koszty ubezpiecze oraz ustanowienia zabezpiecze znane kredytodawcy. Naleałoby raczej mówi o obliczaniu koszów na podstawie informacji uzyskanych od klienta oraz na podstawie kosztów znanych kredytodawcy. SANKCJE Z zadowoleniem przyjmujemy, i Projektodawca przynajmniej czciowo podzielił argumentacj przedstawian przez Fundacj we wczeniejszej wersji stanowiska i zmodyfikował sankcj kredytu darmowego w zakresie kredytu hipotecznego. Uznajc Strona 4 z 10

5 specyficzny charakter tych kredytów, sankcj dotknite byłyby jedynie istotne naruszenia obowizków informacyjnych w umowie, a ponadto sankcja kredytu darmowego zostałaby złagodzona poprzez ograniczenie okresu, w którym to bank ponosiłby koszty odsetek i opłat (s. 92). Odnoszc si do powyszej koncepcji pragniemy zauway, i kompleksowa ocena proponowanej zmodyfikowanej sankcji bdzie moliwa dopiero po przedstawieniu przez UOKiK katalogu istotnych narusze obowizków informacyjnych w umowie zagroonych sankcj kredytu darmowego. Ponadto wtpliwoci budzi drugi sposób modyfikacji sankcji dla kredytów hipotecznych w postaci ograniczenia okresu, w którym to bank ponosiłby koszty odsetek i opłat. Sformułowanie to jest niejasne czy chodzi o okrelenie okresu, w którym kredytobiorca mógłby stwierdzi ewentualne naruszenia umowy czy te okrelenie okresu, w którym kredyt byłby dotknity powysz sankcj, a wic kredytobiorca byłby zobowizany jedynie do spłaty kapitału bez odsetek. Zakładajc, e chodzi o drugi wariant, nasuwaj si kolejne wtpliwoci czy ograniczenie okresu miałoby przybra posta liczbow zapisane w ustawie sztywne okrelenie okresu np. 10 lat dla wszystkich kredytów czy te procentow, np. ograniczenie sankcji kredytu darmowego do ½ lub ¼ okresu kredytowania. Wariant drugi wydaje si bardziej racjonalny, ale take tutaj powstaj wtpliwoci. Naley mie na uwadze, e okres kredytowania moe ulec zmianie poprzez jego wydłuenie lub skrócenie (poprzez wczeniejsz spłat). Jeden i drugi wariant bdzie miał wpływ na funkcjonowanie/ zastosowanie kredytu darmowego. Wydłuenie okresu kredytowania wobec istniejcej sankcji kredytu darmowego oznacza moe negatywne skutki dla kredytodawcy, za skrócenie dla kredytobiorcy. Racjonalne wydaje si przyjcie załoenia, e ograniczenie okresu kredytu darmowego miałoby posta procentow w odniesieniu do okresu kredytowania istniejcego w momencie stwierdzenia naruszenia obowizków umownych zagroonych sankcj. Z powyszego wida, i zastosowanie zmodyfikowanej sankcji kredytu darmowego dla kredytów hipotecznych w wariancie zaproponowanym przez UOKiK moe powodowa zasadnicze wtpliwoci interpretacyjne i problemy praktyczne. Doceniajc zatem złagodzenie stanowiska przez UOKiK w tej kwestii i podjcie przez Urzd próby modyfikacji sankcji stwierdzamy, i trafne było pierwotne stanowisko Fundacji o nieprzystawalnoci sankcji kredytu darmowego dla kredytów hipotecznych. Pozwalamy sobie powtórzy jego fragmenty: Zasadnicze zastrzeenie budzi koncepcja wprowadzenia sankcji kredytu darmowego take dla kredytów hipotecznych w przypadku naruszenia przez kredytodawc obowizków informacyjnych w umowie. Nie sposób zgodzi si z uzasadnieniem tej opcji: Po wejciu w ycie przepisów dyrektywy [ ], umowa o kredyt konsumencki bdzie opiewała na kwot ok zł. Natomiast z informacji, które posiada Prezes Urzdu wynika, e redni kredyt hipoteczny w Polsce wynosi zł, nie wydaje si zatem