KAP /2012 R/12/002/KAP WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 KAP /2012 R/12/002/KAP WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

2 I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowane Zakres kontroli Okres objęty kontrolą Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej R/12/002/KAP Planowanie i realizacja przez gminy zadań w zakresie oświetlenia przestrzeni publicznej Najwyższa Izba Kontroli Departament Administracji Publicznej Tadeusz Wrona, główny specjalista k. p., upoważnienie do kontroli nr z dnia 3 lipca 2012 r. [Dowód: akta kontroli str. 1-2] Miasto i Gmina Siewierz (zwana dalej Gminą), obsługiwana przez Urząd Miasta i Gminy Siewierz, ul. Żwirki i Wigury 16, Siewierz Zdzisław Banaś, Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz [Dowód: akta kontroli str. 3] 1. Planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie Gminy; 2. Zakres wykorzystania istniejącej infrastruktury do oświetlania przestrzeni publicznej; 3. Prawidłowość działań Gminy w zakresie inwestycji, remontów oraz konserwacji majątku oświetleniowego; 4. Prawidłowość wyłaniania dostawców energii elektrycznej do celów oświetlenia miejsc publicznych oraz formułowanie warunków umów; 5. Działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii i promocji rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze Gminy; 6. Rozpatrywanie skarg i wniosków w sprawach związanych z oświetleniem. Od dnia 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2012 r. (do dnia zakończenia czynności kontrolnych) II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości 1, działalność Gminy w zakresie objętym kontrolą. Pozytywną ocenę uzasadniają działania Gminy dotyczące budowy nowych i modernizacji istniejących punktów świetlnych na drogach i boiskach, prowadzenie postępowań o udzielenie zamówień publicznych z zakresu oświetlenia przestrzeni publicznej oraz działania na rzecz racjonalnego zużycia energii. Stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości polegały m.in. na: nieopracowaniu Projektu Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (zwanego dalej Projektem Założeń) określonego w art. 18 ust. 1 pkt 1 i art. 19 ust.1 ustawy Prawo energetyczne 2, nieuzgodnieniu warunków przejęcia finansowania kosztów oświetlenia drogi krajowej DK-78b, co w konsekwencji spowodowało niezrealizowanie przez 11 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 2 Dz. U. z 2006 r. Nr 89 poz. 625 j.t.

3 Gminę obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 pkt. 3 ustawy Pe, skutkiem czego od 1 stycznia 2011 r. wyłączono oświetlenie przy drodze krajowej DK-78b, nieprzejęciu do kategorii dróg gminnych odcinków: ul. Bytomska Kopernika Oleśnickiego o dł. 5,138 km oraz Żwirki i Wigury Kielecka o dł. 2,157 km mimo, że było to obowiązkiem Gminy w myśl art.10 ust.5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych 3, przekazaniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad niezgodnych ze stanem faktycznym informacji do celów statystycznych, dotyczących długości dróg gminnych za lata 2009, 2010 i 2011.Obowiązek ten określony został w art. 18a ust. 7 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych 4 oraz 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie trybu sporządzania informacji oraz gromadzenia i udostępniania danych o sieci dróg publicznych, obiektów mostowych, tunelach oraz promach 5, nieegzekwowaniu przez Gminę ustaleń określonych w umowach dotyczących usługi konserwacji oświetlenia ulicznego, zaklasyfikowaniu wydatków inwestycyjnych z zakresu oświetlenia ulic w dziale 600 rozdziale Drogi publiczne, co było niezgodne z postanowieniami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych 6, nierzetelnym wprowadzeniu do ewidencji środków trwałych czterech inwestycji z zakresu oświetlenia ulicznego. Stan prawny Opis stanu faktycznego III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne 7 (dalej zwaną ustawą Pe), do zadań własnych Gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną należy planowanie i organizacja zaopatrzenia w energię elektryczną, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg. Na mocy art. 19 ust. 1 ustawy Pe burmistrz zobowiązany został do opracowania Projektu Założeń. Stosownie do art. 19 ust. 8 ustawy Pe, do obowiązków rady gminy należy uchwalenie tych Założeń. W myśl art. 19 ust. 4 ustawy Pe przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię, o których mowa w art. 16 ust. 1, ww. ustawy w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania Projektu Założeń. Do czasu zakończenia kontroli, tj. do 31 sierpnia 2012 r. Burmistrz nie opracował dla Gminy Siewierz Projektu Założeń. W okresie objętym kontrolą Gmina nie ubiegała się o uzyskanie od przedsiębiorstwa energetycznego dokumentacji w zakresie planów rozwoju dotyczących zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię, o których mowa w art. 16 ust. 1, ww. ustawy w zakresie dotyczącym terenu Gminy oraz propozycji niezbędnych do opracowania Projektu Założeń. Dla Gminy Siewierz nie został opracowany dokument planistyczny obejmujący łącznie wszystkie sprawy 3 Dz. U. z 2007 r. Nr 19 poz. 115 j.t. 4 Dz. U z 2004 r., Nr 204, poz i Nr 273, poz Dz. U. z 2005 r. Nr 67 poz Dz. U. z 2010 r. Nr 38 poz Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm. 2

