(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP03/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP03/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO04/ (13) B1 (51) Int.Cl. B42D 15/00 ( ) B44F 3/00 ( ) B44F 1/08 ( ) (54) Element zabezpieczający z folią nośnikową oraz sposób jego wytwarzania (30) Pierwszeństwo: , DE, (73) Uprawniony z patentu: GIESECKE & DEVRIENT GMBH, Monachium, DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 25/05 (72) Twórca(y) wynalazku: MARIO KELLER, Bad Endorf, DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 04/12 (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Jan Dobrzański PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Wynalazek dotyczy elementu zabezpieczającego z folią nośnikową i naniesioną na tę folię warstwą powłoki, posiadającą wycięcia w postaci znaków pisma lub wzorów tworzących pierwszy obraz nadrukowany, odczytywalny wzrokowo i/lub maszynowo. Ponadto, wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania elementu zabezpieczającego. Banknoty i inne papiery wartościowe, takie jak akcje, czeki, czeki podróżne, karty płatnicze i kredytowe, ale także i wszelkie inne papiery zagrożone fałszerstwem, jak na przykład paszporty i pozostałe karty identyfikacyjne są zazwyczaj zabezpieczane przed fałszerstwem przez nałożenie lub wkomponowanie w papier tak zwanych włókien zabezpieczających. Wszystkie papiery tego typu są dalej określane jako papiery zabezpieczone. Zastosowane typowe włókna zabezpieczające składają się najczęściej z folii z tworzywa sztucznego, która jest powierzchniowo metalizowana, zadrukowywana, barwiona lub też poddawana działaniu substancji pigmentowych. Jeśli metalizowane włókna są w całości lub częściowo umieszczone wewnątrz masy papierowej, wówczas te miejsca są prawie całkowicie niewidoczne przy normalnym oglądzie, stają się jednak widoczne przy prześwietlaniu papieru jako rzucające się w oczy czarne pręgi (paski). Efekt taki jest nie do osiągnięcia w przypadku nadruku na papierze i dlatego przyczynia się szczególnie do zapewnienia zabezpieczenia przed fałszerstwem. Znane są też folie zabezpieczające, obejmujące wzory wykorzystujące efekt dyfrakcji światła, takie jak hologramy, kinegramy lub pikselgramy. Ochrona tych elementów przed fałszerstwem jest oparta na zmiennym efekcie barwnym odbieranym przez obserwatora w zależności od kierunku patrzenia. Tego typu folie zabezpieczające są często nanoszone w postaci pasm lub etykietek na przedmiotach wartościowych takich, jak dokumenty albo na dowolnych innych obiektach podlegających zabezpieczeniu. Dla dalszego podwyższenia stopnia zabezpieczenia i w charakterze ochrony przed fałszerstwem włókna zabezpieczające lub folie zabezpieczające bywają często zaopatrzone w tak zwane pismo negatywowe. Pismo negatywowe tworzone jest w ten sposób, że na warstwie metalicznej pokrywającej całość nośnika elementu zabezpieczającego formuje się obszary pozbawione metalu. W świetle odbitym, ze względu na nieprzezroczystość metalicznego pokrycia, sam element objawia się wówczas jako ciemny, natomiast obszary niemetaliczne ujawniają się na tym ciemnym tle jako jasne, łatwo rozpoznawalne. Szczególny efekt zabezpieczający pisma negatywowego tkwi przy tym w pracochłonnym i skomplikowanym procesie jego produkcji, wymagającym dużego technicznego doświadczenia, złożonego oprzyrządowania, specjalnych farb drukarskich i znacznej liczby operacji. Sposoby tworzenia wycięć w formie znaków lub wzorów są na przykład ujawnione w publikacji EP A1. Opisano tam w szczególności sposób wytwarzania, w którym na tej stronie folii, która jest pokryta warstwą metaliczną, nadrukowywana jest termoplastyczna farba z tworzywa sztucznego, mięknąca pod wpływem temperatury i łącząca się z warstwą metalu. Przy zrealizowanym z zastosowaniem ogrzewania i ciśnienia kaszerowaniu tak wstępnie obrobionej folii do drugiej folii, na której takiego wstępnego zabiegu nie dokonano, po rozdzieleniu folii i ich ostudzeniu, uzyskuje się efekt polegający na tym, że z pierwszej folii razem z farbą drukarską zostają usunięte również obszary odpowiadające znakom lub wzorom. Z publikacji DE A1 znany jest sposób wytwarzania materiału na opakowania, w którym na folie najpierw nanoszony