INSTRUKCJA ORGANIZACJI BEZPIECZNEJ PRACY PRZY URZĄDZENIACH, INSTALACJACH I SIECIACH ELEKTROENERGETYCZNYCH w PCC Rokita SA

Transkrypt

1

2 Załacznik do Zarządzenia nr 28/2010 Dyrektora Generalnego z dnia r. INSTRUKCJA ORGANIZACJI BEZPIECZNEJ PRACY PRZY URZĄDZENIACH, INSTALACJACH I SIECIACH ELEKTROENERGETYCZNYCH w PCC Rokita SA Brzeg Dolny Sierpieo 2010

3 Spis treści 1 Postanowienia ogólne Przedmiot instrukcji Zakres stosowania instrukcji Przeznaczenie instrukcji Określenia Osoby odpowiedzialne za organizacje i bezpieczne wykonanie pracy Poleceniodawca Nadzorujący Kierownik robót Koordynujący Dopuszczający Kierujący zespołem Członkowie zespołu pracowników Wymagania kwalifikacje Łączenie funkcji przy organizacji prac na polecenie Organizacja bezpiecznego wykonywania prac Formy wydawania poleceo na prace Prace wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz prace, które powinny byd wykonywane przez co najmniej dwie osoby Zasady wydawania i wystawiania poleceo na prace Ewidencja i rejestrowanie poleceo na prace Przygotowanie miejsca pracy Dopuszczenie do pracy Rozpoczęcie pracy Przerwy w pracy Zakooczenie pracy i likwidacja miejsca pracy Zasady organizacji pracy wykonywanej przez obcych wykonawców Zasady bezpiecznego wykonywania prac Postanowienia ogólne Zasady bezpiecznego wykonywania prac w pomieszczeniach lub na terenie ruchu elektroenergetycznego Zasady bezpiecznego wykonywania prac podczas robót budowlanych w sąsiedztwie urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych Elektroenergetyczny Sprzęt Ochronny Postanowienia ogólne Podział elektroenergetycznego sprzętu ochronnego Zasady ogólne sprawdzania obecności napięcia Metodyka sprawdzania obecności napięcia, przy urządzeniach powyżej 1 kv, wskaźnikiem akustyczno-optycznym Zasady ogólne zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych Metodyka zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych przy urządzeniach powyżej 1 kv Metodyka zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych przy urządzeniach do 1 kv Zasady ogólne wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy Metodyka wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy w urządzeniach powyżej 1 kv Metodyka wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy w urządzeniach do 1 kv Zasady postępowania podczas ratowania osób porażonych prądem elektrycznym Wiadomości ogólne Strona 3 z 79

4 6.2 Uwalnianie porażonego spod napięcia do 1 kv Uwalnianie porażonego spod napięcia powyżej 1kV Pomoc przedlekarska po uwolnieniu, osoby porażonej prądem elektrycznym, spod napięcia Telefony alarmowe Dokumenty związane Literatura Akty prawne przywołane w instrukcji Normy przywołane w instrukcji ZAŁĄCZNIKI Załącznik nr 1. Wzór formularza pisemnego polecenia wykonania pracy Załącznik nr 2. Wzór załącznika do pisemnego polecenia wykonania pracy Załącznik nr 3. Sposób wypełniania formularza pisemnego polecenia na pracę Załącznik nr 4. Wzór wykazu osób upoważnionych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy Załącznik nr 5. Wzór rejestru poleceo pisemnych Załącznik nr 6. Wzór rejestru poleceo ustnych Załącznik nr 7. Wzór książki oględzin i napraw Załącznik nr 8. Wzór dziennika operacyjnego Załącznik nr 9. Wzór książki uziemieo Załącznik nr 10. Tablice i znaki bezpieczeostwa Załącznik nr 11. Rodzaj urządzeo, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie świadectwa kwalifikacji Załącznik nr 12. Formularz zgłoszenia wykonani prac przez obcych wykonawców Załącznik nr 13. Karta zapoznania się z instrukcją Strona 4 z 79

5 1 Postanowienia ogólne 1.1 Przedmiot instrukcji. Przedmiotem instrukcji są zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych będących własnością PCC Rokita SA. 1.2 Zakres stosowania instrukcji Instrukcja ma zastosowanie przy obsłudze, konserwacjach, naprawach, montażu, pracach kontrolno-pomiarowych przy urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych oraz w pobliżu tych urządzeo, instalacji i sieci Zapisów instrukcji nie stosuje się do prac wykonywanych przy urządzeniach elektroenergetycznych o bardzo niskim napięciu, określanych w przepisach o ochronie przeciwporażeniowej oraz przy urządzeniach elektroenergetycznych powszechnego użytku. 1.3 Przeznaczenie instrukcji. Instrukcja jest przeznaczona dla osób dozoru i eksploatacji wykonujących wszelkie czynności przy urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych oraz w ich pobliżu, jak również dla pracowników wydziałów produkcyjnych związanych pośrednio lub bezpośrednio z pracami przy urządzeniach, instalacjach lub sieciach elektroenergetycznych. 1.4 Określenia Bardzo niskie napięcie (ELV ) napięcie nie przekraczające 50V prądu przemiennego lub 120V prądu stałego bez pulsacji, zarówno międzyprzewodowe jak i doziemne, obejmujące układy SELV, PELV i FELV [N-2] Urządzenie elektroenergetyczne urządzenia techniczne służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji oraz użytkowania energii elektrycznej [A-4] Instalacja elektroenergetyczna urządzenia elektroenergetyczne z układami połączeo między nimi [A-4] Sied elektroenergetyczna instalacje elektroenergetyczne połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej [A-3] Pomieszczenie lub teren ruchu elektroenergetycznego odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź częśd pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia elektroenergetyczne dostępne tylko dla upoważnionych osób [A-4] Miejsce pracy odpowiednio przygotowane stanowisko pracy lub określoną strefę pracy w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonania pracy przy urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych [A-4] Stanowisko pracy przestrzeo pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę [A-10] Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne będące pod napięciem urządzenia i instalacje, w których pomiędzy poszczególnymi częściami tego urządzenia lub między jego częściami, a ziemią występuje różnica potencjałów lub gdy jakakolwiek ich częśd posiada ładunek elektryczny Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne wyłączone spod napięcia urządzenia i instalacje elektroenergetyczne, w których pomiędzy poszczególnymi częściami lub ich ELV jest skrótem angielskiego terminu Extra Low Voltage. Strona 5 z 79

6 częściami, a ziemią nie występuje różnica potencjałów, nie posiadają ładunku elektrycznego oraz są zabezpieczone przerwą izolacyjną Świadectwo kwalifikacyjne świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagao kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolnopomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeo i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach [A-4] Osoba wykwalifikowana osoba mająca odpowiednie przeszkolenie i doświadczenie, pozwalające jej na stwierdzenie zagrożenia i uniknięcia niebezpieczeostw, jaki może stwarzad elektrycznośd [N-5] Osoba poinstruowana osoba wystarczająco pouczona lub nadzorowana przez osoby wykwalifikowane, co pozwala jej na stwierdzenie zagrożenia i uniknięcie niebezpieczeostw, jakie może stwarzad elektrycznośd [N-5] Osoba postronna osoba nie będąca ani osobą wykwalifikowaną, ani osobą poinstruowaną [N-5] Pracownik uprawniony pracownik posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeo i instalacji energetycznych potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym [A-4] Pracownik upoważniony - pracownik który w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonuje określone prace [A-4] Prowadzący eksploatację - pracodawca, osoba prawna lub podmiot gospodarczy zajmujący się eksploatacją oraz/lub ruchem własnych bądź powierzonych urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych na mocy stosownych umów lub porozumieo, zatrudniający pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, potwierdzonych świadectwem kwalifikacji na stanowisku dozoru i/lub eksploatacji, wykonujących czynności związane z utrzymaniem w technicznej sprawności urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych Zespół pracowników grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące prace [A-4] Zespół pracowników kwalifikowanych - grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwo kwalifikacyjne [A-4] Poleceniodawca pracownik, upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeo i instalacji energetycznych do wydawania poleceo na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru [A-4] Koordynujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeo i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru [A-4] Dopuszczający wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważnionego pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeo i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowana miejsca pracy [A-4] Nadzorujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru [A-4]. Strona 6 z 79

7 Kierującym zespołem pracowników - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierujący zespołem pracowników [A-4] Kierowniku robót wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników [A- 4] Koordynator osoba sprawująca nadzór nad bezpieczeostwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu pracy [A-1] Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierania sprzęt nakładany i przyłączany ręcznie do części składowych instalacji elektrycznych w celu ich uziemienia lub uziemiania i zwierania, wyposażony w części izolacyjne. Składa się z elementów uziemiających, elementów zwierających i jednego lub więcej elementów izolujących [N-3]. Przykładem, takiego sprzętu, jest uziemiacz przenośny Strefa niebezpieczna rozumie się przez to miejsce na terenie budowy, w którym występują zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi [A-8] Strefa prac pod napięciem przestrzeo wokół części będących pod napięciem, w której, po przekroczeniu jej granic bez zastosowania środków ochronnych, poziom izolacji nie zapewnia bezpieczeostwa [N-2]. Odległośd wyznaczająca zewnętrzną granicę strefy prac pod napięciem zawarta jest w pkt 4.2.6, Tabela nr Strefa prac w pobliżu napięcia przestrzeń otaczająca strefę prac pod napięciem [N- 2]. Odległośd wyznaczająca zewnętrzną granicę strefy w pobliżu napięcia zawarta jest w pkt 4.2.6, Tabela nr 3. 2 Osoby odpowiedzialne za organizacje i bezpieczne wykonanie pracy 2.1 Poleceniodawca Poleceniodawca jest to pracownik, upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeo, instalacji i sieci elektroenergetycznych do wydawania poleceo na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru Poleceniodawca obowiązany jest: 1) Podjąd decyzję o konieczności wykonania pracy, 2) Ustalid rodzaj polecenia (pisemne/ustne), 3) Określid zakres, rodzaj, miejsce pracy i termin jej wykonania, 4) Określid środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy- zarówno w miejscu pracy, jak i w bezpośrednim sąsiedztwie, 5) Określid liczbę zespołów pracowników oraz liczbę pracowników w poszczególnych zespołach skierowanych do pracy, 6) Określid pracowników (odpowiedzialnych za organizację i bezpieczne wykonanie pracy), pełniących funkcje: a) KIERUJĄCEGO(YCH) ZESPOŁEM(MI) imiennie, b) NADZORUJĄCEGO imiennie, c) KIEROWNIKA ROBÓT imiennie, d) KOORDYNUJĄCEGO imiennie lub stanowiskiem, e) DOPUSZCZAJĄCEGO imiennie lub stanowiskiem, Strona 7 z 79

8 7) Określid planowane przerwy w czasie pracy, 8) Zarejestrowad polecenie w prowadzonej ewidencji wydanych poleceo (pisemnych i ustnych), 9) Omówid z odbierającym polecenie: a) zakres wykonania zadania, b) sposób przygotowania miejsca pracy, warunki i technologie bezpiecznego wykonania pracy Prowadzący eksploatację urządzeo, instalacji i sieci elektroenergetycznych sporządza wykaz poleceniodawców, określający zakres udzielonego im upoważnienia Zakres, o którym mowa w pkt 2.1.3, powinien, przede wszystkim, określad: 2.2 Nadzorujący 1) Wysokośd napięcia urządzeo elektroenergetycznych, dla których poleceniodawca może wydawad polecenia do 1kV lub powyżej 1kV, 2) Urządzenia, obiekty budowlane lub teren z urządzeniami elektroenergetycznymi, dla których poleceniodawca może wydawad polecenia Nadzorujący powinien byd wyznaczony przez poleceniodawcę, jeżeli: 1) pracę wykonywad będzie zespół pracowników nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa kwalifikacyjnego, 2) poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter i warunki wykonywania pracy Do obowiązków nadzorującego należy: 1) sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i jego przejęcie od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie, 2) zaznajomienie nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonywania pracy, 3) sprawowania ciągłego nadzoru nad pracownikami,aby nie przekraczali granicy wyznaczonego miejsca pracy, 4) powiadomienie dopuszczającego lub koordynującego o zakooczeniu pracy Nadzorujący nie powinien wykonywad innych prac poza czynnościami nadzoru Nadzorującemu powierza się pełnienie nadzoru tylko nad jednym zespołem pracowników. 2.3 Kierownik robót W przypadku gdy na jednym obiekcie energetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyd kierownika robót, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pracy różnych zespołów pracowników, w celu wyeliminowania zagrożeo wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie. 2.4 Koordynujący Koordynującym powinien byd pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad ruchem urządzeo i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca. Strona 8 z 79

9 2.4.2 W przypadku gdy dozór nad ruchem urządzeo lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca jest prowadzony przez różne komórki organizacyjne zakładu, koordynującym powinna byd osoba z kierownictwa jednej z tych komórek Do obowiązków koordynującego w szczególności należy: 1) koordynowanie wykonania prac, określonych w poleceniu, z ruchem urządzeo i instalacji energetycznych, 2) określenie czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem miejsca pracy, 3) wydanie zezwolenia na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację miejsca pracy, 4) podjęcie decyzji o uruchomieniu urządzeo i instalacji energetycznych, przy których była wykonywana praca, 5) zapisanie w dokumentacji eksploatacji ustaleo wynikających z pkt 2.4.3, ppkt 1)-4) Za dokumentację eksploatacji, o której mowa w pkt ), służy Dziennik Operacyjny Wzór Dziennika Operacyjnego stanowi Załącznik nr 8, do niniejszej instrukcji. 2.5 Dopuszczający Dopuszczającym może byd tylko osoba, która została upoważniona pisemnie, w formie wykazu, przez prowadzącego eksploatację urządzeo i instalacji elektroenergetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy Upoważnienie o którym mowa w pkt 2.5.1, powinno zawierad: 1) Imię i nazwisko osoby upoważnionej, 2) Stanowisko służbowe osoby upoważnionej, 3) Symbol lub nazwę jednostki organizacyjnej 4) Zakres udzielonego upoważnienia obiekt lub teren obsługi oraz rodzaj urządzeo, instalacji i sieci według Załącznik nr 11, 5) Termin ważności udzielonego upoważnienia Upoważnienie jest aktualne w momencie posiadania, przez dopuszczającego, ważnego świadectwa kwalifikacyjnego stwierdzającego posiadanie wymaganych kwalifikacji na stanowisku eksploatacji w zakresie obsługi urządzeo, instalacji i sieci elektroenergetycznych Wzór wykazu osób upoważnionych stanowi złącznik Załącznik nr Dopuszczający powinien byd wyznaczony przez poleceniodawcę do każdej pracy wykonywanej na polecenie Do obowiązków dopuszczającego należy: 1) Wystąpienie do koordynującego o zgodę na przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do wykonywania pracy, 2) przygotowanie miejsca pracy, 3) dopuszczenie do wykonywania pracy, 4) sprawdzenie wykonania pracy, 5) zlikwidowanie miejsca pracy po jej zakooczeniu, Strona 9 z 79