4 Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Stan prawny (stan, potrzeby, zamierzenia) związane z oświetleniem przestrzeni publicznej w Mieście i Gminie Siewierz. W trakcie kontroli Gmina wystąpiła do przedsiębiorstwa energetycznego TAURON Rejon Dystrybucji Zawiercie z wnioskiem o przekazanie ww. planów. [Dowód: akta kontroli str ,181, ] Zadania Gminy dotyczące infrastruktury elektroenergetycznej (bez szczegółowych rozwiązań dotyczących oświetlenia przestrzeni publicznej) określał dokument pod nazwą Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Siewierz 8. [Dowód: akta kontroli str ] W zakresie planowania oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na jej terenie stwierdzono, że Burmistrz nie dopełnił obowiązku opracowania Projektu Założeń określonego w art. 18 ust. 1 pkt 1 i art. 19 ust.1 ustawy Pe, skutkiem czego Rada Gminy nie uchwaliła Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Zgodnie z art. 17 ustawy zmieniającej Pe, uchwalenie przez gminę pierwszych Założeń lub ich aktualizacja powinny nastąpić w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ww. ustawy tj. do 11 marca 2010 r. Burmistrz wyjaśnił, że nie opracował Projektu założeń bo: z uwagi na inne konieczne do wykonania zadania odstąpiono od zapewnienia środków finansowych w budżecie na 2012 r. na ten cel. Jego opracowanie będzie wnioskowane do budżetu na 2013 r. Kontrola wykazała, że w okresie objętym kontrolą Burmistrz nie ubiegał się o uzyskanie od przedsiębiorstwa energetycznego planów rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię, o których mowa w art. 16 ust. 1 ustawy Pe w zakresie dotyczącym terenu tej Gminy oraz propozycji niezbędnych do opracowania Projektu Założeń. W wyjaśnieniach Burmistrz Zdzisław Banaś wskazał, że: Zakład energetyczny na bieżąco uczestniczy w procedurach opracowywania dokumentów planistycznych dla naszej gminy i że nie ma problemów z inwestycjami realizowanymi na terenie Miasta i Gminy Siewierz w zakresie oświetlenia miejsc publicznych oraz ulic. [Dowód: akta kontroli str. 3, ,181, ] Najwyższa Izba Kontroli ocenia negatywnie działalność Gminy w zakresie planowania oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na jej terenie w związku z niewywiązaniem się Burmistrza z obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 pkt 1 i art. 19 ust.1 ustawy Pe, tj. nieopracowaniem Projektu Założeń. 2. Zakres wykorzystania istniejącej infrastruktury do oświetlania przestrzeni publicznej W myśl postanowień art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy Pe, do zadań własnych Gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na jej terenie. Stosownie do art. 18 ust. 3 ustawy Pe obowiązek ten nie dotyczy finansowania oświetlenia autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. 8 Uchwała Rady Miejskiej w Siewierzu nr XX/158/2000 z dnia 25 kwietnia 2000 r., zmieniona uchwałą Rady Miejskiej w Siewierzu nr LVI/384/2006 z dnia 26 października 2006 r., zmieniona uchwałą Rady Miejskiej w Siewierzu nr XXV/189/2008 z dnia 30 października 2008 r, w dziale 5.7. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej Energetyka. 3

5 Opis stanu faktycznego W okresie objętym kontrolą Gmina ponosiła koszty finansowania oświetlenia dróg gminnych, dróg powiatowych, dróg wojewódzkich, dróg krajowych, parkingów oraz obiektów sportowych. Szczegółowe dane dotyczące rodzaju miejsc publicznych wymagających oświetlenia, znajdujących się na terenie Gminy Siewierz zaprezentowane zostały w tabeli nr 1. Tabela nr 1 Rodzaje miejsc publicznych wymagających oświetlenia Wyszczególnienie Długość [m], powierzchnia [m2] Udział danej kategorii drogi w układzie drogowym [%] Lp. miejsc przestrzeni Zarządca publicznej Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na drogi/placu wymagających r r r r r r r r. oświetlenia Drogi i ich kategorie: a b gminna powiatowa Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz Zarząd Powiatu Będzińskiego- Powiatowy Zarząd Dróg w Będzinie ,73 38,33 38,71 38, ,89 37,82 37,58 37,58 c wojewódzka Zarząd Województw a Ślaskiego- Zarząd Dróg ,25 3,45 3,43 3,43 Wojewódzki ch w Katowicach d krajowa Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i ,7 16,97 16,87 16,87 Autostrad Oddz. Katowice e ekspresowa Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i ,43 3,43 3,41 3,41 Autostrad Oddz. Katowice f autostrada x x x x x x x x x 2 ścieżki rowerowe Burmistrz Miasta i Gminy x x x x Siewierz 3 parkingi Burmistrz Miasta i Gminy x x x x Siewierz 4 parki x x x x x x x x x Burmistrz Miasta i 5boisko sportowe Orlik Gminy Siewierz , , ,59 x x x x kompleks sportoworekreacyjny przy zamku boisko sportowe Przemsza boisko sportowe przy Remizie OSP Leśniaki Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz x x x x x x x x x x x x [Dowód: akta kontroli str , , , , , ] Na terenie Gminy Siewierz znajduje się 73,4 km dróg gminnych (38,7% układu drogowego), 71,3 km dróg powiatowych (37,6 % układu drogowego), 6,5 km dróg wojewódzkich (3,4 % układu drogowego), 32,0 km dróg krajowych (16,9 % układu drogowego), 6,4 km dróg ekspresowych (3,4% układu drogowego). Oświetlenie dróg jest finansowane przez Gminę w ramach działu 900 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska, rozdziału Oświetlenie ulic, placów i dróg, 4260 zakup energii elektrycznej, z wyjątkiem DK 78b - obwodnicy Siewierza o długości 5,7 km, przy której zainstalowane punkty świetlne były stale wyłączone od 1 stycznia 2011 r. do dnia zakończenia czynności kontrolnych oraz drogi ekspresowej. 4

6 Do zakończenia kontroli formalnie nie przejęto na rzecz Gminy Siewierz odcinka 7,295 km, składającego się z części drogi krajowej DK-78 i drogi wojewódzkiej DW- 793, zastąpionymi w 2010 r. przez wybudowaną obwodnicę Siewierza, będącą obecnie drogą krajową DK-78b. Kontrola wykazała, że Gmina Siewierz do 15 grudnia 2011 r. nie posiadała ewidencji dróg gminnych, a wykonanie takiej ewidencji zlecono w dniu 6 września 2011 r. 9 [Dowód: akta kontroli str.93-96] Gmina przekazywała corocznie do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad informacje dotyczące dróg publicznych zarządzanych przez Gminę stosownie do postanowień rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie trybu sporządzania informacji oraz gromadzenia i udostępniania danych o sieci dróg publicznych, obiektów mostowych, tunelach oraz promach 10. Kontrola wykazała, że dane te były niezgodne ze stanem faktycznym. [Dowód: akta kontroli str , , ] Do oświetlenia przestrzeni publicznej Gminy służy ogółem punktów świetlnych, z czego 352 stanowi własność Gminy (19,1% wszystkich punktów świetlnych), 270 stanowi własność Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad ( 14,7% wszystkich punktów świetlnych), a (66,2% wszystkich punktów świetlnych) jest w posiadaniu przedsiębiorstwa energetycznego. [Dowód: akta kontroli str , ] W okresie objętym kontrolą w Gminie powstało 558 nowych punktów świetlnych, w tym w związku z budową dróg publicznych, za które koszty oświetlenia ponosi Gmina, powstało 436 nowych punktów świetlnych (z tego w 2009 r. 65; w 2010 r. 71; w 2011 r. 30). Powstały również 122 nowe punkty świetlne na boiskach (w 2010 r. - 44, w 2011 r. - 78). W 2010 r. powstało również 270 nowych punktów świetlnych przy drodze krajowej DK-78b (obwodnica Siewierza). [Dowód: akta kontroli str. 590, ] Szczegółowe dane dotyczące liczby punktów świetlnych, służących oświetleniu miejsc publicznych w Gminie zaprezentowano w tabelach nr 2 i 3. 9 Umowa na Wykonanie ewidencji dróg gminnych oraz wykonanie przeglądów rocznych dróg gminnych na terenie Gminy Siewierz zawarta z Firmą SIGMA PROJEKT. 10 Dz. U. z 2005 r. Nr 67 poz