jest drukowany obraz, który później ma się objawiać w metalicznej warstwie jako negatywowy obraz. Drukowany obraz jest nanoszony techniką wklęsłodruku lub techniką druku fleksograficznego. Stosowane są przy tym farby drukarskie lub lakiery, które wykazują tylko niewielką przyczepność do pokryć metalicznych. Następnie, w dalszej fazie procesu, na zadrukowaną folię nanoszona jest warstwa metaliczna. Na koniec, dla uwidocznienia wycięć w formie drukowanego obrazu, warstwa metaliczna zostaje usunięta poprzez działanie strumieniem powietrza lub cieczy, albo też przy pomocy mechanicznego skrobaka. Wszystkie opisane sposoby obejmują fazę, kiedy informacja, jaka później ma być prezentowana w postaci wycięć, jest nadrukowywana farbą drukarską albo źle przyczepną albo trawiącą. Ponieważ dla tego etapu technologicznego procesu drukarskiego muszą być przygotowywane odrębne formy drukarskie, jak na przykład specjalny cylinder wklęsłodrukowy, etap ten jest bardzo pracochłonny i kosztowny. Znaki uzyskiwane przy wykorzystaniu pisma negatywowego mogą być dlatego stosowane w elementach zabezpieczających w ekonomicznie uzasadniony sposób tylko wtedy, gdy wytwarzana jest odpowiednio duża liczba elementów. Dla małych nakładów lub dla serii, które mają być

3 PL B1 3 wykonywane z licznymi, wzajemnie się różniącymi kształtami znaków negatywowego pisma, koszty wytwarzania znanymi sposobami są zbyt wysokie. Znane są ponadto sposoby zaopatrywania folii-nośnika włókna zabezpieczającego w zadrukowaną szarą warstwę powłoki, zawierającą wycięcia, tworzące coś podobnego do pisma negatywowego. Szary kolor warstwy powłoki pochodzi przy tym od metalicznych pigmentów farby drukarskiej, które z reguły określane są nazwą supersrebra". Ponieważ włókno zabezpieczające jest nadrukowywane w maszynie drukarskiej z pomocą znacznika registru, bez problemów można umieszczać barwny nadruk w wycięciach z zachowaniem registru. Odnotować jednak należy, że szary kolor warstwy powłoki jest generalnie niepożądany, zwłaszcza gdy włókno zabezpieczające jest rozpoznawalne na górnej powierzchni wartościowego dokumentu, w który jest wkomponowane, tak jak ma to miejsce na przykład w przypadku okienkowego" włókna zabezpieczającego w banknotach. W opisie US 6,474,695 ujawniono element zabezpieczający w postaci metalizowanej nitki zabezpieczającej lub paska z tworzywa sztucznego, której/którego jedna powierzchnia jest pokryta nieprzezroczystą powłoką z wycięciami w postaci znaków pisma lub wzorów. Zgodnie z Fig. 4 opisu US 6,474,695 warstwa barwna może być umieszczona pod wycięciami bądź też substancje barwiące mogą być zawarte jedynie w obszarach wycięć, przy czym w obu przypadkach wycięcia wyglądają, jakby na całej swojej powierzchni były wypełnione warstwą barwną. W związku z tym obszary zabarwione i wycięcia w powłoce metalicznej mają tę samą zawartość (treść) informacyjną, a konkretnie literę P" i/lub L". Z kolei opis US 6,030,691 dotyczy nitki zabezpieczającej posiadającej wycięcia w nieprzezroczystej warstwie powłoki oraz nadruki w pozbawionych metalu obszarach pośrednich, rozmieszczone naprzemiennie wzdłuż nitki. Jednakże zawartość (treść) informacyjna wycięć w warstwie powłoki i nadruków w pozbawionych metalu obszarach pośrednich nie jest różna. Publikacja WO 99/04983 dotyczy przezroczystej warstwy powłoki naniesionej na warstwę nieprzezroczystą, która może mieć wycięcia w postaci liter odczytywalnych wzrokowo i/lub maszynowo, przy czym inna informacja odczytywalna wzrokowo i/lub maszynowo jest rozmieszczona w wycięciach. W opisie GB , w którym zasugerowano sposób drukowania roli papieru za pomocą pierwszej drukarki sterowanej za pośrednictwem komputera oraz drugiej drukarki sterowanej za pośrednictwem komputera. Jednakże opis ten dotyczy wyłącznie drukowania dużych rol papieru. Z kolei opisy US 4,536,01 i AU 488,652, dotyczą wytwarzania elementów zabezpieczających, które są łatwo rozpoznawalne i trudne do podrobienia. W tych rozwiązaniach istotną cechą elementów zabezpieczających jest element optycznie zmienny, np. siatka dyfrakcyjna lub ciekłe kryształy, który jest umieszczony na warstwie nośnikowej w taki sposób, że ten element może być oglądany przez przerwę w nieprzezroczystej warstwie powłokowej. Celem