słuszne, aby konsument hipoteczny pod tym wzgldem był mniej chroniony, ni konsument zawierajcy umow o kredyt konsumencki. Powysze porównanie jest, naszym zdaniem, nieprzekonujce i nielogiczne, gdy porównujemy wartoci nieprzystawalne z jednej strony teoretyczny limit ustawowy, który wynika z dyrektywy (75 tys. EUR/ ok. 340 tys. zł), z drugiej za redni wysoko kredytu hipotecznego w Polsce 240 tys. zł. Jeeli chcielibymy porówna wartoci rzeczywiste, to okae si, e rednia warto kredytu konsumenckiego wynosi kilkadziesit tysicy zł, podczas gdy hipotecznego ponad 200 tys. zł. Chociaby z tego porównania wida, e s to dwa zupełnie odrbne produkty. Ponadto decydowa powinna nie warto kredytu hipotecznego zestawiona z limitem ustawowym, lecz jego specyfika, któr dostrzegł zreszt UOKiK, podkrelajc to w wielu miejscach obu czci Załoe. Skoro Strona 5 z 10

6 projektodawca uznaje specyfik i odrbno kredytu hipotecznego, traktujc go w sposób szczególny (wyłczajc z wikszoci regulacji przewidzianych w ustawie), dlaczego automatycznie nakłada na niego sankcj, przewidzian dla innych kredytów? Reasumujc, podtrzymujemy opini o nieprzystawalnoci sankcji kredytu darmowego do kredytów hipotecznych ze wzgldu na ich specyfik, nawet po próbach jej modyfikacji i opowiadamy si za usuniciem tej opcji z projektu ustawy. Jeeli jednak projektodawca podtrzymałby ch zastosowania sankcji dla kredytodawców hipotecznych, podkrelamy konieczno doprecyzowania zmodyfikowanych zasad przedstawionych w dokumencie Załoe zgodnie z powyszymi uwagami. Niepokój budzi równie stwierdzenie na str. 92 Załoe, i rozwaa si take wprowadzenie sankcji innego rodzaju w odniesieniu do nastpujcych obszarów: informacje przedkontraktowe, obowizek badania oceny ryzyka kredytowego oraz zachowanie formy zawarcia umowy. Aktualnie trwaj analizy w tym zakresie. Wydaje si, i tak wane kwestie jak ewentualne objcie sankcjami innych obszarów oraz rodzaj sankcji (wiadomo jedynie, i nie bdzie to sankcja kredytu darmowego) powinny zosta przesdzone ju w biecym dokumencie Załoe. W ostatecznoci skoro analizy nie s jeszcze zakoczone postulowalibymy poddanie tych kwestii szerokim konsultacjom po ich ostatecznym rozstrzygniciu. KREDYT WIZANY Z zadowoleniem przyjmujemy doprecyzowanie na s. 36 Załoe, i kredyt hipoteczny w kadej sytuacji wyłczony jest z definicji umów o kredyt wizany. DEFINICJA KREDYTU WALUTOWEGO I HIPOTECZNEGO Z uznaniem odnosimy si do zapowiedzi wprowadzenia do słownika ustawowego pojcia kredytu walutowego (s. 17), zauwaajc jednak, i stosowna definicja nie została sformułowana i brakuje jej w wykazie nowych definicji na s Postulujemy take uzupełnienie tego słownika o definicj kredytu hipotecznego aby jednoznacznie okreli zakres przedmiotowy ustawy: kredyt hipoteczny kredyt lub poyczka hipoteczna zabezpieczane docelowo na nieruchomoci. ART. 7A USTAWY O KREDYCIE KONSUMENCKIM Pozytywnie oceniamy decyzj UOKiK o usuniciu art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim, który wprowadza maksymalny pułap wartoci wszystkich opłat, prowizji i innych kosztów zwizanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki (s.117 Załoe), z obowizujcego porzdku prawnego i nie wprowadzanie jednoczenie do projektowanej ustawy rozwiza analogicznych KOSZTY: Na s. 16 Załoe do ustawy wród obowizkowych elementów umowy kredytu hipotecznego znalazł si obowizek podawania informacji o całkowitym koszcie kredytu oraz łcznej kwoty wszystkich nalenoci, do których zapłaty zobowizany jest konsument (w przypadku kredytów zabezpieczonych hipotek o zmiennym oprocentowaniu koszt ten naley poda na Strona 6 z 10