10 6) prowadzenie Dziennika Operacyjnego, w którym powinny byd dokonywane niezbędne zapisy: a) uzgodnienia z koordynującym, b) wykonywane czynności łączeniowe i meldunki o nich, c) miejsca uziemieo i numery założonych uziemiaczy przenośnych jeżeli brak jest Książki Uziemieo, d) fakt dopuszczenia do pracy i zakooczenia pracy. 7) prowadzenie Książki Uziemieo, w której powinny byd dokonywane niezbędne zapisy: a) numery uziemieo, b) miejsce założenia uziemieo, c) daty i godziny założenia oraz zdjęcia uziemieo. d) ewentualne uwagi Wzór Książki Uziemieo stanowi Załącznik nr 9 do niniejszej instrukcji. 2.6 Kierujący zespołem Kierującym zespołem pracowników jest to pracownik znający technologie i organizacje bezpiecznego wykonania pracy, wyznaczony przez poleceniodawcę do konkretnego zadania, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien byd wyznaczony kierujący tym zespołem Kierujący zespołem może występowad jako: 1) Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych, 2) Kierujący zespołem pracowników nie będących zespołem pracowników kwalifikowanych Funkcję kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych powinien pełnid pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne, właściwe dla określonego w poleceniu zakresu pracy i rodzaju urządzeo, instalacji i sieci elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca Do obowiązków kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych w szczególności należy: 1) dobór pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy, 2) sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i przejęcie go od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie, 3) zaznajomienie podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy, występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy, 4) zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny, 5) egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu, 6) nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeostwa i higieny pracy w czasie wykonywania pracy, 7) powiadomienie dopuszczającego lub koordynującego o zakooczeniu pracy. Strona 10 z 79

11 2.6.6 Funkcję kierującego w przypadku, nie będącego zespołem pracowników kwalifikowanych, może pełnid osoba nie posiadająca świadectwa kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolona w zakresie bezpieczeostwa i higieny pracy Do obowiązków kierującego zespołem pracowników nie posiadających kwalifikacji należą: 1) dobór pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy, 2) zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny, 3) egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu, 4) nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeostwa i higieny pracy w czasie wykonywania pracy, 2.7 Członkowie zespołu pracowników Powinni byd przeszkoleni w zakresie bhp oraz posiadad umiejętności zawodowe i uprawnienia stosowne do wykonywanej pracy Członkowie zespołu pracowników obowiązani są: 1) wykonywad pracę zgodnie z zasadami i przepisami bhp oraz zgodnie z poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem lub nadzorującego, 2) stosowad odzież ochronną i roboczą oraz sprzęt ochrony indywidualnej wymagany przy wykonywaniu danego rodzaju prac, 3) reagowad na nieprzestrzeganie zasad i przepisów bhp przez innych pracowników i informowad o tym kierującego zespołem lub nadzorującego, 4) nie opuszczad miejsca pracy bez zgody kierującego zespołem lub nadzorującego. 2.8 Wymagania kwalifikacje Eksploatacją urządzeo, instalacji i sieci mogą zajmowad się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy: 1) eksploatacji do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym; 2) dozoru do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym w pkt ) oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeo, instalacji i sieci Prace, o których mowa w pkt 2.8.1, dotyczą wykonywania czynności: 1) mających wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeo, instalacji i sieci z zachowaniem zasad bezpieczeostwa i wymagao ochrony środowiska w zakresie obsługi, 2) związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeo, instalacji i sieci w zakresie konserwacji, 3) związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeo oraz remontami urządzeo, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego w zakresie remontów, Strona 11 z 79

12 POLECENIODAWCA KIERUJĄCY ZESPO- ŁEM NADZORUJĄCY KIEROWNIK ROBÓT KOORDYNUJĄCY DOPUSZCZAJĄCY CZŁONEK ZESPOŁU 4) niezbędnych do instalowania i przyłączania urządzeo, instalacji i sieci w zakresie montażu; 5) niezbędnych do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej urządzeo, instalacji i sieci w zakresie kontrolno-pomiarowym Rodzaje urządzeo, instalacji i sieci, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji, określa Załącznik nr 11 do niniejszej instrukcji Osoby pełniące odpowiednie funkcje, podczas organizacji pracy na polecenie pisemne lub ustne, muszą posiadad odpowiednie kwalifikacje potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym Wykaz pełnionych funkcji i wymaganych świadectw kwalifikacyjnych przy organizacji prac na polecenie zawiera Tabela nr 1. Tabela nr 1. Wymagane świadectwa kwalifikacyjne przy organizacji prac na polecenie. Pełniona funkcja Wymagane świadectwo kwalifikacyjne POLECENIODAWCA D KIERUJĄCY ZESPOŁEM NADZORUJĄCY KIEROWNIK ROBÓT KOORDYNUJĄCY DOPUSZCZAJĄCY E D lub E 2.9 Łączenie funkcji przy organizacji prac na polecenie Dopuszcza się łączenie funkcji pod warunkiem posiadania stosownych uprawnieo i upoważnieo wymaganych dla odpowiednich funkcji Osoba która przejmuje połączone funkcje, ma obowiązek wykonywania wszystkich zadao należących do poszczególnych funkcji Nie wolno łączyd więcej niż dwie funkcje w zakresie jednego polecenia na pracę Możliwośd łączenia przedstawia Tabela nr 2: Tabela nr 2.Możliwości łączenia funkcji przy organizacji pracy na polecenie. D D E Pełniona funkcja POLECENIODAWCA TAK KIERUJĄCY ZESPOŁEM TAK NADZORUJĄCY KIEROWNIK ROBÓT TAK KOORDYNUJĄCY TAK TAK DOPUSZCZAJĄCY TAK TAK CZŁONEK ZESPOŁU TAK Strona 12 z 79

13 2.9.5 Jeżeli dozór nad ruchem urządzeo lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym powinien byd sam poleceniodawca Kierujący zespołem, jeżeli posiada świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, może pełnid dodatkowo funkcję kierownika robót w odniesieniu do dwóch lub trzech zespołów, łącznie z zespołem przez niego kierowanym Koordynujący może pełnid dodatkowo funkcję dopuszczającego zarówno przy organizowaniu prac na polecenie pisemne, jak i ustne Dopuszczającym nie może byd kierujący zespołem, nadzorujący lub kierownik robót. 3 Organizacja bezpiecznego wykonywania prac 3.1 Formy wydawania poleceń na prace Prace na czynnych urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych mogą byd wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia Na podstawie polecenia pisemnego wykonuje się: a) prace w warunkach szczególnego zagrożenia zdrowia i życia ludzkiego przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających zdrowie i życie ludzkie, b) prace wykonywane przez osoby nie będące pracownikami prowadzącego eksploatację danego urządzenia, instalacji i sieci elektroenergetycznych, z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do prac ustalono odrębnie na piśmie Bez polecenia dozwolone jest wykonywanie: a) czynności związanych z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego, b) zabezpieczenie urządzeo, instalacji i sieci przed zniszczeniem, c) przez uprawnione upoważnione osoby prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach eksploatacji zawierających szczegółowy opis metod i środków do ich bezpiecznego wykonania Na polecenie ustne wykonuje się wszystkie prace z wyjątkiem tych, dla których wymagane jest polecenie pisemne lub mogą byd wykonywane bez polecenia Polecenia, o których mowa w pkt 3.1.1, wydaje poleceniodawca. 3.2 Prace wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz prace, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyd w szczególności prace: 1) konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem, 2) wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeo elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem, 3) przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych, urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemieo uziemiaczy nie jest widoczne z miejsca pracy, 4) przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi kolejowe, wodne i kołowe, Strona 13 z 79

14 5) związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych, 6) przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej baterii w akumulatorach, 7) przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kv i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod napięciem, 8) przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźd się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej, 9) przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach, 10) wewnątrz zbiorników i pomieszczeo, w których znajduje się lub może byd doprowadzone sprężone powietrze, na rurociągach sprężonego powietrza o nadc i- śnieniu roboczym równym lub większym od 50 kpa, wymagających demontażu elementów sprężarki, Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, określone w ogólnych przepisach bezpieczeostwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne, powinny byd wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeo i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kv, wykonywanych przez osobę wyznaczona na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy Rodzaje prac, które powinny byd wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji, ze względu na możliwośd wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego: 1) Prace związane z konserwacją, montażem i naprawą dźwigów, suwnic, żurawi wieżowych i samojezdnych, układnie magazynowych i schodów ruchomych. 2) Prace spawalnicze, cięcie gazowe i elektryczne oraz inne prace wymagające posługiwania się otwartym źródłem ognia w pomieszczeniach zamkniętych albo w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem. 3) Prace przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem, z wyjątkiem prac polegających na wymianie w obwodach o napięciu do 1 kv bezpieczników i żarówek (świetlówek). 4) Prace wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeo elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem. 5) Prace przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kv i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod napięciem. 6) Prace przy wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się z liniami znajdującymi się pod napięciem. 7) Prace przy wykonywaniu prób i pomiarów w zakładach energetycznych oraz innych zakładach przy urządzeniach elektroenergetycznych, z wyłączeniem prac stale wykonywanych przez wyznaczonych pracowników w ustalonych miejscach pracy (laboratoria, stacje prób). Strona 14 z 79

15 8) Prace przy budowie i eksploatacji napowietrznych linii elektroenergetycznych: a) w terenie trudno dostępnym lub zalesionym, wymagającym ścinania drzew, b) przy wymianie słupów i przewodów na słupach. 9) Prace przy budowie i eksploatacji napowietrznych linii telekomunikacyjnych wykonywanych: a) na skrzyżowaniach z liniami energetycznymi, kolejowymi oraz w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych (dróg, rzek, mostów, wiaduktów) i gazociągów, b) w terenie trudno dostępnym lub zalesionym, wymagającym ścinania drzew, c) przy wymianie słupów i przewodów na słupach. 10) Prace przy eksploatacji linii kablowych ze zdalnym zasilaniem oraz przy urządzeniach zdalnego zasilania. 11) Prace w studniach kablowych, w pomieszczeniach z nimi połączonych i dołkach monterskich. 12) Prace wykonywane na wysokości powyżej 2 m w przypadkach, w których wymagane jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości. 13) Prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m. 3.3 Zasady wydawania i wystawiania poleceń na prace Wydawanie poleceo i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeo, instalacji i sieci elektroenergetycznych w Grupie Kapitałowej PCC Rokita W okresie trwania procesu inwestycyjnego, wydawanie poleceo i dopuszczenie pracowników do prac modernizacyjnych, związanych z daną inwestycją, w urządzeniach, instalacjach lub sieciach elektroenergetycznych będących w eksploatacji, należy do obowiązków prowadzącego eksploatację tych urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych W przypadkach innych niż ten określony w pkt 3.3.2, wydanie polecenia wykonania pracy i dopuszczenia do pracy, należy do obowiązków prowadzącego daną inwestycję o ile posiada on stosowne uprawnienia oraz upoważnienia do wydawania poleceo na pracę Polecenie wykonania pracy powinno w szczególności określad: 1) zakres, rodzaj, miejsce i termin, 2) środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy, 3) liczbę pracowników skierowanych do pracy, 4) pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniących funkcję: a) koordynującego lub dopuszczającego, przez podanie stanowiska służbowego lub imiennie, b) kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników - imiennie, 5) planowane przerwy w czasie pracy. Strona 15 z 79

16 3.3.5 Wzór formularza polecenia pisemnego oraz sposób jego wypełniania stanowią odpowiednio Załącznik nr 1 i Załącznik nr 3, do niniejszej instrukcji Jeżeli zachodzi taka potrzeba przedstawienia dodatkowych warunków wykonania pracy takich jak: a) szkice lub schematy, b) opis miejsca pracy, c) środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy, które nie mieszczą się w formularzu polecenia wykonania pracy (pozycja 15 patrz Załącznik nr 3, pkt 1.15), d) programy realizacji pracy, e) lub inne uznane za konieczne przez poleceniodawcę, to warunki te należy określid w załączniku do polecenia wykonania pracy, przy czym numer(y) załącznika(ów) należy wpisad w odpowiedniej pozycji formularzu polecenia wykonania pracy (pozycja 16 patrz Załącznik nr 3 pkt 1.16) Wzór załącznika do polecenia wykonania pracy stanowi Załącznik nr 2, do niniejszej instrukcji Polecenie pisemne wykonania pracy powinno byd wystawione: a) kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu, b) na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy W przypadku gdy na jednym obiekcie energetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyd kierownika robót, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne Polecenie pisemne wystawia poleceniodawca imiennie, w dwóch egzemplarzach (oryginał i kopia) Oryginał i kopię polecenia pisemnego otrzymuje osoba, na którą zostało wystawione polecenie W przypadku wydruku polecenia bezwzględnie wymagane jest, aby obie strony formularza polecenia pisemnego znajdowały się na jednej i tej samej kartce papieru (wydruk dwustronny) Dozwolone jest przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączności (telefonicznie, drogą radiową lub pocztą elektroniczną). W takim przypadku polecenie wypełnia się w trzech egzemplarzach: a) Jeden egzemplarz wypełnia poleceniodawca, b) Drugi i trzeci egzemplarz wypełnia przyjmujący polecenie Przy telefonicznym lub radiowym przekazaniu polecenia pisemnego na pracę poleceniodawca dyktuje tekst (w formie telefonogramu lub radiogramu), a odbierający wypełnia blankiet polecenia, którego treśd odczytuje poleceniodawcy Po telefonicznym lub radiowym przyjęciu polecenia pisemnego na wykonanie pracy zamiast podpisu poleceniodawcy wpisuje się jego imię i nazwisko, pod którym przyjmujący dopisuje adnotację "tekst polecenia przyjął" i składa własnoręczny podpis. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, przyjmujący nawiązuje łącznośd z poleceniodawcą w celu sprawdzenia jego autentyczności! Przy przekazaniu polecenia pisemnego na pracę, za pomocą poczty elektronicznej, poleceniodawca wysyła wypełniony egzemplarz polecenia, a przyjmujący dokonuje wy- Strona 16 z 79