niniejszego wynalazku było zapewnienie elementu zabezpieczającego i sposobu jego wytwarzania w postaci pozwalającej na uniknięcie wad rozwiązań ze stanu techniki. W szczególności chodzi o to, aby ukształtowanie elementu zabezpieczającego do postaci o akceptowalnych własnościach optycznych nie było nadmierne kosztowne również w przypadku małych nakładów lub serii o zróżnicowanym zasobie informacji. Przedmiotem wynalazku jest zatem element zabezpieczający z folią nośnikową oraz z warstwą powłoki posiadającą wycięcia w postaci znaków pisma lub wzorów tworzących pierwszy obraz nadrukowany, odczytywalny wzrokowo i/lub maszynowo, charakteryzujący się tym, że na folii nośnikowej w wycięciach zlokalizowany jest - z zachowaniem registru - drugi obraz nadrukowany, odczytywalny wzrokowo i/lub maszynowo, naniesiony techniką druku cyfrowego, przy czym treść pierwszego obrazu nadrukowanego jest różna od treści drugiego obrazu nadrukowanego. W jednym z korzystnych wariantów realizacji elementu zabezpieczającego według wynalazku warstwa powłoki jest nieprzezroczysta co najmniej w obszarach cząstkowych. W innym korzystnym wariancie realizacji elementu zabezpieczającego według wynalazku warstwa powłoki co najmniej w obszarach cząstkowych jest rastrowana, w szczególności w postaci rastra punktowego, rastra liniowego albo rastra z powtarzalnymi jednakowymi elementami. W jeszcze innym korzystnym przypadku warstwa powłoki co najmniej w obszarach cząstkowych jest półprzezroczysta. W kolejnym korzystnym przypadku warstwa powłoki obejmuje warstwę metaliczną, przy czym korzystnie warstwa metaliczna utworzona jest z glinu, złota, miedzi, żelaza, niklu lub ze stopu zawierającego co najmniej jeden z tych metali. W następnym korzystnym przypadku warstwa powłoki zawiera warstwę dielektryczną, która przy zmianie kąta obserwacji tworzy różne efekty barwne w odbitym świetle. W szczególnie korzystnym przypadku struktura warstwy dielektrycznej jest nieprzezroczysta lub półprzezroczysta.

4 4 PL B1 W innym korzystnym wariancie realizacji element zabezpieczający według wynalazku zawiera warstwę z tworzywa sztucznego, w której wytłoczony jest powierzchniowy relief w postaci struktury dyfrakcyjnej. W jeszcze innym korzystnym przypadku nadrukowany obraz jest drobnostrukturalny i/lub o wysokiej rozdzielczości. W kolejnym korzystnym przypadku nadrukowany obraz zawiera farbę drukarską w skład której wchodzą pigmenty luminescencyjne, pigmenty magnetyczne, pigmenty ciekłokrystaliczne i/lub pigmenty warstw interferencyjnych). W następnym korzystnym przypadku nadrukowany obraz jest wielobarwny lub utworzony z farb drukarskich o różnej zawartości pigmentu. W dalszym korzystnym przypadku nadrukowany obraz tworzy litery, cyfry lub figury geometryczne. W innym korzystnym przypadku nadrukowany obraz jest wdrukowany w wycięcia techniką druku cyfrowego. W jeszcze innym korzystnym przypadku wycięcia mają kształt liter, cyfr lub figur geometrycznych. W następnym korzystnym przypadku tworzy nitkę zabezpieczającą lub nitkę odrywalną. W kolejnym korzystnym przypadku element transferowy lub etykietę zabezpieczającą przedmiot wartościowy taki jak dokument wartościowy. W dalszym korzystnym przypadku element zabezpieczający według wynalazku znajduje się w lub na papierze zabezpieczonym w postaci nitki albo pasma. W szczególnie korzystnym przypadku element zabezpieczający według wynalazku jest wkomponowany w papier zabezpieczony jako okienkowa nitka zabezpieczająca. W innym szczególnie korzystnym przypadku element zabezpieczający według wynalazku w całości jest umieszczony na powierzchni papieru zabezpieczonego. W jeszcze innym szczególnie korzystnym przypadku element zabezpieczający według wynalazku nadrukowany obraz umieszczony w wycięciach powtarza motyw innego nadrukowanego obrazu zabezpieczonego papieru, taki, jak flaga narodowa, nominał, portret lub motyw architektoniczny. Przedmiotem wynalazku jest również sposób wytwarzania elementu zabezpieczającego z nadrukowanym obrazem i warstwą powłoki mającą wycięcia w kształcie znaków pisma lub wzorów, cechujący się tym, że najpierw na folię nośnikową nanosi się warstwę powłoki z wycięciami, a następnie na folii nośnikowej w wycięciach w warstwie powłokowej - z