PROGRAM EDUKACYJNY Z ZAKRESU PROFILAKTYKI UZALEśNIEŃ

Transkrypt

1 PROGRAM EDUKACYJNY Z ZAKRESU PROFILAKTYKI UZALEśNIEŃ Autor programu i osoba realizująca: Robert Rutkowski Opis problemu: W ostatnich latach obserwuje się znaczną zmianę w rodzajach i sposobach konsumowania środków odurzających. Osoby uzaleŝnione od alkoholu i innych narkotyków oraz eksperymentujące z róŝnymi substancjami zmieniającymi świadomość potrafią obecnie o wiele łatwiej to ukrywać. Zmiana na scenie narkotykowej widoczna jest po stronie oferty substancji, jak równieŝ u osób ich uŝywających. Narkotyki są coraz bardziej doskonałe w działaniu, lecz jednocześnie przez to bardziej niebezpieczne dla zdrowia psychicznego osób ich uŝywających, którymi coraz częściej, co wynika z raportów badawczych, są osoby dorosłe o stabilnej sytuacji rodzinnej i ekonomicznej. Stwarza to nowe wyzwania i niebezpieczeństwa, szczególnie, gdy takie osoby są czynne zawodowo i wykonują róŝne odpowiedzialne zawody, gdzie w grę moŝe wchodzić ryzykowanie Ŝyciem swoim lub innych. Wzrostowi tych zagroŝeń sprzyja brak dostatecznej wiedzy na temat tego problemu, wśród pracowników szkół i uczelni oraz kadry kierowniczej i osób kierujących zasobami ludzkimi na terenie zakładów pracy. Czynnikami wywołującymi potrzebę sięgania po środki psychoaktywne są m.in. niski poziom umiejętności psychospołecznych (nie radzenie sobie w sytuacjach stresujących, trudne nawiązywanie kontaktów), presja grupy, brak propozycji alternatywnych dot. spędzania wolnego czasu oraz nieodpowiednia postawa rodziców, małŝonków, przyjaciół i przełoŝonych w miejscu pracy w przypadku zauwaŝenia problemu naduŝywania środków psychoaktywnych. Problem uŝywania środków psychoaktywnych przestał dotyczyć tylko ludzi młodych. ZagroŜenie tej grupy wiekowej jest nieustannie od lat bardzo wysokie, jednak w pracy profilaktycznej naleŝy równieŝ zwrócić uwagę na rosnącą konsumpcję narkotyków przez ludzi dorosłych. Miejsce pochodzenia i zamieszkania teŝ przestało być czynnikiem istotnym. ZagroŜenie narkotykami jest takie same w wielkich miastach jak i małych miasteczkach i wsiach. Czynnikami sprzyjającymi zagroŝeniu uzaleŝnieniem jest presja grupy rówieśniczej, brak propozycji alternatywnych wobec subkultury, ale przede wszystkim nieodpowiednia postawa osób dorosłych wobec problemu uzaleŝnień. W programie profilaktycznym dostarczamy wiedzę dotyczącą substancji uzaleŝniających (narkotyki, nikotyna, alkohol, leki). Chcemy jednak bardziej zwrócić uwagę na umiejętności psychiczne, czyli na tzw. sztukę Ŝycia, zawierającą ćwiczenia umiejętności niezbędnych w radzeniu sobie z problemami, techniki komunikacji międzyludzkiej.

2 Jest to bardzo istotne, dlatego, Ŝe odnosi się do przyczyny sięgania po szkodliwe substancje. Chcemy mówić o diagnozie przyczyn narkomanii, lekomanii alkoholizmu i przemocy, jako podstawie profilaktyki i terapii. Duchowość w profilaktyce i terapii jest równieŝ odkrywaniem tajemnicy Ŝycia. Mówimy o przyczynach i skutkach brania, o kryzysie Ŝycia i o źródłach uzaleŝnień. I. PODSTAWOWE PYTANIA dotyczące środków odurzających zadawane przez młodzieŝ i dorosłych: Podział narkotyków na miękkie i twarde. Prawda, czy fałsz? Substancje legalne są bardziej bezpieczne. Prawda czy fałsz? MoŜliwe jest zlikwidowanie narkotyków. Prawda czy fałsz? Marihuana jest wstępem do brania innych narkotyków. Prawda, czy fałsz? Straszenie potencjalnych konsumentów, moŝe ich zniechęcić do "brania" narkotyków. Prawda, czy fałsz? Lizaki, cukierki nasączane narkotykami. Prawda, czy fałsz? Całkowita nieszkodliwość marihuany. Prawda, czy fałsz? Czy palić zioło jest wesoło? Czy palić marihuanę raz w tygodniu to często, czy rzadko? Skun jest mieszanką marihuany z innymi "chemicznymi" narkotykami. Prawda, czy fałsz? Jednorazowe spróbowanie heroiny nie grozi Ŝadnymi konsekwencjami. Prawda, czy fałsz? Amfetamina ułatwia naukę. Prawda, czy fałsz? Leki w aptekach sprzedawane bez recept są bezpieczne. Prawda, czy fałsz? II. NEGATYWNE ZJAWISKA ZWIĄZANE Z UśYWANIEM SUBSTANCJI ODURZAJĄCYCH /narkotyki, alkohol, leki/ W MIEJSCU PRACY /dot. rodziców i nauczycieli/opr. na podst. PARPA : 1. Stwarzanie zagroŝenia Ŝycia dla siebie lub innych osób.