17 druku polecenia w dwóch egzemplarzach (dla dopuszczającego i kierującego zespołem) Po przyjęciu polecenia za pośrednictwem poczty elektronicznej przyjmujący za pomocą łączności radiowej lub telefonicznej sprawdza jego autentycznośd oraz dokonuje adnotacji, w miejscu podpisu poleceniodawcy, "tekst polecenia przyjął" i składa własnoręczny podpis. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, przyjmujący nawiązuje łącznośd z poleceniodawcą w celu sprawdzenia jego autentyczności! Dozwolone jest wystawienie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich miejscach Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno byd ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu Poleceniodawca może dopuścid wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w różnych pomieszczeniach powinni posiadad ważne świadectwo kwalifikacyjne Przy telefonicznym lub radiowym przekazaniu polecenia ustnego na pracę poleceniodawca dyktuje tekst (w formie telefonogramu lub radiogramu), a odbierający zapisuje treśd polecenia w Dzienniku Operacyjnym, którego treśd odczytuje poleceniodawcy Po telefonicznym lub radiowym przyjęciu polecenia ustnego, po treści polecenia, przyjmujący dopisuje adnotację "tekst polecenia przyjął" i składa własnoręczny podpis. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, przyjmujący nawiązuje łącznośd z poleceniodawcą w celu sprawdzenia jego autentyczności! Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez poleceniodawcę W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonad zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu W poleceniu pisemnym wykonania pracy zmiany terminów i liczby pracowników, o których mowa w pkt , powinny byd odnotowane w odpowiedniej rubryce Inne niż wymienione w pkt , zmiany lub poprawki są zabronione Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywad przez okres 30 dni od daty zakooczenia pracy: 1) oryginał polecenia pisemnego przechowuje poleceniodawca, 2) kopię polecenia pisemnego przechowuje dopuszczający. 3.4 Ewidencja i rejestrowanie poleceń na prace Polecenia wykonania pracy powinny byd rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceo, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna byd odnotowana jego treśd Formę ewidencji poleceo ustala pracodawca Rejestr poleceo pisemnych powinien zawierad: 1) Datę (dzieo, miesiąc, rok) wystawienia polecenia, 2) Numer polecenia pisemnego, Strona 17 z 79

18 3) Imię i nazwisko poleceniodawcy, 4) Imię i nazwisko osoby, której zostało wydane polecenie, 5) Określenie obiektu, miejsca i rodzaju wykonywanej pracy, 6) Zmiany w poleceniu, 7) podpis przyjmującego polecenie Wzór rejestru poleceo pisemnych stanowi Załącznik nr 5 do niniejszej instrukcji Rejestr poleceo ustnych powinien zawierad: 1) Datę (dzieo, miesiąc, rok) wystawienia polecenia, 2) Numer polecenia ustnego, 3) Imię i nazwisko wystawiającego polecenie, 4) Imię i nazwisko osoby, której zostało wydane polecenie, 5) Dopuszczającego do prac stanowisko lub imię i nazwisko, 6) Datę (dzieo, miesiąc, rok) i godzinę rozpoczęcia i zakooczenia prac 7) Określenie obiektu, miejsca i rodzaju wykonywanej pracy (treśd polecenia), 8) podpis przyjmującego polecenie (jeżeli polecenie zostało przekazane za pomocą technicznych środków łączności to przekazujący wpisuje w tym miejscu imię i nazwisko odbierającego) Wzór rejestru poleceo ustnych stanowi Załącznik nr 6 do niniejszej instrukcji Rejestr poleceo pisemnych i ustnych należy przechowywad w jednostce organizacyjnej przez okres 2 lat. 3.5 Przygotowanie miejsca pracy Przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy dokonuje osoba pełniąca funkcję dopuszczającego W przypadku wyznaczenia przez poleceniodawcę koordynującego, dopuszczający przekazuje treśd polecenia bezpośrednio lub telefonicznie koordynującemu Ewentualne uwagi lub zastrzeżenia do treści polecenia ze strony koordynującego powinny byd zgłaszane do poleceniodawcy i z nim wyjaśniane Przygotowanie miejsca pracy polega na: 1) uzyskaniu zezwolenia na przygotowanie miejsca pracy od koordynującego, jeżeli został on wyznaczony, 2) uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbędnych przełączeo oraz zezwolenia na dokonanie przełączeo i założenie odpowiednich urządzeo zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego, 3) wyłączeniu urządzeo z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym, 4) rozbrojeniu i zablokowaniu napędów łączników, zaworów, zasuw w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeo lub doprowadzenie czynnika, 5) sprawdzeniu, że w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie - napięcie, ciśnienie, naciąg sprężyny, Strona 18 z 79

19 6) zastosowaniu wymaganych zabezpieczeo na wyłączonych urządzeniach (uziemienia, zaślepki, itp.), 7) założeniu ogrodzeo i osłon w miejscu pracy stosownie do występujących potrzeb, 8) oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic i znaków bezpieczeostwa w tym również w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeo, 9) sprawdzeniu wyposażenia miejsca pracy w wymagany sprawny sprzęt pożarniczy, w przypadku wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy może brad udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek zespołu, który będzie wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem uprawnionym Wyłączenie urządzeo i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno byd dokonane w taki sposób, aby uzyskad przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje Za przerwę izolacyjną uważa się: 1) otwarte zestyki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta, 2) wyjęte wkładki bezpiecznikowe, 3) zdemontowanie części obwodu zasilającego, 4) przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o obudowie zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorującego otwarcie łącznika Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia, przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, jest: 1) w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1kV wyjęcie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napędu otwartego łącznika, 2) w urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1kV unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych między otwarte styki łączników Zastosowanie wymaganych zabezpieczeo powinno byd odnotowane każdorazowo w Dzienniku Operacyjnym Brak napięcia w miejscu pracy na wyłączonym urządzeniu należy sprawdzid za pomocą przenośnych wskaźników napięcia. Przed i po użyciu wskaźnika należy sprawdzid jego działanie na urządzeniu znajdującym się bez wątpienia pod napięciem Metodyka sprawdzania braku napięcia została opisana w pkt 5.3 niniejszej instrukcji Uziemienia należy wykonad tak, aby miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami; co najmniej jedno uziemienie powinno byd widoczne z miejsca pracy W razie zasilania wielostronnego uziemienia powinny byd wykonane od każdej strony zasilania Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj wykonywanej pracy nie pozwalają na wykonanie uziemienia w sposób określony pkt i pkt , dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeostwo pracy. Strona 19 z 79

20 W sytuacji, o której mowa w pkt , poleceniodawca, w pisemnym poleceniu wykonania pracy, jest obowiązany umieścid odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeostwo pracy Jeżeli prace będą wykonywane na elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub które znajdują się w pobliżu takich linii, należy krzyżujące lub sąsiednie linie wyłączyd również spod napięcia i uziemid lub zastosowad inne środki techniczno-organizacyjne niezbędne dla bezpiecznego wykonywania pracy Dla prac wykonywanych przy wyłączonym jednym torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym 110, 220 i 400 kv należy: 1) tor linii, na którym będą wykonywane prace, wyłączyd spod napięcia i uziemid we wszystkich punktach zasilania oraz założyd uziemiacze na przewody robocze na najbliższych słupach ograniczających miejsce pracy, 2) zablokowad automatykę samoczynnego powtórnego załączenia (SPZ) na torze pozostającym pod napięciem, a w miejscu pracy oznaczyd tor pozostający pod napięciem, 3) założyd dodatkowe uziemiacze: a) na przewody robocze na każdym słupie, na którym wykonywane są prace wymagające dotykania przewodów roboczych, b) po obu stronach mostka przewodu roboczego przy jego rozłączaniu lub łączeniu, c) na przewód odgromowy w miejscu wykonywania na nim prac w warunkach przerwania metalicznego połączenia przewodu odgromowego z konstrukcją słupa Dla prac, które mają byd wykonywane przy wyłączonej jednotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej należy założyd dodatkowe uziemiacze, o których mowa w pkt , jeżeli przebiega ona równolegle na odcinkach o łącznej długości większej niż 2 km od elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym: 1) 110 kv - w odległości mniejszej niż 100 m, 2) 220 kv - w odległości mniejszej niż 150 m, Zamknięcie uziemników i/lub zastosowanie uziemiaczy przenośnych powinno byd każdorazowo odnotowane w Książce Uziemieo lub w przypadku jej braku w Dzienniku Operacyjnym i odwzorowane na schemacie operacyjnym urządzeo, jeżeli schemat taki istnieje Do oznakowania miejsca pracy i miejsc wyłączeo urządzeo spod napięcia służą tablice bezpieczeostwa Przykłady tablic i znaków bezpieczeostwa oraz zakres ich stosowania zawiera Załącznik nr 10 do niniejszej instrukcji Nie osłonięte części urządzeo elektroenergetycznych znajdujące się w pobliżu miejsca pracy i nie wyłączone spod napięcia należy ogrodzid lub osłonid Miejsce pracy w stacjach napowietrznych i wnętrzowych oraz przejścia przez, które personel wykonujący prace nie powinien przechodzid, należy ogrodzid taśmą ostrzegawczą, linką, łaocuchem lub płotkiem z materiału nieprzewodzącego Wygrodzenie, miejsca pracy, musi w sposób jednoznaczny określad strefę w której mogą znajdowad się pracownicy oraz sprzęt niezbędny do wykonania pracy. Strona 20 z 79

21 Zakres i sposób wygrodzenia określa i realizuje dopuszczający do pracy. 3.6 Dopuszczenie do pracy Dopuszczenia do pracy dokonuje się przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne lub ustne Dopuszczenie do pracy odbywa się po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy i polega na: 1) sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, 2) wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy, 3) pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeo występujących w sąsiedztwie miejsca pracy, 4) udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje, 5) potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisem w poleceniu pisemnym lub w przypadku polecenia ustnego w Dzienniku Operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego Po dopuszczeniu do pracy oryginał tego polecenia pisemnego powinien byd przekazany kierownikowi robót lub kierującemu zespołem pracowników, lub nadzorującemu, a kopia polecenia powinna pozostad u dopuszczającego. 3.7 Rozpoczęcie pracy Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy i dopuszczeniu do pracy Zasady bezpiecznego wykonywania prac zostały opisane w pkt 4 niniejszej instrukcji. 3.8 Przerwy w pracy W trakcie wykonywania pracy mogą wystąpid przerwy w pracy: a) planowane - jeżeli tak przewidział poleceniodawca, b) nie planowane Planując przerwę w pracy, poleceniodawca winien określid rodzaj przerwy, tj. z likwidacją miejsca pracy" lub bez likwidacji miejsca pracy" W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, dalsze wykonywanie pracy powinno byd przerwane, zespół pracowników powinien byd wyprowadzony z miejsca pracy w miejsce bezpieczne, a miejsce pracy powinno zostad odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób postronnych Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej wznowienie może nastąpid po ponownym dopuszczeniu do pracy Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy lub miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest obowiązany dokonad dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy. Strona 21 z 79

22 3.8.7 Jeżeli podczas sprawdzania, o którym mowa w pkt 3.8.6, zostanie stwierdzona zmiana tego zabezpieczenia, wznowienie pracy jest niedozwolone O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomid dopuszczającego lub koordynującego oraz odnotowad przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomid dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazad to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po uprzednim podpisaniu Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracowników usunąd z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomid o tym dopuszczającego lub koordynującego. 3.9 Zakończenie pracy i likwidacja miejsca pracy Zakooczenie pracy na polecenie następuje, jeżeli cały zakres prac przewidziany poleceniem został w pełni wykonany lub kontynuacja pracy wymaga zmiany warunków bezpiecznego jej wykonania Po zakooczeniu pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany: 1) zapewnid usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu, 2) wyprowadzid zespół pracowników z miejsca pracy, 3) podpisad polecenie po zakooczeniu pracy, 4) powiadomid dopuszczającego lub koordynującego o zakooczeniu pracy Kierujący zespołem ma obowiązek dokonad wpisu do Książki Oględzin i Napraw o zakresie wykonanych prac i technicznej gotowości urządzenia do pracy Po otrzymaniu i informacji o zakooczeniu pracy dopuszczający jest obowiązany: 1) sprawdzid wykonanie pracy zgodnie z zakresem ustalonym w poleceniu i z wpisem do Książki Oględzin i Napraw oraz potwierdzid w poleceniu pisemnym zakooczenie pracy, 2) uzyskad zgodę od koordynującego na likwidację miejsca pracy oraz przygotowanie urządzeo do ruchu, 3) zlikwidowad miejsce pracy przez usunięcie technicznych środków zabezpieczających użytych do jego przygotowania, 4) przygotowad urządzenie do ruchu i powiadomid o tym koordynującego Czynności określone w pkt ),4) należy odnotowad w Dzienniku Operacyjnym W czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą brad udział, pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i kwalifikowani członkowie tego zespołu Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia, instalacji lub sieci elektroenergetycznej, przy której była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowości urządzenia do ruchu. Strona 22 z 79

23 3.9.8 Jeżeli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia, instalacji lub sieci elektroenergetycznej koordynujący może podjąd po otrzymaniu informacji, o gotowości urządzeo do ruchu od wszystkich dopuszczających Zasady organizacji pracy wykonywanej przez obcych wykonawców Za obcych wykonawców uznaje się zespoły pracowników nie należące do prowadzącego eksploatację urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych w Grupie Kapitałowej PCC Rokita Wykonawcy obcy wykonujący pracę przy urządzeniach, instalacjach lub sieciach elektroenergetycznych zobowiązani są do zapoznania wszystkich swoich pracowników z postanowieniami zawartymi w niniejszej instrukcji oraz ich przestrzegania Pracownicy obcego wykonawcy potwierdzają znajomośd niniejszej instrukcji własnoręcznym podpisem w karcie stanowiącej Załącznik nr Wszystkich obcych wykonawców obowiązuje pisemne zgłoszenie wykonania prac do prowadzącego eksploatację urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych, stanowiące Załącznik nr 12, do niniejszej instrukcji Zgłoszenie, o którym mowa w pkt , powinno zawierad: 1) Nazwę wykonawcy, 2) Miejsce pracy i rodzaj urządzenia na którym ma byd wykonywana praca, 3) Zakres planowanej pracy, 4) Planowany termin rozpoczęcia prac, 5) Planowany termin zakooczenia prac, 6) Przewidywany sprzęt zmechanizowany, 7) Nazwiska i imiona osób wchodzących w skład zespołu pracowników oraz numery świadectw kwalifikacyjnych wraz z datami ważności, 8) Osoby do kontaktów oraz numery telefonów Zgłoszenie wykonania prac powinno byd podpisane przez osoby uprawnione do reprezentowania firmy obcego wykonawcy na zewnątrz lub osobę przez nich upoważnioną W celu przygotowania frontu robót, zgłoszenie, o którym mowa w pkt , powinno byd dostarczone, do prowadzącego eksploatację urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych, przez obcego wykonawcę na 7 dni roboczych przed planowanym terminem rozpoczęcia prac Pisemne zgłoszenie wykonania prac, przez obcego wykonawcę, nie jest równoznaczne z ustaleniem terminu rozpoczęcia prac Termin, o którym mowa w , ustalają między sobą prowadzący eksploatację urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznej i przedstawiciele obcego wykonawcy W przypadkach gdy prowadzone prace przez obcego wykonawcę będą wymagały doprowadzenie energii elektrycznej do miejsca prowadzonych robót, do zgłoszenia o którym mowa w pkt , należy dołączyd wniosek o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej PCC Rokita, stanowiący załącznik do [Z-7] Prace wykonywane przez obcych wykonawców, przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, mogą byd prowadzone wyłącznie na pisemne polecenie wykonania pracy. Strona 23 z 79