7 moment zawarcia umowy). Wymóg ten jest niejasny, przy okazji zwracamy uprzejmie uwag na konieczno skorelowania poj w zakresie kosztów uywanych w przyszłym Arkuszu Informacyjnym oraz katalogu informacji umownych z definicjami wprowadzanymi ustaw, a take rozwaanie zasadnoci wprowadzenia w słowniku ustawowym poj w zakresie kosztów zdefiniowanych odrbnie dla kredytu hipotecznego. Dla zapewnienia porównywalnoci ofert kredytów hipotecznych jest bowiem kwesti niezwykle istotn, aby znaczenie i zawarto poj kosztowych (całkowity koszt kredytu, dodatkowe koszty itp.) były niezwykle precyzyjnie okrelone i nie pozostawiały swobody interpretacji instytucjom stosujcym Arkusz Informacyjny. W opinii kredytodawców podane byłoby wprowadzenie do ustawy precyzyjnej definicji całkowitego kosztu kredytu hipotecznego (katalog elementów wchodzcych w skład kosztu całkowitego z zastrzeeniem wskiej i precyzyjnej bazy, które koszty naley uwzgldni). Pomocna moe by tu propozycja sformułowana przez Fundacj, uwzgldniajca najnowsze stanowisko podejcia do kwestii ujcia kosztów, wypracowane przez reprezentacj kredytodawców i tzw. Industry na szczeblu Brukseli. W tym rozumieniu wska baza = koszty, które kredytobiorca ponosi na korzy kredytodawcy. Odnoszc to do polskiej implementacji, w myl ustale ekspertów Fundacji sprowadziłoby si to do oprocentowania, opłat i prowizji bankowych zwizanych z rozpatrzeniem wniosku kredytowego, uruchomieniem rodków z kredytu/ udzieleniem kredytu, administrowaniem kredytem. W dokumencie Załoe nie została t jednoznacznie przesdzona potrzeba sformułowania odrbnej definicji całkowitych kosztów kredytu hipotecznego, a take ewentualne brzmienie takiej definicji. Pozwalamy sobie przywoła uwagi na ten temat przekazane ju wczeniej w ramach konsultacji roboczych, które mamy nadziej, bd pomocne przy ostatecznym ujciu tego zagadnienia w projekcie ustawy. Koszty zwizane z umow o kredyt, które zobowizany jest ponie kredytobiorca, w przypadku kredytu hipotecznegu maj zrónicowany charakter. Mona wyodrbni tutaj trzy grupy. - Pierwsza z nich to koszty ponoszone na korzy kredytodawcy (tzw. wska baza). S one znane i kredytodawca nie ma problemu z ich wykazaniem. Dwie kolejne grupy kosztów zwizane s z ubezpieczeniami i ustanowieniem zabezpieczenia kredytu. -Grupa druga to koszty ubezpieczenia kredytu (a wic koszty ubezpieczenia pomostowego do momentu ustanowienia hipoteki oraz ubezpieczenia niskiego wkładu własnego). W tym przypadku koszty te zasadniczo s znane kredytodawcy i jest on w stanie wykaza je. - Do trzeciej grupy nale ubezpieczenia kredytobiorcy oraz nieruchomoci, a take ustanowienie zabezpieczenia kredytu (których kosztu kredytodawca moe nie zna). Kredytodawca nakłada na konsumenta jedynie obowizek zawarcia umowy danego ubezpieczenia, ale pozostawia mu czsto woln rk co do wyboru towarzystwa. Co wicej, niektóre z tych ubezpiecze s zasadniczo obligatoryjne, jak ubezpieczenie nieruchomoci, które automatycznie towarzyszy hipotece, charakter innych zaley od polityki prowadzonej przez dany bank i jego oferty (np. obowizkowe lub dobrowolne ubezpieczenie kredytobiorcy na ycie, ubezpieczenie od utraty pracy, ubezpieczenie od utraty wartoci nieruchomoci, czy ryzyka kursowego czy zawsze wymagane ubezpieczenie nieruchomoci od ognia i innych zdarze losowych). Podobnie na wczesnym etapie procedury kredytowej bank moe nie by w stanie okreli dokładnie kosztów ustanowienia zabezpieczenia i wyceny nieruchomoci. Strona 7 z 10