3 2. Wzrastająca absencja: 3. Nieobecność podczas pracy: nieusprawiedliwione nieobecności, mało prawdopodobne wytłumaczenia nieobecności, nienormalnie duŝo krótkich nieobecności, z powodu pomniejszych chorób, nadmierna powolność, opieszałość. nadmierna aktywność. powtarzające się nieobecności na stanowisku pracy, wzrastająca ilość i długość przerw na kawę, wycieczek do innych pokoi, fizyczne dolegliwości w pracy (bóle głowy, Ŝołądka, itp.) 4. Zamieszanie i problemy z koncentracją: trudność w przypominaniu sobie poleceń i szczegółów instrukcji, wzrastająca trudność w wypełnianiu wyznaczonych zadań, trudność w przypominaniu sobie i analizowaniu swoich błędów, praca jawi się jako wymagająca ciągle rosnącego wysiłku, przerastająca moŝliwości, łatwość dekoncentracji, częste roztargnienie. 5. Ogólnie zaniŝona wydajność pracy: zmienny model pracy - naprzemiennie skrajnie wysoka lub niska wydajność i jakość pracy, niedotrzymywanie i przekraczanie terminów, zwiększająca się ilość błędów i pomyłek, tracony czas i materiały, uchylanie się od podejmowania decyzji. 6. Niewłaściwe relacje z innymi pracownikami: wyczulenie na krytykę, znaczne wahania nastroju, skargi od współpracowników, unikanie współpracowników, draŝliwość, nerwowość.

4 7. Niezwyczajne zachowanie: przemoc fizyczna, wybuchy emocji. Cel projektu: Zapoznanie nauczycieli, pedagogów, psychologów oraz rodziców z podstawową wiedzą dotyczącą postępowania z osobami mającymi kontakt ze środkami odurzającymi na terenie szkoły, zakładu pracy lub domu. Zakładane efekty projektu: Zmniejszenie ilości uczniów, rodziców i nauczycieli mających kontakt z róŝnymi substancjami psychoaktywnymi. Zmniejszenie ilości finansowych środków publicznych wydawanych na usuwanie skutków naduŝywania lub uzaleŝnienia od środków odurzających. TEMATY DO WYBORU NA ZAKRES ZAGADNIEŃ DO SZKOLENIA: BLOK I : czas trwania 7 h dydaktycznych BieŜąca sytuacja związana z problemem narkotykowym w Europie na podstawie raportu Europejskiego Centrum Monitorowania Narkomanii i Narkotyków raport z 2007 r,/dot. dorosłych ESPAD 2007 r dot. dzieci i młodzieŝy Alkohol, nikotyna, leki i inne narkotyki mity i fakty; Przedstawienie i omówienie rynku narkotykowego w Polsce Prezentacja i omówienie dostępnych na rynku legalnych i nielegalnych substancji psychaktywnych; Wpływ niektórych najbardziej popularnych narkotyków na psychomotorykę człowieka w kontekście róŝnych zawodów wymagających koncentracji; Konsekwencje medyczne i społeczne eksperymentowania z narkotykami oraz skutki długotrwałego ich uŝywania; Sposoby rozpoznawania osób będących pod wpływem środków odurzających; Inteligencja emocjonalna, a sukces w Ŝyciu człowieka; Zapoznanie uczestników z psychospołecznymi mechanizmami decydującymi o wchodzeniu w uzaleŝnienie od środków odurzających; Zapoznanie z dostępnymi testami na obecność środków odurzających w moczu; BLOK II : czas trwania 7 h dydaktycznych Alkohol vs. narkotyki twarde vs. miękkie /główny mit/; Wojna z narkotykami abstrakcyjne i nierealne załoŝenie; Ludzie nie dzielą się na narkomanów i nienarkomanów; Fakt uzaleŝnienia od substancji odurzającej nie jest czynnikiem podst. branym pod uwagę w diagnozie nozologicznej; Faza rozwojowa człowieka jako determinanta róŝnych jego zachowań; Podział na róŝne profilaktyki /alko., narko., nikotyna, przemoc/ to przeszłość; Czarna Pedagogika co to jest? Działania alternatywne w profilaktyce (tzw. cele ukryte) to przyszłość;