24 Pisemne polecenie pracy może byd wystawione po uprzednim pisemnym zgłoszeniu prac przez obcego wykonawcę, zatwierdzeniu zgłoszenia przez prowadzącego eksploatację urządzeo i instalacji elektroenergetycznych oraz protokolarnym przekazaniu urządzeo, instalacji lub sieci do remontu, modernizacji albo placu budowy Wystawienie poleceo i dopuszczenie do pracy wykonywanej przez zespoły obce należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeo i instalacji elektroenergetycznych przy których będą prowadzone prace Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy nieczynnych urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych obowiązek wystawiania poleceo i dopuszczenia do pracy może byd przekazany wykonawcy tych prac, o ile określono to w zawartej z nim umowie na piśmie W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązek wystawiania poleceo i dopuszczania do pracy spoczywa na wykonawcy rozruchu lub przyszłym prowadzącym eksploatację w PCC Rokita, jeżeli została zawarta między nimi odpowiednia umowa na piśmie W przypadku, kiedy zespół pracowników obcego wykonawcy, wykonuje pracę przy urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych, prowadzący eksploatację w PCC Rokita, zobowiązany jest wyznaczyd nadzorującego lub kierownika robót Jeżeli nie istnieją żadne przeciwwskazania to, nadzorującym lub kierownikiem robót, o którym mowa w pkt , powinien byd pracownik firmy obcej W przypadku, kiedy zespół pracowników obcego wykonawcy nie prowadzi prac w pomieszczeniach lub na terenie ruchu elektroenergetycznego, prowadzący eksploatację w PCC Rokita, zobowiązany jest wyznaczyd koordynatora, zgodnie z [Z-7] W przypadkach, o którym mowa pkt i , nie zwalnia obcego wykonawcy z obowiązku zapewnienia bezpieczeostwa i higieny pracy zatrudnionym przez niego pracownikom Przy dopuszczeniu do pracy dopuszczający powinien pouczyd zespół pracowników o warunkach pracy oraz wskazad zagrożenia występujące w sąsiedztwie miejsca pracy Zabrania się wykonywania jakichkolwiek czynności i robót przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych przez obcych wykonawców bez uzgodnienia z prowadzącym eksploatację tychże urządzeo lub instalacji Po zakooczeniu prac, przy urządzeniach, instalacjach lub sieciach elektroenergetycznych obcy wykonawca zobowiązany jest do wystawienia protokołów z pomiarów parametrów elektrycznych, według aktualnych Polskich Norm oraz oświadczenia o możliwości załączenia pod napięcie urządzeo, instalacji lub sieci elektroenergetycznych. 4 Zasady bezpiecznego wykonywania prac 4.1 Postanowienia ogólne Każde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny posiadad wymagany odrębnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeostwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posiadad deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami energetycznymi oraz urządzenia i instalacje energetyczne powinny byd oznakowane zgodnie z odrębnymi przepisami Pomieszczenia lub teren ruchu energetycznego powinny byd dostępne tylko dla osób upoważnionych. Strona 24 z 79

25 4.1.4 Urządzenia i instalacje energetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyd przed dostępem osób nieupoważnionych Urządzenia i instalacje energetyczne powinny byd eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowieo określonych w instrukcjach eksploatacji Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeo i instalacji energetycznych powinny byd prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji, Dokumentacji Techniczno Ruchowej (DTR) producenta oraz uzgodnione z ich użytkownikiem Miejsce pracy powinno byd właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w sposób określony w ogólnych przepisach bezpieczeostwa i higieny pracy Urządzenia, instalacje energetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny byd wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przez ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane Jeżeli ruch urządzeo znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, o których mowa w pkt 4.1.8, lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeo i instalacji energetycznych zagraża bezpieczeostwu pracowników, to urządzenia te powinny byd na czas wykonywani tych prac wyłączone z ruchu Wymagania, o których mowa w pkt 4.1.8, nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeo urządzeo z ruchu W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeostwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeostwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymad się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego [A-1] Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w pkt , pracownik ma prawo oddalid się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego [A-1] Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, na terenie przyszłych robót, należy rozpoznad i oznaczyd uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne Szczegółowy sposób postępowania przy robotach ziemnych określa instrukcja prowadzenia robót ziemnych [Z-5] Wszelkie prace niebezpieczne, nie objęte niniejszą instrukcją, należy wykonywad na podstawie instrukcji przywołanych w Błąd! Nie można odnaleźd źródła odwołania Zasady bezpiecznego wykonywania prac w pomieszczeniach lub na terenie ruchu elektroenergetycznego Prace przy urządzeniach energetycznych i instalacjach mogą byd wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i technologii pod warunkiem wykonywania tych prac w oparciu o specjalnie dla nich opracowane instrukcje. Strona 25 z 79

26 4.2.3 Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeostwo pracy, mogą byd wykonywane: 1) przy całkowicie wyłączonym napięciu, 2) w pobliżu napięcia, 3) pod napięciem Prace w pobliżu napięcia powinny byd wykonywane przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do występujących warunków pracy Prace pod napięciem należy wykonywad w oparciu o właściwą technologię prac i przy zastosowaniu wymaganych narzędzi i środków ochronnych, określonych w instrukcji wykonywania tych prac Odległości wokół nie osłoniętych urządzeo i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające granice strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem, zawarte są w Tabela nr 3: Tabela nr 3. Strefy prac, pod napięciem i w pobliżu napięcia Napięcie znamionowe urządzenia Strefa prac pod napięciem prac w pobliżu napięcia kv m m Do 1 2) Do 0,3 Powyżej 0,3 do 0,7 Powyżej 1 do 30 Do 0,6 Powyżej 0,6 do 1,4 110 Do 1,1 Powyżej 1,1 do 2, Częściowe lub całkowite zdjęcie uziemiaczy w miejscu pracy oraz załączenie napięd sterowniczych jest dopuszczalne, jeżeli jest to konieczne dla wykonania prób (pomiarów). Wówczas, poleceniodawca, w poleceniu pisemnym na wykonanie pracy należy dokonad odpowiedniego zapisu, np. zezwala się na częściowe (lub całkowite) zdjęcie uziemiaczy do prób (pomiarów). Decyzję o zdjęciu uziemiaczy pozostawia się do dyspozycji kierującego zespołem Zdjęcia uziemiaczy na czas prób (pomiarów) może dokonad kierujący zespołem lub dopuszczający, jeżeli zostało to zaznaczone w poleceniu, w uzgodnieniu z koordynującym Jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonania nie pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i kontroli, nie powinien on bezpośrednio wykonywad tej pracy, a wykonywad tylko czynności nadzorowania zespołu pracowników Prace na wysokości powyżej 2 m w przypadkach, w których wymagane jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości, muszą byd wykonywane przez dwie osoby, zdolne do pracy na wysokości Prace poza stałymi pomostami roboczymi na wysokości powyżej 2 m od poziomu terenu (posadzki) mogą byd prowadzone przy zastosowaniu odpowiednich środków technicznych, np. rusztowania, pomosty, podnośniki, drabiny i słupołazy oraz właściwych dla danego rodzaju pracy narzędzi i sprzętu ochrony indywidualnej Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpid po zakooczeniu pracy w poprzednim miejscu. 2) Odległości określone w tabeli nr 3, dla urządzeo i instalacji elektroenergetycznych, o napięciu znamionowym do 1 kv, dotyczą tylko linii napowietrznych. Strona 26 z 79

27 Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona Przy wykonywaniu prac na polecenie jest zabronione: 1) rozszerzanie prac poza zakres i miejsce określone w poleceniu, 2) dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej do przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeo, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w poleceniu Zabronione jest wykonywanie prac na napowietrznych liniach elektroenergetycznych, stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowao atmosferycznych Zabronione jest podczas oględzin urządzeo i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nie osłoniętych części urządzeo i instalacji znajdujących się pod napięciem, na odległośd mniejszą niż odległości określone w pkt 4.2.6, Tabela nr Zasady bezpiecznego wykonywania prac podczas robót budowlanych w sąsiedztwie urządzeń, instalacji lub sieci elektroenergetycznych Instalacje rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy powinny byd zaprojektowane i wykonane oraz utrzymywane i użytkowane w taki sposób, aby nie stanowiły zagrożenia pożarowego lub wybuchowego, a także chroniły w dostatecznym stopniu pracowników przed porażeniem prądem elektrycznym Projekt, konstrukcję i wybór materiałów oraz urządzeo ochronnych w instalacji rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy, należy dostosowad do typu, rodzaju i mocy rozdzielanej energii, warunków zewnętrznych oraz do poziomu kwalifikacji osób mających dostęp do instalacji Roboty związane z podłączaniem, sprawdzaniem, konserwacją i naprawą instalacji i urządzeo elektrycznych mogą byd wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia Nie jest dopuszczalne sytuowanie stanowisk pracy, składowisk wyrobów i materiałów lub maszyn i urządzeo budowlanych bezpośrednio pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi lub w odległości liczonej w poziomie od skrajnych przewodów, mniejszej niż: Tabela nr 4. Odległości poziome od krajnych przewodów linii elektroenergetycznych w zależności od napięcia Napięcie znamionowe urządzenia Odległośd pozioma od skrajnych przewodów linii elektroenergetycznej Do 1kV 3 m Powyżej 1kV do 15kV 5 m Powyżej 15kV do 30kV 10 m Powyżej 30kV do 110kV 15 m W czasie wykonywania robót budowlanych z zastosowaniem żurawi lub urządzeo załadowczo-wyładowczych zachowuje się odległości, o których mowa w pkt 4.3.4, Tabela nr 4, mierzone do najdalej wysuniętego punktu urządzenia wraz z ładunkiem Przy wykonywaniu robót budowlanych przy użyciu maszyn lub innych urządzeo technicznych, bezpośrednio pod linią wysokiego napięcia, należy uzgodnid bezpieczne wa- Strona 27 z 79

28 runki pracy oraz wyznaczyd strefę niebezpieczną w porozumieniu z prowadzącym eksploatację Wszelkie prace wykonywane, w strefie niebezpiecznej, przy urządzeniach, instalacjach lub sieciach elektroenergetycznych należy wykonywad na podstawie pisemnego polecenia na pracę Przed skrzyżowaniem dróg z napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi, w odległości nie mniejszej niż 15 m, ustawia się oznakowane bramki, oświetlone w warunkach ograniczonej widoczności, wyznaczające dopuszczalne gabaryty przejeżdżających pojazdów Żurawie samojezdne, koparki i inne urządzenia ruchome, które mogą zbliżyd się na niebezpieczną odległośd do napowietrznych lub kablowych linii elektroenergetycznych, o którą określa Tabela nr 4, powinny byd wyposażone w sygnalizatory napięcia Wykonywanie robót ziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji lub sieci elektroenergetycznych powinno byd poprzedzone określeniem przez kierownika budowy bezpiecznej odległości, w jakiej mogą byd one wykonywane od istniejącej sieci, i sposobu wykonywania tych robót Bezpieczną odległośd wykonywania robót, o których mowa w pkt , ustala kierownik budowy w porozumieniu z właściwą jednostką organizacyjną Grupy Kapitałowej PCC Rokita, w której zarządzie lub eksploatacji znajdują się instalacja lub sied elektroenergetyczna. Miejsca tych robót należy oznakowad napisami ostrzegawczymi i ogrodzid W czasie wykonywania robót ziemnych należy wyznaczyd strefę niebezpieczną i odpowiednio ją ogrodzid oraz umieścid napisy ostrzegawcze Rozdzielnice budowlane prądu elektrycznego znajdujące się na terenie budowy zabezpiecza się przed dostępem osób postronnych Rozdzielnice budowlane prądu elektrycznego powinny byd usytuowane w odległości nie większej niż 50 m od odbiorników energii Połączenia przewodów elektrycznych z urządzeniami mechanicznymi wykonuje się w sposób zapewniający bezpieczeostwo pracy osób obsługujących takie urządzenia Przewody, o których mowa w pkt , zabezpiecza się przed uszkodzeniami mechanicznymi Okresowa kontrola stanu stacjonarnych urządzeo elektrycznych pod względem bezpieczeostwa odbywa się co najmniej jeden raz w miesiącu, natomiast kontrola stanu i rezystancji izolacji tych urządzeo, co najmniej dwa razy w roku, a ponadto: 1) przed uruchomieniem urządzenia po dokonaniu zmian i napraw części elektrycznych i mechanicznych; 2) przed uruchomieniem urządzenia, jeżeli urządzenie było nieczynne przez ponad miesiąc; 3) przed uruchomieniem urządzenia po jego przemieszczeniu W przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny lub innego urządzenia technicznego należy je niezwłocznie unieruchomid i odłączyd dopływ energii W przypadku zastosowania urządzeo ochronnych różnicowoprądowych w instalacji rozdziału energii elektrycznej, należy sprawdzid ich działanie każdorazowo przed przystąpieniem do pracy. Strona 28 z 79

29 Sprawdzenia, o których mowa w pkt , należy każdorazowo odnotowad w Dzienniku Robót stanowiącym załącznik do [Z-7] Kopie protokołów pomiarów ze skuteczności zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym powinny znajdowad się u kierownika budowy Dokonywane naprawy i przeglądy urządzeo elektrycznych powinny byd odnotowane w książce konserwacji urządzeo Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym należy kontrolowad zgodnie z instrukcją producenta. Wyniki kontroli powinny byd odnotowane i przechowywane przez kierownika budowy, stosownie do zakresu obowiązków Miejsca wykonania robót, drogi na terenie budowy, dojścia i dojazdy w czasie wykonywania robót powinny byd dostatecznie oświetlone Żurawie, maszty lub inne wysokie konstrukcje o zmroku i w nocy powinny posiadad oświetlenie pozycyjne Punkty świetlne rozmieszcza się w sposób zapewniający odczytanie tablic i znaków ostrzegawczych oraz znaków sygnalizacji ruchu na terenie budowy Słupy z punktami świetlnymi na drogach znajdujących się na terenie budowy należy rozmieścid wzdłuż dróg i na ich skrzyżowaniach. Na łukach dróg, przy jednostronnym oświetleniu, słupy należy ustawiad po zewnętrznej stronie łuku Punkty świetlne i sygnalizacyjne powinny spełniad wymagania: 1) konstrukcja i obudowa oraz sposób zasilania w energię elektryczną nie mogą powodowad zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym; 2) nie mogą powodowad wydłużonych cieni, olśnienia wzroku i zjawisk stroboskopowych oraz zmiany barwy znaków lub zakłóceo odbioru i postrzegania sygnałów oraz znaków stosowanych w transporcie. 5 Elektroenergetyczny Sprzęt Ochronny 5.1 Postanowienia ogólne Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywad w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności Sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu ochronnego ustala pracodawca Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny byd poddawane okresowym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta Sprzęt ochronny, powinien byd oznakowany w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia Zabronione jest używanie narzędzi i sprzętu, które nie są oznakowane Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzad stan techniczny, stosowanie, przechowywanie i ewidencję sprzętu ochronnego oraz środków ochrony indywidualnej Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy sprawdzad bezpośrednio przed jego użyciem Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły ważnośd próby okresowej, powinny byd niezwłocznie wycofane z użycia Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi pracy i sprzętu ochronnego. Strona 29 z 79