zachowaniem registru - techniką druku cyfrowego nanosi się nadrukowany obraz w taki sposób, że treść obrazu nadrukowanego jest inna niż treść wyrażona za pomocą znaków pisma lub wzorów. W jednym z korzystnych wariantów realizacji sposobu według wynalazku warstwa powłoki obejmuje warstwę metaliczną, korzystnie warstwę z glinu, złota, miedzi, żelaza, niklu lub ze stopu zawierającego jeden z tych metali, przy czym warstwę metaliczną nanosi się techniką napylania próżniowego lub za pomocą techniki napylania za pomocą wiązki elektronów. W innym korzystnym wariancie realizacji sposobu według wynalazku nadrukowany obraz jest wytwarzany w wycięciach przy użyciu wirtualnej techniki druku cyfrowego, takiej na przykład jak drukowanie strumieniowe, termosublimacja lub termotransfer, albo tymczasowych technik druku cyfrowego jak metoda elektrofotograficzna, jonografia lub magnetografia, a w szczególności techniki druku oparte na tonerach, takie jak druk laserowy, oraz metoda druku barwnikami ciekłymi, jak na przykład Indigo. Jak wspomniano powyżej, do wykonania drukowanego obrazu w wycięciach z zachowaniem registru stosuje się technikę druku cyfrowego, która w rozwiązaniach znanych w stanie techniki nie mogła być stosowana bezpośrednio w druku papierów wartościowych ze względu na szerokie rozpowszechnienie i łatwą dostępność, oraz wynikające z tego niebezpieczeństwo wykorzystania przez fałszerzy. Jak to już szczegółowo omówiono, w elemencie zabezpieczającym według wynalazku efekt zabezpieczenia jest wywoływany przede wszystkim przez złożony proces wytwarzania warstwy powłoki z wycięciami. Z tego powodu nie jest zatem konieczne stosowanie do dokonywania nadruków w wycięciach metod szczególnie odpornych na fałszerstwo. W ekonomiczny sposób, nawet w przypadku małych serii, w wycięciach można umieszczać drukowane obrazy, wykonane techniką druku cyfrowego, o treści (informacji) różnej od treści (informacji) tworzonej przez same wycięcia. Można sobie na przykład wyobrazić banknoty o różnych nominałach, które każdorazowo, przy tym samym geometrycznym kształcie wycięć, miałyby w tych wycięciach obrazy przedstawiające ich nominał. Możliwe jest też indywidualne ukształtowanie każdego poszczególnego elementu zabezpieczającego, na przykład wykorzystanie różnych barw, zmianę odcieni barw lub umieszczenie wskaźnika liczbowego. W przypadku zastosowania warstwy metalicznej korzystne jest uzyskiwanie tej warstewki metalu na folii-nośniku technologią naparowania próżniowego albo z pomocą technologii napylania strumieniem elektronów. Metalizowane warstwy powłoki są bardzo atrakcyjne ze względu na charakterystyczny dla nich połysk i dlatego mogą również być umieszczane na zewnętrznej powierzchni dokumentu wartościowego.

5 PL B1 5 Metaliczna warstwa powłoki może być dodatkowo połączona z warstwą z tworzywa sztucznego, w którą wciśnięty jest powierzchniowy relief w postaci struktury dyfrakcyjnej. Można w ten sposób uzyskać efekt zmienności optycznej, w szczególności w postaci efektów barwnych zależnych od kąta patrzenia. Utworzenie wycięć następuje poprzez późniejsze usuwanie warstwy metalu poprzez wytrawianie albo przez zdejmowanie części powłoki na przykład przy pomocy lasera. W optymalnej wersji stosowana jest tak zwana technologia wypłukiwania", w której przed naniesieniem warstwy powłoki na folię nośnikową nadrukowane zostają farbą drukarską motywy o kształcie późniejszych wycięć. Po całopowierzchniowym naniesieniu warstwy powłoki użyta farba drukarska zostaje rozpuszczona z pomocą stosownego rozpuszczalnika, najkorzystniej wody, i w ten sposób w tym obszarze wypłukana i usunięta zostaje nie tylko farba drukarska, ale i warstwa powłoki. Umieszczony w wycięciach drukowany obraz może być drobnostrukturalny i/lub o wysokiej rozdzielczości, tak, jak na przykład wzór z linii giloszowych. Drukowany obraz może zawierać farbę drukarską, w skład której wchodzą pigmenty luminescencyjne, pigmenty magnetyczne, pigmenty ciekłokrystaliczne i/lub pigmenty wywołujące interferencję warstwy powłoki. Użycie farb drukarskich zawierających pigmenty ciekłokrystaliczne lub pigmenty wywołujące interferencję warstwy powłoki pozwala na uzyskanie w wydrukowanym obrazie efektów zmienności optycznej. Wydrukowany