5 Komunikat NIE w nowoczesnej profilaktyce schodzi na dalszy plan; Promowanie zachowań prozdrowotnych najlepszą formą profilaktyki uzaleŝnień wśród dzieci i młodzieŝy Agresja, przemoc, złość przyczyny i zapobieganie; BLOK III: czas trwania 8 h dydaktycznych Zasady tworzenia lokalnego systemu pomocy dla osób z problemem uzaleŝnienia; Rozwiązywanie sytuacji kryzysowej w pracy z pacjentem agresywnym; Wczesna interwencja kryzysowa w pracy z dziećmi i młodzieŝą eksperymentującą z narkotykami; Praca z rodziną w szkole; Tworzenie Szkolnych Programów Profilaktycznych zasady; Techniki i sposoby manipulacji ze strony osób uzaleŝnionych od narkotyków jak sobie z tym radzić, chcąc pomagać?; MoŜliwości motywowania do podjęcia leczenia osób uzaleŝnionych będących z nami w relacji skośnej; Warsztat na temat technik ułatwiających nie poddawanie się manipulacji ze strony innych osób(w tym i uzaleŝnionych) oraz ćwiczenie umiejętności pozwalających wpływać na ich decyzje na podstawie NLP (Neuro Lingwistyczne Programowanie); BLOK IV: czas trwania 16 h dydaktycznych Warsztat Rozwiązywania Problemów Osób Pracujących z Dziećmi i MłodzieŜą w Szkołach Podstawowych i Ponadpodstawowych BLOK V: czas trwania 6 godzin dydaktycznych Omówienie nowej Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii z lipca 2005 r; Elementy prawa obowiązującego w Polsce dot. problematyki uzaleŝnień; Europejska Konwencja Praw Człowieka, a moŝliwości postępowania z podejrzanymi o uŝywanie narkotyków na terenie zakładu pracy lub szkoły; Mity i stereotypy dotyczące osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych; Mechanizmy iluzji i zaprzeczeń u osób uŝywających środków odurzających; Mechanizm nałogowego regulowania uczuć; Co to jest uzaleŝnione myślenie? Podejście człowieka uzaleŝnionego do czasu; Zaprzeczanie, racjonalizacja, projekcja; Czy trzeba aŝ sięgnąć dna? Samooszukiwanie a uzaleŝnione myślenie; Problem współuzaleŝnienia w relacjach partnerskich oraz w relacji skośnej;

6 TECHNIKA PROWADZENIE ZAJĘĆ: Wykłady połączone są z prezentacją multimedialną unikalnych materiałów edukacyjnych oraz prezentacją narkotyków dostępnych na rynku polskim. Istnieje moŝliwość zapoznania się z zapachem i wyglądem niektórych substancji odurzających oraz z technikami ich konsumpcji. Warsztaty są prowadzone przez 2 prowadzących mających duŝe doświadczenie w prowadzeniu formuły warsztatowej, gdzie wysoka dynamika grupy jest priorytetem. Odbiorcy programu: Nauczyciele, pedagodzy, psychologowie, lekarze, pielęgniarki. Zakres tematyczny szkolenia: Tematy do wyboru z listy zagadnień przez jednostkę zlecającą szkolenie. Czas trwania programu: Program moŝe być realizowany w czasie 3 42 godzin dydaktycznych (do wyboru). Kalkulacja: Do ustalenia. Termin realizacji: W placówce zlecającej zadanie lub na terenie Ośrodka Edukacji I Profilaktyki w Warszawie. Certyfikacja zaświadczenie o odbytym szkoleniu Osoby biorące udział w szkoleniu dostaną zaświadczenie o szkoleniu lub Certyfikat Profilaktyka UzaleŜnień stopnia I, II lub III, w zaleŝności od ilości godzin szkolenia wystawiony przez placówkę o nazwie: Ośrodek Edukacji i Profilaktyki Patologii Społecznej, której program szkoleniowy jest zatwierdzony przez Kuratorium Oświaty i Wychowania, a Ośrodek zarejestrowany jest pod numerem 109/K/00. Warunkiem otrzymania zaświadczenia lub certyfikatu jest pełne uczestnictwo w szkoleniu. Prawa autorskie: wykorzystywanie całości lub fragmentów tylko za zgodą autora. Warszawa 2008