7 ogółem niesprawnych wyłączonych ze względów oszczędnoś. dostosowana do poprawy efekt. energetycznej ogółem niesprawnych wyłączonych ze względów oszczędnoś. dostosowana do poprawy efekt. energetycznej ogółem niesprawnych wyłączonych ze względów oszczędnoś. dostosowana do poprawy efekt. energetycznej ogółem niesprawnych wyłączonych ze względów oszczędnoś. dostosowana do poprawy efekt. energetycznej Tabela nr 2 Liczba punktów świetlnych służących oświetleniu miejsc publicznych (poza drogami) Wyposażenie w punkty świetlne Rok 2009 Rok 2011 Liczba punktów świetlnych Lp. Miejsce publiczne Parkingi majątek gminy majątek przedsiębiorstwa energetycznego 2. Boiska majątek gminy majątek przedsiębiorstwa energetycznego [Dowód: akta kontroli str. 584] Tabela nr 3 Liczba punktów świetlnych znajdujących się przy drogach znajdujących się na terenie Gminy Liczba punktów świetlnych służących oświetleniu miejsc publicznych (poza drogami) Wyposażenie w punkty świetlne Rok 2009 Rok 2011 Liczba punktów świetlnych Lp. Kategoria drogi Gminna majątek gminy majątek przedsiębiorstwa energetycznego 2. Powiatowa majątek gminy majątek przedsiębiorstwa energetycznego 3. Wojewódzka majątek gminy majątek przedsiębiorstwa energetycznego 4. Krajowa majątek zarządcy drogi majątek przedsiębiorstwa energetycznego 5. Ekspresowa majątek zarządcy drogi *Na dzień r. dane nie uległy zmianie. [Dowód: akta kontroli str. 583, ] 6

8 Na terenie Gminy znajduje się także 413 punktów świetlnych w węźle Podwarpie, stanowiącym część drogi ekspresowej S-1, jako jej skrzyżowanie z drogą krajową nr 1 i 86. Są one własnością zarządcy drogi, jakim jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, GDDKiA Oddział w Katowicach. Pismem z dnia 20 października 2009 r. GDDKiA Oddział w Katowicach wezwała Gminę do wykonania obowiązku polegającego na finansowaniu oświetlenia węzła Podwarpie, będącego skrzyżowaniem drogi ekspresowej S-1 z droga krajową nr 1 i 86, który znajduje się w granicach administracyjnych gminy Siewierz. W piśmie tym podano również, że: ( ) w celu oświetlenia węzła Podwarpie tut. Oddział zawarł stosowne umowy ze spółką Enion S.A. na sprzedaż energii elektrycznej na czas nieokreślony. W naszej opinii należałoby więc dokonać cesji tych umów na Urząd Miasta i Gminy Siewierz po zapoznaniu się z ich treścią i akceptacji zawartych w nich warunków. W piśmie wskazano też, że: W przypadku odmowy finansowania w/w oświetlenia Oddział informował, że podejmie odpowiednie środki prawne celem egzekucji przedmiotowego obowiązku. W odpowiedzi Burmistrz poinformował, że: ( ) z uwagi na ograniczone środki finansowe w budżecie gminy Siewierz nie jesteśmy w stanie sfinansować kosztów oświetlenia węzła Podwarpie. W uzasadnieniu odmowy finansowania kosztów oświetlenia tego węzła Burmistrz wskazał, że: ( ) węzeł komunikacyjny Podwarpie został wybudowany przede wszystkim na potrzeby lotniska Pyrzowice, a zatem z przeznaczeniem dla ruchu ponadlokalnego. Droga wraz z węzłem przebiega poza terenami zabudowy mieszkaniowej, stanowi połączenie tranzytowe. Nie przynosi natomiast żadnych korzyści lokalnym społecznościom, tj. mieszkańcom Gminy Siewierz. Burmistrz podkreślał, że ( ) Gmina Siewierz nie uczestniczyła w procesie inwestycyjnym węzła Podwarpie, nie uzgadniała dokumentacji projektowej oświetlenia, ani żadnego etapu jego realizacji. W związku z czym mamy wątpliwości dotyczące prawidłowości zagęszczenia lamp zlokalizowanych na przedmiotowym węźle. W sprawie finansowania oświetlenia węzła Podwarpie i obwodnicy Siewierza Burmistrz interweniował u Wojewody Śląskiego oraz posłów, którzy składali interpelacje. Gmina szacowała koszty zakupu energii elektrycznej zużytej do oświetlenia wyżej wymienionych obiektów na kwotę ok. 600 tys. złotych rocznie. Jest to kwota porównywalna z wydatkami na zakup energii elektrycznej dla całej Gminy Siewierz w ciągu roku. Przykładowo w budżecie 11 na rok 2012 przeznaczono na zakup energii elektrycznej 650,0 tys. zł (Dział 900, rozdział 90015, 4260). [Dowód: akta kontroli str.304,464, , ] W związku z odmową finansowania przez Gminę kosztów oświetlenia węzła Podwarpie Dyrektor Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad wystąpił, w imieniu Skarbu Państwa, z powództwem przeciwko Gminie o zasądzenie kwoty ,78 zł tytułem zwrotu kosztów oświetlenia na węźle Podwarpie. Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2011 r. (Sygn. akt I C 312/10) Sąd Rejonowy w Zawierciu oddalił powództwo GDDKiA Oddział w Katowicach. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że ( ) pozwana (Gmina) nie jest zobowiązana do ponoszenia kosztów oświetlenia przedmiotowego węzła drogowego, gdyż dotyczy to oświetlenia fragmentu drogi ekspresowej, a zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy Pe pozwana nie jest zobowiązana do ponoszenia kosztów oświetlenia dróg ekspresowych. Ponadto z przepisów ustawy o samorządzie gminnym i o drogach publicznych nie wynika, aby intencją ustawodawcy było to, aby za oświetlenie dróg ekspresowych odpowiadała gmina. Wobec powyższego na podstawie art. 6 k.c. i w/w przepisów oddalono powództwo, gdyż nie zostało udowodnione co do wysokości i co do zasady ( ). [Dowód: akta kontroli str , , ] 11 Uchwała Rady Miejskiej w Siewierzu nr XV/124/11 z dnia 29 grudnia 2011 r. 7