obraz może też być wielobarwny lub być utworzony z kilku farb drukarskich zawierających różne pigmenty. W szczególności w rozwiązaniu według wynalazku drukowany obraz może tworzyć litery, cyfry lub dowolne figury geometryczne, które przedstawiają drugą informację czytelną wzrokowo i/lub maszynowo. Pierwsza informacja czytelna wzrokowo i/lub maszynowo jest tworzona wprost przez wycięcia w warstwie powłoki. Również i te wycięcia mogą tworzyć litery, cyfry lub figury geometryczne, przy czym pierwsza informacja jest różna od drugiej. Wycięcia mogą na przykład tworzyć figury geometryczne, w które wdrukowywany jest wskaźnik liczbowy, nominał banknotu, portret, dowolny symbol (np. flaga narodowa) itp. Poprzez technikę druku cyfrowego należy rozumieć sposób drukowania, w którym informacja jest przenoszona bezpośrednio z komputera na przewidziane do zadrukowania medium bez wytwarzania wzorca drukarskiego. Do tych technik drukarskich, które w kontekście wynalazku są uznawane za najlepsze, zalicza się takie wirtualne technologie druku cyfrowego jak metoda druku natryskowego czy też metoda termosublimacji lub termotransferu, ale także takie technologie druku cyfrowego jak metoda elektrofotograficzna, jonografia lub magnetografia, a w szczególności technologie druku oparte na tonerach, takie jak druk laserowy, jak też metoda druku barwnikami ciekłymi, jak na przykład Indigo. Technika atramentowego druku natryskowego oznacza różne monochromatyczne lub kolorowe techniki drukarskie typu Non-Impact, które pracują z atramentami ciekłymi lub topniejącymi, opartymi na bazie barwników lub pigmentów. W technikach tych kropelki atramentu mogą być, zależnie od potrzeby, wystrzeliwane na drukowaną powierzchnię w sposób przerywany (technika Drop-on-Demand), albo też wytwarzany jest ciągły, złożony z kropelek o określonej średnicy strumień atramentu, w którym kropelki niepotrzebne dla utworzenia obrazu podczas przechodzenia przez strefę ładowania otrzymują ładunek elektryczny a następnie są, pod wpływem pola elektrycznego, odchylane w stronę urządzenia chwytającego (chwytaka kropelek), tak że w celu utworzenia obrazu do drukowanej powierzchni docierają tylko kropelki nienaładowane (technika Continuous Inkjet). Techniki druku elektrofotograficznego są w szczególności stosowane w kopiarkach laserowych. Obejmują one różne technologie, w których bęben o powierzchni pokrytej materiałem fotoreceptorowym staje się przewodnikiem elektryczności w wyniku napromieniowania laserem lub diodami świetlnymi. Na napromieniowanych miejscach odkłada się toner, który następnie jest przenoszony na drukowany obiekt i na nim utrwalany działaniem gorąca. W sposobie wytwarzania według wynalazku umożliwiającym uzyskanie elementu zabezpieczającego spełniającego wymagania dotyczące stopnia zabezpieczenia w optymalnym rozwiązaniu najpierw na folię nośnikową nanosi się warstwę powłoki z wycięciami a dopiero potem w wycięciach warstwy powłoki techniką druku cyfrowego wytworzony zostaje drukowany obraz z zachowaniem registru. Nie jest więc wymagane, aby drukowany obraz był tworzony jeszcze przed nałożeniem warstwy powłoki na odrębnej warstwie drukarskiej". Alternatywnie jest też możliwe, że obraz drukowany jest wytwarzany w pierwszej kolejności a dopiero potem nakładana jest warstwa powłoki. Jak wspomniano powyżej w korzystnym wariancie realizacji element zabezpieczający stanowi włókno zabezpieczające lub tzw. włókno odrywalne, albo też - dla zabezpieczenia wartościowego obiektu - element transferowy lub etykieta.

6 6 PL B1 Wykorzystując rozwiązanie według wynalazku można otrzymać papier zabezpieczony, zaopatrzony w element zabezpieczający opisanego rodzaju w postaci włókna lub pasma. Element zabezpieczający może być przy tym częściowo wkomponowany w masę papieru zabezpieczonego jako zabezpieczające włókno okienkowe", albo też być umieszczony w całości na powierzchni papieru zabezpieczonego. Jest też możliwe też, że włókno zabezpieczające zostaje całkowicie wkomponowane w masę papieru. W innym wariancie papier zabezpieczony może być zaopatrzony w element zabezpieczający według wynalazku w postaci elementu transferowego naklejonego na papier zabezpieczony. Przy realizacji powyższych rozwiązań może być