8 Z powyszych powodów (niejednorodny charakter poszczególnych kategorii kosztów, brak w ogóle moliwoci ustalenia przez kredytodawc wysokoci niektórych kosztów, ew. brak takiej moliwoci na wczesnym etapie procedury) nie jest moliwe wyliczenie przez kredytodawc sumy wszystkich kosztów (podanie kwoty). W przypadku ostatniej grupy czsto moliwe bdzie jedynie podanie konsumentowi informacji o obowizku zawarcia danego rodzaju ubezpieczenia, bez moliwoci podania konkretnej kwoty. Dlatego w naszej opinii całkowite koszty kredytu hipotecznego powinny uwzgldnia: - koszty, które kredytobiorca ponosi na korzy kredytodawcy (oprocentowanie, opłaty i prowizje bankowe zwizane z rozpatrzeniem wniosku kredytowego, uruchomieniem rodków z kredytu/ udzieleniem kredytu, administrowaniem kredytem) podawane kwotowo w stosunku rocznym. - koszty ubezpiecze towarzyszcych zawarciu umowy o kredyt/ koszty ustanowienia zabezpieczenia - podawane kwotowo w stosunku rocznym, przy czym jeeli w odniesieniu do powyszych kategorii wybór oferty ubezpieczeniowej pozostawiony jest klientowi, przez co bank nie moe jednoznacznie przesdzi kwotowo wysokoci takiego kosztu/ wiadczenia, to wówczas klienta naley jedynie poinformowa o koniecznoci poniesienia takiego kosztu, bez wskazywania na wysoko kosztu. Wszelkie inne próby pogłbionego podawania kosztów prowadziłyby do dezinformacji klienta informacje byłyby nieporównywalne (ze wzgldu na natur poszczególnych rodzajów ubezpiecze nie jest moliwe zaimplementowanie jednolitej metody liczenia kosztów). POZOSTAŁE KWESTIE: W obecnej wersji Załoe na s. 17 dodano nowy akapit w brzmieniu: Ponadto, naley równie wskaza, i konieczne bdzie doprecyzowanie w ustawie jej zakresu przedmiotowego w aspekcie wykraczajcym poza implementacj dyrektywy w sprawie umów o kredyt konsumencki w kwestii dotyczcej kredytów zabezpieczonych hipotecznie. Niestety zapis ten jest nieczytelny. Pozwalamy sobie take przedstawi dwie uwagi o charakterze technicznym. W dokumencie pojawił si błd w numeracji rozdziałów - od s. 76 (rozdział Cz szczegółowa dotyczca obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania) do koca dokumentu wszystkie kolejne rozdziały maj numer XII. Dla usprawnienia poruszania si po dokumencie, który liczy ju 117 stron, celowe byłoby uzupełnienie go o spis treci. UWAGI DO OCENY SKUTKÓW REGULACJI: W tabeli na s. 46 OSR zostały przedstawione korzyci i koszty z przyjcia w nowej ustawie rozwiza dla kredytu hipotecznego, polegajcych na wprowadzeniu osobnego przedumownego Formularza Informacyjnego oraz okrelenia zakresu informacji w umowach o kredyt hipoteczny. Jako koszty po stronie kredytodawców wskazano: Koszt dostosowania systemów informatycznych banków do wymogu generowania, przed zawarciem umowy, standardowego arkusza informacyjnego oraz koszt dostosowania wzorców umownych stosowanych przez banki w obrocie z konsumentami, a take koszty szkole personelu. Strona 8 z 10