30 Sprzęt ochronny przeznaczony do ochrony całego ciała lub jego części przed skutkami działania prądu elektrycznego powinny właściwie izolowad użytkownika przed napięciem, na które może byd on narażony w najbardziej niekorzystnych przewidywanych warunkach używania tych środków Instrukcja producenta elektroenergetycznego sprzętu ochronnego, o którym mowa w pkt , powinna zawierad informacje dotyczące szczegółowego przeznaczenia tego rodzaju środków oraz zakresu i częstotliwości badao właściwości izolacyjnych, które powinny byd przeprowadzane w okresie użytkowania sprzętu ochronnego Do elektroenergetycznego sprzętu ochronnego o złożonej konstrukcji zalicza się środki chroniące przed zagrożeniami elektrycznymi, niebezpiecznym napięciem prądu elektrycznego lub takie, które są używane jako izolatory podczas wykonywania prac pod wysokim napięciem. 5.2 Podział elektroenergetycznego sprzętu ochronnego Elektroenergetyczny sprzęt ochronny ze względu na przeznaczenie dzieli się następująco: 1) Sprzęt izolacyjny, 2) Sprzęt wskazujący obecnośd napięcia, 3) Sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia, 4) Sprzęt zabezpieczający przed działaniem łuku elektrycznego, 5) Sprzęt pomocniczy Sprzęt izolacyjny służy do ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym przez odizolowanie człowieka od urządzeo, które są lub mogą byd pod napięciem Sprzęt izolacyjny obejmuje: 1) Drążki izolacyjne o różnym przeznaczeniu, 2) Kleszcze, chwytaki manewrowe i uchwyty izolacyjne do bezpieczników, 3) Rękawice elektroizolacyjne (dielektryczne), 4) Obuwie elektroizolacyjne (dielektryczne), 5) Hełmy elektroizolacyjne, 6) Dywaniki i chodniki elektroizolacyjne (dielektryczne) Sprzęt izolacyjny, ze względu bezpieczeostwo przeciwporażeniowe, dzieli się na: a) Sprzęt zasadniczy, za pośrednictwem, którego można w sposób bezpieczny dotykad części urządzeo i instalacji elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem, b) Sprzęt dodatkowy, który użyty sam nie stanowi pełnego zabezpieczenia przed porażeniem, ale użyty łącznie ze sprzętem zasadniczym zwiększa pewnośd bezpieczeostwa pracy Łącznie ze sprzętem zasadniczym należy zawsze stosowad sprzęt dodatkowy, jednakże wystarczające jest użycie sprzętu dodatkowego jednego typu (np. drążek izolacyjny i rękawice elektroizolacyjne) Sprzęt wskazujący obecnośd napięcia ma za zadanie wskazad obecnośd napięcia lub jego brak w miejscu pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych Sprzęt wskazujący obecnośd napięcia obejmuje: Strona 30 z 79

31 1) Wskaźniki napięcia powyżej 1 kv, 2) Wskaźniki napięcia do 1 kv, 3) Uzgadniacze faz Sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia, spowodowanym błędnymi czynnościami łączeniowymi, wyładowaniami atmosferycznymi lub innymi zjawiskami, służy do zabezpieczania miejsca Sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia, w przypadku pojawiania się napięcia na urządzeniu uziemionym, ma doprowadzid do trójfazowego zwarcia doziemnego i zadziałania zabezpieczeo zwarciowych bez spowodowania warunków niebezpiecznych pod względem porażeniowym w miejscu uziemienia Sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia obejmuje: 1) Uziemiacze przenośne, 2) Zwieracze przenośne Zadaniem sprzętu zabezpieczającego przed działaniem łuku elektrycznego jest ochrona pracowników w miejscu pracy przed skutkami działania łuku elektrycznego (oparzenia, uszkodzenia wzroku wskutek dużej jaskrawości łuku elektrycznego) Sprzęt zabezpieczający przed działaniem łuku elektrycznego głównie obejmuje: 1) Hełmy elektroizolacyjne z przeciwłukową osłoną twarzy, 2) Okulary przeciwłukowe z filtrem UV, 3) Uchwyt do wkładek bezpiecznikowych z rękawem ochronnym Sprzęt pomocniczy głównie obejmuje: 1) Przenośne ogrodzenia i barierki, 2) Siatki ochronne, 3) Linki, łaocuchy i taśmy ostrzegawcze, 4) Znaki i tablice bezpieczeostwa, Sprzęt pomocniczy jest wykorzystywany w celu odgrodzenia miejsca pracy lub ostrzegania, aby nie mogło dojśd do niebezpiecznego zbliżenia do urządzeo i instalacji elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem. 5.3 Zasady ogólne sprawdzania obecności napięcia Przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych należy stosowad wyłącznie akustyczno-optyczne wskaźniki napięcia z samokontrolą działania z wyjątkiem urządzeo i instalacji niskiego napięcia Zabrania się stosowania neonowych wskaźników napięcia Wskaźniki napięcia powinny byd używane tylko przy urządzeniach, których napięcie znamionowe odpowiada znamionowemu zakresowi napięcia wskaźnika Wskaźniki napięcia powinny byd mocowane na drążkach izolacyjnych o odpowiednim napięciu znamionowym Posługując się wskaźnikami napięcia mocowanymi w drążkach izolacyjnych nie wolno trzymad drążka izolacyjnego poza ogranicznikiem uchwytu Dla rozdzielnic w obudowach zamkniętych sprawdzenia braku napięcia dokonad zgodnie z zaleceniami producenta. Strona 31 z 79

32 5.3.7 Obecnośd lub brak napięcia należy sprawdzad we wszystkich fazach wyłączonego urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej Wskaźnik napięcia powinien jednoznacznie sygnalizowad stan obecności lub braku napięcia sieci za pomocą zmiany sygnału w normalnych warunkach oświetlenia i hałasu Przy stosowaniu wskaźników napięcia przy urządzeniach powyżej 1 kv wymaga się użycia rękawic elektroizolacyjnych i hełmu elektroizolacyjnego z przeciwłukową osłoną twarzy oraz zaleca się stosowanie półbutów elektroizolacyjnych Przy stosowaniu wskaźników napięcia przy urządzeniach do 1 kv zaleca się użycia rękawic elektroizolacyjnych. 5.4 Metodyka sprawdzania obecności napięcia, przy urządzeniach powyżej 1 kv, wskaźnikiem akustyczno-optycznym Dobrad wskaźnik napięcia o prawidłowym zakresie napięciowym sieci Sprawdzid ważnośd badao okresowych wskaźnika Sprawdzid stan techniczny wskaźnika - czy nie ma uszkodzeo zewnętrznych i czy aktywna samokontrola obwodów wskaźnika działa poprawnie W przypadku stwierdzenia nieważności badao okresowych lub uszkodzeo mechanicznych wskaźnika napięcia należy wycofad go z eksploatacji Dobrad odpowiedni drążek izolacyjny na napięcie równe lub wyższe od napięcia badanej sieci Sprawdzid czy drążek izolacyjny nie ma uszkodzeo mechanicznych, Sprawdzid czy drążek izolacyjny ma ważne okresowe badania napięciowe, W przypadku stwierdzenia uszkodzenia mechanicznego lub braku ważności okresowych badao napięciowych drążka izolacyjnego należy wycofad go z eksploatacji, Zamocowad wskaźnik napięcia w głowicy drążka izolacyjnego, Włączyd wskaźnik i odczekad aż wskaźnik napięcia wykona proces samokontroli, po czym przejdzie w stan czuwania, Sprawdzid działanie wskaźnika napięcia na urządzeniu znajdującym się bez wątpienia pod napięciem Dokonad pomiaru brak obecności napięcia w wyłączonym obwodzie elektrycznym dotykając kołkiem stykowym do części badanego obwodu elektrycznego Ponownie sprawdzid działanie wskaźnika napięcia na urządzeniu znajdującym się bez wątpienia pod napięciem Po zakooczonej pracy wskaźnik należy wyłączyd, zdemontowad z drążka izolacyjnego i schowad do pokrowca. 5.5 Zasady ogólne zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych Zakładanie uziemiaczy przenośnych i zwieraczy należy dokonywad dwuosobowo bezpośrednio po sprawdzeniu braku napięcia Przekroje przewodów uziemiaczy przenośnych muszą byd przystosowane znamionowo do prądu i czasu trwania zwarcia na urządzeniu i instalacji elektroenergetycznej, na której jest zakładany Należy uziemiad wszystkie fazy urządzenia, nawet gdy praca ma byd wykonywana tylko na jednej fazie urządzenia. Strona 32 z 79

33 5.5.4 Przed każdym użyciem uziemiacza należy dokonad jego oględzin pod kątem stanu technicznego oraz sprawdzid ważnośd badania okresowego Uziemiacz należy wycofad z eksploatacji, jeżeli stwierdzi się jakiekolwiek uszkodzenie mechaniczne którejkolwiek części uziemiacza lub brak ważności badania okresowego Nie wolno zakładad i przykręcad zacisków fazowych uziemiacza bezpośrednio rękami Przy zakładaniu uziemiaczy przenośnych w urządzeniach elektroenergetycznych należy dodatkowo stosowad rękawice elektroizolacyjne oraz hełmy elektroizolacyjne z przeciwłukową osłoną twarzy. Rękawice elektroizolacyjne należy zabezpieczyd rękawicami skórzanymi chroniącymi przed uszkodzeniami mechanicznymi Przy uziemianiu uziemiaczami przenośnymi należy w pierwszej kolejności dokręcid zacisk uziomowy uziemiacza do uziomu. W drugiej kolejności przy pomocy drążka izolacyjnego lub uchwytu bezpiecznikowego założyd kolejno zaciski fazowe na szyny lub przewody wyłączone spod napięcia, zapewniając pewny styk Uchwyt bezpiecznikowy do zakładania uziemiaczy musi byd wyposażony w skórzany rękaw ochronny Po założeniu pierwszego zacisku fazowego, nie wolno dotykad ręką pozostałych zacisków fazowych uziemiacza Dopuszcza się zakładanie zacisków fazowych na przewody lub szyny w inny sposób niż przy pomocy drążków izolacyjnych, jeśli zastosowana technologia zapewnia bezpieczeostwo pracy Przy zdejmowaniu uziemiaczy należy zachowad kolejnośd odwrotną do zastosowanej przy zakładaniu Uziemiacze należy przechowywad w pokrowcach w stanie czystym i suchym w pomieszczeniu czystym i suchym Śruby dociskowe zacisków uziemiaczy, należy konserwowad okresowo np. olejem wrzecionowym. 5.6 Metodyka zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych przy urządzeniach powyżej 1 kv Dobrad uziemiacz z zaciskami dostosowanymi do kształtu i przekroju uziemianych przewodów lub szyn płaskich urządzenia wyłączonego spod napięcia Wyjąd uziemiacz z pokrowca i sprawdzid jego stan techniczny, a w szczególności: 1) stan zacisków - śruby powinny poruszad się płynnie i bez zacięd, korpusy i dociski nie powinny posiadad śladów uszkodzeo mechanicznych, a ich powierzchnia nie może byd skorodowana i zabrudzona, 2) stan połączeo linki z koocówkami kablowymi i stan linki - żyły miedziane nie mogą mied uszkodzeo mechanicznych, 3) stan osłony linki miedzianej osłona nie może byd uszkodzona Sprawdzid termin ważności badania okresowego uziemiacza Jeżeli wystąpi którekolwiek uszkodzenie wymienione w pkt lub zostanie stwierdzona nieważnośd badania okresowego, uziemiacz należy wycofad z eksploatacji Sprawdzid, czy przewody zwierające i przewód uziomowy są odpowiedniej długości gwarantującej prawidłowe założenie uziemiacza bez zbędnych naciągów i zwisów Sprawdzid czy urządzenie lub linia zostały wyłączone spod napięcia. Strona 33 z 79

34 5.6.7 Upewnid się za pomocą odpowiedniego wskaźnika napięcia zamocowanego na odpowiednim uniwersalnym drążku izolacyjnym o braku napięcia na urządzeniu lub linii Oczyścid z korozji miejsce mocowania zacisku uziomowego Założyd zacisk uziomowy na wcześniej przygotowane miejsce mocowania i dokręcid go ręką, tak aby docisk pracował równomiernie całą powierzchnią a połączenie z uziomem było pewne i trwałe Zamocowad zacisk fazowy uziemiacza w drążku izolacyjnym, o napięciu znamionowym równym lub wyższym od napięcia uziemianego urządzenia lub linii i założyd na wybraną fazę urządzenia wyłączonego spod napięcia Czynnośd opisaną w pkt powtórzyd dla pozostałych zacisków fazowych uziemiacza Przy zdejmowaniu uziemiacza przenośnego należy zachowad kolejnośd odwrotną do przyjętej przy zakładaniu to znaczy, w pierwszej kolejności należy, za pomocą drążka izolacyjnego, zdjąd zaciski fazowe a następnie odkręcid zacisk uziomowy. 5.7 Metodyka zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych przy urządzeniach do 1 kv Dobrad uziemiacz z zaciskami dostosowanymi do kształtu i przekroju uziemianych przewodów lub szyn płaskich albo dostosowanymi do typu i wielkości podstaw bezpiecznikowych urządzenia wyłączonego spod napięcia Wyjąd uziemiacz z pokrowca i sprawdzid jego stan techniczny a w szczególności: 1) stan zacisków: a) w przypadku uziemiaczy przeznaczonych do przewodów okrągłych lub szyn płaskich śruby powinny poruszad się płynnie i bez zacięd, korpusy i dociski nie powinny posiadad śladów uszkodzeo mechanicznych, a ich powierzchnia nie może byd skorodowana i zabrudzona, b) w przypadku uziemiaczy przeznaczonych do podstaw bezpiecznikowych typu BM śruba zacisku uziomowego powinna poruszad się płynnie i bez zacięd, a korpus i docisk nie powinny posiadad śladów uszkodzeo mechanicznych, wkładki fazowe nie mogą nosid śladów uszkodzeo mechanicznych, a zaczep do mocowania w uchwycie bezpiecznikowym lub drążku nie może byd pogięty, c) w przypadku uziemiaczy przeznaczonych do podstaw bezpiecznikowych z gwintem śruba zacisku uziomowego powinna poruszad się płynnie i bez zacięd, a korpus i docisk nie powinny posiadad śladów uszkodzeo mechanicznych, wkrętki fazowe nie mogą nosid śladów uszkodzeo mechanicznych, gwint nie może byd uszkodzony, a tuleja uziemiająca, do której mocowana jest koocówka kablowa linki musi obracad się bez oporu po tulei mocującej zakooczonej gwintem, zaczep do mocowania w drążku nie może byd pogięty. 2) stan połączeo przewodów z koocówkami kablowymi i stan linki żyły miedziane nie mogą mied uszkodzeo mechanicznych, 3) stan osłony przewodów z linki miedzianej osłona nie może byd uszkodzona Sprawdzid termin ważności badania okresowego uziemiacza Jeżeli wystąpi którekolwiek uszkodzenie wymienione w pkt lub zostanie stwierdzona nieważnośd badania okresowego, uziemiacz należy wycofad z eksploatacji. Strona 34 z 79