celowe, aby umieszczany w wycięciach obraz drukowany powtarzał motyw innego obrazu drukowanego z papieru zabezpieczonego, jak na przykład flagi narodowej, nominału, portretu lub motywu architektonicznego. Takie ukształtowanie prowadzi do graficznie akceptowalnej postaci papieru zabezpieczonego i sprawia, że fałszerstwa są łatwo rozpoznawalne. Ponadto, wykorzystując rozwiązanie według wynalazku można otrzymać przedmiot wartościowy, wyposażony jest w element zabezpieczający według wynalazku, w szczególności w postaci elementu transferowego lub etykiety umieszczonej na tym przedmiocie wartościowym. W tym przypadku poszczególne warstwy elementu zabezpieczającego mogą być wytwarzane bezpośrednio na przedmiocie wartościowym lub przygotowywane na specjalnym nośniku. Element zabezpieczający może wtedy mieć postać samodzielnej etykiety lub też może zostać wytworzony na materiale transferowym, który następnie jest przenoszony na przedmiot wartościowy. W optymalnym rozwiązaniu dla utrwalenia na przedmiocie wartościowym służy klej do stosowania na gorąco. Przedmioty wartościowe obejmują dokumenty wartościowe, opakowania produktów lub inne obiekty przewidywane do zabezpieczenia. Na przykład w paszportach lub innych kartach identyfikacyjnych zastosowanie mogą znaleźć folie kaszerowane. Możliwe jest też, że dla zabezpieczania innych przedmiotów stosowane są dokumenty wartościowe zaopatrzone w elementy zabezpieczające. Przedmiot wynalazku w przykładach realizacji został zilustrowany na rysunku. Dla lepszej przejrzystości w rysunkach zrezygnowano ze stosowania prezentacji wiernie odtwarzającej wymiarową skalę i proporcje. Rysunek przedstawia: Fig. 1 - schematyczną prezentację banknotu z wkomponowanym w masę papieru włóknem zabezpieczającym i naklejonym elementem transferowym, w danym przypadku stanowiącą przykład realizacji wynalazku. Fig. 2 - warstwową strukturę włókna zabezpieczającego w przykładzie realizacji wynalazku, zaś Fig. 3 do 5 - różne postaci włókna zabezpieczającego w przykładach realizacji wynalazku. Na Fig. 1 pokazano schematyczny wygląd banknotu 10, który zaopatrzony jest w okienkowe" włókno zabezpieczające 12 i w naklejony element transferowy ze strukturą odginania światła 18. Okienkowy" element zabezpieczający 12 w określonych obszarach 14 wychodzi ze swą błyszczącą metaliczną powłoką na powierzchnię banknotu 10, a jednocześnie jest wprasowany w strukturę banknotu 10 w obszarach 16 leżących pomiędzy obszarami 14. Element transferowy 18 jest naklejony na powierzchni banknotu 10 klejem stosowanym na gorąco. Zarówno okienkowe" włókno zabezpieczające 12, jak i element transferowy 18 zawierają warstwę powłoki z niepokazanymi na Fig. 1 wycięciami, w których techniką druku cyfrowego umieszczany jest obraz drukowany. W dalszej kolejności, na przykładzie włókna zabezpieczającego 12, zostaje objaśniona bliżej budowa i ukształtowanie elementu zabezpieczającego według wynalazku. Element transferowy 18 lub inne postaci realizacji elementów zabezpieczających mogą być kształtowane analogicznie. Należy jedynie zwracać uwagę na to, że kolejność warstw w elementach transferowych występuje na folii nośnikowej w odwrotnej kolejności, a zatem na elemencie zabezpieczającym naniesionym na przedmiot wartościowy zapewniony jest układ pokazany na figurach rysunku. Na Fig. 2 pokazano schematycznie przekrój przez warstwową strukturę włókna zabezpieczającego 12. Zgodnie z Fig. 2 włókno zabezpieczające 12 obejmuje przezroczystą warstwę tworzywa sztucznego 20, na którą naniesione jest pokrycie metaliczne 22, w danym przypadku pokrycie warstwą aluminium. Warstwa pokrycia metalicznego 22 zawiera wycięcia 24 w kształcie liter, cyfr lub figur geometrycznych, które mogą znajdować się zarówno w obszarach 14 leżących na powierzchni banknotu, jak i w obszarach 16 leżących wewnątrz masy papieru. W przypadku obszarów 16, które znajdują się wewnątrz masy papieru, informacja o kształcie wycięć 24 jest widoczna lub czytelna tylko przy prześwietlaniu banknotu. W przypadku obszarów 14, które leżą na powierzchni włókna zabezpieczającego 12 przedstawiana infor-