9 Powyszy katalog kosztów jest niewyczerpujcy. Wydaje si, e powinien by analogiczny do katalogu kosztów po stronie kredytodawców w przypadku obowizków informacyjnych przekazywanych za pomoc Standardowego Europejskiego Arkusza Informacyjnego (kredyty konsumenckie). Tymczasem katalog kosztów w tym drugim przypadku jest szerszy i zawiera take koszty zatrudnienia dodatkowych pracowników oraz koszty materiałowe (tabela str OSR). Niewtpliwie koszty te wystpi take przy wypełnianiu obowizków przedkontraktowych przy kredytach hipotecznych. Do kredytu hipotecznego zastosowanie ma take wikszo uwag na temat kosztów prowadzenia SEAI, przedstawionych na str OSR. Korzy dla kredytodawców hipotecznych wskazana w tabeli na str Moliwo obnienia stałych kosztów prowadzenia działalnoci poprzez przyjcie zestandaryzowanych formularzy jest nieprzekonujca. Nieprzekonujce jest równie stwierdzenie, i Standardowy arkusz informacyjny wraz ze standaryzacj informacji podawanych w umowie o kredyt hipoteczny moe przynie wymiern korzy take dla kredytodawców. Standaryzacja zarówno informacji podawanych konsumentowi przed zawarciem umowy, jak i zawartych w samej umowie o kredyt hipoteczny moe pocign za sob obnienie stałych kosztów prowadzenia działalnoci gospodarczej (str. 47 OSR). Zwizek pomidzy obnieniem stałych kosztów prowadzenia działalnoci a standaryzacj informacji jest wtpliwy. W porównaniu z wczeniejsz wersj Załoe do ustawy z wersji aktualnej usunite zostały kwestionowane przez Fundacj ogólnikowe stwierdzenia odnoszce si do kosztów przyjcia proponowanych rozwiza w zakresie kredytów hipotecznych. Wczeniej koszty zostały podane jedynie w sposób opisowy, np. kredytodawcy bd musieli ponie nieznaczne, jednorazowe koszty dostosowania do nowych wymogów informacyjnych. Przede wszystkim koszt ten obejmie konieczno dostosowania systemów informatycznych do generowania i drukowania standardowych arkuszy informacyjnych. Analogiczny koszt pojawi si równie, w przypadku czci kredytodawców, w zwizku z koniecznoci dostosowania wzorców umownych stosowanych w obrocie z konsumentami. Podsumowujc naley stwierdzi, e przewidywane koszty zwizane z powyszymi obowizkami informacyjnymi bd znikome i nie spowoduj w zasadzie adnych negatywnych zmian na rynku kredytów hipotecznych. Obecnie z opisu usunito przymiotniki: koszty nieznaczne, jednorazowe oraz znikome. Nie zmienia to jednak kwestii zasadniczej, i opis ten jest zbyt ogólnikowy, a konkluzje nie poparte konkretami. Ocen skutków wdroenia dyrektywy dla rynku kredytów hipotecznych przedstawi bdzie mona dopiero po przedłoeniu przez UOKiK ostatecznej i wyczerpujcej koncepcji ujcia kredytu hipotecznego w nowej ustawie (ostateczna wersja Arkusza Informacyjnego dla kredytów hipotecznych, ostateczna wersja wymogów informacyjnych w umowie kredytowej, co z asyst przedkontraktow?, sankcje za naruszenia rodzaj i katalog narusze itd.) Dopiero posiadanie tych wszystkich informacji pozwoli na ocen skutków, w tym oszacowanie kosztów implementacji. Strona 9 z 10

10 Niestety wbrew stwierdzeniom ze str. 40 OSR - dokument ten nie zawiera zestawienia kosztów w ujciu ilociowym dla implementacji dyrektywy dla kredytów hipotecznych. Załcznik Arkusz Informacyjny dotyczcy kredytu zabezpieczonego hipotek, przygotowany przez UOKiK w ramach Projektu I czci załoe z r. z naniesieniem uwag Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego Strona 10 z 10