9 Ustalone nieprawidłowości Na podstawie informacji uzyskanych w Gminie ustalono, że w okresie objętym kontrolą wszystkie punkty świetlne były sprawne. Kontrola wykazała, że od 1 stycznia 2011 r. do 30 czerwca 2012 r. na terenie Gminy na drogach gminnych było stale wyłączonych 40 punktów świetlnych (w tym 28 będących własnością Gminy i 12 będących własnością przedsiębiorstwa energetycznego) oraz 270 na drodze krajowej (DK-78b obwodnica Siewierza), będących własnością GDDKiA. Burmistrz poinformował, że Gmina Siewierz podjęła decyzję o wyłączeniu kilkudziesięciu punktów świetlnych na drogach gminnych nowo wybudowanych. Dotyczy to dwóch dróg tj. ul. Wodnej w Siewierzu oraz ul. Hektary w Wojkowicach Kościelnych. Wybudowane drogi, w części przylegają do terenów zabudowanych, natomiast w części są to tereny jeszcze niezainwestowane. Częściowych wyłączeń dokonano na terenach, które nie były zainwestowane. W ocenie Gminy, jak również mieszkańców tych ulic, nie było potrzeby oświetlania tych terenów w taki sposób jak tereny zabudowane. [Dowód: akta kontroli str ,583] Z informacji uzyskanych przez kontrolera w przedsiębiorstwie energetycznym TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie wynika, że w okresie objętym kontrolą przypadki ograniczenia dostaw energii elektrycznej skutkujące wyłączeniem oświetlenia w miejscach publicznych na terenie Miasta i Gminy Siewierz zaistniały dwukrotnie, tj.: w dniu r. zostało wyłączone oświetlenie Rynku Głównego w Siewierzu i dotyczyło 34 punktów świetlnych. Wyłączenie oświetlenia wynikało z potrzeby bezpiecznego prowadzenia robót budowlanych związanych z rewitalizacją Rynku w Siewierzu w zakresie infrastruktury architektonicznej i sieciowej, w tym przebudowy oświetlenia ulicznego. Nowa instalacja oświetlenia Rynku została uruchomiona w dniu r., w dniu r. zostało wyłączone oświetlenie obwodnicy Siewierza w obrębie ulic Bytomska, Oleśnickiego, Kielecka. Przyczyną wyłączenia było rozwiązanie umowy na sprzedaż energii elektrycznej wraz z usługą dystrybucji przez GDDKiA Oddział w Katowicach zgodnie z pismem GDDKiA/O/KA/R- 1/OBW/41/2586/10 z dnia r. [Dowód: akta kontroli str , ] W latach Gmina nie dokonywała sprawdzenia czy istniejące punkty świetlne przy drogach i placach spełniają warunki określone w polskiej normie (PN) w zakresie rozmieszczenia i natężenia oświetlenia w stosunku do oświetlanej powierzchni. Burmistrz wyjaśnił, że: oświetlenie uliczne stanowiące własność Gminy jest w przeważającej części nowe, budowane w oparciu o opracowywane projekty, których projektanci mają obowiązek dostosowania ich do obowiązujących przepisów, a zatem również do wymogów norm. [Dowód: akta kontroli str ] W działalności Gminy w zakresie wykorzystania istniejącej infrastruktury do oświetlenia przestrzeni publicznej stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1. Nieuzgodnienie warunków przejęcia finansowania kosztów oświetlenia drogi krajowej DK-78b (obwodnica Śiewierza), co w konsekwencji spowodowało niezrealizowanie przez Gminę obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 pkt. 3 ustawy Pe, tj. niesfinansowanie kosztów oświetlenia przy drodze krajowej DK- 78b (tj. obwodnica Siewierza). Kontrola wykazała, że z uwagi na nieosiągnięcie porozumienia pomiędzy Gminą a GDDKiA co do ponoszenia kosztów finansowania drogi krajowej DK- 78b, od 1 stycznia 2011 r. do zakończenia kontroli na terenie Gminy było stale 8

10 wyłączonych 270 punktów świetlnych na drodze krajowej (nowo wybudowanej obwodnicy Siewierza), będących własnością GDDKiA. W wyjaśnieniach Burmistrz Zdzisław Banaś wskazał że kwestia związana z wyłączeniem oświetlenia na obwodnicy Siewierza, jest sprawą bezpośrednio związaną z GDDKiA Oddział Katowice, który zarządza tym odcinkiem drogi. Obwodnica była oddana do użytkowania w październiku 2010 r., natomiast oświetlona była do końca grudnia 2010 r. Po tym okresie GDDKiA Oddz. Katowice rozwiązał umowy na oświetlenie obwodnicy. Poinformował również przedsiębiorstwo energetyczne, iż właściwą stroną do podpisania umowy oraz finansowania oświetlenia obwodnicy jest Gmina Siewierz. Gmina nie zgadza się z takim stanowiskiem z wielu powodów, i tak: budowa oświetlenia na obwodnicy nie była uzgadniana z przyszłym użytkownikiem tj. Gminą Siewierz w związku z tym nie znamy całego procesu inwestycyjnego, co jest bardzo istotne i ma wpływ na dalsze jej użytkowanie, budowa obwodnicy nie służy mieszkańcom Siewierza, ale obsługuje ruch tranzytowy w związku z tym w naszej ocenie, finansowanie oświetlenia, podobnie jak utrzymanie obwodnicy, powinno być po stronie zarządzającego drogą, tj. GDDKiA. Stanowisko Gminy Siewierz w tym względzie nie jest odosobnione. Inne gminy, na terenie których wybudowano drogi o takiej kategorii, reprezentują takie samo stanowisko. Nie jest ono wynikiem kaprysu gmin, ale obawą przed udźwignięciem obciążenia finansowego jakie za tym idzie. Bardzo często koszty związane z utrzymaniem oświetlenia na odcinkach tych dróg są porównywalne z kosztami jakie gminy ponoszą na oświetlenie całej swojej gminy. ( ) Gmina Siewierz podjęła liczne działania zmierzające do wprowadzenia zmian legislacyjnych w ustawie Prawo energetyczne. W swoich działaniach jesteśmy wspierani przez gminy borykające się z takimi samymi lub podobnymi problemami. [Dowód: akta kontroli str. 3, , 583] 2. Nieprzejęcie do kategorii dróg gminnych odcinków: ul. Bytomska Kopernika Oleśnickiego o dł. 5,138 km oraz Żwirki i Wigury Kielecka o dł. 2,157 km. W zestawieniu dróg gminnych oraz tabeli dotyczącej kategorii dróg na terenie Gminy ujęto dwa odcinki dróg: ul. Bytomska Kopernika Oleśnickiego, o dł. 5,138 km, ul. Żwirki i Wigury Kielecka, o dł. 2,157 km, które były odcinkami: pierwszy drogi krajowej DK-78, drugi drogi wojewódzkiej DW-793, zastąpionymi w 2010 r. przez wybudowaną obwodnicę Siewierza, będącą obecnie drogą krajową DK-78b. Gmina formalnie nie przejęła do czasu kontroli ww. odcinków mimo, że Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w dniu 24 grudnia 2010 r. zwróciła się do Gminy w sprawie przekazania odcinka drogi DK-78. W dniu 30 grudnia 2010 r. Burmistrz odpowiedział pismem, w którym informował GDDKiA, że: Zaliczenie drogi publicznej do określonej kategorii winna poprzedzać regulacja stanu własności ( ) gruntu, który jest własnością Skarbu Państwa. Nie bez znaczenia w niniejszej sprawie, ma okoliczność, iż sporny odcinek drogi krajowej DK-78 jest w stanie gorszym niż wynikający ze standardu utrzymania drogi w należytym stanie przez zarządcę drogi, czyli GDDKiA. W tym stanie rzeczy proszę o przesunięcie terminu przekazania przedmiotowego odcinka drogi do czasu dopełnienia procedury formalno-prawnej. Wnioskiem z dnia 19 stycznia 2012 r. Burmistrz wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu m.in. w zakresie określenia zarządcy 9