35 5.7.5 Sprawdzid, czy przewody zwierające i przewód uziomowy są odpowiedniej długości gwarantującej prawidłowe założenie uziemiacza bez zbędnych naciągów i zwisów Sprawdzid czy urządzenie lub linia zostały wyłączone spod napięcia Upewnid się za pomocą odpowiedniego wskaźnika napięcia o braku napięcia na urządzeniu lub linii Oczyścid z korozji miejsce mocowania zacisku uziomowego Założyd zacisk uziomowy na wcześniej przygotowane miejsce mocowania i dokręcid go ręką, tak aby docisk pracował równomiernie całą powierzchnią a połączenie z uziomem było pewne i trwałe Założyd koocówki fazowe: 1) w przypadku uziemiaczy przeznaczonych przewodów okrągłych lub szyn płaskich: a) Zamocowad zacisk fazowy uziemiacza w drążku izolacyjnym, o napięciu znamionowym równym lub wyższym od napięcia uziemianego urządzenia lub linii i założyd na wybraną fazę urządzenia wyłączonego spod napięcia 2) W przypadku uziemiaczy przeznaczonych do podstaw bezpiecznikowych typu BM: a) zatrzasnąd zaczep zacisku fazowego uziemiacza w uchwycie bezpiecznikowym, b) sprawdzid pewnośd mocowania wkładki fazowej w uchwycie bezpiecznikowym, c) wsunąd wkładkę fazową w podstawę bezpiecznikową aż do wystąpienia wyczuwalnego oporu, d) nacisnąd kciukiem na przycisk zwalniania blokady i przesunąd uchwyt bezpiecznikowy wzdłuż wkładki fazowej, aż do jego wykleszczenia. 3) W przypadku uziemiaczy przeznaczonych do podstaw bezpiecznikowych z gwintem: a) zatrzasnąd zaczep wkrętki w uchwycie izolacyjnym przez naciśnięcie i obrót zaczepu uchwytu w gnieździe bagnetowym wkrętki. b) sprawdzid pewnośd mocowania wkrętki fazowej w uchwycie izolacyjnym, c) trzymając za częśd chwytową uchwytu izolacyjnym wprowadzid wkrętkę w otwór gniazda bezpiecznikowego i wkręcid identycznie jak główkę bezpiecznikową, aż do wystąpienia wyczuwalnego oporu, d) w celu zdemontowania uchwytu izolacyjnego należy go docisnąd pokonując opór sprężyny, przekręcid w lewo i wysunąd z gniazda wkrętki Przy zdejmowaniu uziemiacza przenośnego należy zachowad kolejnośd odwrotną do przyjętej przy zakładaniu to znaczy, w pierwszej kolejności należy, za pomocą drążka izolacyjnego, uchwytu bezpiecznikowego lub uchwytu izolacyjnego, zdjąd zaciski fazowe a następnie odkręcid zacisk uziomowy. 5.8 Zasady ogólne wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy Wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy w urządzeniach powyżej 1 kv, należy dokonywad dwuosobowo i po wyłączeniu urządzenia spod napięcia W celu wymiany wkładek bezpiecznikowych, w urządzeniach powyżej 1kV, należy stosowad kleszcze izolacyjne lub chwytak manewrowy w połączeniu z drążkiem izolacyjnym oraz rękawice elektroizolacyjne W celu wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy, w urządzeniach do 1kV, należy stosowad uchwyt bezpiecznikowy rękawem ochronnym Strona 35 z 79

36 5.8.4 W przypadkach, gdy użycie kleszczy izolacyjnych lub drążka izolacyjnego i chwytaka manewrowego jest utrudnione lub niemożliwe, przed wymianą wkładek należy wyłączyd napięcie i obustronnie uziemid miejsce pracy Rękawice elektroizolacyjne należy zabezpieczyd rękawicami skórzanymi chroniącymi przed uszkodzeniami mechanicznymi Kleszcze izolacyjne i chwytaki manewrowa należy przechowywad w fabrycznym pokrowcu w stanie czystym i suchym z dala od źródeł ciepła w pomieszczeniach suchych i czystych Każdorazowo przed użyciem należy przetrzed powierzchnię części izolacyjnej drążka lub ramion kleszczy czystą i suchą szmatką. W razie stwierdzenia zabrudzenia należy je usunąd przy pomocy czystej szmatki zwilżonej w alkoholu bezwodnym. 5.9 Metodyka wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy w urządzeniach powyżej 1 kv Wyjąd kleszcze izolacyjne albo chwytak manewrowy i drążek izolacyjny z pokrowca i dokonad oględzin, a mianowicie: 1) w przypadku kleszczy izolacyjnych oraz drążka izolacyjnego do chwytaka: a) kleszcze lub drążek izolacyjny nie może nosid śladów uszkodzeo mechanicznych, b) części izolacyjne i chwytowe ramion kleszczy lub drążka izolacyjnego muszą byd czyste i suche. 2) w przypadku chwytaka manewrowego a) chwytak nie może nosid śladów uszkodzeo mechanicznych, b) śruba musi obracad się płynnie i bez zacięd powodując równomierne ściąganie, bądź rozchylanie ramion chwytaka, c) szczęki muszą swobodnie obracad się w ramionach o kąt około 30 stopni w każdym kierunku Sprawdzid czy kleszcze, a w przypadku chwytaka manewrowego drążek izolacyjny, mają ważne badania okresowe Jeżeli wystąpi którekolwiek uszkodzenie wymienione w pkt lub zostanie stwierdzona nieważnośd badania okresowego, kleszcze lub drążek izolacyjny należy wycofad z eksploatacji Sprawdzid czy kleszcze, a w przypadku chwytaka manewrowego drążek izolacyjny, są dobrane na napięcie równe lub wyższe od napięcia badanej sieci Sprawdzid czy urządzenie zostało wyłączone spod napięcia Nałożyd szczęki kleszczy izolacyjnych lub chwytaka manewrowego na wkładce bezpiecznikowej i zacisnąd do momentu wyczuwalnego oporu, uważając aby nie uszkodzid wkładki bezpiecznikowej Zaciskanie szczęk chwytaka manewrowego odbywa się poprzez wykonanie obrotów drążkiem izolacyjnym Wcisnąd wkładkę bezpiecznikową w podstawę bezpiecznikową aż do wystąpienia wyczuwalnego oporu albo wyciągnąd wkładkę bezpiecznikową z podstawy bezpiecznikowej Zwolnid zacisk na wkładce bezpiecznikowej poprzez rozchylenie szczęk kleszczy izolacyjnych lub chwytaka manewrowego. Strona 36 z 79

37 Po wykonaniu pracy kleszcze albo chwytak manewrowy i drążek izolacyjny schowad do pokrowca w stanie czystym i suchym Metodyka wymiany wkładek bezpiecznikowych mocy w urządzeniach do 1 kv Sprawdzid stan funkcjonalny elementów zatrzaskowych oraz sprawdzid stan techniczny uchwytu bezpiecznikowego wraz z rękawem ochronnym W przypadku stwierdzenia uszkodzenia funkcjonalnego lub stwierdzenia uszkodzenia mechanicznego zagrażającego bezpieczeostwu pracy, uchwyt bezpiecznikowy należy wycofad z eksploatacji Sprawdzid czy urządzenie zostało wyłączone spod napięcia Zatrzasnąd zaczep wkładki bezpiecznikowej w uchwycie bezpiecznikowym Sprawdzid pewnośd mocowania wkładki bezpiecznikowej w uchwycie bezpiecznikowym Wsunąd wkładkę bezpiecznikową w podstawę bezpiecznikową, aż do wystąpienia wyczuwalnego oporu Nacisnąd kciukiem na przycisk zwalniania blokady i przesunąd uchwyt bezpiecznikowy wzdłuż wkładki bezpiecznikowej, aż do jego wykleszczenia. 6 Zasady postępowania podczas ratowania osób porażonych prądem elektrycznym 6.1 Wiadomości ogólne Prąd rażeniowy przepływający przez ciało człowieka powoduje wydzielanie się w jego organizmie energii, której wartośd (a więc i skutki) zależy od wielu czynników: wartości, rodzaju i częstotliwości prądu, czasu przepływu, warunków dotyku (siły docisku, temperatury, wilgotności, powierzchni styku) oraz charakterystycznych cech fizjologicznych osoby rażonej Można wyróżnid kilka stref patofizjologicznych skutków działania prądu przemiennego (AC) i stałego (DC), zależnych od wartości prądów rażeniowych i czasów trwania rażenia Strefy, o których mowa w pkt 6.1.2, zostały przedstawione na rysunkach 1 i 2 Rysunek 1. Strefy o określonych skutkach przepływu przez ciało człowieka prądów rażeniowych stałych. Ir - prąd rażeniowy; tr - czas trwania rażenia; a, b, c - krzywe rozdzielające poszczególne strefy Strona 37 z 79

38 Rysunek 2. Strefy o określonych skutkach przepływu przez ciało człowieka prądów rażeniowych przemiennych o częstotliwości sieciowej. Ir - prąd rażeniowy; tr - czas trwania rażenia; a, b, c - krzywe rozdzielające poszczególne strefy Skutki rażenia, w zależności od wartości prądów i czasów trwania rażenia w poszczególnych strefach zawiera Tabela nr 5. Tabela nr 5. Skutki fizjologiczne przepływu prądu rażeniowego przez ciało człowieka w strefach czasowoprądowych. Oznaczenie Skutki rażenia prądem strefy AC-1 Zwykle nie są odczuwalne żadne reakcje organizmu. DC-1 AC-2 DC-2 AC-3 DC-3 AC-4 DC-4 Zwykle nie ma żadnych skutków patofizjologicznych. Zwykle nie ma trwałych uszkodzeo organizmu. Wraz ze zwiększaniem się prądów rażeniowych i czasów trwania rażenia mogą wystąpid odwracalne zakłócenia pracy serca (nie wywołujące jednak fibrylacji komór serca), a przy długich czasach działania również skurcz mięśni dłoni, uniemożliwiający samouwolnienie się oraz skurcz mięśni klatki piersiowej zatrzymujący proces oddychania. Możliwośd wystąpienia fibrylacji komór serca z narastającym prawdopodobieostwem pojawienia się wraz ze zwiększeniem się wartości prądów rażeniowych i czasów trwania rażenia. Możliwośd wystąpienia poparzeo i innych skutków patofizjologicznych, takich jak wymienione w strefie AC-3 i DC-3, jednak ze zwiększonym prawdopodobieostwem ich wystąpienia i bardziej groźnymi następstwami W przypadku zauważenia człowieka porażonego prądem elektrycznym należy natychmiast przystąpid do udzielania mu pomocy, a więc porażonego należy jak najszybciej uwolnid spod działania prądu elektrycznego Emocje i chęd udzielenia jak najszybszej pomocy osobie rażonej nie mogą powodowad błędnych działao i zachowao przy uwalnianiu rażonego spod napięcia. Działania te, chod powinny byd dokonane szybko, muszą byd prowadzone mądrze i z sposób całkowicie bezpieczny dla ratujących. W czasie ratowania osoby porażonej prądem elektrycznym należy działad spokojnie, lecz zdecydowanie i sprawnie. Strona 38 z 79

39 6.1.7 Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeostwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielid bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeostwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których możliwa jest natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego bardziej powołanej. 6.2 Uwalnianie porażonego spod napięcia do 1 kv Porażonego należy natychmiast uwolnid spod działania prądu elektrycznego Uwolnienia należy dokonad jedną z następujących metod: 1) przez wyłączenie napięcia we właściwym obwodzie elektrycznym na którym doszło do porażenia; 2) przez odciągnięcie porażonego od urządzeo lub instalacji będących pod napięciem Wyłączenia napięcia należy dokonad jednym z następujących sposobów: 1) przez otwarcie właściwych łączników od strony zasilania. 2) przez wyjęcie wkładek topikowych z obwodu zasilania. W przypadku uszkodzenia główki bezpiecznikowej, podczas wyjmowania wkładki topikowej, należy zachowad odpowiednie środki ostrożności. Wyjmowanie bezpieczników mocy powinno odbywad się za pomocą uchwytów przeznaczonych do tego celu; 3) przez odcięcie przewodów zasilania za pomocą narzędzi z izolowanymi rękojeściami i przy zastosowaniu środków ochrony indywidualnej chroniących przed skutkami łuku elektrycznego. Nie wolno stosowad tego sposobu w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem oraz w kanałach i tunelach kablowych! Rysunek 3. Uwalnianie porażonego prądem elektrycznym o napięciu do 1 kv przez wyłączenie łącznika od strony zasilania Strona 39 z 79

40 Rysunek 4. Uwalnianie porażonego prądem elektrycznym o napięciu do 1 kv przez odciągnięcie od urządzeo będących pod napięciem Porażonego odciąga się od urządzeo znajdujących się pod napięciem wówczas, gdy wyłączenie napięcia trwałoby zbyt długo lub było bardziej niebezpieczne do wykonania Podczas odciągania porażonego spod działania prądu elektrycznego nie wolno zapomnied o bezwzględnym zakazie dotykania gołymi rękami ciała porażonego. Porażonego uwalnia się spod działania prądu elektrycznego za luźne części garderoby Przy uwalnianiu porażonego spod działania prądu elektrycznego do 1kV, jako podstawowy materiał izolacyjny, należy stosowad sprzęt ochronny. Dopiero w przypadku braku tego sprzętu można stosowad zastępcze materiały o właściwościach izolacyjnych np. suche drewno, materiały tekstylne Gdy porażenie (poparzenie) nastąpiło w instalacji lub sieci elektroenergetycznej na wysokości do działao ratowniczych należy przystąpid po jak najszybszym pozbawieniu napięcia obwodu rażącego. 6.3 Uwalnianie porażonego spod napięcia powyżej 1kV Porażonego należy natychmiast uwolnid spod działania prądu elektrycznego Uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego należy dokonad jedną z następujących metod: 1) przez pozbawienie napięcia właściwego obwodu elektrycznego, 2) przez odciągnięcie porażonego od instalacji i sieci elektroenergetycznych będących pod napięciem Przed zdjęciem porażonego z urządzenia, które zostało wyłączone, należy upewnid się o braku napięcia za pomocą wskaźnika napięcia, a następnie rozładowad urządzenie zachowując wymagane dla tych czynności środki ostrożności Odciągnięcia porażonego od urządzenia będącego w stanie załączenia, w przypadku braku możliwości wyłączenia napięcia, należy dokonad w sposób bezpieczny, posługując się sprzętem ochronnym dedykowanym do poziomu napięcia. Strona 40 z 79