7 PL B1 7 macja rozpoznawalna jest również przy normalnym oglądzie. Drukowany obraz 26 wdrukowywany jest w wycięciach 24 warstwy pokrycia metalicznego 22 techniką druku cyfrowego. Dla wytworzenia warstwowej struktury pokazanej na Fig. 2 na folię z tworzywa sztucznego 20 najpierw naniesiona zostaje warstwa pokrycia metalicznego 22 z wycięciami 24, a następnie, w kolejnym etapie, techniką druku cyfrowego (w prezentowanym przykładzie realizacji - techniką atramentowego druku natryskowego) i z zachowaniem registru wykonany zostaje drukowany obraz w wycięciach 24 warstwy pokrycia metalicznego 22. Kształt wycięć 24 tworzy w tym układzie pierwszą informację, która dla obserwatora może być czytelna wzrokowo lub dla aparatu odczytowego - czytelna maszynowo. Natomiast zawarty w wycięciach 24 drukowany obraz 26 stanowi drugą informację, która różni się od pierwszej i która może być odczytywana zarówno wzrokowo, jak i maszynowo. Może być przy tym przewidziane, że informacja obrazu drukowanego 26 będzie czytelna dopiero po zastosowaniu specjalnych środków, na przykład po podgrzaniu, ochłodzeniu lub napromieniowaniu światłem ultrafioletowym lub podczerwonym, a więc obraz drukowany 26 będzie na przykład wykonany jako termochromowy lub luminescencyjny. Dla wytworzenia warstwowej struktury alternatywnie można najpierw wykonać obraz drukowany 26 a dopiero potem nanieść warstwę metaliczną z wycięciami. Wyobrazić sobie można też kombinację obrazu drukowanego wykonanego techniką druku cyfrowego i warstwy powłoki, wytworzoną techniką supersrebra". Na Fig. 3 do Fig. 5 pokazano schematycznie korzystne warianty ukształtowania wycięć 24 i drukowanego obrazu 26 na włóknie zabezpieczającym 12. W pokazanym na Fig. 3 przykładzie realizacji włókno zabezpieczające 12, podobnie jak to pokazano na Fig. 2, ma nieprzezroczyste pokrycie metaliczne 22 z aluminium. Na pokryciu metalicznym 22, dla którego przeznaczone jest włókno zabezpieczające 12, wykonane są wycięcia 30, 34 w kształcie prostokątnych otworów oraz wycięcia 32 w kształcie znaku rozpoznawczego, który w przykładzie realizacji podaje nominał banknotu. Nominał banknotu jest dodatkowo wdrukowany techniką cyfrową, jako drukowany obraz 36 lub 38, w prostokątne wycięcia 30 lub 34. Drukowane obrazy 36 i 38 mogą być wielobarwne i/lub w różnych prostokątnych wycięciach 30 lub 34 być różne. W przykładzie realizacji z Fig. 3, przedstawiającym okienkowe" włókno zabezpieczające 12 drukowany obraz ma przykładowo dwa kolory uzyskane przy użyciu kryjącego atramentu, podczas gdy druk 38 wykonany jest farbą luminescencyjną. Przy pobudzeniu światłem ultrafioletowym (UV) ten drukowany obraz zaczyna świecić i efekt ów stanowi o wysokim poziomie zabezpieczenia banknotu 10 przed fałszerstwem. W przypadku wycięć o kształcie cyfr 32, które odnoszą się do nominału banknotu 10, wdrukowany w nie obraz przedstawia narodową flagę kraju, który wyemitował banknot. Zastosowana technika druku jest przy tym dobrana do ubarwienia danej flagi. Również i tu zastosowanie znaleźć mogą farby drukarskie z pigmentami zapewniającymi specjalne efekty optyczne. Inny przykład realizacji elementu zabezpieczającego według wynalazku pokazano na Fig. 4. W tym wariancie realizacji włókno zabezpieczające obejmuje prostokątne wycięcia 44 i jest wykonane z warstwą powłoki w postaci regularnego metalicznego rastra 42. W wycięciach 44, podobnie jak poprzednio opisano w związku z przykładem realizacji wynalazku pokazanym na Fig. 3, wdrukowany jest na przykład nominał banknotu 46 albo flaga narodowa 48. W kolejnym wariancie warstwa metaliczna nie jest równa, ale wykonana jako uporządkowany zbiór mniejszych jednostek geometrycznych. Możliwy wariant realizacji pokazano na Fig. 5. Warstwa metaliczna jest w tym przypadku naniesiona na folię nośnikową w postaci rozstawionych między sobą elementów kołowych 50. W obszarach lub wycięciach pomiędzy tymi elementami kołowymi umieszczony jest drukowany obraz, który również składa się z figur geometrycznych. W przykładzie realizacji drukowany obraz jest utworzony przez rozstawione między sobą barwne trójkąty 52, które zawsze są wdrukowywane techniką druku cyfrowego w środku między dwoma sąsiadującymi metalicznymi elementami 50. Jest zrozumiałe, że zamiast trójkątów 52 mogą być przedstawiane inne kształty geometryczne lub, tak, jak na Fig. 3 i Fig. 4, nominał banknotu i/lub flaga narodowa.