11 spornego odcinka drogi. W postanowieniu z dnia 26 kwietnia 2012 r. (Sygn. Akt I OW 21/12) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że właściwym organem do zarzadzania drogą jest Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz. W uzasadnieniu podano m.in., że ( ) w przedmiotowym stanie faktycznym został wybudowany nowy odcinek drogi (obwodnica Siewierza) i został on oddany do użytku, co oznaczało, że spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 10 ust. 5 ustawy o drogach publicznych i skutkowało zmianą kategorii dawnej drogi wojewódzkiej oznaczonej nr 793 na odcinku ul. Żwirki i Wigury położonej w Siewierzu, która z mocy prawa stała się aktualnie drogą gminną. W związku z powyższym zarządcą tego odcinka drogi stał się burmistrz Miasta i Gminy Siewierz. Burmistrz nie przygotował projektu uchwały Rady Miejskiej w Siewierzu dotyczącej zaliczenia ww. odcinków drogowych do dróg gminnych, co skutkowało nie podjęciem przez Radę Gminy uchwały w tej sprawie i brakiem możliwości ujęcia tych dróg w ewidencji dróg gminnych. W konsekwencji uniemożliwiło to wypełnianie przez Gminę roli zarządcy na tych odcinkach dróg, które z mocy art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych 12 zostały zaliczone do kategorii dróg gminnych. Burmistrz wyjaśnił, że: ( ) odcinki tych dróg zostały zniszczone przy budowie obwodnicy i Gmina Siewierz oczekiwała, iż przed przekazaniem ich gminie zostaną naprawione. Innym powodem wg Burmistrza był fakt rozbieżnych wyroków w analogicznych sprawach stanowiących, że odcinek drogi zastąpiony przez obwodnicę z mocy prawa przechodzi na gminę, natomiast drugi nakazywał dochowanie pełnej procedury łącznie z podjęciem stosownych uchwał. Gmina Siewierz zwróciła się do NSA o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego. W wyniku rozstrzygnięcia NSA orzekł, iż drogi przechodzą z mocy prawa na rzecz gminy. Dlatego też w najbliższym czasie zostanie przygotowany projekt uchwały o zaliczeniu do kategorii dróg gminnych, a następnie drogi te ujęte zostaną w ewidencji dróg gminnych. [Dowód: akta kontroli str. 3, , , , , , ] 3. Przekazywanie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad do celów statystycznych informacji, dotyczących długości dróg gminnych za lata 2009, 2010 i 2011, niezgodnych ze stanem faktycznym. Stosownie do art. 18a ust. 7 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych 13 oraz 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie trybu sporządzania informacji oraz gromadzenia i udostępniania danych o sieci dróg publicznych, obiektów mostowych, tunelach oraz promach 14 zarządca drogi jest zobowiązany sporządzać informacje dla celów statystycznych, poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza danych o sieci dróg publicznych i przekazywać je raz w roku, w terminie do końca pierwszego kwartału, wg stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad. W toku kontroli ustalono, że Gmina do końca 2011 r. nie posiadała ewidencji dróg gminnych, a program komputerowy umożliwiający prowadzenie ewidencji został zainstalowany 15 grudnia 2011 r. Brak tej ewidencji spowodował, że informacje przekazywane GDDKiA nie odzwierciedlały stanu faktycznego, i tak w informacji przekazanej według stanu: 12 Dz. U. z 2007 r. Nr 19 poz.115 j.t. 13 Dz. U z 2004 r., Nr 204, poz i Nr 273, poz Dz. U. z 2005 r. Nr 67 poz

12 na r. podano, że długość dróg gminnych ogółem wynosi - 50,1 km (w Mieście Siewierz 26,5 km, poza Miastem 23,5 km) mimo, że faktyczna długość dróg na ten dzień wynosiła 70,988 km; na r. - 50,1 km (w Mieście Siewierz 26,5 km, poza Miastem 23,5 km) mimo, że faktyczna długość dróg na ten dzień wynosiła 72,228 km; na r km (w Mieście Siewierz 38 km, poza Miastem 29 km) mimo, że faktyczna długość dróg na ten dzień wynosiła 73,425 km. Burmistrz wyjaśnił, że: Gmina Siewierz nie posiadała ewidencji dróg gminnych, a informacje podawane były na podstawie pomiarów ogólnych. Nauka obsługi programu przeciągnęła się na bieżący rok. [Dowód: akta kontroli str. 3, , , ] Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, działalność Gminy w zakresie wykorzystania istniejącej infrastruktury do oświetlenia przestrzeni publicznej. 3. Prawidłowość działań gminy w zakresie inwestycji, remontów, konserwacji i odtwarzania majątku oświetleniowego W latach koszty budowy, modernizacji i utrzymania instalacji oświetleniowych oraz punktów świetlnych, służących oświetleniu przestrzeni publicznej finansowane były ze środków własnych. Gmina przeprowadzała analizę możliwości pozyskania środków unijnych na realizację zadań własnych, w tym obejmujących zakres oświetlenia przestrzeni publicznej. Do czasu zakończenia czynności kontrolnych pozyskano środki z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata w wysokości ,15 zł, na realizację dwóch zadań sportowo rekreacyjnych, w ramach których zbudowano 78 punktów świetlnych 15, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata w wysokości ,00 zł na budowę trzech boisk 16. Pozyskano również środki z Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych na lata w wysokości ,75 zł na budowę dwóch dróg gminnych 17 oraz z Ministerstwa Sportu i Turystyki ,00 zł i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego ,00 zł na budowę boiska 18. [Dowód: akta kontroli str.294, , ,590, ] 15 1)Zagospodarowanie terenów wokół Zamku w Siewierzu na cele rekreacyjne, turystyczne i sportowe, koszt 1,98 mln zł, dofinansowanie z RPO WŚ 0,91 mln zł, 33 nowe punkty świetlne, realizacja 2011 r., 2) Przebudowa stadionu LKS Przemsza, koszt 4,3 mln zł, dofinansowanie z RPO WŚ 1,99 mln zł, 45 nowych punktów świetlnych, realizacja 2011 r., 16 1) Budowa bazy sportowej przy remizie OSP w Leśniakach, koszt 0,57 mln zł, dofinansowanie z PROW 0,36 mln zł, 16 nowych punktów świetlnych, realizacja 2010 r., 2) Dwie inwestycje w trakcie budowy: boisko w Kuźnicy Warężyńskiej i przebudowa stadionu w Żelisławicach. 17 1) Budowa ul. Hektary w Wojkowicach Kościelnych, koszt 2,87 mln zł, dofinansowanie 1,26 mln zł, 42 nowe punkty świetlne, realizacja 2010 r., 2) Budowa ul. Wodnej w Siewierzu, koszt 3,67 mln zł, dofinansowanie 1,34 mln zł, 30 nowych punktów świetlnych, realizacja 2011 r. 18 Budowa kompleksu boisk w ramach programu Moje Boisko Orlik 2012, koszt 1,3 mln zł, 28 nowych punktów świetlnych realizacja 2010 r. 11