41 Rysunek 5. Uwalnianie porażonego prądem elektrycznym o napięciu powyżej 1kV przez odciągnięcie od urządzeo będących pod napięciem Nie wolno bezpośrednio dotykad porażonego oraz dotykad elementów instalacji i sieci elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem Należy pamiętad o zachowaniu bezpiecznej odległości. 6.4 Pomoc przedlekarska po uwolnieniu, osoby porażonej prądem elektrycznym, spod napięcia W czasie ratowania osoby porażonej prądem elektrycznym należy działad spokojnie, lecz zdecydowanie i sprawnie Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego należy stwierdzid stan, w jakim się on znajduje Porażony może byd: a) przytomny; b) nieprzytomny, lecz samodzielnie oddycha; c) nieprzytomny i nie oddycha, Strona 41 z 79

42 Uwolnienie porażonego spod napięcia Rozpoznanie i ocena stanu zdrowia porażonego Wezwanie pomocy lekarskiej bez przerywania akcji ratowniczej Porażony przytomny Porażony nieprzytomny Ułożenie porażonego w pozycji bocznej ustalonej Stała obserwacja, czy nie wystąpiło zatrzymanie oddychania Kontrola oddychania i pracy serca (krążenia krwi) Brak oddychania Oddychanie zachowane Zatrzymanie krążenia krwi (brak pracy serca) Jednoczesne wykonywanie: - sztucznego oddychania - pośredniego masażu serca Praca serca zachowana Wykonanie sztucznego oddychania do momentu swobodnego oddechu Ułożenie porażonego w pozycji bocznej ustalonej. Stała kontrola: - świadomości, - oddychania, - pracy serca, Rysunek 6. Kolejnośd czynności podczas ratowania osoby porażonej prądem elektrycznym o różnych skutkach patofizjologicznych Gdy rażony jest przytomny, należy rozluźnid ubranie w okolicy szyi, klatki piersiowej i brzucha oraz ułożyd wygodnie porażonego. W takiej pozycji rażony powinien pozostawad do chwili przewiezienia go do lekarza lub przyjazdu lekarza na miejsce wypadku. Porażony musi byd zbadany przez lekarza. Do chwili badania powinien pozostawad w pozycji leżącej. Zachowanie pełnej świadomości nie wyklucza zagrożenia życia Gdy rażony jest nieprzytomny, ale oddycha ułożyd w pozycji bocznej ustalonej (pkt 6.4.6), która zapobiega zapadaniu się języka, umożliwia odpływ śliny i wymiocin za zewnątrz. Układanie w tej pozycji jest zabronione u osób z obrażeniami kręgosłupa, jak też w stanie zatrzymania krążenia krwi. Rażonego nieprzytomnego, ale oddychającego, nie wolno odstępowad i należy go stale obserwowad, albowiem może się zatrzymad oddech Tryb postępowania w celu ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej jest następujący: 1) zdejmujemy okulary poszkodowanego jeśli je posiada, 2) klękamy przy poszkodowanym i upewniamy się, że obie nogi są wyprostowane, 3) bliższą rękę poszkodowanego odsuwamy od ciała tak, by była skierowana ku górze (Rysunek 7.), Strona 42 z 79

43 Rysunek 7. 4) drugą rękę poszkodowanego przykładamy do policzka grzbietową stroną dłoni i przytrzymujemy ją przy policzku (Rysunek 8.), Rysunek 8. 5) drugą swoją ręką chwytamy za dalszą kooczynę dolną tuż powyżej kolana, i podciągamy ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża tak, aby zgięła się w stawie kolanowym (Rysunek 9.), Rysunek 9. 6) trzymając rękę na policzku ciągniemy za kolano odwracając poszkodowanego do siebie na bok, 7) kooczynę, za którą przetaczaliśmy poszkodowanego, układamy w ten sposób, aby zarówno staw kolanowy, jak i biodrowy były zgięte pod kątem prostym, 8) odchylamy głowę ratowanego ku tyłowi, aby drogi oddechowe były drożne, Strona 43 z 79

44 9) regularnie sprawdzamy oddech, Rysunek ) jeżeli poszkodowany musi byd ułożony w tej pozycji dłużej niż 30 minut, to po tym czasie odwracamy go na drugi bok Gdy rażony jest nieprzytomny, nie oddycha - Brak tlenu. Nawet resztki tlen zawartego we krwi nie docierają do mózgu. Mózg pozbawiony tlenu szybko zamiera. życie jest bezpośrednio zagrożone. Należy przystąpid do resuscytacji krążeniowo-oddechowej (30/2) W stanach wyszczególnionych w pkt i oraz w przypadkach poparzenia termicznego, krwotoków, złamao oraz urazów kręgosłupa należy postępowad zgodnie z zapisami Instrukcji udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w PCC Rokita SA [Z- 1]. 6.5 Telefony alarmowe 7 Dokumenty związane L.p. Służba Telefon stacjonarny komórkowy 1 Dyspozytor Zakładu 2555, 2999, 2441, Zakładowa Służba Ratownicza Dyspozytor Energetyk [Z-1] Instrukcji udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w PCC Rokita SA. [Z-2] ZARZĄDZENIE NR 34/2009 DYREKTORA GENERALNEGO PCC Rokita SA z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie wykazu osób upoważnionych do przeprowadzania jednoosobowych oględzin i wydawania poleceo na pracę przy urządzeniach i instalacjach energetycznych. [Z-3] ZARZĄDZENIE NR 18/2009 DYREKTORA GENERALNEGO PCC Rokita SA z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wymagao kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeo i instalacji energetycznych. [Z-4] Instrukcja bezpieczeostwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych w PCC Rokita SA. [Z-5] Instrukcja prowadzenia robót ziemnych w PCC Rokita. [Z-6] ZARZĄDZENIE NR 24/2006 DYREKTORA GENERALNEGO PCC Rokita SA z dnia 25 maja 2006 r. w sprawie bezpiecznego prowadzenia prac na wysokości, prac na drabinach oraz na wysokości. [Z-7] Instrukcja bezpieczeostwa i higieny pracy oraz bezpieczeostwa przeciwpożarowego przy organizowaniu i prowadzeniu prac remontowych, modernizacyjnych lub budowlanych w PCC Rokita SA oraz Instrukcja przeciwpożarowa dla prac spawalniczych w PCC Rokita SA. [Z-8] UCHWAŁA NR VI/007/2008 ZARZĄDU PCC ROKITA SA z dnia 14 lipca 2008 w sprawie Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Zakładowej Elektroenergetycznej Sieci Dystrybucyjnej w PCC Rokita SA. Strona 44 z 79

45 8 Literatura 8.1 Akty prawne przywołane w instrukcji [A-1] Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1969 r. Nr 13, poz. 94 z późniejszymi zmianami). [A-2] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami). [A-3] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2003 r., Nr 54, poz. 348, z późniejszymi zmianami). [A-4] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeostwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych. (Dz. U. z 1999 r., Nr 80, poz. 912). [A-5] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeo, instalacji i sieci. (Dz. U. z 2003 r., Nr 89, poz. 828, z późniejszymi zmianami). [A-6] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie zasadniczych wymagao dla sprzętu elektrycznego. (Dz. U. z 2007 r., Nr 155, poz. 1089). [A-7] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeostwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeostwa i ochrony zdrowia. (Dz. U. z 2003 r., Nr 120, poz i 1126). [A-8] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeostwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. (Dz. U. z 2003 r., Nr 47, poz. 401). [A-9] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeostwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeo technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych. (Dz. U. z 2001 r., Nr 128, poz. 1263). [A-10] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeostwa i higieny pracy. (Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650, z późniejszymi zmianami). [A-11] Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Polityki społecznej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagao dla środków ochrony indywidualnej. (Dz. U. z 2003 r., Nr 80, poz. 725). 8.2 Normy przywołane w instrukcji [N-1] PN-E-08501:1988 Urządzenia Elektryczne. Tablice i znaki bezpieczeostwa. [N-2] PN-EN :2001 Eksploatacja urządzeo elektrycznych. [N-3] PN-EN 61230:1999 Prace pod napięciem. Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierania. [N-4] PN-EN :1998 Prace pod napięciem. Wskaźniki napięcia. Wskaźniki typu pojemnościowego stosowane przy napięciach prądu przemiennego powyżej 1 kv. [N-5] PN-IEC :2001 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Uziemienia i ochrona przeciwporażeniowa. Strona 45 z 79

46 ZAŁĄCZNIKI Strona 46 z 79

47 Załącznik nr 1. Wzór formularza pisemnego polecenia wykonania pracy... ORYGINAŁ / KOPIA *) (nazwa zakładu) Załącznik nr 1 Wypełnid czytelnie Poprawki w tekście są niedozwolone... (nazwisko i imię poleceniodawcy) POLECENIE WYKONANIA PRACY Nr... z dnia...r. 1. Kierującemu zespołem nadzorującemu kierownikowi robót *)...wraz z zespołami: (nazwisko i imię) Zespół Zespół Zespół (nazwisko i imię kierujących zespołami - nadzorujących *) (łączna liczba osób w zespole) polecam wykonad następujące prace: w obiekcie, przy urządzeniach Planowany termin rozpoczęcia pracy r. godz.... (dzieo, miesiąc) 3. Planowany termin zakooczenia pracy r. godz.... (dzieo, miesiąc) 4. Koordynujący... (nazwisko i imię lub stanowisko) 5. Dopuszczający (osoba przygotowująca miejsce pracy i dopuszczająca do pracy)... (nazwisko i imię lub stanowisko) 6. Środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy: Numery lub oznaczenia załączników )* Planowane przerwy w czasie pracy: (planowany czas przerwy, warunki do spełnienia w czasie przerwy)... (podpis poleceniodawcy) 9. Zmiany w poleceniu: (data) (podpis poleceniodawcy) *) POLECENIE WYKONANIA PRACY Strona 1 z 2 niepotrzebne skreślid **) podpis poleceniodawcy lub imię i nazwisko osoby przyjmującej treśd polecenia telefonicznie, drogą radiową lub za pomocą poczty elektronicznej Strona 47 z 79

48 Załącznik nr Dopuszczenie do pracy przerwy w pracy Dopuszczenie do pracy Przerwy w pracy wymagające powtórnego dopuszczenia Nr kolejny zespołu Nr kolejny miejsca pracy Data (dzieo, miesiąc) na przygotowanie miejsca pracy uzyskano zgodę godz. nazwisko koordynującego godz. podpis dopuszczającego do pracy dopuszczono miejsce pracy przyjęto podpis kierującego zespołem, nadzorującego, kierownika robót *) rodzaj przerwy z lub bez likwidacji godz. podpis kierującego zespołem, nadzorującego, kierownika robót podpis dopuszczającego o przerwie w pracy z likwidacją miejsca pracy poinformowano godz. nazwisko koordynującego Prace zakooczono, narzędzia i materiały usunięto, ludzi z miejsc(a) pracy wyprowadzono, w dniu.... o godzinie (podpis kierującego zespołem, nadzorującego, kierownika robót *) (podpis dopuszczającego) 12. Zlikwidowano miejsce(a) pracy, urządzenia przygotowano do ruchu i powiadomiono koordynującego w dniu. o godzinie POLECENIE WYKONANIA PRACY Strona 2 z 2 *) niepotrzebne skreślid **) podpis poleceniodawcy lub imię i nazwisko osoby przyjmującej treśd polecenia telefonicznie, drogą radiową lub za pomocą poczty elektronicznej... (podpis dopuszczającego) Strona 48 z 79

49 Załącznik nr 2 Załącznik nr 2. Wzór załącznika do pisemnego polecenia wykonania pracy ZAŁĄCZNIK nr.. DO POLECENIA WYKONANIA PRACY Nr... z dnia...r. Dodatkowe warunki wykonania prac: (data) (podpis poleceniodawcy) Strona 49 z 79

50 Załącznik nr 3 Załącznik nr 3. Sposób wypełniania formularza pisemnego polecenia na pracę Sposób wypełniania formularza pisemnego polecenia na pracę 1. Wypełnianie pierwszej strony formularza polecenia wykonania pracy wypełnia poleceniodawca Pozycja 1 (nazwa zakładu) należy wpisad nazwę jednostki organizacyjnej zatrudniającej poleceniodawcę Pozycja 2 (nazwisko i imię poleceniodawcy) - wpisad nazwisko i imię osoby wystawiającej polecenie Pozycja 3 (ORYGINAŁ / KOPIA) przekreślid słowo, które nie odnosi się do egzemplarza polecenia np. wypełniamy ORYGINAŁ, skreślamy KOPIA Pozycja 4 (Polecenie wykonania pracy Nr. z dnia..r.) wpisad numer kolejny łamany przez pierwsze litery nazwiska i imienia poleceniodawcy, łamany przez rok W każdym roku kalendarzowym rozpoczynad numerację od numeru W dalszym ciągu wiersza (z dnia.r.), wstawid datę wystawienia polecenia, tj.: dzieo - liczbę, miesiąc - słownie i rok - liczbę (np. 22 stycznia 2010 r.). Rysunek 11. Pozycje od 1 do 4 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja 5 (Kierującemu zespołem Nadzorującemu Kierownikowi robót) - przekreślid te nazwy funkcji, które w danym poleceniu nie występuje. Jeżeli polecenie ma byd wystawione kierującemu zespołem to skreślamy nadzorującego i kierownika robót, na przykład Kierującemu zespołem Nadzorującemu Kierownikowi robót Pozycja 6 (nazwisko i imię) wpisad nazwisko i imię nadzorującego albo kierownika robót. W przypadku wyznaczenia Kierującego Zespołem i pracy jednego zespołu należy tą pozycję przekreślid. Jeżeli kierujący zespołem ma pełnid również funkcję kierownika robót, to należy wpisad jego nazwisko i imię oraz dopisad kierujący zespołem wyłączony z pracy" Pozycja 7 (nazwisko i imię kierujących zespołami, nadzorujących) wpisad nazwisko i imię kierujących zespołami lub nadzorujących Pozycja 8 (łączna liczba osób w zespole) wpisad łączną liczbę członków zespołu lub liczbę osób bez uwzględniania kierującego zespołem. W tym drugim przypadku liczbę należy poprzedzid znakiem +. Na przykład, Kowalski Jan + 3. W przypadku sprawowania nadzoru przez nadzorującego wpisad łączną liczbę zespołu bez nadzorującego i nie poprzedzad znakiem Pozycja 9 (polecam wykonad następujące prace) wpisad rodzaj i zakres prac do wykonania. Na przykład: dokonad przeglądu pola oraz pomiarów linii kablowych 6 kv, itd., itp Pozycja 10 (w obiekcie, przy urządzeniach) wpisad nazwę obiektu lub urządzenia przy których będzie wykonywana praca na polecenie. Na przykład: Stacja F-3, rozdzielnia 6 kv, po- Strona 50 z 79