8 8 PL B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Element zabezpieczający z folią nośnikową oraz z warstwą powłoki posiadającą wycięcia w postaci znaków pisma lub wzorów tworzących pierwszy obraz nadrukowany, odczytywalny wzrokowo i/lub maszynowo, znamienny tym, że na folii nośnikowej w wycięciach zlokalizowany jest - z zachowaniem registru - drugi obraz nadrukowany, odczytywalny wzrokowo i/lub maszynowo, naniesiony techniką druku cyfrowego, przy czym treść pierwszego obrazu nadrukowanego jest różna od treści drugiego obrazu nadrukowanego. 2. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że warstwa powłoki (22, 42, 50) jest nieprzezroczysta co najmniej w obszarach cząstkowych. 3. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1 albo 2, znamienny tym, że warstwa powłoki (22, 42, 50) co najmniej w obszarach cząstkowych jest rastrowana, w szczególności w postaci rastra punktowego, rastra liniowego albo rastra z powtarzalnymi jednakowymi elementami. 4. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że warstwa powłoki (22, 42, 50) co najmniej w obszarach cząstkowych jest półprzezroczysta. 5. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że warstwa powłoki (22, 42, 50) obejmuje warstwę metaliczną, przy czym korzystnie warstwa metaliczna utworzona jest z glinu, złota, miedzi, żelaza, niklu lub ze stopu zawierającego co najmniej jeden z tych metali. 6. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że warstwa powłoki (22, 42, 50) zawiera warstwę dielektryczną, która przy zmianie kąta obserwacji tworzy różne efekty barwne w odbitym świetle. 7. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 6, znamienny tym, że struktura warstwy dielektrycznej jest nieprzezroczysta lub półprzezroczysta. 8. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że element zabezpieczający (12, 18) zawiera warstwę z tworzywa sztucznego, w której wytłoczony jest powierzchniowy relief w postaci struktury dyfrakcyjnej. 9. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że nadrukowany obraz (26, 36, 38, 40, 46, 48, 52) jest drobnostrukturalny i/lub o wysokiej rozdzielczości. 10. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że nadrukowany obraz (26, 36, 38, 40, 46, 48, 52) zawiera farbę drukarską w skład której wchodzą pigmenty luminescencyjne, pigmenty magnetyczne, pigmenty ciekłokrystaliczne i/lub pigmenty warstw interferencyjnych. 11. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że nadrukowany obraz (26, 36, 38, 40, 46, 48, 52) jest wielobarwny lub utworzony z farb drukarskich o różnej zawartości pigmentu. 12. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że nadrukowany obraz (26, 36, 38, 40, 46, 48, 52) tworzy litery, cyfry lub figury geometryczne. 13. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że nadrukowany obraz (26, 36, 38, 40, 46, 48, 52) jest wdrukowany w wycięcia (24, 30, 32, 34, 44) techniką druku cyfrowego. 14. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że wycięcia (24, 30, 32, 34, 44) mają kształt liter, cyfr lub figur geometrycznych. 15. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że tworzy nitkę zabezpieczającą (12) lub nitkę odrywalną. 16. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że element transferowy (18) lub etykietę zabezpieczającą przedmiot wartościowy taki jak dokument wartościowy. 17. Element zabezpieczający w według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że znajduje się w lub na papierze zabezpieczonym w postaci nitki albo pasma, 18. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 17, znamienny tym, że jest wkomponowany w papier zabezpieczony jako okienkowa nitka zabezpieczająca. 19. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 17, znamienny tym, że w całości umieszczony na powierzchni papieru zabezpieczonego. 20. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 17, znamienny tym, że nadrukowany obraz (26, 36, 38, 40, 46, 48, 52) umieszczony w wycięciach (24, 30, 32, 34, 44) powtarza motyw innego nadrukowanego obrazu zabezpieczonego papieru (10), taki, jak flaga narodowa, nominał, portret lub motyw architektoniczny. 21. Sposób wytwarzania elementu zabezpieczającego z nadrukowanym obrazem i warstwą powłoki mającą wycięcia w kształcie znaków pisma lub wzorów, znamienny tym, że najpierw na folię

9 PL B1 9 nośnikową nanosi się warstwę powłoki z wycięciami, a następnie na folii nośnikowej w wycięciach w warstwie powłokowej - z zachowaniem registru - techniką druku cyfrowego nanosi się nadrukowany obraz w taki sposób, że treść obrazu nadrukowanego jest inna niż treść wyrażona za pomocą znaków pisma lub wzorów. 22. Sposób według zastrzeżenia 21, znamienny tym, że warstwa powłoki obejmuje warstwę metaliczną, korzystnie warstwę z glinu, złota, miedzi, żelaza, niklu lub ze stopu zawierającego jeden z tych metali, przy czym warstwę metaliczną nanosi się techniką napylania próżniowego lub za pomocą techniki napylania za pomocą wiązki elektronów. 23. Sposób według zastrzeżenia 21 albo 22, znamienny tym, że nadrukowany obraz jest wytwarzany w wycięciach przy użyciu wirtualnej techniki druku cyfrowego, takiej na przykład jak drukowanie strumieniowe, termosublimacja lub termotransfer, albo tymczasowych technik druku cyfrowego jak metoda elektrofotograficzna, jonografia lub magnetografia, a w szczególności techniki druku oparte na tonerach, takie jak druk laserowy, oraz metoda druku barwnikami ciekłymi, jak na przykład Indigo. Rysunki

10 10 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)