13 W okresie objętym kontrolą Gmina z własnych środków zrealizowała cztery inwestycje z zakresu oświetlenia przestrzeni publicznej, w ramach których powstało 60 nowych punktów świetlnych 19 oraz inwestycję drogową 20, w ramach której powstały 34 nowe punkty świetlne. [Dowód: akta kontroli str , ,590, ] W okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2012 r. na terenie Gminy ogółem zainstalowano 558 nowych punktów świetlnych, z tego przy drogach gminnych 123, powiatowych 25, wojewódzkich 18, krajowych 270 oraz 94 na terenie trzech boisk, a także 28 w kompleksie sportowo rekreacyjnym Zamek. [Dowód: akta kontroli str.294, ,590, ] Dane dotyczące liczby nowych punktów świetlnych zainstalowanych na terenie Gminy w latach (I kwartał) i ich rozmieszczenie zostały zaprezentowane w tabeli nr 4. Tabela nr 4 Liczba nowych punktów świetlnych zainstalowanych w latach (do 31.03) Liczba nowych punktów świetlnych w latach Lp. Kategoria Zarządca Stan na r. Stan na r. Stan na r. Stan na* r. Razem drogi gminne Burmistrz MiG Siewierz drogi powiatowe 3 drogi wojewódzkie 4 drogi krajowe Zarząd Powiatu Będzińskiego - Powiatowy Zarząd Dróg w Będzinie Zarząd Województwa Śląskiego - Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad - GDDKiA Oddział Katowice boiska Burmistrz MiG Siewierz Razem *Na dzień dane nie uległy zmianie [Dowód: akta kontroli str.294, ,590, ] W okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2012 r. na finansowanie oświetlenia przestrzeni publicznej (rozdział 90015) Gmina wydatkowała ogółem 2.476,3 tys. zł, co stanowiło 1,9% ogółu wydatków Gminy poniesionych w tym okresie, z tego: na zakup energii elektrycznej do oświetlenia ulic, placów i dróg ( 4260) wydatkowano łącznie 1.856,5 tys. zł, co stanowiło 75,0% ogółu wydatków poniesionych na finansowanie oświetlenia przestrzeni publicznej, na modernizacje i konserwację punktów świetlnych ( 4270) wydatkowano łącznie 515,6 tys. zł, co stanowiło 20,8% ogółu wydatków poniesionych na finansowanie oświetlenia przestrzeni publicznej, 19 1) Budowa napowietrznej linii oświetlenia ulicznego na ul. Młyńskiej w Siewierzu i ul. Rolniczej w Żelisławicach, koszt.106 tys. zł, realizacja 2009 r., 6 nowych p. ś. na ul Młyńskiej droga gminna, 14 nowych p. ś. na ul Rolniczej droga powiatowa, 2) Budowa napowietrznej linii oświetlenia ulicznego na ul. Wschodniej w Wojkowicach Kościelnych, koszt 64 tys. zł, realizacja 2009 r., 11 nowych p. ś.,droga gminna, 3) Budowa napowietrznej linii oświetlenia ulicznego na ul. Jeziornej w Tuliszowie, koszt 60,7 tys. zł, realizacja 2010 r., 11 nowych p. ś., droga powiatowa, 4) Budowa oświetlenia ulicznego przy ul. Kieleckiej w Siewierzu Czekance, koszt 85,7 tys. zł, realizacja 2011, 18 nowych p. ś., droga wojewódzka. 20 Rewitalizacja Rynku w Siewierzu, koszt 5,6 mln zł, 34 nowe punkty świetlne, realizacja r. (nastąpił przyrost o 13 punktów świetlnych w związku z likwidacją 21 starych p. ś.). 12

14 Dział rozdział na budowę nowych punktów świetlnych ( 6050) wydatkowano łącznie 353,1 tys. zł, co stanowiło 14,3% ogółu wydatków poniesionych na finansowanie oświetlenia przestrzeni publicznej. na zakup usług pozostałych ( 4300) wydatkowano łącznie 60,8 tys. zł, co stanowiło 2,5% ogółu wydatków poniesionych na finansowanie oświetlenia przestrzeni publicznej. na zakup materiałów i wyposażenia ( 4210) wydatkowano łącznie 43,5 tys. zł, co stanowiło 1,8% ogółu wydatków poniesionych na finansowanie oświetlenia przestrzeni publicznej. Ustalono, że wydatki inwestycyjne dotyczące budowy nowych punktów świetlnych zaklasyfikowano w niewłaściwej podziałce klasyfikacji budżetowej, tj. w dziale 600 Transport i łączność, rozdziale Drogi publiczne gminne, Szczegółowe dane dotyczące kwot planowanych i wydatkowanych na zakup energii, budowę, konserwację i modernizację instalacji oświetleniowych oraz punktów świetlnych zostały zaprezentowane w tabeli nr 5. Tabela nr 5 Dane liczbowe dotyczące kwot planowanych i wydatkowanych w zakresie finansowania oświetlenia przestrzeni publicznej Zadanie plan po zmianach wyk. plan po zmianach wyk. plan po zmianach wyk. plan po zmianach 2012 (do ) (do ) wyk. plan po zmianach wyk. Wydatki ogółem, w tym: , , , , , , , , , ,49 Rozdział Oświetlenie ulic, placów i dróg, wydatki ogółem, w tym: , , , , , , , , , , Zużycie energii , , , , , , , , , , Konserwacja oświetlenia ulic, placów i dróg , , , , , , , , , ,14 Modernizacja oświetlenia ulic, placów i dróg 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Budowa oświetlenia ulic, placów i dróg 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, inne, w tym: 46000, , ,00 0, , , , , , , , , , , , , , , , , Rozdział Drogi publiczne gminne, wydatki ogółem, w tym: 0,00 0,00 0,00 0,00 200,00 0, ,00 0, ,00 0, , , , , , , , , , , Budowa oświetlenia ulic, placów i dróg , , , , , ,16 0,00 0,00 0,00 0,00 [Dowód: akta kontroli str ,180, , , ] Kontrola wykazała, że w Planie zamówień publicznych na 2011 r. w zakresie oświetlenia przestrzeni publicznej na terenie Gminy ujęto zadanie p.n. Wykonanie oświetlenia ulicznego przy ul. Przemysłowej w Siewierzu przetarg nieograniczony, roboty budowlane, marzec 2011 r. Zadanie to zostało usunięte z Planu (aneksem 13