51 Załącznik nr 3 le nr 2 oraz linie kablowe L82 i L83 6 kv w kierunku rozdzielni U-14 6 kv pole nr 3, itd., itp.. Rysunek 12. Pozycje od 5 do 10 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja 11 (Planowany termin rozpoczęcia pracy) - wpisad: datę ( dzieo, miesiąc, rok) i godzinę Datę należy określid w formacie dd.mm.rrrr, czyli dwie cyfry dzieo, kropka, dwie cyfry miesiąc, kropka, cztery cyfry rok, na przykład Godzinę należy określid w formacie hh:mm, czyli dwie cyfry godzina, dwukropek, dwie cyfry minuty, na przykład 15: Rozpoczęcie pracy nie może nastąpid wcześniej jak planowano, chyba, że poleceniodawca zmieni termin rozpoczęcia pracy, odpowiednim zapisem w pozycji 19, w uzgodnieniu z koordynującym Pozycja 12 (Planowany termin zakooczenia pracy) - wpisad datę i godzinę, tak jak to opisano w pkt i pkt Zakooczenie pracy nie może nastąpid później jak planowano. Odstępstwo od tej zasady jest dopuszczalne, jeżeli termin przedłuży poleceniodawca, odpowiednim zapisem w pozycji 19, w uzgodnieniu z koordynującym. Rysunek 13. Pozycje 11 i 12 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja13 (Koordynujący) - należy wpisad nazwisko i imię lub stanowisko służbowe koordynującego W przypadkach gdy przygotowanie miejsca pracy wiąże się z wyłączeniami urządzeo lub elementów sieci elektroenergetycznej będących w operatywnym nadzorze Dyspozytora Energetyka, koordynującym jest Dyspozytor Energetyk W pozostałych przypadkach koordynującym jest osoba dozoru, wyznaczona przez poleceniodawcę spośród pracowników sprawujących dozór nad ruchem urządzeo lub instalacji elektrycznych Kompleksu lub Zakładu PCC Rokita Jeżeli dozór na ruchem urządzeo lub instalacji elektrycznych jest sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym powinien byd sam poleceniodawca Pozycja 14 (Dopuszczający) - należy wpisad nazwisko i imię lub stanowisko służbowe pracownika upoważnionego, przez prowadzącego eksploatację, do wykonywania czynności łączeniowych. Strona 51 z 79

52 Załącznik nr Jeżeli dopuszczający wchodzi w skład zespołu, należy wpisad jego nazwisko i imię. W takim przypadku likwidacja miejsca pracy i przygotowanie urządzeo do ruchu musi dokonad ta sama osoba Przy wyznaczeniu stanowiskiem może odpuścid inny upoważniony pracownik W przypadkach gdy przygotowanie miejsca pracy wiąże się z wyłączeniami urządzeo lub elementów sieci elektroenergetycznej będących w operatywnym nadzorze Dyspozytora Energetyka, dopuszczającym może byd tylko Dyżur Elektryczny. Rysunek 14. Pozycje 13 i 14 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja 15 (Środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy) należy określid: 1) techniczne środki zapewniające bezpieczeostwo pracy, a mianowicie: a) na urządzeniach uziemionych lub nieuziemionych, b) warunki czasowego zdjęcia uziemieo (np. na czas prób i pomiarów'), c) odstawienie automatyki lub automatyk (np.: SZR, SPZ, PPZ, itp.), d) warunki załączenia napięd pomocniczych (np. napięcia sterownicze pozostawia się do dyspozycji kierującego "), e) warunki załączenia napięcia pierwotnego (np. w celu wykonania odpowiednich prób lub pomiarów"), f) inne, które poleceniodawca uzna za konieczne. 2) warunki wykonania pracy: a) przy całkowicie wyłączonym napięciu, b) w pobliżu nieosłoniętych urządzeo znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem. W takim przypadku poleceniodawca powinien wskazad urządzenia pozostające całkowicie lub częściowo pod napięciem., c) pod napięciem. W takim przypadku poleceniodawca obowiązany jest do opracowania karty technologicznej, w formie załącznika do pisemnego polecenia wykonania pracy, opisującej warunki bezpiecznego wykonania pracy, a także określającej, jaki sprzęt ochronny i osobisty ma byd na stanowisku pracy zastosowany. d) jeżeli urządzenie na którym ma byd wykonywana praca (np. obwód linii nn) krzyżuje się z linią wyższego napięcia pozostającą pod napięciem lub ważną drogą, poleceniodawca winien to jednoznacznie określid, 3) potrzebę doraźnego użycia specjalnych urządzeo i sprzętu, np. podnośnika, dźwigu, koparki. Należy wskazad rodzaj i ilośd używanego sprzętu. Przy czym, operatora lub operatorów sprzętu nie należy uwzględniad w składzie osobowym zespołu chyba, że operator lub operatorzy wchodzą w skład zespołu Przykładowe wypełnienie pozycji 15 może byd następujące Linie kablowe L82 i L83 pomiędzy F-3 6 kv pole nr 2 a U-14 6 kv pole 3, obustronnie wyłączone, odłączone i uziemione. Rozdzielnia F-3 6kV pole nr 2 wyłączony wyłącznik mocy, otwarte odłączniki szynowe systemów I i II oraz odłącznik liniowy. Rozdzielnia U-14 6 kv pole nr 2 wyłączony wyłącznik mocy, otwarte odłączniki szynowe systemów A1 i Strona 52 z 79

53 Załącznik nr 3 A3 oraz odłącznik liniowy. W rozdzielniach F-3 6 kv pole nr 2 i U-14 6 kv pole nr 3 założyd uziemiacze przenośne poniżej odłączników szynowych i liniowych. Zablokowad napędy wyżej wymienionych odłączników szynowych. Wyłączyd napięcia pomocnicze oraz rozbroid napędy wyłączników. Zablokowad automatykę SZR w rozdzielni U-14 6 kv. Wygrodzid i oznakowad miejsce pracy. Na czas pomiarów linii kablowych L82 i L83 zezwala się na zdjęcie uziemiaczy przenośnych założonych poniżej odłączników liniowych. Na czas prób funkcjonalnych wyłącznika zezwala się na załączenie napięd sterowniczych w polu nr 2 rozdzielni F-3 6 kv Zależnie od lokalnych warunków w miejscu pracy, dopuszczający uściśla techniczne środki zapewniające bezpieczeostwo pracy np. liczbę i miejsca założenia uziemiaczy przenośnych, zamknięcie noży uziemiających, zablokowanie napędów. Uściślenie technicznych środków zapewniających bezpieczeostwo pracy dopuszczający uzgadnia z koordynującym. Rysunek 15. Pozycja 15 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja 16 (Numery lub oznaczenia załączników) - należy wpisad numery lub oznaczenia załączników, np. Załącznik nr 1, Załącznik nr 2 itd. patrz pkt 3 niniejszego załącznika. Rysunek 16. Pozycja 16 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja 17 (Planowane przerwy w czasie pracy) - należy wpisad czas planowanej przerwy od.. - do.., na przykład: od godz. 15:00 dnia bieżącego do godz. 7:00 dnia następnego lub od godz. 15:00 dnia do godz. 7:00 dnia Należy również określid, czy przerwa ma byd realizowana z likwidacją miejsca pracy czy bez likwidacji miejsca pracy. Zamiast szczegółowego planowania przerw (od... - do...) dopuszcza się zapis od czasu zakooczenia pracy w dniu bieżącym, do rozpoczęcia pracy w dniu następnym" Pozycja 18 (Podpis poleceniodawcy) poleceniodawca składa podpis albo osoba przyjmująca treśd polecenia, od poleceniodawcy, drogą telefoniczną, radiową lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wpisuje swoje imię i nazwisko (czytelnie). Rysunek 17. Pozycje 17 i 18 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Pozycja 19 (Zmiany w poleceniu) - poleceniodawca określa tylko zmiany terminów wykonania pracy lub liczbę członków zespołu, wstawia datę w pozycji 20 i potwierdza podpisem, w pozycji 21, dokonane zmiany. Strona 53 z 79

54 Załącznik nr Wpisując zmianę w pozycji 19 druku polecenia należy jednoznacznie określid o jaką zmianę chodzi, na przykład: a) zmieniam termin rozpoczęcia(zakooczenia) pracy od (do)., b) przedłużam termin zakooczenia pracy do., c) do zespołu dołączyło. pracowników, d) z zespołu odeszło. pracowników, W przypadku zmian dotyczących terminów rozpoczęcia lub zakooczenia pracy należy jednoznacznie określid datę i godzinę, od której lub do której właściwa zmiana ma obowiązywad Data i godzina, o której mowa w pkt , musi posiadad odpowiedni format opisany w punktach i Pozycja 20 (data) wpisad datę wprowadzenia zmiany Pozycja 21 (podpis poleceniodawcy) poleceniodawca składa czytelny podpis, czym potwierdza wprowadzone zmiany. Rysunek 18. Pozycje od 19 do 21 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy 2. Wypełnianie pierwszej strony formularza polecenia wykonania pracy wypełnia poleceniodawca Pozycja 22 (Dopuszczenie do pracy - przerwy w pracy) dopuszczający winien wypełnid tabelę, a mianowicie: W kolumnie 1 wpisad numer kolejny przypisany zespołowi na stronie pierwszej (pozycja 7) polecenia wykonania pracy W kolumnie 2 wpisad numer kolejny miejsca pracy. Jeżeli ten sam zespół pracuje w kilku miejscach należy wpisywad numer kolejny miejsca pracy. Przy czym w kolumnie 1 należy wpisywad zawsze numer zespołu przydzielony na stronie pierwszej polecenia wykonania pracy W kolumnie 3 wpisad datę (dzieo i miesiąc) Kolumny od 2 do 7 dotyczą dopuszczenia do pracy W kolumnie 4 i 5 wpisad, odpowiednio, godzinę uzyskania zgody na przygotowanie miejsca pracy od koordynującego i jego nazwisko W kolumnie 6 wpisad godzinę, W kolumnie 7 dopuszczający składa czytelny podpis W tytule kolumny 8 (podpis kierującego zespołem, nadzorującego, kierownika robót) przekreślid nazwę funkcji nie występującej w poleceniu. W odpowiednim wierszu kolumny osoba pełniąca funkcję, określoną w tytule kolumny, składa czytelny podpis, czym potwierdza przyjecie miejsca pracy. Od tego momentu zespół jest dopuszczony do pracy Grupę kolumn od 9 do 14 należy wypełniad tylko wówczas jeżeli wystąpiły przerwy w pracy lub zespół zmienił miejsce pracy, a w czasie zmiany miejsca pracy wystąpiła prze- Strona 54 z 79

55 Załącznik nr 3 rwa. Przerwy w pracy nie wymagające ponownego dopuszczenia, muszą byd także odnotowywane na pierwszej stronie druku polecenia na pracę W kolumnie 9 - wpisad rodzaj przerwy w pracy na przykład, z likwidacją lub bez likwidacji W kolumnie 10 - wpisad godzinę rozpoczęcia przerwy w pracy W tytule kolumny 11 (podpis kierującego zespołem, nadzorującego, kierownika robót) przekreślid nazwę funkcji nie występującej w poleceniu. W odpowiednim wierszu kolumny osoba pełniąca funkcję, określoną w tytule kolumny, składa czytelny podpis W kolumnie 12 - dopuszczający składa czytelny podpis, czym potwierdza rozpoczęcie przerwy w pracy W kolumnach 13 i 14 wpisad, odpowiednio, godzinę powiadomienia koordynującego o przerwie w pracy oraz jego nazwisko. Rysunek 19.Pozycja 22 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy. Tabela z kolumnami od 1 do Pozycja 23 (Prace zakooczono, narzędzia i materiały usunięto, ludzi z miejsc(a) pracy wyprowadzono w dniu dd-mm-rrrr o godzinie hh:mm ) - kierujący zespołem, nadzorujący lub kierownik robót - wpisuje, w odpowiednim formacie, datę i godzinę zakooczenia prac, usunięcia narzędzi i materiałów oraz wyprowadzenia ludzi z miejsca pracy Pozycja 24 (Podpis kierującego zespołem, nadzorującego, kierownika robót) przekreślid te nazwy funkcji, które w danym poleceniu nie występują na przykład, Kierującego zespołem Nadzorującego Kierownika robót. Osoba pełniąca wskazaną funkcję, składa podpis, czym potwierdza zakooczenie pracy, usunięcie narzędzi i materiałów oraz wyprowadzenie ludzi z miejsca pracy Pozycja 25 (Podpis dopuszczającego) dopuszczający składa podpis, czym potwierdza sprawdzenie zakooczenia pracy, usunięcie narzędzi i materiałów, wyprowadzenie ludzi z miejsca pracy oraz uporządkowanie miejsca pracy. Rysunek 20. Pozycje od 23 do 25 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy Strona 55 z 79

56 Załącznik nr Pozycja 26 (Zlikwidowano miejsce(a) pracy, urządzenia przygotowano do ruchu i powiadomiono koordynującego w dniu dd-mm-rrrr o godzinie hh:mm) dopuszczający wpisuje, w odpowiednim formacie, datę i godzinę, o której powiadomił koordynującego o likwidacji miejsca pracy i przygotowaniu urządzeo do ruchu. Przy czym, likwidacja miejsca pracy oraz przygotowanie urządzeo do ruchu, może rozpocząd się tylko i wyłącznie po uprzednim uzyskaniu zgody od koordynującego Pozycja 27 (Podpis dopuszczającego) dopuszczający składa podpis, czym potwierdza, że powiadomił koordynującego o likwidacji miejsca pracy i przygotowaniu urządzeo do ruchu. Rysunek 21. Pozycje 26 i 27 do wypełnienia w poleceniu wykonania pracy 3. Wypełnianie załącznika do pisemnego polecenia wykonania pracy wypełnia poleceniodawca Pozycja 28 (Załącznik nr.. do polecenia wykonania pracy) należy wpisad numer kolejny załącznika. Ten sam numer należy określid w pozycji nr 16 - patrz pkt 1.16 niniejszego załącznika. Rysunek 22. Pozycja 28 do wypełnienia w załączniku do polecenia wykonania pracy 3.2. Pozycja 29 (Nr. z dnia..r.) bezwzględnie należy wpisad ten sam numer i ta samą datę co w pozycji 4 formularza polecenia wykonania pracy patrz pkt 1.4, niniejszego załącznika. Rysunek 23. Pozycja 29 do wypełnienia w załączniku do polecenia wykonania pracy 3.3. Pozycja 30 (Dodatkowe warunki wykonania prac:) Należy określid dodatkowe warunki wykonania prac takie jak szkice lub schematy, opis miejsca pracy, środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy, które nie mieszczą się w formularzu polecenia wykonania pracy (pozycja 15 pkt 1.15, niniejszego załącznika), programy realizacji pracy lub inne uznane za konieczne przez poleceniodawcę. Rysunek 24. Pozycja 30 do wypełnienia w załączniku do polecenia wykonania pracy 3.4. Pozycje 31 i 32 (Data; Podpis poleceniodawcy) W pozycji 31 należy wpisad datę utworzenia załącznika. Natomiast w pozycji 32, poleceniodawca składa podpis albo osoba przyjmująca treśd polecenia, od poleceniodawcy, drogą telefoniczną, radiową lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wpisuje swoje imię i nazwisko (czytelnie). Strona 56 z 79

57 Załącznik nr 3 Rysunek 25. Pozycja 31 i 32 do wypełnienia w załączniku do polecenia wykonania pracy Strona 57 z 79