15 Nr 4 do Planu zamówień publicznych na 2011 r. z dnia 6 października 2011 r.) mimo, że projekt na wykonanie tej inwestycji został zrealizowany w 2011 r. Do chwili zakończenia czynności kontrolnych inwestycja ta nie została zrealizowana, przez co nie w pełni wykonano plan inwestycji w zakresie rzeczowym, obejmujący budowę nowych punktów świetlnych. Burmistrz wyjaśnił, że: ( ) w trakcie przygotowania dokumentacji dla wykonania oświetlenia ulicznego przy ul. Przemysłowej w Siewierzu, wystąpiły komplikacje formalno-prawne związane z brakiem zgody Spółki dla Zagospodarowania Wspólnoty Leśno Gruntowej na dysponowanie nieruchomością na cele budowlane. Realizacja została przesunięta na kolejne lata. [Dowód: akta kontroli str , , ] Czynności eksploatacyjne i konserwacyjne urządzeń oświetlenia ulicznego w Gminie realizowała firma ENION S.A. Oddział w Będzinie Będziński Zakład Elektroenergetyczny na podstawie umów, zawartych w wyniku postępowania w trybie zamówienia z wolnej ręki na świadczenie usługi oświetlenia ulicznego na terenie Gminy. Umowa ZP /06 z dnia 17 listopada 2006 r. obowiązywała do dnia 31 grudnia 2009 r. i obejmowała punktów świetlnych. W dniu 8 lutego 2010 r. została zawarta umowa Nr ZP.342-5/10, obowiązująca do dnia 31 grudnia 2012 r., którą objęto punktów świetlnych stanowiących własność przedsiębiorstwa energetycznego. W obu umowach stawka netto za miesięczny koszt eksploatacji i konserwacji jednego punktu świetlnego wynosiła 9,10 zł. Burmistrz poinformował, że: ( ) w umowach zawartych pomiędzy Gminą Siewierz, a firmą ENION S.A. pojęcie punktu świetlnego było rozumiane w zgodzie z definicją wypracowaną w 2001 r. przez Polski Komitet Oświetleniowy Stowarzyszenia Elektryków Polskich, gdzie określono, że punkt świetlny to kompletna oprawa oświetleniowa, tj. kompletne urządzenie służące do rozsyłania, filtrowania lub przekształcania światła wysyłanego przez źródło, zawierające elementy niezbędne do mocowania i ochrony źródła światła, oraz do przyłączenia go do obwodu zasilającego. Zgodnie z wyjaśnieniem TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie ( ) sztuk opraw oświetlenia ulicznego na terenie Gminy Siewierz zawieszono na słupach, z czego: 82 słupy służą wyłącznie do podtrzymywania opraw oświetleniowych ulic, placów, dróg, a słupy służą również do przesyłu energii elektrycznej. Wyjaśniono także, że: ( ) przy kalkulowaniu ceny usługi nasza interpretacja pojęcia punktu świetlnego jest szersza, w stosunku do pojęcia zdefiniowanego w piśmie j/w i obejmuje także wszelkie urządzenia umożliwiające jego zasilanie oraz sterujące jego pracą. Taka wykładnia pojęcia punktu świetlnego została potwierdzona w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 maja 2012r, sygn. Akt XVII AmA 220/10. Konserwacja pozostałych 352 punktów świetlnych, których właścicielem była Gmina dokonywana była na podstawie umowy zlecenia. Stwierdzono, że wartość zleconych prac nie przekraczała kwoty określonej w art. 4 pkt 8 ustawy Pzp. Burmistrz poinformował m.in., że ( ) w sprawie eksploatacji i konserwacji punktów świetlnych nie można było przeprowadzić postępowania w trybie przetargu nieograniczonego, z uwagi na to, że przedsiębiorstwo energetyczne jest właścicielem całości sieci (urządzeń, słupów, przewodów, punktów świetlnych, źródeł światła) objętej umową eksploatacyjną. Taki stan rzeczy uniemożliwia zlecenie podmiotowi trzeciemu prac związanych z utrzymaniem punktów świetlnych 14

16 bez zgody właściciela tych punktów. Zgody takiej Gmina nie miała 21. W ocenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Katowicach 22 odmowa przedsiębiorstwa energetycznego udostępnienia swoich urządzeń do eksploatacji osobom trzecim nie stanowi praktyki ograniczającej konkurencję. [Dowód: akta kontroli str.81-92, , 182, , , 356, 589, ] W dniu 1 sierpnia 2011 r. między ENION S.A. Oddział w Będzinie i Gminą (z inicjatywy przedsiębiorstwa energetycznego) została podpisana umowa, na podstawie której Gmina zobowiązała się płacić za należące do niej punkty świetlne umieszczone na słupach będących własnością przedsiębiorstwa energetycznego (oddanie przez ENION do odpłatnego niewyłącznego używania przez Gminę słupów będących własnością przedsiębiorstwa energetycznego). Umowa dotyczy 59 słupów, na których zawieszonych jest po jednym punkcie świetlnym. Ustalono stawkę 5,84 zł netto na miesiąc od każdego słupa wykorzystanego do podwieszenia linii oświetleniowej i oprawy oświetlenia ulicznego. Wartość przedmiotu umowy określono na kwotę 344,56 zł netto miesięcznie. Umowa obowiązuje do dnia 31 lipca 2021 r. [Dowód: akta kontroli str ,1019] Szczegółowemu badaniu poddano wydatki udokumentowane 90 fakturami poniesionymi na konserwację oświetlenia przestrzeni publicznej, inwestycje i zakupy materiałów dotyczące oświetlenia przestrzeni publicznej w okresie objętym kontrolą. Dokumenty księgowe zawierały wszystkie określone przepisami elementy, wysokość wydatków była zgodna z zawartymi umowami i planem finansowym. [Dowód: akta kontroli str , , ] Ustalone nieprawidłowości Kontrola wykazała, że zgodnie z polityką rachunkowości określoną Zarządzeniem Burmistrza 23 nowowykonane punkty świetlne należące do Gminy rejestrowano w ewidencji księgowej i inwentarzowej Księdze środków trwałych 24 jako linie oświetlenia ulicznego na podstawie dokumentów OT Przyjęcie środka trwałego. [Dowód: akta kontroli str. 564, ] W działalności Gminy w zakresie inwestycji, remontów, konserwacji i odtwarzania majątku oświetleniowego stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1. Nieegzekwowanie przez Gminę ustaleń określonych w umowach dotyczących usługi konserwacji oświetlenia ulicznego w zakresie dokumentacji stanowiącej podstawę płatności za te usługi. W celu realizacji zadania konserwacji oświetlenia miejsc publicznych Gmina zawarła umowy z ENION S.A. Oddział w Będzinie Będzińskim Zakładem Elektroenergetycznym, na świadczenie usług oświetlenia drogowego na terenie Gminy Siewierz. Wykonawca, zgodnie z postanowieniami ujętymi w 2 ust. 1 umowy 25, został zobowiązany do przedkładania zamawiającemu raz na kwartał zestawienia z zakresu przeprowadzonych prac. Zgodnie z 6 ust. 4 umowy podstawą wystawiania comiesięcznych faktur przez wykonawcę miały być protokoły z oględzin i przeglądów urządzeń oświetlenia ulicznego, zatwierdzone 21 Pismo BZE/RD7/ZW/WK/10928/2009 z dnia 15 października 2009 r., w którym Dyrektor ENION Rejonu Dystrybucji Zawiercie informuje UMiG Siewierz, że niedopuszczalna jest eksploatacja przez inne przedsiębiorstwa urządzeń będących własnością ENION S.A.. 22 Decyzja Nr RKT-46/2006 Delegatury UOKiK w Katowicach z dnia 14 lipca 2006 r. 23 Zarządzenie Nr 4/05 z dnia 12 stycznia 2005 r. w sprawie zasad (polityki) rachunkowości, Aneks Nr 1 z dnia 30 stycznia 2006 r. do Zarządzenia Nr 4/05 z dnia 12 stycznia 2005 r., Zarządzenie Nr 79/06 z dnia 31 października 2006 r., Zarządzenie Nr 61/08 z dnia 24 czerwca 2998 r., Zarządzenie Nr 7/10 z dnia 31 grudnia 2010 r. 24 prowadzonej w wersji papierowej od dnia 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2010 r.), a od 1 stycznia 2011 r. w wersji informatycznej wykorzystując program ŚRODKI TRWAŁE Win/SQL. 25 Umowa nr ZP /06 z dnia 17 listopada 2006 r. obowiązująca do dnia 31 grudnia 2009 r. 15

17 przez inspektora nadzoru ze strony zamawiającego. Kontrola wykazała, że w Gminie nie dysponowano takimi dokumentami. Zgodnie z postanowieniami ujętymi w 2 ust. 2 pkt n-o umowy dotyczącej świadczenia usługi oświetlenia ulicznego na terenie Gminy 26 ) wykonawca został zobowiązany do każdorazowego potwierdzania zamawiającemu usunięcia zgłoszonych usterek pocztą elektroniczną (faksem) w ciągu jednego dnia roboczego od daty zakończenia robót oraz sporządzania kwartalnych raportów z podziałem na miesiące, wykazując daty wykonanych usług w danym kwartale i przekazywania tych raportów zamawiającemu faksem (drogą elektroniczną) w terminie do 10 dnia następnego miesiąca. Kontrola wykazała, że w Gminie nie dysponowano takimi dokumentami. Kontrola wykazała, że Gmina posiadała jedynie kwartalne protokoły z odbioru technicznego świadczenia usługi oświetlenia drogowego na terenie Gminy za okres od 8 lutego 2010 r. do 30 czerwca 2012 r., w których nie ujęto dat wykonanych usług oraz ich zakresu. Burmistrz wyjaśnił, że: ( ) w wyniku przeoczenia nie egzekwowano od wykonawcy kwartalnych zestawień z zakresu prowadzonych prac, protokołów oględzin i przeglądów urządzeń oświetlenia ulicznego wymaganych umową ZP /06 oraz potwierdzeń usunięcia zgłoszonych usterek i kwartalnych raportów z wykonania konserwacji zgodnie z zapisami zawartymi w umowie ZP.342 5/10 na świadczenie usług. Poinformował również, że jeszcze w czasie trwania kontroli ( ) część protokołów, które są w posiadaniu tut. Urzędu została uzupełniona o raporty wymagane umową, a na bieżąco przywrócono również elektroniczną drogę zgłaszania i odbioru usterek oraz awarii. [Dowód: akta kontroli str. 3, 81-92, , , , ] 2. Zaklasyfikowanie wydatków inwestycyjnych dotyczących budowy oświetlenia w niewłaściwej podziałce klasyfikacji budżetowej. W latach wydatki inwestycyjne w Gminie dotyczące budowy oświetlenia ulic: Młyńskiej w Siewierzu, Rolniczej w Żelisławicach, Wschodniej w Wojkowicach Kościelnych, Kieleckiej w Siewierzu-Czekance zaksięgowano w dziale 600 Transport i łączność, rozdziale Drogi publiczne gminne 605 Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych, zamiast w dziale 900 Gospodarka komunalna ochrona środowiska, rozdziale Oświetlenie placów, ulic i dróg 605. Było to niezgodne z postanowieniami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych 27. Zgodnie z treścią powołanego rozporządzenia rozdział służy do klasyfikowania środków związanych z oświetleniem ulic, placów i dróg. Burmistrz wyjaśnił, że: ( ) inwestycje dotyczące pasa drogowego są klasyfikowane w dziale 600 Transport i łączność a oświetlenie stanowi część pasa drogowego. Ponadto oświetlenie uliczne jako środek trwały zwiększa wartość początkową środka trwałego jakim jest pas drogowy. [Dowód: akta kontroli str. 3, , 180, , 464, ] Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę, że w obowiązującym akcie prawnym dotyczącym klasyfikacji budżetowej wyodrębniony został rozdział (90015) służący do klasyfikowania m.in. wydatków na inwestycje oświetlenia ulic, placów i dróg. Klasyfikacja ta ma zapewnić jednolitość ewidencjonowania w gospodarce budżetowej oraz pozwalać na określenie wysokości wydatków ponoszonych na dane zadania. 26 Umowa nr ZP.342-5/10 z dnia 8 lutego 2010 r. obowiązująca do dnia 31 grudnia 2012 r. 27 Dz. U. z 2010 r. Nr 38 poz